1 فهرست مطالب :

1- پتروشیمی اراک در یک نگاه ................................................................................................................... 1

2- واحد دو اتیل هگزانول .............................................................................................................................. 4

3- مقدمه ........................................................................................................................................................... 8

4- تولید گاز سنتز ........................................................................................................................................... 9

1-4 گوگرد زدایی از گاز طبیعی .................................................................................... 11

2-4 ریفرمینگ و باز یافت حرارت اتلافی .................................................................... 12

3-4 جدا سازی دی اکسید کربن .............................................................................. 15

4-4 تقویت فشار گاز سنتز .......................................................................................... 18

5-4 سیستم بخار ........................................................................................................... 18

5- تولید بوتیر آلدئید ..................................................................................................................................... 20

1-5 خالص سازی خوراک ........................................................................................... 22

2-5 سیستم واکنش OXO ...................................................................................... 25

3-5 عریان سازی،پایدار سازی و جدا سازی ایزومر .............................................. 28

4-5 تهیه ،تغلیظ و دوباره فعال کردن محلول کاتالیست .................................... 31

5-5 مخازن سوخت و بوتیر آلدئید .......................................................................... 36

6- عملیات تولید دو اتیل هگزانول .............................................................................................................. 40

1-6 آلدولیزاسیون نرمال بوتیر آلدئید به EPA .................................................. 40

2-6 هیدروژناسیون EPA به دو اتیل هگزانول .................................................. 42

3-6 سیستم تصفیه دو اتیل هگزانول ..................................................................... 44

4-6 سیستم تقطیر منقطع دو اتیل هگزانول ....................................................... 47

5-6 سیستم جدا سازی آب دو اتیل هگزانول و سیستم خلاء ....................... 49

6-6 مخازن دو اتیل هگزانول ..................................................................................... 50

7-عملیات تولید بوتانول (نرمال یا ایزو) ..................................................................................................... 51

1-7 هیدروژناسیون بوتیر آلدئید به بوتانول .......................................................... 51

2-7 سیستم تصفیه بوتانول ...................................................................................... 51

3-7 سیستم تقطیر منقطع بوتانول ........................................................................ 52

4-7 سیستم جدا سازی آب بوتانول ...................................................................... 53

5-7 مخازن بوتانول ..................................................................................................... 54

- پتروشیمی اراک در یک نگاه

هدف

ایجاد یک مجتمع پتروشیمی جهت تولید مواد پایه ای و میانی با استفاده از خوراک اصلی نفتا و تبدیل آنها به فرآورده های نهایی پلیمری و شیمیایی.

تولیدات

در ظرفیت کامل تولیدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پایه ای،میانی و نهایی می باشد که نیاز بخش وسیعی از صنایع داخلی را تامین و مازاد فرآورده هابه خارج صادر می شوند.

تاریخچه و انگیزه احداث

مجتمع پتروشیمی اراک یکی از طرههای زیربنائی و مهم می باشد که در راستای سیاستهای کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تامین نیاز داخلی کشور و صادرات، ایجاد و به بهره برداری رسیده است.

این طرح در سال 1363 به تصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدارتولید قرارگرفت.در ادامه کار به منظور بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع تر،واحدهای دیگرمجتمع تکمیل و واحد اتوکسیلات بعنوان آخرین واحد مجتمع در سال 82 راه اندازی و در مدار تولید قرار گرفت.

از سال 79 همزمان با تکمیل واحدها،طرههای توسعه ای مجتمع نیز با هدف افزایش ظرفیت مجتمع آغاز گردیده است.از سال 1378 با تصویب هیئت مدیره و پس از بررسی های دقیق عملکرد مجتمع،شرکت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغاز گردید.

اهمیت تولیدات مجتمع

از مشخصه های پتروشیمی اراک استفاده از دانش فنی ،تکنولوژی و فرآورده های پیشرفته می باشد.تولیدات مجتمع بسیار متنوع و عمدتا گریدهای مختلف را شامل میشوند.از لحاظ انتخاب خطوط تولید کمتر مجتمعی را می توان یافت که مانند مجتمع اراک ترکیبی از تولیدات پلیمری و شیمیایی ارزشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات نظیر سموم،علف کش ها را یکجا داشته باشد.مجتمع پتروشیمی اراک از لحاظ تنوع،ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامین نیاز صنایع مهم کشور کم نظیر می باشد.

خوراک مجتمع

خوراک اصلی مجتمع نفتای سبک و سنگین است که از پالایشگاههای اصفهان و اراک از طریق خط لوله تامین می شود.خوراک دیگر مجتمع گاز طبیعی است که از خط لوله سراسری مجاور مجتمع اخذ می گردد.ضمنا حدود 6000 تن آمونیاک و حدود 350 میلیون متر مکعب در سال مصرف گاز طبیعی مجتمع می باشد که از خط سوم سراسری تامین می گردد.

مصارف تولیدات مجتمع

مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع و دارای طیف گسترده است.در بخش تولیدات شیمیایی کلیه فرآورده ها شامل اکسید اتیلن/ اتیلن گلیکلها-اسید استیک/وینیل استات-دواتیل هگزانول-بوتانولها-اتانول امین ها و اتوکسیلاتها به اضافه سموم علف کش هاکاملا در کشور منحصر به فرد میباشد و نیاز صنایع مهمی در کشور را تامین نموده و مازاد آنها به خارج صادر میشود.در بخش پلیمری نیز فرآورده های ارزشمند و استراتژیک انتخاب شده اند که بعنوان نمونه می توان گریدهای مخصوص تولید سرنگ یک بار مصرف-کیسه سرم-بدنه باطری-گونی آرد-الیاف و همچنین مواد اولیه ساختبشکه های بزرگ به روش دورانی ونیز گرید مخصوص تولید لوله های آب-فاضلاب و گاز و لاستیک پی بی آر را نام برد.

اولویت مصرف فرآورده های مجتمع برای تامین نیاز صنایع داخل کشور است در این ارتباط تولیدات مجتمع سهم به سزایی در تامین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی که نیاز بالغ بر 5000 واحد پایین دستی را تامین می نماید.

واحد های مجتمع

الف- واحدهای فرآیندی:واحد های فرآیندی مجتمع شامل 19 واحد میباشد.

ب- واحدهای سرویسهای جانبی:

- آب بدون املاح:ظرفیت 450 متر مکعب در ساعت

- واحد تولید بخار:ظرفیت 500 تن در ساعت

- واحد نیروگاه:ظرفیت کل تولید125 مگا وات

- برجهای خنک کننده:شامل 9 برج

- واحد هوای فشرده یا هوای ابزار دقیق: 5 کمپرسور هر کدام26000 نرمال متر مکعب در ساعت به ظرفیت کل 130000 نرمال متر مکعب

- واحد تفکیک نیتروژن و اکسیژن از هوا :ظرفیت اکسیژن14500 نرمال متر مکعب و نیتروژن6000 نرمال متر مکعب در ساعت

ج- واحدهای عمومی(آفسایت):شامل مخازن مواد شیمیایی،سیستم بازیافت کاندنس ها، سیستم آب خام، سیستم گاز، سیستم سوخت مایع، مخازن خوراک، مخازن محصولات مایع، سیستم آتش نشانی، مخازن گاز هیدروژن، سیستم مشعل مجتمع، واحد تصفیه پساب صنعتی، سیستم توزیع شبکه برق، شبکه مخابرات، اتصالات بین واحدها و سیستم جمع آوری و دفع آبهای زائد.

موقعیت جغرافیایی

مجتمع پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه اراک در کیلومتر 22 جاده اراک- بروجرد و در زمینی به وسعت 523 هکتار قرار دارد.

2- واحد دواتیل هگزانول

نرم کننده ها موادی هستند که برای بالا بردن قابلیت قالب زنی و شکل پذیری پلاستیکها به کار می روند.برای استفاده از پلاستیک پلی وینیل کلراید (پی.وی.سی)که یکی از مواد با ارزش و پر مصرف در صنایع پایین دستی می باشد از روغن نرم کننده ای به نام دی اکتیل فتالات(دی.او.پی)استفاده می شود.اهمیت این ماده به حدی است که بر حسب شرایط مورد نیاز برای استفاده از پی.وی.سی تا حدود 40 درصد وزنی از این ماده مورد مصرف قرار می گیرد.

دی.او.پی از سال 1365 در پتروشیمی فارابی واقع در بندر امام خمینی(ره)تولید میشود ولی یکی از عمده ترین مواد اولیه آن که 2-اتیل هگزانول میباشد از خارج وارد می گردید.

به منظور تأمین این ماده اولیه باارزش برای واحد پتروشیمی فارابی ،طرح تولید 2-اتیل هگزانول در مجتمع پتروشیمی اراک در نظر گرفته شد.فرایند آکسو متعلق به شرکت انگلیسی(دی.پی.تی)davy process technology برای این واحد انتخاب و طراحی و مهندسی آن نیز توسط شرکت مزبور صورت پذیرفت.خرید ماشین آلات و تجهیزات از طریق شرکت بلژیکی abay engineering انجام گردیده و کار های نصب و ساختمان و راه اندازی آن کلاً توسط پیمانکاران داخلی و کارکنان مجتمع انجام شد.در این واحد همچنین فرآورده های نرمال و ایزو بوتانول تولید می شود که در صنایع تولید حلالها،نرم کننده ها،عطرها،اسانسها،سموم، و نظایر آن و در صنایع نساجی و چرم سازی و غیره مورد مصرف دارند.به طور کلی واحد 2-اتیل هگزانول از نظر تکنولوژی و تنوع محصولات یکی از بهترین واحد های مجتمع پتروشیمی اراک می باشد.

فرآیند تولید

فرایند تولید 2-اتیل هگزانول و بو تانول ها از چند مرحله شامل تولید گاز سنتز،بوتیرآلدئیدها و نهایتاً تولید 2-اتیل هگزانول و بوتانول ها تشکیل یافته است.در مرحله اول گاز طبیعی در یک واکنش گرماگیر در حضور بخار آب و کاتالیزور به گاز سنتز شامل منواکسیدکربن و هیدروژن تبدیل می شود.خوراک مرحله دوم،پروپیلن و گاز سنتز است که طی واکنش هیدروفرمیلاسیون در حضور کمپلکس رودیم به عنوان کاتالیزور و در فاز مایع در راکتور با هم ترکیب می شوند.واکنش گرمازا بوده و مخلوطی از نرمال وایزوبوتیرآلدئید تولید می گردد.نرمال بوتیر آلدئید در واحد آلدولیزاسیون به 2-اتیل هگزانال تبدیل می شود که بعداز هیدروژناسیون محصول نهایی 2-اتیل هگزانول بدست می آید.

نرمال و ایزوبوتیرآلدئید نیز به طور جداگانه بعد از هیدروژناسیون به نرمال و ایزوبوتانول تبدیل شده که این فرآورده ها نیز مستقلاً قابل عرضه به بازار هستند.2-اتیل هگزانول دارای درجه خلوص 5/99 درصد می باشد و این واحد برای تولید 45000 تن در سال از این محصول طراحی شده است.مقدار تولید نرمال و ایزوبوتانول به ترتیب 5000 و 5700 تن در سال است.

اهمیت واحد 2-اتیل هگزانول

با توجه به تولید مقدار 180000 تن در سال پی.وی.سی در پتروشیمی بندر امام و طیف وسیع مصرف این ماده پلاستیکی در داخل کشور،و همچنین وجود کارخانه پتروشیمی فارابی جهت تولید ماده نرم کننده دی.او.پی که مهمترین ماده اولیه آن یعنی 2-اتیل هگزانول وابسته به خارج بوده است،با بهره برداری از این واحد گام بزرگی در جهت صرفه جویی ارزی و تأمین یک ماده بسیار مهم و با ارزش مورد نیاز در صنایع پلاستیک پائین دستی برداشته شده است.علاوه بر تأمین نیاز پتروشیمی فارابی سالیانه حدود 20000تن 2-اتیل هگزانول و حدود 10000 تن بوتانول ها مازاد بر مصرف می باشد که می توان در صنایع جدید داخلی از آنها برای تولید فرآورده های مختلف استفاده کرد و یا اقدام به صادرات آنها نمود.

از مهمترین برجستگی احداث واحد 2-اتیل هگزانول نحوه اجرای نصب و ساختمان آن می باشد که با توجه به تجربیات به دست آمده از نصب و ساختمان سایر واحد های مجتمع،این واحد کلاً توسط پیمانکاران داخلی و تحت سرپرستی و نظارت کارکنان مجتمع اجرا و راه اندازی گردید.از لحاظ نظارت نیز اطمینان از اجرای پروژه مطابق با استانداردها و کیفیت مطلوب،از مجموع 691 نفر ماه پیش بینی شده توسط پیمانکار خارجی برای نظارت عملاً حدود 89 نفر ماه استفاده شده است.از نظر زمان اجرای پروژه نیز این واحد نسبت به دیگر واحد های مجتمع در زمان بسیار کمتری به بهره برداری رسید.

در مجموع این واحد علاوه بر ارزش و اهمیت فرآورده های آن از لحاظ اجرای کار توسط پیمانکاران

داخلی،سرپرستی و نظارت با استفاده از نیروهای داخلی و در نتیجه صرفه جویی چشمگیر در هزینه

های ارزی و همچنین از نظر زمان اجرا ،در سطح مجتمع و حتی در سطح کشور کم نظیر می باشد و از این رهگذر تجربیات بسیار با ارزشی عاید گردیده است.

3- مقدمه

بخشهای پروسسی واحد شامل قسمت های زیر می باشد:

• تهیه گاز سنتز (Synthesis Gas Preparation)
• هیدروفرمیلاسیون پروپیلن(LP Hydroformylation of Propylene)
• واحد الکل(Alcohol Plant)

مقدمه ذیل، شامل شرح مختصر هریک از بخشهای پروسسی فوق می باشد:

تهیه گاز سنتز(Synthesis Gas Preparation)

گاز سنتز از ریفرمینگ (Reforming) گاز طبیعی توسط بخار با دمای بالا، در لوله های کوره تولید می شود. ترکیب مطلوب گاز اصلاح شده (reformed Gas) بصورت نسبت H₂/CO، مستقیماً با اضافه کردن مقدار صحیح از دی اکسید کربن به خوراک کوره، حاصل می شود.

دی اکسید کربن از جریان گاز اصلاح شده و جدا شده، و سپس با CO₂ جبرانی (make up) که خارج از محدوده واحد تامین می شود، ترکیب شده و پس از تقویت فشار به کوره برگشت داده می شود تا با خوراک گاز طبیعی و بخار مخلوط گردد.

گاز خروجی از واحد جداسازی CO₂، که عاری از CO₂ می باشد، سرد شده و تقویت فشار می گردد تا بدین ترتیب گاز سنتز نهائی برای واحد OXO فراهم آید.

نسبت H₂/Co در حدود 1:1 جهت بازدهی عملیات هیدروژناسیون، کنترل می شود.

تولید بوتیرآلدئید(Butyraldehyde Production)

گاز سنتز، برای تولید مخلوط 10:1 از نرمال و ایزوبوتیرآلدئید، با پروپیلن در حضور کاتالیستی با پایه رودیم (Rhodium) واکنش می دهد. آلدئیدهای محصول در واقع گازهای عریان شده از محلول کاتالیست موجود در راکتور، توسط گاز در چرخش می باشند، که جهت جداسازی آلدئید خام، میعان می شوند. دو ایزومـر موجود توسط تقطیر جزء به جزء (Fractional distillation) جدا می شوند و سپس در واحد الکل به یکی از سه محصول الکل تبدیل می شوند.

تولید الکل (Alcohol Production)

2-اتیل هگزانول و نرمال بوتانول از نرمال بوتیرآلدئید و ایزوبوتانول از ایزوبوتیرآلدئید حاصل می شوند.

برای تولید 2-اتیل هگزانول، ابتدا نرمال بوتیرآلدئید در حضور کاتالیست کاستیک به شکل محصول میانی اتیل پروپیل آکرولئین آلدولیزه (Aldolise) می شود و سپس عملیات هیدروژناسیون بر روی این ماده صورت می پذیرد.

نرمال بوتانول و ایزوبوتانول توسط هیدروژناسیون آلدئیدهای متناسب با آنها تولید می شوند. هیدروژناسیون در فاز بخار و در لوله های دارای بستر کاتالـیستی صـورت می پــذیرد و الکل خــام با میـعان جزئی (Partial Condensation) گاز در چرخش، جداسازی می شود. الکل خام جهت تولید محصول نهائی تقطیر می شود.

4-تولید گاز سنتز(Synthesis Gas Preparation)

مقدمه

واحد گاز سنتز جهت تولید گاز سنتز (H₂+Co) برای واحد تولید بوتیرآلدئید تحت واکنش OXO طراحی شده است. خط سیر پروسس را می توان با سر فصلهای ذیل تشریح نمود:

• گوگردزدایی از گاز طبیعی(Natural Gas Feedstock Desulphurisation)
• عملیات ریفرمینگ و بازیافت حرارت اتلافی(Reforming & Waste Heat Recovery)
• جداسازی Co₂ (Co₂ Removal)
• تقویت فشار گاز سنتز(Synthesis Gas Compression)
• سیستم بخار(Steam System)

شیمی گوگردزدائی(Chemistry of Desulphurisation)

بمنظور حفاظت کاتالیست موجود در لوله های کوره از سمی شدن توسط گوگرد که باعث از بین رفتن اکتیویته کاتالیست می شود، خوراک گاز طبیعی بایستی گوگردزدایی گردد. ترکیبات آلی گوگرددار در خوراک، تحت کاتالیست اکسید مولیبدنیم کبالت (Cobalt molybdenum oxide) با هیدروژن واکنش داده و به سولفید هیدروژن (H₂S) تبدیل می شوند.

گزارش کارآموزی پتروشیمی اراک در یک نگاه در 55 صفحه ورد قابل ویرایش

1 فهرست مطالب :

1- پتروشیمی اراک در یک نگاه ................................................................................................................... 1

2- واحد دو اتیل هگزانول .............................................................................................................................. 4

3- مقدمه ........................................................................................................................................................... 8

4- تولید گاز سنتز ........................................................................................................................................... 9

1-4 گوگرد زدایی از گاز طبیعی .................................................................................... 11

2-4 ریفرمینگ و باز یافت حرارت اتلافی .................................................................... 12

3-4 جدا سازی دی اکسید کربن .............................................................................. 15

4-4 تقویت فشار گاز سنتز .......................................................................................... 18

5-4 سیستم بخار ........................................................................................................... 18

5- تولید بوتیر آلدئید ..................................................................................................................................... 20

1-5 خالص سازی خوراک ........................................................................................... 22

2-5 سیستم واکنش OXO ...................................................................................... 25

3-5 عریان سازی،پایدار سازی و جدا سازی ایزومر .............................................. 28

4-5 تهیه ،تغلیظ و دوباره فعال کردن محلول کاتالیست .................................... 31

5-5 مخازن سوخت و بوتیر آلدئید .......................................................................... 36

6- عملیات تولید دو اتیل هگزانول .............................................................................................................. 40

1-6 آلدولیزاسیون نرمال بوتیر آلدئید به EPA .................................................. 40

2-6 هیدروژناسیون EPA به دو اتیل هگزانول .................................................. 42

3-6 سیستم تصفیه دو اتیل هگزانول ..................................................................... 44

4-6 سیستم تقطیر منقطع دو اتیل هگزانول ....................................................... 47

5-6 سیستم جدا سازی آب دو اتیل هگزانول و سیستم خلاء ....................... 49

6-6 مخازن دو اتیل هگزانول ..................................................................................... 50

7-عملیات تولید بوتانول (نرمال یا ایزو) ..................................................................................................... 51

1-7 هیدروژناسیون بوتیر آلدئید به بوتانول .......................................................... 51

2-7 سیستم تصفیه بوتانول ...................................................................................... 51

3-7 سیستم تقطیر منقطع بوتانول ........................................................................ 52

4-7 سیستم جدا سازی آب بوتانول ...................................................................... 53

5-7 مخازن بوتانول ..................................................................................................... 54



- پتروشیمی اراک در یک نگاه

هدف

ایجاد یک مجتمع پتروشیمی جهت تولید مواد پایه ای و میانی با استفاده از خوراک اصلی نفتا و تبدیل آنها به فرآورده های نهایی پلیمری و شیمیایی.

تولیدات

در ظرفیت کامل تولیدات مجتمع بالغ بر 1138020 تن مواد پایه ای،میانی و نهایی می باشد که نیاز بخش وسیعی از صنایع داخلی را تامین و مازاد فرآورده هابه خارج صادر می شوند.

تاریخچه و انگیزه احداث

مجتمع پتروشیمی اراک یکی از طرههای زیربنائی و مهم می باشد که در راستای سیاستهای کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تامین نیاز داخلی کشور و صادرات، ایجاد و به بهره برداری رسیده است.

این طرح در سال 1363 به تصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی و نصب و ساختمان در سال 1372 فاز اول مجتمع در مدارتولید قرارگرفت.در ادامه کار به منظور بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع تر،واحدهای دیگرمجتمع تکمیل و واحد اتوکسیلات بعنوان آخرین واحد مجتمع در سال 82 راه اندازی و در مدار تولید قرار گرفت.

از سال 79 همزمان با تکمیل واحدها،طرههای توسعه ای مجتمع نیز با هدف افزایش ظرفیت مجتمع آغاز گردیده است.از سال 1378 با تصویب هیئت مدیره و پس از بررسی های دقیق عملکرد مجتمع،شرکت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغاز گردید.

اهمیت تولیدات مجتمع

از مشخصه های پتروشیمی اراک استفاده از دانش فنی ،تکنولوژی و فرآورده های پیشرفته می باشد.تولیدات مجتمع بسیار متنوع و عمدتا گریدهای مختلف را شامل میشوند.از لحاظ انتخاب خطوط تولید کمتر مجتمعی را می توان یافت که مانند مجتمع اراک ترکیبی از تولیدات پلیمری و شیمیایی ارزشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات نظیر سموم،علف کش ها را یکجا داشته باشد.مجتمع پتروشیمی اراک از لحاظ تنوع،ارزش فرآورده ها و نقش حساس آن در تامین نیاز صنایع مهم کشور کم نظیر می باشد.

خوراک مجتمع

خوراک اصلی مجتمع نفتای سبک و سنگین است که از پالایشگاههای اصفهان و اراک از طریق خط لوله تامین می شود.خوراک دیگر مجتمع گاز طبیعی است که از خط لوله سراسری مجاور مجتمع اخذ می گردد.ضمنا حدود 6000 تن آمونیاک و حدود 350 میلیون متر مکعب در سال مصرف گاز طبیعی مجتمع می باشد که از خط سوم سراسری تامین می گردد.

مصارف تولیدات مجتمع

مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع و دارای طیف گسترده است.در بخش تولیدات شیمیایی کلیه فرآورده ها شامل اکسید اتیلن/ اتیلن گلیکلها-اسید استیک/وینیل استات-دواتیل هگزانول-بوتانولها-اتانول امین ها و اتوکسیلاتها به اضافه سموم علف کش هاکاملا در کشور منحصر به فرد میباشد و نیاز صنایع مهمی در کشور را تامین نموده و مازاد آنها به خارج صادر میشود.در بخش پلیمری نیز فرآورده های ارزشمند و استراتژیک انتخاب شده اند که بعنوان نمونه می توان گریدهای مخصوص تولید سرنگ یک بار مصرف-کیسه سرم-بدنه باطری-گونی آرد-الیاف و همچنین مواد اولیه ساختبشکه های بزرگ به روش دورانی ونیز گرید مخصوص تولید لوله های آب-فاضلاب و گاز و لاستیک پی بی آر را نام برد.

اولویت مصرف فرآورده های مجتمع برای تامین نیاز صنایع داخل کشور است در این ارتباط تولیدات مجتمع سهم به سزایی در تامین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی که نیاز بالغ بر 5000 واحد پایین دستی را تامین می نماید.

واحد های مجتمع

الف- واحدهای فرآیندی:واحد های فرآیندی مجتمع شامل 19 واحد میباشد.

ب- واحدهای سرویسهای جانبی:

- آب بدون املاح:ظرفیت 450 متر مکعب در ساعت

- واحد تولید بخار:ظرفیت 500 تن در ساعت

- واحد نیروگاه:ظرفیت کل تولید125 مگا وات

- برجهای خنک کننده:شامل 9 برج

- واحد هوای فشرده یا هوای ابزار دقیق: 5 کمپرسور هر کدام26000 نرمال متر مکعب در ساعت به ظرفیت کل 130000 نرمال متر مکعب

- واحد تفکیک نیتروژن و اکسیژن از هوا :ظرفیت اکسیژن14500 نرمال متر مکعب و نیتروژن6000 نرمال متر مکعب در ساعت

ج- واحدهای عمومی(آفسایت):شامل مخازن مواد شیمیایی،سیستم بازیافت کاندنس ها، سیستم آب خام، سیستم گاز، سیستم سوخت مایع، مخازن خوراک، مخازن محصولات مایع، سیستم آتش نشانی، مخازن گاز هیدروژن، سیستم مشعل مجتمع، واحد تصفیه پساب صنعتی، سیستم توزیع شبکه برق، شبکه مخابرات، اتصالات بین واحدها و سیستم جمع آوری و دفع آبهای زائد.

موقعیت جغرافیایی

مجتمع پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه اراک در کیلومتر 22 جاده اراک- بروجرد و در زمینی به وسعت 523 هکتار قرار دارد.

2- واحد دواتیل هگزانول

نرم کننده ها موادی هستند که برای بالا بردن قابلیت قالب زنی و شکل پذیری پلاستیکها به کار می روند.برای استفاده از پلاستیک پلی وینیل کلراید (پی.وی.سی)که یکی از مواد با ارزش و پر مصرف در صنایع پایین دستی می باشد از روغن نرم کننده ای به نام دی اکتیل فتالات(دی.او.پی)استفاده می شود.اهمیت این ماده به حدی است که بر حسب شرایط مورد نیاز برای استفاده از پی.وی.سی تا حدود 40 درصد وزنی از این ماده مورد مصرف قرار می گیرد.

دی.او.پی از سال 1365 در پتروشیمی فارابی واقع در بندر امام خمینی(ره)تولید میشود ولی یکی از عمده ترین مواد اولیه آن که 2-اتیل هگزانول میباشد از خارج وارد می گردید.

به منظور تأمین این ماده اولیه باارزش برای واحد پتروشیمی فارابی ،طرح تولید 2-اتیل هگزانول در مجتمع پتروشیمی اراک در نظر گرفته شد.فرایند آکسو متعلق به شرکت انگلیسی(دی.پی.تی)davy process technology برای این واحد انتخاب و طراحی و مهندسی آن نیز توسط شرکت مزبور صورت پذیرفت.خرید ماشین آلات و تجهیزات از طریق شرکت بلژیکی abay engineering انجام گردیده و کار های نصب و ساختمان و راه اندازی آن کلاً توسط پیمانکاران داخلی و کارکنان مجتمع انجام شد.در این واحد همچنین فرآورده های نرمال و ایزو بوتانول تولید می شود که در صنایع تولید حلالها،نرم کننده ها،عطرها،اسانسها،سموم، و نظایر آن و در صنایع نساجی و چرم سازی و غیره مورد مصرف دارند.به طور کلی واحد 2-اتیل هگزانول از نظر تکنولوژی و تنوع محصولات یکی از بهترین واحد های مجتمع پتروشیمی اراک می باشد.

فرآیند تولید

فرایند تولید 2-اتیل هگزانول و بو تانول ها از چند مرحله شامل تولید گاز سنتز،بوتیرآلدئیدها و نهایتاً تولید 2-اتیل هگزانول و بوتانول ها تشکیل یافته است.در مرحله اول گاز طبیعی در یک واکنش گرماگیر در حضور بخار آب و کاتالیزور به گاز سنتز شامل منواکسیدکربن و هیدروژن تبدیل می شود.خوراک مرحله دوم،پروپیلن و گاز سنتز است که طی واکنش هیدروفرمیلاسیون در حضور کمپلکس رودیم به عنوان کاتالیزور و در فاز مایع در راکتور با هم ترکیب می شوند.واکنش گرمازا بوده و مخلوطی از نرمال وایزوبوتیرآلدئید تولید می گردد.نرمال بوتیر آلدئید در واحد آلدولیزاسیون به 2-اتیل هگزانال تبدیل می شود که بعداز هیدروژناسیون محصول نهایی 2-اتیل هگزانول بدست می آید.

نرمال و ایزوبوتیرآلدئید نیز به طور جداگانه بعد از هیدروژناسیون به نرمال و ایزوبوتانول تبدیل شده که این فرآورده ها نیز مستقلاً قابل عرضه به بازار هستند.2-اتیل هگزانول دارای درجه خلوص 5/99 درصد می باشد و این واحد برای تولید 45000 تن در سال از این محصول طراحی شده است.مقدار تولید نرمال و ایزوبوتانول به ترتیب 5000 و 5700 تن در سال است.

اهمیت واحد 2-اتیل هگزانول

با توجه به تولید مقدار 180000 تن در سال پی.وی.سی در پتروشیمی بندر امام و طیف وسیع مصرف این ماده پلاستیکی در داخل کشور،و همچنین وجود کارخانه پتروشیمی فارابی جهت تولید ماده نرم کننده دی.او.پی که مهمترین ماده اولیه آن یعنی 2-اتیل هگزانول وابسته به خارج بوده است،با بهره برداری از این واحد گام بزرگی در جهت صرفه جویی ارزی و تأمین یک ماده بسیار مهم و با ارزش مورد نیاز در صنایع پلاستیک پائین دستی برداشته شده است.علاوه بر تأمین نیاز پتروشیمی فارابی سالیانه حدود 20000تن 2-اتیل هگزانول و حدود 10000 تن بوتانول ها مازاد بر مصرف می باشد که می توان در صنایع جدید داخلی از آنها برای تولید فرآورده های مختلف استفاده کرد و یا اقدام به صادرات آنها نمود.

از مهمترین برجستگی احداث واحد 2-اتیل هگزانول نحوه اجرای نصب و ساختمان آن می باشد که با توجه به تجربیات به دست آمده از نصب و ساختمان سایر واحد های مجتمع،این واحد کلاً توسط پیمانکاران داخلی و تحت سرپرستی و نظارت کارکنان مجتمع اجرا و راه اندازی گردید.از لحاظ نظارت نیز اطمینان از اجرای پروژه مطابق با استانداردها و کیفیت مطلوب،از مجموع 691 نفر ماه پیش بینی شده توسط پیمانکار خارجی برای نظارت عملاً حدود 89 نفر ماه استفاده شده است.از نظر زمان اجرای پروژه نیز این واحد نسبت به دیگر واحد های مجتمع در زمان بسیار کمتری به بهره برداری رسید.


2001، از میعان کننده و دریافت کننده، کشیده می شود.

برج تصفیه نیز، جهت جداسازی محصول 2-EH از محصولات جانبی آلی سنگین، تحت خلاء کار می کند. بالاسری برج تصفیه در فشار و دمای تقریبی 0.17bar و 130 0C کار می کند و دمای پایین برج 152 0C است.

بخشی از جریان بالاسری در میعان کننده برج تصفیه(Refining Column Condenser)، 34-E-2012، میعان می شود. جریان غیر میعان شده در میعان کننده برج ابتدایی(Forecolumn Vent Condenser)، 34-E-2009، بیشتر سرد می شود تا اتلاف محصول در جریان تخلیه را به حداقل برساند.

هوا و مواد بی اثر در نتیجه نشت، به سیستم خلاء بخش تصفیه (Refining System Vacuum Package) تخلیه می شوند.

جریان بالاسری میعان شده به دو جریان تقسیم می شود. بخشی از آن به برج به عنوان رفلاکس برگشت داده می شود، در حالی که محصول 2-EH در خنک کننده محصول (Product Cooler)، 34-E-2013، خنک شده و سپس در تانک 2-EH (2-EH Shift Tank)، 34-TK-2001A/B، ذخیره می شود.

جریان پایینی که دارای 2-EH و برشهای سنگین است، بعد از عبور از خنک کننده مواد باقیمانده اتلافی (Waste Residue Cooler)، 34-E-2014، وارد تانک برشهای سنگین تقطیر منقطع (Batch Still Heavies Tank)، 34-TK-2007، می شود تا مقداری از 2-EH در برج تقطیر منقطع (Batch Still )، 34-T-2003 بازیافت گردد.

4-6 سیستم تقطیر 2-اتیل هگزانول (2-Ethyl Hexanol Batch Still System):

سیستم تقطیر منقطع، در طی عملیات تولید 2-EH جریانهای ذیل را تحت پروسس قرار می دهد: برشهای سبک برج ابتدایی(Forecolumn)، برش پایینی برج تصفیه، جریان خارج شده از تبخیر کننده، جریان مواد آلی برج جداکننده آب و پسآبهای 2-EH، جریان پایینی برج تصفیه به تانک برشهای سنگین تقطیر منقطع 34-TK-2007 ارسال می گردد در حالی که جریانهای باقیمانده به تانک برشهای سبک تقطیر منقطع 34-TK-2006 فرستاده می شود.

برج تقطیر منقطع دارای 30 سینی شیردار (Valve tray)است. در طی عملیات سیستم، برج تقطیر منقطع 34-T-2003 توسط موجودی یکی از تانکها تحت عملیات قرار می گیرد. موجودی برج، تحت خلاء توسط چرخش اجباری و عبور از جوشاننده برج تقطیر منقطع (Batch Still Reboiler)، 34-E-2015، تبخیر می گردد. اجزای سبک تر که از بالاسری برج تقطیر منقطع خارج می شوند، میعان شده و در دریافت کننده برج تقطیر منقطع (Batch Still Receiver)، 34-V-2008 جمع می گردند. بخشی از جریان بالاسری بعنوان رفلاکس به برج برگشت داده می شود و باقیمانده به عنوان محصول در خنک کننده محصول برج تقطیر منقطع (Batch Still Product Cooler)، 34-E-2017، خنک شده و به یکی از تانکهای برج تقطیر منقطع هدایت می شود.

در صورتی که محصول بالاسری دارای مخلوطی از آب و مواد آلی باشد، بعد از عبور از خنک کننده محصول، جریان میعان شده به دکانتور برج تقطیر منقطع (Batch Still Decanter)، 34-V-2009 پمپ می گردد. لایه آبی به تانک جریانهای آبی (Aqueous Effluent Tank)، 34-TK-2012، فرستاده می شود. در حالی که لایه آلی بین جریان رفلاکس و محصول بالاسری تقسیم می گردد.

در طی عملیات تحت خلاء، نشت هوا و گازهای حل شده به سیستم خلاء، توســط سیـستم خلاء برج تقطیر منقطع (Batch Still Vacuum Package)، 34-W-2002، از طریق کندانسور و دریافت کننده برج، گرفته می شوند.

موجودی تانکهای برشهای سنگین و سبک بطور نرمال، بصورت جدا در برج تحت پروسس قرار می گیرند، بدین ترتیب که اجزای سنگین باقیمانده، بعد از تحت پروسس قرار دادن برشهای سبک، با برشهای سنگین بعدی تحت عملیات قرار می گیرند.چون در هر برش شرایط تغییر می کند تنظیم فشار به وسیله تزریق نیتروژن به ورودی اژکتور یا دفع مقداری گاز از کندانسور صورت می گیرد.

دو برش از تحت پروسس قرار گرفتن موجودی تانک برشهای سبک تقطیر منقطع، 34-TK-2006 حاصل می شوند.

برش اول که دارای نرمال بوتانول و آب است تحت خلاء 0.4bar تقطیر شده است.

جریان بالاسری میعان شده به سرریز کننده (Decanter) فرستاده می شود و لایه آلی موجود بین رفلاکس و محصول تقسیم می شود. محصول وارد تانک برش بوتانول (Butanol Cut tank)، 34-TK -2011، شده و از آنجا به تانک پسآبهای نرمال بوتانول(N-Butanol Slops Tank)، 34-TK-2004، ارسال می گردد تا در طی عملیات بعدی تولید بوتانول به سیستم برگشت داده شود.

لایه آبی به تانک جریانهای مایع 34-TK-2012 فرستاده می شود.

برش دوم که عمدتاً دارای EPA است، تحت خلاء 0.08bar تقطیر شده است. محـصول تقطیر شده به تانک خوراک تبخیرکننده (Vaporiser Feed Tank)، 34-TK-2009، رهنمون و از آنجا به تبخیر کننده 34-V-2002 برگشت داده می شود.

مواد باقیمانده در برج طی عملیات بعدی با برشهای سنگین تحت پروسس قرار می گیرند. دراین حالت تنها یک برش (شامل 2-EH) وجود دارد و عملیات تقطیر تحت خلاء 0.08bar صورت می پذیرد. محصول تقطیر شده به تانک خوراک برج ابتدائی (Forecolumn Feed Tank)، 34-TK-2010، فرستاده می شود.

از اینجا 2-EH یا می تواند به برج ابتدائی (34-T-2001) برگشت داده شود و یا قادر است با EPA موجود در تانک خوراک تبخیر کننده 34-TK-2009 مخلوط شده و به تبخیر کننده برگشت داده شود.

مواد باقیمانده در برج، در انتهای عملیات برشهای سنگین، توسط پمپ رفلاکس برج تقطیر منقطع (Batch Still Reflax Pump)، 34-P-2015A/B، و پس از عبور از خنک کننده محصول برج تقطیر منقطع (Batch Still Product Cooler)، 34-E-2017، به تانک مایعات اتلافی قابل سوخت (Waste Liquids Fuel Tank)، 34-TK-1004، فرستاده می شوند.

بمنظور جلوگیری از آلودگی برشهای مختلف توسط مواد سبک و سنگین، برشهای انتقالی (Transition Cuts) بین هر برش اصلی گرفته می شود. این برشهای انتقالی به تانک های خوراک تقطیر منقطع مناسب برگشت داده می شوند.

5-6 سیستم جدا سازی آب 2- اتیل هگزانول و سیستم خلاء

(2-Ethyl Hexanol Water Stripper and Vacuum System)

برج جداکننده آب (Water Stripper)، 34-T-2004، دارای 20 سینی از نوع سینی های شیردار (Valve tray)است و جریانهای ذیل را طی عملیات تولید 2-EH تحت پروسس قرار می دهد: جریان آبی خروجی از دکانتور برج ابتدایی (Forecolumn Decanter)، میعان شده های اژکتور سیستمهای خلاءسازی برج های تقطیر منقطع (Batch Still Decanter)و برج جداکننده آب، 34-T-2004، از تانک جریانهای آبی(34-TK-2012)، تغذیه می شود. مواد آلی از خوراک فاز مایع، با تزریق مستقیم بخار فشار پایین (LP) به پایین برج جداکننده آب، جدا می شوند. فشار و دمای

تقریبی بالاسری برج 2bar و 117 0C می باشد. مواد آلی جدا شده، میعان شده و در دکانتور برج جدا کننده آب(Water Stripper Decanter)، 34-V-2011، جمع می گردند. میعان شده های اژکتور از سیستمهای خلاء سازی به دکانتور، جهت جداسازی مواد اولیه آلی، ارسال می گردند. لایه آلی ازاین ظرف به تانک برشهای سبک تقطیر منقطع(34-TK-2006) جهت بازیافت الکلها، ارسال می گردد. در حالی که لایه آبی به تانک جریانهای آبی (34-TK-2012)، فرستاده می شود. جریانهای مایع از دکانتورهای برجهای ابتدایی و تقطیر منقطع، به تانک جریانهای آبی اضافه می شود. آب اتلافی جدا شده از پایین برج جداکننده آب، به مجرای فاضلاب تخلیه می شود.

6-6 مخازن 2-اتیل هگزانول (2-Ethyl Hexanol Storage):

محصول 2-EH سرد شده از طریق پمپ رفلاکس برج تصفیه (Refining Column Reflax Pump)، 34-P-2008A/B، به یکی از تانکهای 2-EH (2-EH Shift Tanks)، 34-TK-2001A/B، فرستاده می شود. هر دو تانک از طریق یک زانویی به اتمسفر راه دارند. محصول 2-EH می تواند از طریق پمپ محصول 2-EH (2-EH Product Pump)، 34-P-2010A/B، در محدوده مخازن به چرخش در آید. یابه تانک پسابهای 2-EH (2-EH Slops Tank)، 34-TK-2003، جهت ارسال مجدد برای پروسس فرستاده شود و یا اینکه به مخازن محصول آفسایت ارسال گردد. بطور نرمال، یکی از پمپها برای به گردش در آوردن موجودی تانک و یا ارسال به مخازن نهایی مورد استفاده قرار می گیرد و دومی یا برای به گردش در آوردن موجودی تانک یا ارسال محصول به مخزن پساب استفاده می شود. این مسأله قابلیت انعطاف بیشتری را در محدوده مخازن فراهم می آورد، بدین ترتیب که در حالیکه موجودی یکی از تانکها در حال چرخش یا ارسال به پروسس مجدد است، موجودی تانک دیگر به خارج از محدوده واحد فرستاده می شود.

7- عملیات تولید بوتانول (نرمال یا ایزو) (Butanol(Normal or Iso) Campaign):

مقدمه

خط سیر پروسس برای تولید ایزوبوتانول (I-BuoH) و نرمال بوتانول(n-BuoH) شبیه به پروسس تولید 2-EH، با بکارگیری همان تجهیزات اساسی می باشد. هرچند که بعضی از اختلاف ها در نحوه پروسس وجود دارد که بطور خلاصه در زیر به آن اشاره می شود.

آلدئیدیِِِِ که به شکل بوتانول هیدروژنه می شود، بوتیرآلدئید است. لذا به سیستم آلدولیزاسیون نیازی نیست.

1-7 هیدروژناسیون بوتیرآلدئید به بوتانول(Hydrogenation of Butyraldehyde to Butanol):

خط سیر پروسس بخش VPH شبیه به عملیات تولید 2-EH است هر چند که شرایط پروسس اندکی متفاوت می باشد.

خوراک آلدئید مانند قبل بین دو بستر آکنه دار تبخیر کننده تقسیم می شود. اما هیچ جریانی از برشهای سنگین در هنگام تولید ایزوبوتانول (I-BuoH)،از پایین برج گرفته نمی شود.

بخار تولید شده در تبدیل کننده، جهت استفاده در پروسس دارای فشار بسیار پایینی است و لذا به ظرف تبخیر ناگهانی (میعان شده های بخار) فشار پایین (LP Refining Drum) فرستاده می شود.