مقاله بررسی کنترل کیفیت در رشته مدیریت صنعتی در 45 صفحه ورد قابل ویرایش

کنترل کیفیت

اهداف یادگیری :

بعد از کامل کردن این فصل شما باید قادر باشید:

1- اجزای فرآیند کنترل را لیست کنید و به طور اختصار شرح دهید.

2- شرح دهید که چطور نمودارهای کنترل ، برای کنترل فرآیند و مفاهیمی که تحت کاربرد آن قرار گیرند به کار برده می شوند.

3- نمودارهای کنترل را به کار برید و آنها را توضیح دهید.

4- تست‌ها متوالی را برای چک کردن خروجی فرآیند غیر تصادفی به کار برید.

5- به توانایی فرآیند دسترسی پیدا کنید

خلاصه ای از فصل :

مقدمه
بازرسی

- چه مقدار بازرسی کنیم و چندبار

- کجای فرآیند را بازرسی کنیم

- بازرسی متمرکز در برابر بازرسی on – site

- کنترل فرآیند آماری

- فرآیند کنترل

- تغییرات و کنترل

- نمودارهای کنترل

- نمودارهای کنترل متغییرها

- نمودارهای کنترل صفات

- بررسی های مدیریتی در حدود نمودارهای کنترل

- تست های اجرایی

- قابلیت و توانایی فرآیند

- تحلیل قابلیت و توانایی

- بهبود قابلیت و توانایی فرآیند

تابع هزینه Taguch

Newchip : خط نمادها ممکن است خطاهای داروئی را در بیمارستان ها متوقف کنند

- محدودیت های شاخص های قابلیت و توانایی

- استراتژی عملیات

- خلاصه

- عبارت های کلیدی

- حل المسائل

- بحث و مروری بر سوالات

- تهیه فهرست موجودی

- تمرینات فکری مهم

- مسائل

- موارد : شرکت Toys

- ابزارهای Tiger

- تور عملیات ها :

انتخاب فهرست مراجع و مطالب خواندنی بیشتر

- تکمیل : نمونه برداری ( برای قبول یا رد ) یا نمونه برداری پذیرشی

این فصل کنترل کیفیت را شامل می‌شود . هدف از کنترل کیفیت است که اطمینان دهد فرآیندها در حالت قابل قبول انجام می شوند. شرکت ها اینرا را از طریق نظارت بر خروجی فرآیند و با استفاده از تکنیک های آماری انجام می دهند. کنترل کیفیت ، فرآیندی است که خروجی را نسبت به یک استاندارد اندازه گیری می‌کند و زمانی عمل می‌کند که خروجی استانداردها را برآورده نکند. اگر نتایج قابل قبول باشند پس هیچ عمل اضافی نیاز نیست . نصب نتایج غیر قابل قبول برای اقدامات صحیح می باشند.

مقدمه :

کیفیت تضمین می‌کند که در اصل متکی به بازرسی آیتم های از قبیل تولید شده است و این بعنوان نمونه برداری پذیرش اشاره می‌شود . این نمونه برداری در قسمت تکمیلی فصل شرح داده خواهد شد. تلاش های کنترل کیفیت که طی تولید روی می دهند بعنوان کنترل فرآیند آماری اشاره می شوند و ما اینها را در بخش های بعدی بررسی خواهیم کرد.

بهترین شرکت ها برکیفیت طراحی در فرآیند تاکید می‌کنند از اینرو به مقدار زیادی نیاز به بازرسی یا تلاش های کنترل را کاهش می دهند . همانطور که ممکن است پیش‌بینی کنید . سازمان های تجاری مختلف ، در مراحل مختلف این فرآیند ارزیابی می باشند: حداقل تصاعد مربوط به بازرسی می‌باشد . بسیاری دیگر به یک زمینه متوسط را نشان می دهند که مربوط به کمی بازرسی است و به مقدار زیادی به کنترل فرآیند می پردازد.

حداکثر تصاعد در سطح ذاتی کیفیت بدست آمده است که به اندازه کافی بالا است بنابراین می‌تواند مانع از فعالیت های بازرسی عمده فروشی و فعالیت های کنترل فرآیند – از طریق جلوگیری از خطا – شود . و این هدف نهایی است . شکل 1/10 این مراحل تضمین کیفیت را نشان می‌دهد .



بازرسی :

بازرسی یک فعالیت ارزشیابی است که کالاها و سرویس ها را نسبت به یک استاندارد مقایسه می‌کند. بازرسی می‌تواند در 3 مورد زیر روی دهد: قبل از تولید – حین تولید و بعد از تولید .

منطق تطبیق ارزیابی قبل از تولید اینست که اطمینان می‌دهد ورودی ها قابل قبول می باشند . و منطق تطبیق ارزیابی حین تولید – اطمینان می‌دهد که تبدیل ورودی ها به خروجی ها ، در حالت قابل قبول ادامه می یابد . و منطق تطبیق ارزیابی خروجی است که اعتبار نهایی تطبیق را قبل از عبور کالا به مشتری ایجاد می‌کند .

بازرسی قبل و بعد از تولید اغلب مربوط به شیوه های نمونه برداری پذیرش است. کنترل در حین فرآیند تولید بعنوان کنترل فرآیند اشاره می‌شود . شکل 2-10 مروری بر این موضوع را نشان می‌دهد که در کجا این 2 شیوه – در فرآیند تولید – بکار برده می شوند.

برای تعیین اینکه آیا فرآیند بعنوان مقصود عمل می‌کند که دسته یا مقدار زیادی از مواد خام یا محصولات نهایی – نسبت به درصد از کالاهای معیوب بیشتر نمی باشند ، لازم است که به طور فیزیکی حداقل برخی از آیتم ها را بطور پرسشی بررسی کنیم هدف از بازرسی اینست که اطلاعاتی را درباره درجه ای که آیتم ها نسبت به استاندارد تطبیق داده می شوند را فراهم می‌کند. موضوعات اساسی شامل موارد ذیل می باشند:

1- چه مقدار باید بازرسی کرد و چندبار.

2- در چه مرحله ای از فرآیند ،‌ بازرسی باید روی دهد.

3- آیا بازرسی به صورت متمرکز است یا در یک موقعیت on- site است.

4- آیا باید صفات را بازرسی کرد ( یعنی تعداد زمان هایی که گاهی اوقات روی می دهند را به حساب آورد .) یا متغییرها را بازرسی کرد ( یعنی مقدار ویژگی ها و صفات را اندازه گیری کرد. )

مثلا بررسی کنید که بازرسی در مرحله میانی در ساخت کامپیوترهای شخصی است. چون هزینه های بازرسی ، اغلب قابل توجه می باشند پس سئوالات معمولاً در این خصوصی بوجود می آیند که آیا لازم است هر کامپیوتر را بازرسی کرد یا نمونه کوچکی از کامپیوترها کافی است . همچنین ، اگرچه بازرسی ها می توانند در مراحل بیشماری در یک فرآیند تولید انجام شوند ولی بطور کلی این هزینه مؤثر نیست که موجب بازرسی ها در هر مرحله می‌شود . بنابراین سئوالی که بوجود می آید اینست که کدام مرحله باید برای بازرسی ها طراحی شود. چون این مراحل مشخص شده اند پس مدیر باید تصمیم بگیرید که آیا کامپیوترها را از خط تولید بردارد و آنها را به آزمایشگاه ببرد
کنترل فرآیند آماری

کنترل کیفیت مربوط به کیفیت انجام یک فرآیند است: آیا خروجی یک فرآیند با مفهوم طراحی مطابقت دارد . در پایان مدیران کنترل فرآیند آماری را برای ارزیابی خروجی فرآیند به کار می برند تا مشخص کنند که آیا از نظر آماری قابل قبول است یا نه . به همین منظور ، آنها نمونه های دوره ای فرآیند را انتخاب می‌کنند و آنها را با استاندارد از پیش تعیین شده مقایسه می‌کنند.

یک ابزار مهم در کنترل فرآیند آماری ، چارت کنترل است . چارت کنترل یک نقشه زمان بندی شده از آمارهای نمونه نمایش است، مثل میانگین نمونه گیری ها که از یک فرآیند مداوم بدست می آید. این چارت محدودیت های زیاد و کم دارد و اصطلاحا محدودیت های کنترل نامیده می‌شود. این محدودیت ها ، دامنه قابل قبول تغییر ( تصادفی ) را برای آماری های نمونه گیری ها مشخص می‌کنند . یک چارت کنترل کننده در شکل 4/10 نشان داده شده است . هدف از چارت کنترل اینست که خروجی فرآیند را کنترل ( یا نظارت ) می‌کند و مشاهده می‌کند که آیا این خروجی تصادفی است یا نه . شرط لازم ( نه کافی ) برای فرآیندی که تحت کنترل یا ثابت پنداشته می‌شود . برای تمام داده هایی نیز به حساب آورده می‌شود که بین محدوده های بالاتر و پائین تر کاهش می یابند . در نتیجه داده هایی که در خارج از این محدوده کاهش می یابند بعنوان شواهدی انتخاب می شوند که فرآیند تصادفی نیست و بنابراین فرآیند – تحت کنترل نیست . چنانچه این خروجی اتفاق روی دهد فرآیند تا زمان درک و تصحیح علت تغییرات غیر تصادفی متوقف می‌شود . ضرورت کنترل فرآیند آماری اینست که اطمینان بدهد خروجی فرآیند تصادفی است پس خروجی بعدی نیز تصادفی خواهد بود.
فرآیند کنترل

نمونه برداری و عمل تصحیح ، فقط بخشی از فرآیند کنترل است. بنابراین کنترل مؤثر نیاز به مراحل زیر دارد:

مشخص کردن : اولین مرحله به این معنا است که جزئیات را به اندازه کافی درباره آنچه که باید کنترل شود. مشخص و شرح می‌دهد. مثلا کافی نیست که به سادگی به یک سطح رنگ شده اشاره کنیم . زنگ می‌تواند برخی از ویژگیهای مهم مثل ضخامت سختی و مقاومت در برابر کم رنگ شدن یا خراشیده شدن را داشته باشد. ویژگیهای مختلف ممکن است نیاز به روش های مختلف برای اهداف کنترل داشته باشد.

اندازه‌گیری : تنها آن ویژگیهایی را می‌تواند به حساب آورده شوند یا اندازه گیری شوند که برای کنترل انتخاب شوند. بنابراین مهم است که بررسی کنیم چطور عمل اندازه گیری انجام می‌شود.

مقایسه کردن : بایستی استانداردی از مقایسه وجود داشته باشد تا بتواند برای ارزیابی اندازه گیری ها به کار برده شود . این استاندارد مربوط به سطح کیفیتی است که درک می‌شود .

ارزیابی کردن : اندازه گیری باید تعریفی را درباره خارج از کنترل بیان کند. حتی فرآیندی که عمل می‌کند مثلا باید درباره خروجی ایی مطرح نشود که دقیقا با استاندارد مطابقت دارد . و این به طور همزمان به دلیل تغییرات طبیعی ( یعنی تصادفی ) است که در تمام فرآیندها به صورت دستی یا ماشینی وجود دارد و مقدار خاصی از تغییر – در آن – غیر قابل اجتناب است . عمل مهم کنترل کیفیت اینست که بین تغییرپذیری غیر تصادفی و تغییرپذیری تصادفی تفاوت ( و تمایز ) قائل می‌شود چون تغییرپذیری غیر تصادفی به این معنا است که فرآیند خارج از کنترل است .

تصحیح : وقتی فرآیند ، خارج از کنترل بررسی می‌شود ، عمل تصحیح باید انجام شود. و این مربوط به تحت پوشش قرارندادن ، تغییرپذیری ، غیرتصادفی ( مثلا تجهیزات فرسوده ، متدهای غلط ، ناتوانی برای پیروی از شیوه های خاص ) و تصحیح آن می‌باشد.

کنترل نتایج: به منظور اطمینان از این موضوع که عمل تصحیح مؤثر است ، خروجی فرآیند باید در مدت زمان کافی نظارت و کنترل شود تا اثبات کند که مشکل رفع شده است.

به طور خلاصه ، کنترل از طریق ارزیابی بخش کالاها و سرویس ها بدست می آید – بعد با نتایج از پیش تعیین شده استاندارد مقایسه می‌شود – سپس این ارزیابی از طرف استاندارد حرکت می‌کند – بعد عمل تصحیح انجام می‌شود وقتی که لازم و ضروری است – و متعاقب آن اطمینان می‌دهد که مشکلات مسائل تصحیح شده اند.

تغییرات و کنترل : تمام فرآیندهایی که یک کالا یا یک سرویس را ارائه می‌کنند مقدار خاصی تغییر معمولی را در خروجی هایشان نشان می دهند. این تغییرات از طریق اثرات ترکیبی جداول فاکتورهای بدون حساب بوجود می آیند – که هر کدام از این فاکتورها بقدری بی اهمیت می باشند که می توانند مشخص و جذف شوند . بنابراین کاهش در فرآیند تغییرپذیری نادیده گرفته می‌شود. در نتیجه ، این تغییرپذیری ، در فرآیند به صورت ذاتی است. و اغلب بعنوان تغییر تصادفی یا شانسی اشاره می‌شود. مقدار تغییرپذیری ذاتی از یک فرآیند به فرآیند دیگر متفاوت است. مثلا ماشین قدیمی تر ، بطور کلی ، درجه بالاتری از تغییرپذیری معمولی را نسبت به ماشین های جدیدتر نشان می دهند. و این تا حدی به این دلیل است که ماشین های جدید ممکن است موجب بهبودی طراحی شوند بنابراین تغییرپذیری را در خروجی اشان به حداقل می رسانند.

نوع دوم تغییرپذیری در خروجی فرآیند ، اصطلاحا تغییر قابل شناسایی نامیده می‌شود. در عبارت های زمینگ ، این تغییرپذیری بعنوان تغییر خاص اشاره می‌شود. برخلاف تغییر معمولی ، منابع اصلی تغییر قابل شناسایی می توانند معمولاً مشخص باشند و سپس حذف شوند. پوشش ابزار – تجهیزاتی که نیاز به تطبیق دارند – مواد معیوب و ناقص – فاکتورهای انسانی ( مثل بی دقتی – خستگی – سروصدا – و دیگر مزاحمت ها – ناتوانی برای ادامه دادن روش های صحیح و غیره ) و مسائلی با اندازه گیری ابزارها ، منابع معمولی تغییر قابل شناسایی می باشند.

وقتی که نمونه گیری های خروجی فرآیند مشخص می شوند و آمارهای نمونه گیری مثل میانگین نمونه گیری و دامنه آن محاسبه شوند ، آنها برخی از انواع تغییرپذیری را نشان می دهند یعنی در مقدار میانگین های نمونه گیری می‌تواند از طریق توزیع نمونه گیری شرح داده شود و این یک مبحث تئوریکی است که تغییرپذیری تصادفی آمارهای نمونه گیری را شرح می‌دهد.

هدف از نمونه گیری اینست که مشخص کند آیا منابع غیرتصادفی و بنابراین قابل تصحیح تغییردرخروجی فرآیند نشان داده می شوند یا نه. توزیع پراکندگی نمونه گیری یک پایه و اساس تئوریکی را برای انجام این تحقیق فراهم می کند. بنابراین مشاهده می کنید که چطور این تحقیق انجام می شود.

فرض کنید که فرآیندی برای پر کردن بطری ها برای یک نوشیدنی غیر الکلی وجود دارد اگر مقدار نوشیدنی غیر الکلی در تعداد زیادی از بطری ها – به طور صحیح و دقیق اندازه گیری شود پس ما تفاوتهای ناچیز بین بطری ها راکشف می کنیم. اگر این مقادیر به ترتیب دریک نمودار چیده شوند، پس پراکندگی فرکانس یا (یا تکرار) تغییر پذیری فرآیند را نشان می دهد. این مقادیر – باهم –با میانگین فرآیند جمع می شوند (مثلا 16 اونس ) ولی برخی از این مقادیر ، گاهی متفاوت می باشند. اگر ما به فرآیند برگردیم و نمونه گیری را با 10 بطری انجام دهیم و میانگین مقدار نوشیدنی غیر الکلی را درهر نمونه محاسبه کنیم پس پی می بریم که این مقادیر متفاوت می باشند چون مقادیر فردی آن متفاوت میباشند. آنها همچنین پراکندگی مقادیر دارند.

اگرفرآیند فقط تغییر پذیری تصادفی را شامل شود، پراکندگی فرآیند به تغییر پذیری فرآیند درونی را نشان می دهد و پراکندگی میانگین نمونه گیری ها تغییر پذیری تصادفی تمام میانگین های احتمالی نمونه را نشان میدهد.

گزارش کامل آزمایشگاه کنترل کیفیت شرکت داروسازی آریا در 105 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست

عنوان صفحه

مقدمه................................................................................................................ 1

تاریخچه ........................................................................................................... 3

داروهای تولید شده در شرکت داروسازی آریا ............................................. 6

بخش اول ......................................................................................................... 7

اداره تحقیقات انالیتیک و کنترل کیفیت ............................................................. 8

وسایل آزمایشگاه کنترل .................................................................................. 11

روش کار با دستگاه KF کارل فیشر................................................................ 16

طراحی و فرمولاسیون یک قرص..................................................................... 17

مطالعات قبل از فرمولاسیون ........................................................................... 19

مراحل اصولی طراحی یک قرص ..................................................................... 19

خواص مورد نظر در مورد یک داروی جدید................................................... 20

اصول اساسی تولید قرص................................................................................ 21

ویژگی های قرص............................................................................................. 23

اختصاصات فیزیکی قرص................................................................................ 24

عواملی که در سرعت انحلال داروها دخالت دارند.......................................... 37

اداره تولید......................................................................................................... 40

بخش دوم ........................................................................................................ 47

آزمایش تعیین مقدار ایبوپروفن 400 میلی گرم............................................... 49

آزمایش تعیین مقدار استامینوفن 325 میلی گرم............................................. 54

آزمایش حلالیت استامینوفن 325 میلی گرم..................................................... 57

تعیین مقدار رطوبت استامینوفن 325 میلی گرم............................................... 60

آزمایش حلالیت سیمواستاتین 20 میلی گرم ................................................... 62

آزمایش تعیین مقدار املودیپین 50 میلی گرم .................................................. 65

آزمایش حلالیت ایندومتاسین 75 میلی گرم...................................................... 69

آزمایش تعیین مقدار رانیتیدین 150 میلی گرم................................................. 74

آزمایش تعیین مقدار بیسموت 120 میلی گرم.................................................. 77

آزمایش تعیین مقدار استامینوفن کدئین 20/300 میلی گرم............................. 81

روش نمونه برداری و آنالیز ماده اولیه متیلن کلراید....................................... 86

بخش سوم ....................................................................................................... 95

ایندومتاسین ..................................................................................................... 96

رانیتیدین HCL ................................................................................................. 100

استامنیوفن........................................................................................................ 103




مقدمه

در مورد بخش کنترل و تضمین کیفیت باید متذکر شد که در این برهه از تاریخ داروسازی تاکید خاصی به این بحث شده است.

نتیجتا وظایف و مسئولیتهای داروسازان شاغل در این قسمت از صنعت مشکل و سنگین می شود. آنها می بایست با تلاش خستگی ناپذیر خود عملیات ساخت فرآورده های دارویی را در کلیه جنبه ها به حالت بی عیب سوق دهند. برای رسیدن خط تولید به حالت بی عیب داروسازان و دیگر متخصصین بخش کنترل و تضمین کیفیت تلاش خود را صرف امور ذیل می نمایند:

- شناسایی مسائل و مشکلات مهم و بالقوه خط تولید قبل از وقوع

- حساس نمودن و تکمیل روشهای کنترل محصول روشهایی که جهت تعیین مطابقت محصول نهایی با کلیه الزامات فارماکوپه و GMP توانا باشند.

در برخی از شرکتهای داروسازی وظایف و عملیات کنترل کیفیت و تضمین کیفیت مجزا از یکدیگر می باشد. اما به هر صورت مجزا یا با هم عمده مسئولیتهای آنها به این قرار می باشد:

1- بازرسی آنالیز و تایید مواد اولیه مواد در حین تولید و محصولات نیمه ساخته و نهایی اعم از اینکه این محصولات برای آزمایشهای بیولوژیکی و بالینی و یا برای فروش به داروخانه باشند.شمیستهای کنترل کیفیت اغلب از روشهایی استفاده می‌کنند که بوسیله بخش تحقیقات آنالیتیک ارائه و توسعه یافته است. در صورت لزوم شیمیستهای کنترل کیفیت روشهای مذکور را جهت تسریع در کارهای روزمره و تکراری خود مناسب می کنند.

2- آزمایش محصولات غیر استریل ازجهت عاری بودن آنها از آلودگی به میکروبهای بیماری زا و آزمایش محصولات استریل از جهت تضمین استریلیتی آنها.

3- آزمایش و تایید بسته بندی محصولات دراین زمینه باید متذکر شد که کنترل و تضمین کیفیت با حضور مستمر خودآگاهیها و هشدارهای لازم به پرسنل بسته بندی می دهد. این هشدارها به منظور جلوگیری ازمخلوط شدن برچسبها مخلوط شدن محصولات اشتباه شدن شماره بر چسب محصولات و احتمالاً اشتباه در تاریخ انقضای آنها انجام می گیرد.

4- ازجمله وظایف دیگر کنترل و تضمین کیفیت و توسعه روشهای کنترل جهت تضمین ومطابقت روند تولید باعملیات تولیدی خوب GMP می باشد. در داروسازی جدید وظیفه دیگری بعهده این بخش می باشد و آن تضمین مطابقت مطالعات بیولوژیکی و آزمونهای بالینی با عملیات آزمایشگاهی خوب GLP و عملیات بالینی خوب GCP می باشد.

برای مثال این عملیات توسط بخش کنترل و تضمین کیفیت بررسی شده و مطابقت آنها با GCP, GMP, GLP تایید می شود.

جزئیات این نظارتها عبارتند از: نگهداری مناسب مواد اولیه، چگونگی سنتز داروها، تهیه نمونه برای آزمایشگاههای بیولوژیکی، آزمونهای بالینی، نگهداری حیوانات آزمایشگاهی و بایگانی نتایج تحقیقی حاصل از آزمایشهای بالینی و بیولوژیکی در کلیه آزمایشگاهها نظارت بر ساخت محصول نهایی نظارت دقیق بر موجودی انبار و بسیاری از عملیات دیگر با توجه به بسط و گسترش روز افزون وظایف بخش تحقیقات انالیتیک و کنترل و تضمین کیفیت مسئولیتهای مضاعفی متوجه پرسنل شاغل دراین قسمت شده است. اما درعوض سبب پیدایش فرصتهای شغلی جدیدی درصنعت داروسازی شده است.

تاریخچه شرکت داروسازی آریا

شرکت داروسازی آریا در سال 1956 با نام آزمایشگاه گرامی به صورت کارخانه کوچکی تاسیس یافت. درسال 1981این کارخانه توسط گروهی از داروسازان گسترش یافته و بخشهای مختلف آن مدرنیزه شد. درسالهای بعد تعداد سهامداران افزایش پیدا کرد و به بیشتر از 120 داروساز با تخصصهای مختلف رسید. برای بوجود آوردن موقعیت فعلی کارخانه زمینی با مساحت 7000 متر مکعب خریداری شد. که موقعیت ساختمانهای صنعتی آن 5000 متر مکعب می باشد که درسال 1985 با همکاری کارشناسان داروساز سهامدار بوجود آمد. سپس نام فعلی کارخانه به کارخانه داروسازی آریا تغییر یافت.

برنامه ده سال اخیر شرکت داروسازی آریا توسعه فضاهای خالی استفاده از دستگاهها و نیروهای کارآمد و تلاش برای بدست آوردن ماشین های جدید در آینده نزدیک است.

امروزه شرکت داروسازی آریا به دستگاههای مدرن با ظرفیت بالای تولید مجهز شده است و نیروهای کارآمدی در خط تولید وجود دارند که از همکاری این دو با هم می توان 30 نوع مختلف قرص در دوزهای مختلف تهیه کرد. و کپسولهای تولید شده درطی یک سال بیش از 1200000000 واحد است.

توسعه ماشینهای قدیمی درتولید داروهای سنتز شده یک مرحله دیگر از برنامه کارخانه می باشد.

تحویل تولیداتی با کیفیت بالا بر طبق خواسته کارفرما و مشتری از کارهای شرکت داروسازی آریا می باشد. و دراین راه آزمایشگاه کنترل کیفیت را توسعه داده اند و مجهز به دستگاه های مدرن با قدرت آنالیز بالا کردند.

دراین شرکت کارکنان کاملاً تسلیم راهنماییها و تجارب صاحب کارخانه در تولید و بسته بندی و نگهداری از اطلاعات تولید داروها هستند. و مایل به انجام درست و کامل کارهای آزمایشگاهی و عمل کردن بر طبق استانداردهای داروسازی هستند. شرکت داروسازی آریا دارای گروههای مختلفی از متخصصان و افرادی هستند که درقسمتهای مختلف مهارت دارند که آنها هسته مرکزی شرکتند و به کمک تجارب آنها جریان تولید کنترل می شود وشرکت دارای قسمت توسعه و تحقیقات (R&D) است و نیز اثرات بالینی تولیدات مطالعه می گردد. و این تیمها تحقیقات دربازار دارو را انجام داده و به محصولات کارخانه محصولات جدیدی درخط تولید اضافه می کنند. مدیریت شرکت براین معتقد است که سختگیری های صورت گرفته در مورد تعهد به استانداردها و انتخاب مواد اولیه سالم برای بوجود آمدن کیفیت بالا و سلامتی مردم در آینده است.

این شرکت دارای قسمتهای مختلفی ازجمله مدیریت، حسابداری، امور اداری و بازرگانی، مسئول برنامه ریز ی، مسئول فنی، رختشوخانه، مسئول انبار، آزمایشگاه کنترل، کنترل حین تولید، سنتز، فرمولاسیون،مدیریت تولید، سرپرست تولید، بسته بندی، پوشش، تاسیسات، مدیریت فنی انبار، بسته بندی و مواد اولیه است. که آزمایشهای انجام شده توسط شیمیست در مورد مواد اولیه و کیفیت دارو در آزمایشگاه کنترل صورت می گیرد.

-دسیکاتور

دسیکاتور یک ظرف شیشه ای سرپوشیده است که برای نگهداری مواد از اتمسفر خشک به کار می رود. معمولاً با یک عامل خشک کننده مثل کلسیم کلرید بی آب یا سیلیکاژل یا کلسیم سولفات بدون آب پر می شود.

9-اسپکتر و فوتومتر با لامپ UV

اگر یک ترکیب شیمیایی در معرض تابش امواج الکترومغناطیس قرار گیرد در این صورت می تواند با آن تاثیر متقابل داشته باشد. حال اگر انرژی تابشی رد شده از جسم را برحسب فرکانس عدد موجی یا طول موج رسم کنیم یک طیف جذبی به دست می آید. ثبت طیفهای جذبی در دستگاههایی انجام می گیرد که اجزای اصلی آن شامل یک منبع تابش طیف پیوسته یک ظرف اندازه گیری نمونه آزمایش یک ظرف مقایسه ای یک شبکه یا منشور و یک گیرنده (ثبات)

جذب مولکولی درناحیه ماورا بنفش و مرئی بستگی به ساختمان الکترونی ودر ظرفهای مخصوص به حجم می رسانید و می توان ازاین نمونه نمونه های دیگر را با غلظت مورد نظر با رقیق کردن آن تهیه نمود. تمیز بودن سل فوق العاده مهم است. سل را باید چندین بار با محلول شستشو داده و بعد جذب نمونه را توسط دستگاه بدست آورد.


10-دستگاه Dissolution

درکار با این دستگاه هدف محاسبه درصد محلولیت نمونه می باشد. 6 مخزن به حجم 900 سی سی درمحفظه ای که با آب احاطه شده و دمای آن قابل تنظیم است قرار دارد. اساس کار دستگاه را تشکیل می دهد.

درون مخزن ها محورهایی قرار دارند که در قسمت تحتانی آنها سرهای محتوی قرص قرار میگیرد و با گردش درون مخزن حاوی حلال موجبات انحلال قرص را فراهم می کنند. بعد جذب نمونه ها را خوانده و از روی جذب استاندارد غلظت نمونه حاصل از انحلالیت قرص را بدست می آوریم.

11-دستگاه KF کارل فیشر

اساس کار با این دستگاه به این صورت است که وقتی نمونه محتوی آب بامصرف کارل فیشر تیتر می شود الکترودهی پلاتین پلاریزه می شوند و مازاد آن به میزان خیلی جزئی الکترودها را پلاریزه می کند و به دنبال آن یک افزایش زیادی در جریان خواهیم داشت که از آمپرتر می گذرد . آمپر متر زمانی که کار می کند جریانی بیش از 400 آمپر از آن می گذرد.


12-دستگاه HPLC

13-دستگاه GC

روش کار با دستگاه KF کارل فیشر(دستگاه تعیین رطوبت نمونه)

1- کلیه ظروف و وسایل مورد استفاده بایستی قبل از مصرف بخوبی شسته شده و در آون کاملاً خشک شده باشند.

2- دستگاه را روشن می کنیم.

3- مقدار 40 میلی لیتر حلال تازه (متانول خشک) به ظرف مخصوص تیتراسیون دستگاه منتقل می کنیم و یک مگنت داخل آن قرار می دهیم.

4- کلید RUN را فشار می دهیم تا دستگاه تیتراسیون اولیه را انجام دهد.

5- پس ازاتمام تیتراسیون اولیه (زمانیکه چراغ Ready روشن شد) دکمه Run را فشار می دهیم، چراغ (Weight) روشن می شود.

6- وزن نمونه توزین شده داخل ظرف مخصوص توزین را وارد می کنیم و کلید Run را می زنیم.

7- زمان لازم برای پخش یاحل شدن نمونه را به دستگاه می دهیم (120 ثانیه) و کلید Run را فشار می دهیم.

8- از دریچه مربوطه نمونه را داخل دستگاه می ریزیم ، به نحوی که روی دیواره و الکترودها نریزد، سپس کلید Run را فشار می دهیم. دستگاه شروع به کار میکند وپس از اتمام تیتراسیون بوق دستگاه به صدا در می آید و مقدار رطوبت نمونه روی صفحه نمایشگر ظاهر می شود. در این هنگام چراغ Ready روشن است و دستگاه آماده پذیرفتن نمونه بعدی می باشد.

به همین ترتیب میتوان چندین نمونه را پشت سرهم در همان حلال موجود در بشر ریخته واندازه گیری نمود، بطوریکه مجموع مقدار آب داخل شده و تییر شده حدود 100 میلی گرم برای 20 میلی لیتر حلال اولیه باشد.

تهیه نمونه های مورد آزمایش:

1- نمونه های مایع را میتوان بوسیله پیپت دقیق بصورت حجمی یا بوسیله سرنگ بصورت وزنی (توزین مضاعف) وارد بشر تیتراسیون کنیم.

2- نمونه های جامد را به سرعت در هاون کاملاً خشک به خوبی نرم می کنیم، سپس مقدار تعیین شده را درون ظروف توزین مخصوص وزن نموده و داخل بشر می‌ریزیم.

3- می توانیم نمونه ها را پشت سر هم در ظروف توزین مخصوص وزن کرده و همه آنها را دریک دسیکاتور یا ظرف دردار مناسب نگه داشته و حمل می کنیم.

طراحی و فرمولاسیون یک قرص

فرمولاسیون اشکال دارویی جامد خوراکی و بخصوص قرص ها در دهه های گذشته باتوجه به پیش تراکم نمودن استفاده از ماشینهای سریع و هم اکنون ماشینهای فوق سریع با سیستمهای کنترل وزن خودکار و همچنین امکان دسترسی به مواد اولیه ای که قابلیت تراکم پذیری مستقیم دارند دچاردگرگونی های وسیعی شده است.

طراحی یک قرص معمولاً شامل یک سری از کارهایی است که باتوجه به فرسایش و سایش قرصها مقاومت مکانیکی درمقابل لب پریدگی و شکنندگی سریع باز شدن و سرعت انحلال آن توسط فرمولاتور انجام می شود. به طور کلی انتخاب صحیح و توازن بین مواد اولیه کناری و اصلی و یاترکیبی از مواد به منظور دسترسی به نتیجه دلخواه (تولید یک داروی سالم موثر و بسیار قابل اعتماد که مورد نظر می باشد) عملاً یک هدف ساده محسوب نمی گردد.

فرمولاسیون و طراحی یک قرص ممکن است به عنوان مرحله ای تلقی گردد که فرمولاتور مطمئن شود که میزان صحیحی از دارو از شکلی صحیح دریک زمان مناسب ودریک سرعت مناسب و فقط با خواص شیمیایی اولیه درمحل مورد نظر تحویل گردد.

میزان یامقداری از دارو که بتواند اثرات درمانی مورد نظر را بوجود آورد وابسته به عوامل زیادی می باشد. درمورد داروهای رسمی میزان مقدار خوراک این داروها قبلاً تعیین گردیده است.

در مورد داروهای خاص مانند گریزئوفولین که جذب بهتر وموثرتر وابسته به اندازه ذرات و سطح مخصوص دارو می باشد بوسیله کاهش اندازه چنین دارویی می توان سطح مقدار خوراک راحتی به نصف یا بیشتر کاهش داد. ولی همان نتایج بیولوژیکی دلخواه رابه دست آورد.

گزارش کارآموزی آزمایش کنترل کیفیت مواد نفتی در 56 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول- کلیات

پیشگفتار .................................................................................................................... 2

نکاتی درباره ایمنی .................................................................................................... 3



فصل دوم - معرفی پالایشگاه تهران

1-2- معرفی پالایشگاه تهران.................................................................................... 6

1-1-2- تاریخچه ای از پالایشگاه تهران ................................................................. 7

2-1-2- لزوم تصفیه نفت خام و آزمایش فرآورده های آن.................................... 9

2-2- معرفی دستگاه های اصلی پالایش................................................................... 10

1-2-2- معرفی دستگاه تقطیر در جو ..................................................................... 10

2-2-2- معرفی دستگاه تقطیر در خلاء.................................................................... 11

3-2-2- معرفی دستگاه تهیه گاز مایع ..................................................................... 11

4-2-2- معرفی دستگاه کاهش گرانروی.................................................................. 11

5-2-2- معرفی دستگاه تبدیل کاتالیستی.................................................................. 12

6-2-2- معرفی دستگاه تولید هیدروژن................................................................... 12

7-2-2- معرفی دستگاه ایزوماکس........................................................................... 13

8-2-2- معرفی واحد روغنسازی............................................................................. 13

9-2-2- نحوه استخراج مواد روغنی بوسیله حلالها................................................ 14

3-2- معرفی مجتمع کارخانجات روغن سازی پالایشگاه تهران............................... 15

1-3-2- معرفی واحد تصفیه با حلال پروپان........................................................... 15

2-3-2- معرفی واحد فورفورال............................................................................... 16

3-3-2- معرفی واحد موم گیری ............................................................................. 16

4-3-2- واحد تصفیه با هیدروژن............................................................................ 17

4-2- معرفی سرویس های وابسته به پالایشگاه....................................................... 18

تقسیم بندی قسمتهای مختلف داخل آزمایشگاه و آزمایش های مربوطه.................



فصل سوم- کنترل

1-3- اندازه گیری نقطه اشتعال در فضای باز ........................................................ 21

2-3- اندازه گیری نقطه اشتعال در فضای بسته...................................................... 22

3-3- اندازه گیری نقطه اشتعال در فضای بروش able.......................................... 23

4-3- اندازه گیری میزان فورفورال در مواد روغنی................................................ 24

5-3- تست میزان نفوذپذیری بری روی مواد نفتی.................................................. 24

6-3- اندازه گیری نقطه نرمی قیر............................................................................. 25

7-3- اندازه گیری فشار بخار در مواد نفتی............................................................. 26

8-3- اندازه گیری گراویتی بر روی مواد نفتی ...................................................... 27

9-3- رنگ سنجی در مواد روغنی............................................................................ 28

10-3- اندازه گیری ویسکازیته در مواد نفتی........................................................... 29

11-3- اندازه گیری نقطه ریزش در مواد روغنی..................................................... 30

12-3- تقطیر مواد نفتی............................................................................................. 31

13-3- اندازه گیری نقطه انجماد بر روی سوخت جت............................................. 32

14-3- اندازه گیری میزان خوردگی مواد نفتی ....................................................... 33

15-3- محاسبه میزان اسیدیته در مواد نفتی............................................................ 33

16-3- محاسبه نقطه آنیلین در مواد نفتی................................................................. 34

17-3- تست متیل اتیل کتون در مواد نفتی............................................................... 35

18-3- اندازه گیری میزان ضریب شکست در مواد روغنی..................................... 35

19-3- اندازه گری درجه آرام سوزی بنزین (octan)............................................ 36

فصل چهارم- آزمایش های انجام شده بر روی آب

1-4- آزمایش های موجود بر روی آب صنعتی....................................................... 40

1-1-4- اندازه گیری سختی کل در آب صنعتی....................................................... 40

2-1-4- اندازه گیری T.D.S در آبهای صنعتی....................................................... 40

3-1-4- اندازه گیری سیلیس در آبهای صنعتی....................................................... 41

4-1-4- اندازه گیری نالکو 354 در آبهای صنعتی.................................................. 41

5-1-4- اندازه گیری میزان Cl- در آب صنعتی....................................................... 42

6-1-4- اندازه گیری میزان نمک در آب صنعتی...................................................... 42

7-1-4- اندازه گیری قلیائیت نمک در آب صنعتی.................................................... 43

8-1-4- اندازه گیری pb در آب صنعتی.................................................................. 43

9-1-4- فسفات در آب صنعتی................................................................................. 44

10-1-4- میزان اندازه گیری PH در آب صنعتی.................................................... 44

2-4- آزمایش های متداول بر روی آب ترش

1-2-4- اندازه گیری میزان دی گلیکول آمین بر روی آب ترش (D.G.A)............ 45

2-2-4- اندازه گیری T.D.S و هدایت سنجی در آبهای ترش................................ 46

3-2-4- اندازه گیری میزان H2S بر روی آب ترش واحد S.R.P.......................... 46

4-2-4- اندازه گیری آمونیاک در آب ترش............................................................. 46

5-2-4- اندازه گیری نمک در آب ترش.................................................................... 47

6-2-4- اندازه گیری PH در آب ترش.................................................................... 47

7-2-4- اندازه گیری نیتریت در آب ترش................................................................ 47

8-2-4- اندازه گیری میزان Fe در آب ترش........................................................... 48

9-2-4- تست spent بر روی آب ترش................................................................... 48

10-2-4- اندازه گیری قلیائیت کل ........................................................................... 49

11-2-4- اندازه گیری مرکاپتان در آب ترش.......................................................... 49

فصل پنجم - لیست آزمایشهای موجود در قسمتهای دیگرآزمایشگاه

1-5- لیست آزمایشهای گاز...................................................................................... 51

2-5- لیست آزمایشهای ویژه .................................................................................. 51

3-5- لیست آزمایشهای تجزیه ................................................................................ 51




پیشگفتار

پس از سپری شدن مراحل اولیه دانشجویی در رشته کاربردی لازمه تکمیل جنبه های عملی آن گذراندن دوره کارآموزی می باشد تا بدین وسیله با جنبه های کاربردی معلومات حاصل شده آشنایی دقیق حاصل شود.

اکنون اینجانب این دوره را درشرکت پالایش نفت تهران، در قسمت آزمایشگاه کنترل کیفیت مواد زیر نظر اساتید مجرب و کارآزموده که هدفشان تنها آشنایی بیشتر دانشجویان شرکت کننده با جنبه های علمی و متعادل کردن معلومات تئوری و عملی می باشد طی نمودم. اکنون پس از طی دوران کارآموزی این پایان نامه را باتمام رسانیدم از کلیه اساتیدی که مرا در انجام این امر یاری نمودند کمال تشکر و سپاسگزاری را دارم.








ایمنی

مسائل ایمنی و بهداشتی کار از جمله مسائلی هستند که امروزه توجه بسیاری از مسئولان و مدیران را در سطوح خرد و کلان جامعه به خود جلب کرده است و اقدامات مؤثری نیز در این زمینه انجام گرفته است. ولی متأسفانه به رغم این توجهات و سرمایه گذاریها همه ساله در تمام جهان شاهد حوادث و سوانحی هستیم که موجب مرگ هزاران انسان بی گناه و مجروح و معلول شدن میلیونها انسان دیگر می‎شود و خسارات جبران ناپذیری ایجاد می‎کند. تلفات ناشی از حوادث و سوانح در محیط های کاری از سال 1955 میلادی بیش از مرگ و میرهای ناشی از جنگ ها و حوادث طبیعی بوده است.

حوادثی از قبیل حوادث نیروگاههای اتمی، وسایل حمل و نقل موتوری، فرو ریختن سقف ساختمانها، سقف معادن با انفجارهای درون آن، همه ساله جان میلیونها انسان را در معرض خطر قرار داده و میلیاردها دلار خسارت مالی، درمانی و مستغلاتی ایجاد می کند.



مجموعه دستور العمل های ایمنی

1. استفاده از مقررات استحفاظی فردی در محیط کار - بر اساس مقررات جاری صنعت نفت، استفاده از وسایل استحفاظی نظیر لباس کار، کفش، کلاه، دستکش و عینک ایمنی برای کلیه کسانیکه در وحدهای مختلف وزارت نفت به کار اشتغال دارند اجباری است. این وسایل با توجه به نوع مشاغل و در زمانهای مشخص، و درخواست سرپرستان واحدها و تایید ادارات ایمنی بین کارکنان توزیع می گردد. سرپرستان و مسئولین ادارات موظفند براستفاده مطلوب و به موقع از این وسایل توسط کارکنان نظارت نمایند. ادارات ایمنی برحسن اجرای این امر نظارت لازم را اعمال نمایند.

2. حیطه بندی تاسیسات و کنترل تردد - ورود افراد متفرقه به واحدهای عملیاتی و صنعتی مجاز نمی باشد. فقط کارکنان هر واحد مجاز به تردد در واحد مربوطه می باشند. ورود سایر کارکنان جهت انجام کارهای اداری و تعمیراتی با در دست داشتن مجوز از مسئولین ذیربط مسیر می‎باشد. بدین جهت مسئولین واحدها موظفند که مناطق تحت سرپرستی خود را با علائم و نشانه های کاملاً مشخص تعیین و از ورود افراد متفرقه ممانعت بعمل آورند. در این راستا سازمان حراست با علامت گذاری کارتهای شناسایی کارکنان محدوده تردد آنها را مشخص می نماید. مراجعه بازدیدکنندگان و افراد غیرشرکتی به واحدهای عملیاتی پس از اخذ مجوز حراست باید در معیت مسئولین واحدهای عملیاتی یا نماینده آنان صورت گیرد.

3. بازرسی سیستم امداد و اطفاء حریق- به منظور حصول اطمینان از صحت عملکرد سیستم های فوق الذکر کلیه وسایل ثابت و سیار‌آتش نشانی و ایمنی مستقر در واحدهای عملیاتی، ادارات و ایستگاههای آتش نشانی می بایستی توسط مسئولین ایمنی و آتش نشانی مورد بازرسی دقیق قرار گرفته و مطابق با استانداردهای مربوط آزمایش و از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. این بند شامل: کپسولهای اطفاء حریق دستی و چرخدار، شلنگها، نازلها، هایدرنتها، سیستم های اعلام و اطفاء حریق ثابت، تلمبه و خودروهای آتش نشانی، تلمبه ها، دستگاههای کف ساز آتش نشانی، چشم شوی ها،‌ آمبولانس، دستگاه های تنفسی، فیلترها و وسایل امداد نجات می گردد.

4. ضبط و ربط در تاسیسات و اماکن- مسئولین واحدها و بازرسان ایمنی موظفند که از واحدهای عملیاتی و محوطه های مربوط به طور منظم بازدید و بازرسی بعمل آورده، مواد ناامین را شناسایی نموده و با همکاری مسئولین ذیربط نسبت به رفع آنها اقدام بعمل آورند.

5. مقررات صدور پروانه های کارهای سرد وگرم - صدور پروانه های کارهای سرد و گرم برای انجام کارهای مختلف براساس مقررات و دستور العمل های مندرج در کتاب مقررات ایمنی نفت الزامی می‎باشد. این پروانه ها بایستی بطور دقیق تکمیل و دستورات مندرج در آن بطور کامل رعایت گردد. در صورت نیاز آزمایشات گازهای قابل اشتعال اکسیژن و گازهای سمی بایستی توسط افراد مجرب وآگاه و تایید شده انجام گیرند.

بدیهی است امضاء کنندگان پروانه کار مسئول عواقب احتمالی ناشی از عدم رعایت مفاد مندرج در پروانه کار می باشد.

در این پروانه ها می بایستی شرایط محیط کار و اقدامات احتیاطی که لازم است صورت گیرد دقیقا ذکر شده و از کلی گوئی اجتناب گردد مسئولین و بازرسان ایمنی موظفند که از کارهائیکه برای آنها پروانه کار صادر نشده و یا اقدامات احتیاطی کافی برای آنها صورت نگرفته ممانعت بعمل آورند.



-2- تاریخچه ای از پالایشگاه تهران

پالایش یکی از عمده ترین عملیات نفتی است که بدنبال استخراج نفت انجام می پذیرد، نفتی که توسط لوله های قطور از مراکز بهره برداری به درون پالایشگاهها سرازیر می‎شود در این مراکز تصفیه وپس از انجام فعل و انفعالات تبدیل به فرآورده های گوناگون مانند گاز مایع، بنزین، نفت سفید، نفت گاز، قیر و انواع روغنهای صنعتی تولید گردیده و وارد شبکه توزیع می شود.

پالایشگاه تهران یکی از واحدهای پالایشی بزرگ ایران است که در حال حاضر با ظرفیت عملی 250.000 بشکه تولید در درون نخستین پالایشگاه داخلی کشور بوده و از این نظر خدمات ارزنده ایی را در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن ایام ارائه نموده و می نماید. مجتمع پالایشگاهی تهران بنام پالایشگاه تهران نامیده می‎شود که مشتمل است بر دو پالایشگاه و همچنین مجتمع تصفیه و تولید روغن عملیات ساختمانی پالایشگاه تهران (پالایشگاه جنوبی اول) بر مبنای نیاز بازار ایران جهت تأمین مواد سوختی گرمازا و بنزین اتومبیل در سال 1344 آغاز و در 31 اردیبهشت ماه سال 1347 با ظرفیت طراحی هشتاد و پنج هزار بشکه در روز رسما مورد بهره برداری قرار گرفت و در طراحی این پالایشگاه از استانداردهای روز و آخرین کشفیا ت وابداعات صنعت نفت استفاده شده است. در سال 1352 با ایجاد تغییراتی در سیستم طراحی این پالایشگاه ظرفیت آنرا به صد و پنج هزار بشکه در روز افزایش دادند روند این افزایش مصرف و سیاست تأمین نیازهای بازار داخلی ساختن پالایشگاهی دیگر را در کنار پالایشگاه اول تهران ایجادب نمود.

لذا با استفاده از تجارب حاصل از طراحی و ساختمان این پالایشگاه ساختمان پالایشگاه دوم تهران را در جوار پالایشگاه اول بر مبنای کپیه سازی با حذف اشکالات و نارسائی های موجود تسجیل نمود و کار ساختمانی آن از اواخر سال 1350 آغاز و در فروردین ماه سال 1353 با ظرفیت یکصد هزار بشکه تولید در روز شروع بکار کرد.

نفت خام مورد نیاز این پالایشگاهها از منافع نفتی اهواز تأمین می گردد و طراحی واحدها چنان انجام گرفته است که می‎تواند درصد نفت خام شیرین اهواز و یا 75% نفت اهواز و 25% نفت خام سنگین سایر مراکز را تصفیه و تقطیر نماید. هدفی که در طرح ریزی و انتخاب دستگاههای پالایش در هر شرایط مورد نظر قرار گرفته است تأمین و تولید حداکثر فرآورده های میان تقطیر یعنی نفت سفید و نفت گاز بوده است. برای ازدیاد تولید این فرآورده از تکنیک تبدیل (تبدیل کاتالیستی و آیزوماکس) حداکثر بهره وری را دریافت نموده اند.

رشد اقتصادی و رفاه حاصل از ازدیاد سریع قیمت نفت در اوائل سالهای دهه پنجاه باعث ایجاد صنایع مونتاژ و در نتیجه ازدیاد منابع مصرف روغن گردید. برآورد مصرف و بررسیهائیکه در این باره انجام گرفت نشان داد که تولیدات کارخانجات داخلی که عبارت بودند از پالایشگاه آبادان و شرکت تولید و تصفیه روغن پاسخگوی تأمین احتیاجات روز کشور نمی باشد لذا ایجاد کارخانه ای که بتواند نیازهای آتی را تأمین نماید مورد احتیاج واقع شد. از اینرو امکانات احداث یک واحد یکصد هزار متر مکعبی روغن در سال در مجاورت مجتمع پالایشگاهی تهران فراهم گردید این مجتمع شامل واحدهای اصلی پالایش از قرار آسفالت از فورفورال، واحد جداسازی موم و تصفیه با گاز هیدروژن و واحدهای وابسته از قبیل دستگاه اختلاط و امتزاج روغن، سیستم تولید و بسته بندی قوطیهای یک لیتری، چهار لیتری، چلیک بیست لیتری و بشکه های 210 لیتری می باشد. روغنهای تولیدی پالایشگاه تهران با نامهای: الوند، البرز، چهار فصل، الموت، لار و ارژن جهت استفاده در مورتورهای احتراقی مطابق با آخرین و جدیدترین استانداردهای بین المللی ساخته و عرضه می گردد و علاوه بر آن انواع روغنهای صنعتی نیز از تولیدات این کارخانجات می‎باشد و اخیراً نیز محصولات جدیدی از روغن ترانس پارافین مایع، روغن انتقال حرارت نیز به بازار مصرف عرضه گردیده است.

دراینجا باید یادآور می گردد که ظرفیت تقطیر و تصفیه نفت خام در پالایشگاه تهران یا از بین بردن تنگناها به حد نصاب تولید دویست و پنجاه هزار بشکه در روز افزایش یافته و ظرفیت تولید روغن نیز مورد تجدید قرار گرفته و میزان جدید تولید 14 میلیون لیتر از انواع مختلف روغنهای چرب کننده و صنعتی بدست آمده است.

پالایشگاه تهران علاوه بر تصفیه نفت خام و تولید و تحویل فرآورده های نفتی خدمات مورد لزوم را در زمینه های مختلف صنعتی به سازمانهای تابعه وزارت نفت و همچنین وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی و وابسته بدولت ارائه نموده است و می نماید و این پالایشگاه شرکت فعال در امر بازسازی و نوسازی پالایشگاه آبادان و پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) داشته و خدماتی را بشرح زیر ارائه داده است:

1. بازسازی کلیه قسمتهای آب و برق و بخار و منجمله دیگ بخار و تلمبه خانه، کمپرسور هوا و هم چنین برجهای خنک کننده.

2. بازسازی واحدهای راکتور، دستگاه احیاء کننده دستگاه ذخیره کاتالیست و واحد تقطیر و هم چنین سایر واحدهای وابسته به دستگاه کت کراکر پالایشگاه آبادان که قادرا ست روزانه حدود 40 هزار بشکه خوراک را دریافت و آنرا تبدیل به سه میلیون لیتر بنزین مرغوب با اکتان بالای 94 بنماید و کلیه سرویسهای جنبی واحد مربوطه به کت کراکر بازسازی گردید و در حال حاضر در سرویس تولید قرار دارد.

بازسازی و تعمیرات 1100 دستگاه منازل سازمانی در آبادان در منطقه بوآرده.

4. شرکت بسیار فعال در بازسازی بخشهای مهمی از پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) با اعزام گروه های مختلف در سطوح تخصصی.



2-1-2- لزوم تصفیه نفت خام و آزمایش فرآورده های آن

از نفت خام این ماده سیال انواع سوختها برای وسائط نقلیه زمینی، هوائی و دریائی و حلالهای مخصوص، روغنهای موتور، قیر برای جاده سازی و بالاخره تعداد زیادی فرآورده های دیگر تهیه می گردد. بدیهی است که نفت خام بخودی خود قابل استفاده نمی باشد برای آمادگی آن جهت مصرف لازم می اید که نخست تصفیه شود.

اولین مرحله تصفیه، تفکیک نفت خام بوسیله تقطیر است. در مرحله بعدی اجزاء حاصله از آن بوسیله شستشو با مواد شیمیایی یا با اضافه کردن مواد شیمیایی برای مصرف مورد نظر آماده می گردند. در حقیقت وظیفه اصلی یک پالایشگاه عبارتست از:

الف- تهیه یک عده محصول از نفت خام که دارای نقطه جوش معینی بوده و قابل عرضه در بازار باشد.

ب- تبدیل و ترکیب شیمیایی این محصولات بطوریکه مشخصات لازم را داشته باشد.

پ- برقراری موازنه بین محصولات بنحویکه با تقاضای بازار بطور یکنواخت هماهنگ باشد.

محصولات پالایشگاهی تهران که برای مصارف داخلی از آن استفاده می‎شود : گازی مایع، بنزین های موتور، محصولات پالایشگاه تهران که برای مصارف داخلی از آن استفاده می‎شود: گاز مایع، بنزین های موتور، سوخت جت، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، قیر و سایر فرآورده های ویژه، ماده اولیه روغن و هم چنین گوگرد.

نتیجه صحیح آزمایش و گزارش بموقع آن به مسئولین در افزایش میزان بازدهی پالایشگاه دارای اهمیت می‎باشد. در حقیقت کار آزمایشگاه پایه و اساسی است برای تضمین کیفیت و مرغوبتی فرآورده های نفتی که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر ایمنی دارای اهمیت زیادی می‎باشد.



2-2- معرفی دستگاه های اصلی پالایش

1-2-2- معرفی دستگاه تقطیر در فشار جو ATMOSPHERIC DISTILLATION UNIT

نخستین مرحله پالایش نفت خام، تقطیر در فشار جو می‎باشد. دراین دستگاه نفت خام برحسب دمای جوش (BOILING TEMPERATURE) به برشهای مختلف مورد نیاز تقسیم و از هم جدا می‎شوند. این محصولات در مراحل بعدی تصفیه و آماده استفاده می گردند عبارتند از:

گاز مایع (LPG= LIQUIFIED PETROLEUM GAS)
بنزین سبک (LSRG= LIGHT STRAIGHT RUN GASOLINE)
بنزین سنگین (HSRC= HEAVY STRAIGHT RUN GASOLINE)
نفتا (NAPHTAH)
نفت سفید (KEROSENE)
نفت گاز (GAS OIL)
ته مانده (ATMOSPHRIC RESIOUE)

2-2-2- معرفی دستگاه تقطیر در خلاء VACUUM DISTILLATION UNIT

مرحله دوم پالایش تداوم کار تقطیر می‎باشد. از آنجا که حرارت زیاد جهت تقطیر برشهای سنگین نفت خام باعث کراکینگ حرارتی و تولید کک می گردد لذا ته مانده تقطیردر فشار جو را در خلاء تقطیر می کنند. برشهایی که معمولاً دراین مرحله بدست می‎آید عبارت است از:

نفت گاز سنگین (H.V.G.O= HEAVY VACUUM GAS OIL)
خوراک آیزوماکس (ISOMAX FEED)
روغن موتور خام (RAW LUB OIL)
خوراک دستگاه کاهش گرانروی (VISBREAKER FEED)
خوراک دستگاه آسفالت سازی (ASPHALT FEED)

3-2-2- معرفی دستگاه تهیه گاز مایع DIQUIFIED PETROLEUM GAS UNIT

این دستگاه جهت تولید گاز مایع از مواد سبک نفتی که از دستگاههای تقطیر، آیزوماکس، تبدیل کاتالیستی و غیره بوجود می‎آید ساخته می‎شود. گاز مایع حاصله در این دستگاه عموما از دو هیدروکربن اصلی پروپان (C3­ PROPANE) و بوتان (C­4 BUTANE) تشکیل می گردد که در نسبتهای مختلف متناسب با درجه حرارت محیط مخلوط و برای مصرف به بازار عرضه می گردد. (مثلا درصد پروپان در مخلوط گاز مایع در زمستان حدود 50 درصد و در تابستان 10 درصد می باشد تا فشار بخار لازم را ایجاد نماید) گازهای سبک حاصل از این دستگاه به مصرف سوخت پالایشگاه و گاز مایع سنگین پنتان (C5 PENTANE) به قسمت تهیه بنزین هدایت می گردد.

4-2-2- معرفی دستگاه کاهش گرانروی VISBREAKING UNIT

در این دستگاه مقداری ازت مانده برج تقطیر در خلاء تحت حرارت مناسب می شکند.

(THERMAL CRACKING) و محصولی با گرانروی مناسب برای استفاده در مصارف سوخت تهیه می‎شود که بنام نفت کوره توزیع می گردد. گازهای تولید شده در این دستگاه به شبکه سوخت گاز پالایشگاه تزریق شده و محصول بنزین این دستگاه بعلت عدم مرغوبیت معمولاً در کوره دیگهای بخار سوزانده می‎شود.

فرآورده نهایی این واحد عبارت است از: گاز سوخت، مقداری نفتا با درجه آرام سوزی پائین و نفت کوره مرغوب.

خلاصه شرح:

ابتدا نمونه ها راداخل oven قرار داه و حرارت را بین 80-90 درجه سانتی گراد قرار می‎دهیم تا نمونه روان گردد و بمدت 1-1.5 ساعت در هوای محیط قرار می‎دهیم سپس نمونه را در ظرف انتقال قرار داده و در حمام با دمای 25 درجه سانتیگراد قرار می‎دهیم مدت زمان قرار دادن در این مرحله 1-1.5 ساعت است پس از این مدت زمان نمونه را خارج و میزان نفوذپذیری آنرا اندازه می گیریم. (نفوذپذیری عبارتست از مقدار فرو رفتگی که سوزن (جمعا) با سرباره 100 گرم بمدت 5 ثانیه در درجه حرارت 25 درجه سانتیگراد ایجاد می‎کند) در تمام حالات سوزن و بار مشخص طوری تنظیم گردد که با سطح نمونه در تماس باشد و این عمل بدین صورت است که نوک سوزن را با تصویری از سوزن که توسط منبع نوری در سطح نمونه ایجاد می‎شود بهم متصل میکنیم حال اینکه عقربه صفحه شماره گیره دستگاه روی صفر منطبق گردد حال سوزن را برای مدت معینی که همان 5 ثانیه است رها کرده و حداقل این عمل را سه بار در قسمت های مختلف ظرف بفاصله 1 سانتی متر از کناره ظروف تکرار کرده و نتایج را ثبت می کنیم و بعد از آزمایش سوزن را با ماده موجود تمیز کرده (تتراکلروکربن یا وازلین) و متوسط میزان اعداد بدست آمده را گزارش می کنیم این اعداد نباید بیشتر از مقادیر زیر با هم اختلاف داشته باشند.

Pen From: 0 to 49= 2

Pen From: 49 to 149= 4



6-3- اندازه گیری نقطه نرمی قیر (softenig point) :

هدف: اندازه گیری نقطه نرمی قیر می‎باشد.

خلاصه شرح:

ابتداغ نمونه ها را برای روان شدن آنها داخل oven قررا می‎دهیم حلقه هایی فلزی شبیه Ring را تا دمای نمونه گرم می کنیم. نمونه های روان شده را به آرامی تا سر ریز شدن داخل رینگها می ریزیم قبل از ریختن نمونه ها داخل رینگها باید محل قرار گرفتن رینگها را با ملغمه جیوه جهت جلوگیری از چسبیدن به صفحه برنجی آن تمیز کرد مدت 40 تا 30 دقیقه Ring حاوی نمونه را برای هم دما شدن با محیط کنار می گذاریم اضافه نمونه ها را از سطح رینگهای با کاردک برداشته تا نمونه ها هم سطح رینگ ها شوند. پس از صاف و سرد شدن نمونه ها را روی ظرف Holder گذاشته و یک عدد Ball Ring بوزن 35gr روی نمونه ها در وسط Ring قرار داده و Holder را داخل یک بشر 600 سی سی قرار می‎دهیم. چنانچه نقطه نرمی نمونه 80 درجه سانتیگراد یا کمتر باشد محتویات بشتر بایستی 550 cc آب مقطر باشد در صورتیکه نقطه نرمی بالای 80 درجه سانتیگراد باشد داخل بشر را محلول گلیسیرین می ریزیم محتویات بشر را داخل حمام 5 درجه سانتیگراد بمدت 15min قرار داده سپس روی هیتر گذاشته و درجه حرارت را طوری تنظیم می کنیم که بعد از سه دقیقه اول به دمای آن در هر دقیقه 5 درجه سانتیگراد یا 9 درجه فارنهایت بالا رود. درجه حرارتی که گلوله براثر گرم شدن از میان قیر عبور کرده و با سطح زیرین تماس پیدا می کنند را از روی ترمومتر موجود روی Holder خوانده و بعنوان نقطه نرمی یادداشت می کنیم.



7-3- اندازه گیری فشار بخار در مواد نفتی (Reid vaper prassure)

هدف: اندازه گیری فشار بخار مواد نفتی می‎باشد.

خلاصه شرح:

همیشه باید نمونه در جای سرد و یا حمام 32-34 درجه فارنهایت یا0-1 درجه سانتیگراد نگهداری شود در ضمن حجم نمونه در ظرف 70-80 درصد حجم کل ظرف باشد پس از چک کردن فشار سنج با بارومتر و تمیز و خشک نمودن محفظه نمونه و ستون هوا vapor champer را وصل نموده و آنها را در حمام 100 فارنهایت جهت هم دما شدن حداقل میزان 10 min قرار می‎دهیم. سپس محفظه نمونه( liquid chanps ) را پس از قرار دادن در حمام 32-34 درجه فارنهایت همانند قبل بمیزان حداقل 10min از نمونه پر می کنیم و پس از وصل نمونه به ستون هوا ترکیب حاصل را در حمام 100 درجه فارنهایت قرار داده و بمدت 5min بحال خود می گذاریم تمام مراحل ذکر شده یعنی از زمان ریخته شدن نمونه و وصل شدن به ستون هوا باید در مدت زمانی در حدود 10s انجام پذیرد پس از خارج کردن دستگاه آنرا سرازیر می کنیم تا نمونه وارد ستون هوا شود این عمل را بصورتی انجام می پذیرد که هشت بار با حرکات بالا یا پائین بردن دستگاه بمیزان 5 مرتبه در هر مرحله بفاصله زمانی 2min فشار لازم را در عقربه ها مشاهده میکنیم در این حالت درجه فشار سنج را خوانده و فشار بخار را برحسب پوند بر اینچ مربع (pound force per square inch) گزارش می‎دهیم.



8-3- اندازه گیری گراویتی بر روی مواد نفتی (API, Specific Gravity)

هدف: تشریح فعالیت هایی است که در آزمایش API, Sp.G انجام می‎گیرد تا اطمینان حاصل شود که این آزمایش دارای دقت کافی بوده و از صحت نتایج آن اطمینان حاصل شود

خلاصه شرح:

ابتدا نمونه را به درجه حرارت آزمایش رسانده و در ظرف مخصوص که همان درجه حرارت است می ریزیم و آنگاه چگالی سنج مناسب را آهسته در آن فرو برده و مهلت می‎دهیم تا ثابت بماند و در همان حال درجه حرارت را اندازه گرفته هنگامیکه درجه حرارت نمونه و چگالی سنج بحالت تعادل برسد درجه چگالی سنج و همچنین درجه حرارت را یادداشت می کنیم در بعضی موارد بهتر است ظرف نمونه و چگالی و حرارت سنج درون آنرا در حمام مخصوص با درجه حرارت ثابت قرار داد تا از تغییر زیاد و درجه حرارت که باعث اشتباه در مقدار چگالی می‎شود جلو گیری شود. تعیین چگالی و API Gravity نفت خام که یکی از فاکتورهای اصلی برای قیمت گذاری نفت خام می‎باشد و همچنین وزن مخصوص محصولات نفتی برای تعیین وزن محموله های وزنی بسیار ضروری می باشد چگالی API در این روش از فرمول زیر محاسبه می‎شود .



چگالی دقیق هر نمونه نفتی در 60 درجه فارنهایت بدست می‎آید و در مورد چگالی مواد نفتی بهتر است سعی شود که هر چه به این درجه نزدیکتر باشد معهذا بر حسب نیاز می‎توان چگالی را در جایی بین صفر تا 195 درجه فارنهایت مشاهده نمود.

روش آزمایش

درجه حرارت نمونه را تنظیم کرده و حرارت چگالی سنج و استوانه آزمایش و خود نمونه باید یکی باشد معمولاً نمونه سرد شده را در استوانه تمیز ریخته چگالی سنج را در آن قرار داده تا حرارت نمونه و ظرف و چگالی سنج یکی شود و گاهی چنانچه لازم باشد همه را در حمام آب سرد و یا گرم نموده وقتیکه حرارت به تعادل رسید درجه حرارت آنرا تعیین کرده و سپس با دقت و سرعت میزان چگالی را از روی چگالی چگالی با دقت 0.001 می خوانیم باید دراین حالت چگالی سنج بی حرکت بوده و در استوانه مدرج غوطه ور باشد.

مقادیر نهایی را چنانه وزن مخصوص باشد در واحد kg/lit در 15 درجه سانتیگراد و اگر چگالی باشد در 60 درجه فارنهایت و یا درجات مترادف API گزارش می کنیم.



9-3- رنگ سنجی در مواد روغنی (Color Scale)

هدف: اندازه گیری رنگ بوسیله دستگاه Colorimeter است.

خلاصه شرح:

مقدار معینی از نمونه را داخل لوله آزمایش ریخته (حداقل تا ارتفاع 20mm لوله) و در لوله آزمایش دیگر بهمان نسبت آب مقطر ریخته و لوله ها را داخل دستگاه Colormeber گذاشته و توسط عدسی چشمی رنگ نمونه را مقایسه می کنیم انقدر پیچ تنظیم را می چرخانیم تا رنگ مشاهده شده در دو نیم دایره شبیه هم شود در این حالت عدد بدست آمده برابر است با عدد رنگ مورد آزمایش، در صورتیکه رنگ بیشتر از 8 باشد عدد رنگ را بیشتر از 8 گزارش می‎دهیم در مورد نمونه هایی که شفاف و روان نیستند بایستی نمونه را تا 6 درجه سانتیگراد یا 10 درجه فارنهایت بالاتر از نقطه ابری نمونه حرارت دهیم.



10-3- اندازه گیری ویسکازیته در مواد نفتی (Missuring viscos)

هدف : اندازه گیری میزان ویسکازیته می‎باشد.

خلاصه شرح:

ویسکازیته یا گرانروی عبارتست از مقدار مقاومت یک مایع در برابر جریان خود، در تعیین گرانروی درجه حرارت یکی از فاکتورهای بسیار مهم می‎باشد به همین جهت گرانروی درجه حرارتی که گرانروی در آن درجه حرارت تعیین می‎شود ذکر می گردد در غیر اینصورت روانی مفهوم نخواهد داشت.

روانی (kinematic) عبارتست از زمان لازم که مقدار معینی از نمونه تحت تأثیر نیروی جاذبه زمین در شرایط خاص از لوله موئین عبور می‎کند واحد آن stock بوده و از centi stock (یکصدم آنرا گویند) بعنوان واحد استفاده می کنند.

حمام ویسکازیته را در درجات پائین 122 درجه فارنهایت یا 40 درجه سانتیگراد از آب و در درجات بالا 100 درجه سانتیگراد یا 210 درجه فارنهایت از محلول پارافین پر می کنیم. در ضمن از ویسکامترهایی استفاده می‎شود که دارای فاکتورهای مشخص باشند.

پس از تنظیم نمودن درجه حرارت دستگاه مقدار معینی از نمونه روان را داخل ویسکامتر تمیز شده با حلالهای مناسب از قبیل تولوئن ریخته و حداقل مدت 20min آنرا در حمام گذاشته تا هم دما شود (نمونه هم دمای محلول داخل حمام گردد) وقتی نمونه به درجه حرارت محلول رسید در این ویسکامتر با فشار انگشت نمونه را به جریان انداخته و تا جای علامت گذاری شده وارد مخزن فوقانی می کنیم سپس حرکت نمونه را بین دو علامت مشخص توسط timer برحسب ثانیه اندازه گرفته و طبق فرمول زیر گرانروی را محاسبه و یادداشت می کنیم. زمان مطلوب بین فاصله زمانی ( 200s<…<600s) می‎باشد.

V=CT ویسکازیتی برحسب



T=s برحسبTimer زمان اندازه گیری شده

11-3- اندازه گیری نقطه ریزش در مواد روغنی (pour point)

هدف: اندازه گیری نقطه ریزش مواد روغنی است.