پروژه کارآفرینی شرکت تولید و بسته بندی چای در 46 صفحه ورد قابل ویرایش

شرح فرآیند و اطلاعات فنی مورد نیاز :

مقدمه :

چای که به زبان انگلیسی TEA و چینی TAY یا CHAI نامیده می شود ، به صورت درخت یا درختچه و مخصوص مناطق استوایی و اطراف آن است . بوته چای دارای برگهای ساده ، غالباً پایا ، متناوب و گل هایی معمولا نر - ماده و منظم است . چای دارای دو گونه مهم چینی CAMELLTA SINESIS و آسامی CAMELLTA ASSAMICA و یک زیر گونه کامبوجی می باشد . چای را از سرشاخه های جوان و ترد شامل دو یا سه برگ و جوانه های ناشکفته انتهایی و با عملیاتی چند بر روی آنها می سازند .

چای نوعی نوشیدنی بسیار رایج است که مانند قهوه در ردیف رایج ترین و مهم ترین نوشابه های مطبوع و مورد مصرف در بیشتر جهان می‌باشد .

چای دارای اهمیت غذایی ودارویی بسیاری است . ولی مهم ترین اثر آن تاثیر برروی سیستم اعصاب و در نتیجه رفع خستگی و ایجاد آرامش در انسان است چای دارای مقادیر قابل توجهی پروتئین . هیدراتهای کربن وانواع مختلفی از ترکیبات شیمیایی می باشد . چای دارای اثر انرژی زایی بالایی می باشد . بطوری که یک فنجان چای ? کیلو کالری انرژی به بدن می رساند . مصرف زیاد چای می تواند باعث طپش قلب . عصبانیت . اضطراب . بی خوابی و لاغری شود .



خواص چای

چای دارای اهمیت غذایی ودارویی بسیاری است . ولی مهم ترین اثر آن تاثیر برروی سیستم اعصاب و در نتیجه رفع خستگی و ایجاد آرامش در انسان است چای دارای مقادیر قابل توجهی پروتئین . هیدراتهای کربن وانواع مختلفی از ترکیبات شیمیایی می باشد .





تاریخچه چای:

تحقیقات نشان می دهد که بوته چای را در حدود?هزار سال (ق.م) در چین می شناخته اند . کیاه چای و واریته های آن به حالت وحشی در شمال هند درناحیه ای به نام اسام می روییده . از نظر کاشت و مصرف چین اولین محلی است که این گیاه در آنجا در حدود ???? سال (ق.م) کشت می شده وبه مصرف می رسیده در زمانهای گذشته کاهنهای بودایی برای کمتر خوابیدن از چای استفاده می کرده اند و افسانه ای دراین مورد هست که می گوید کاهنی بنام بودهیدهارما در مراجعت از ژاپن به خواب می رود و پس از بیدار شدن برای تنبیه شدن مژه های خود را کند وروی زمین ریخت این مژه ها در خاک ریشه داد وتبدیل به درخت چای شد . انتشار این گیاه از چین به ژاپن وهند و از قرن پانزدهم در اروپا کشت چای رایج شد.



کشت چای درایران:

از اوایل قرن بیستم چایکاری در ایران آغاز شد . قبل از سال ????(ه . ش ) کشت چای درایران رواج نداشت و ایرانیان قدیم به جای چای قهوه می نوشیدند . به همین دلیل چایخانه های ایران همان نام قدیمی خود یعنی قهوه خانه را حفظ کرده اند .

علاقه دولت ایران به کشت چای در سال ???? (ه .ش) باعث شد تا سفیر ایران در هند بنام حاج محمد میرزا کاشف السلطنه ماموریت یافت تا چگونگی کشت چای را بیاموزد . ایشان پس از مدتها کار و تلاش روی مزارع چای در هند موفق شد اصول و فنون چایکاری را بیاموزد و با موافقت دولت هند تعداد ???? نهال چای به ایران بیاورد و آنها را در زمینی در نزدیکی شهر لاهیجان بکارد . پس از آن بود که بتدریج کشت چای در ایران رواج یافت .



مشخصات چای:

گیاه چای از تیره teaceae است . نوع پرورشی آن بنام camellia sineasis است. به دو شکل وحشی وپرورش یافته است . در حالت وحشی ارتفاع ان ارتفاع آن به ??- ?? متر می رسد که اغلب در کشورهای خاور دور می روید . انواع پرورشی آن دارای ارتفاع ?? - ?? متر است . که حداکثر به ? متر می رسد .



تقسیم بندی چای از لحاظ زراعی :

?) گونه چینی

?) گونه اسامی و کامبوجی

?) نژادهای دو رگه



? تقسیم بندی گیاه چای از لحاظ طرز تهیه و تولید :

?) چای سیاه

?) چای سبز

?) چای اولنگ

?) چای قالبی





انواع چای

? چای سیاه

این نوع چای پس از انجام تمام مراحل چایسازی بدست می آید این نوع چای به دو طریق رسمی یاارتدکس و غیر رسمی بدست می آید در روش ارتدکس که همان روش چایسازی ایران نیز می باشد تمام مراحل تهیه چای از قبیل : پلاس ومالش و تخمیر و خشک شدن انجام می گیرد این نوع چای دارای درجه بندی هایی مثل :چای قلم . پیچیده . باروتی . و ... می باشد . در چای غیر رسمی از ماشین هایی استفاده می شود که در آن مرحله پلاس حذف می شود . این چای در ایران استفاده نمی شود .





? چای سبز:

این نوع چای بیشتر در چین و ژاپن مصرف دارد . دراین نوع چای عمل تخمیر صورت نگرفته و پس از مالش بلافاصله چای را خشک می نمایند . این نوع چای کم رنگ ولی معطر می باشد و دارای خواص درمانی بسیاری می باشد.



? چای اولنگ:

در این نوع چای عمل تخمیر بطور کامل انجام نشده و بصورت ناتمام می ماند . و در چین و ژاپن مصرف آن رایج است.





? چای قالبی :

نوعی از چای که برای تهیه آن از برگ و ساقه و ترکه چای استفاده می شود . این نوع چای پس از انجام مراحل تهیه چای بصورت پودر و در قالبهایی که از نوع چوب می باشد ریخته و در اثر فشار بصورت قالبی در می آید



انواع چای :

تمام انواع چای را می توان به سه گروه عمده تخمیری ( چای سیاه ) تخمیر نشده ( چای سبز ) و نیمه تخمیری ( چای اولانگ و پوچونگ ) تقسیم کرد .



ترکیبات چای :

ترکیبات اساسی برگ چای عبارتند از :

آب ، تانن ، کافئین ( تئین ) ،‌اسانسهای روغنی ،‌آلبومین ، قند پکتین و خاکستر

ارزش غذایی چای :

نوشابه چای علاوه بر کافئین دارای مقداری پروتئین و ئیدراتهای کربن است . چای به تنهایی از نظر مقدار کالری که به مصرف کننده می دهد بسیار کم است و در حدود ? کالری در یک فنجان چای ( ??? گرم ) می باشد . چای دارای ویتامین های متعددی از گروه B شامل ویتامین B? و B? و اسید فولیک و اسید پانتوتنیک و نیز مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین P ( نیاسین ) می باشد . برگ سبز چای از نظر ویتامین C ، غنی است .

مراحل تولید چای :

چای به دو شیوه سنتی ( ارتدوکس ) و غیرسنتی ( C.T.C ) تولید می شود . تفاوت این دو شیوه به نوع مالش و لوله کردن برگ سبز چای مربوط است . در شیوه C.T.C کلیه سلولها و رنگدانه های چای اکسیده می شوند و در نتیجه این نوع چای از نظر رنگ و کیفیت نسبت به شیوه سنتی برتری دارد .



مراحل تولید چای به شیوه ارتدوکس ( سنتی )‌ به طور خلاصه عبارت است از :

الف ) پلاساندن

هدف این مرحله کاهش رطوبت برگها به میزان ?? درصد و کاهش مقدار کافئین و تانن و کلروفیل و تبدیل نشاسته به قند می باشد .

ب - مالش

در این مرحله شیره گیاه از سلولها خارج می شود و برای مرحله بعد آماده می شود . در این مرحله ماده گس چای ( تانن ) از سلولها خارج و در اثر تماس با هوا کمی سیاه رنگ می شود .

ج - تخمیر

در این مرحله حدود ?? درصد از تانن چای از بین می رود و قسمتی هم اکسیده و به مواد معطر افزوده می شوند . در موقع اکسیده شدن تانن همزمان با زیاد شدن رنگ ، بوی علفی و رنگ سبز آن از بین می رود .



د - خشک کردن

در این مرحله برگهای چای به سرعت در حرارت خشک ??-?? درجه سانتیگراد خشک و بلافاصله سرد می شوند .



درجه بندی چای :

چای بعد از عملیات تولید ،‌درجه بندی می شود و به انواع قلمی ، شکسته ، باروتی و خاک چای تقسیم می گردد .

رنگ چای :

چای به سه رنگ مورد استفاده قرار می گیرد :

? - چای سیاه ? - چای سبز ? - چای قرمز

هر سه نوع چای قابض ، محرک ،‌ مسکن و مدر یا ادرارآور و معرق است و دارای اثرات آرام بخشی روی سلسله اعصاب می باشد .



نقش چای در پیشگیری و درمان انواع بیماریها

چای و پلی فنل های موجود در آن نقش بازدارنده علیه بسیاری از کارسینوژنها ( سرطانها ) دارد از جمله سرطانهای پوست ، ریه ، مری ، معده ، کبد ، روده و لوزالمعده و غدد . چای همچنین باعث از بین بردن سموم ایجاد شده در حین پخت غذا ، کاهش اثرات سوء مصرف بعضی داروها و کشیدن سیگار در بدن ، کاهش انباشتگی آهن در بدن بیماران مبتلا به هموکروماتوزیس، جلوگیری از ابتلا به بسیاری از انواع بیماریهای التهابی و عفونی ، جلوگیری از شکسته شدن DNA و تولید پراکسیدها در بدن و جلوگیری از فساد دندانها می شود . چای به علت وجود فلاونوئیدها باعث جلوگیری از اکسیداسیون چربی و در نتیجه ممانعت از تصلب شرائین بدن ونیز به تعویق انداختن پیری زودرس می شود .



طرز دم کردن چای :

قبل از دم کردن چای ، هنگامی که آن را در قوری می ریزید ، با کمی آب جوش بشویید ( بیشتر به علت شستن تانن چای ) ، سپس به مقدار کافی آب جوشیده در آن بریزید و آن را مدت ?-? دقیقه دم کنید . قوری چای باید چینی و از نوع لعاب مرغوب و بدون سرب باشد . بعد از دم کشیدن چای بهتر است برگهای چای را از آن جدا کرده در این صورت دم کرده مطبوعی به دست خواهد آمد که میزان تانن آن کم است .

Method

این یک روش مکانیکی است که مانند غلتاندن ( روش سنتی ) یا سنگ شکنی سریع یا پیچیدن یا تاب دادن با غلتکهای محوری ( روش CTC ) انجام می گیرد . در این روش ماشین هایی در اندازه ها و طرح های مختلف استفاده می شود . اما اصول کار آنها شبیه به هم می باشد . آنها برگها را به بالا آورده و آنها را در حالت حرکتی مداوم نگه می دارند .

روش قدیمی برای غلتاندن برگها بین دستها یا بوسیله دستها در روی میز انجام می گرفت ، تا زمانی که برگهای غلتانده شده به طور هموار با عصاره ها پوشانده می شوند و سرانجام به قطعات کوچکتر شکسته می شوند . وسیله برنده از طریق روزنه ای به برگها نیرو وارد کرده و آنها را به شکل قطعات کوچک می برد .

سنگ شکنی سریع و غلتاندن ( CTC ) ماشین شامل دو غلتک فلزی دندانه دار است که نزدیک یکدیگر قرار گرفته و با سرعتی نا برابر می چرخند که برگها را می چرخانند و می برند .

رتوروانس( Rotorvance ) شامل یک بشکه افقی با یک محفظه تغذیه دستگاه در انتهای یک غلتک و یک صفحه سوراخ دار در غلتک دیگر می باشد . بوسیله یک نوع پیچ که متناسب با پره ها در مرکز قرار دارد به وسط بشکه نیرو وارد می شود ، برگها توسط صفحه های مقاوم و محکم در سطح درونی بشکه می شکنند و در انتهای صفحات به قطعات کوچکتر بریده می شوند .

در روش جدید ماشینهای شکننده می توانند سلولهای برگها را از یکدیگر منفصل کرده و در بسیاری از موارد مرحله خشک کردن غیر ضروری است . روش CTC سه درجه از چای را ایجاد می کند : چای شکسته معطر ( BP ) ، چای معطر غربال شده ( PF ) و خاکه چای ( PD ) .

چای مرغوب، چای نا مرغوب

چای سیاه که به‌طور مطلق چای نامیده می‌شود از برگ، غنچه و ساقه نازک گیاهی از نوع کاملیا(Camellia) به دست می‌آید و پس از انجام عملیات تخمیر و خشکانیدن، در قالب بسته‌بندی‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شود.



گفته می‌شود نخستین بوته‌های چای حدود ???? سال قبل از میلاد مسیح در کشور چین کشت شد و دم کرده‌ آن برای رفع خستگی مصرف می‌شد.

در فرهنگ ما ایرانیان، چای ازجمله فرآورده‌های پرمصرف کشاورزی است که همگان از پیر و جوان و فقیر و غنی، نوشیدن آن را مایه آرامش و فرصتی برای فراغت از مشغله‌های روزانه می‌دانند و از آن به عنوان بهانه‌ای برای گردهم نشستن و گفت و گو بهره می‌برند. ایرانیان با مصرف سالانه ? تا ?/? درصد مصرف چای جهان، در زمره چای‌خورترین مردم جهان قرار دارند.

چای سیاه که به‌طور مطلق چای نامیده می‌شود از برگ، غنچه و ساقه نازک گیاهی از نوع کاملیا(Camellia) به دست می‌آید و پس از انجام عملیات تخمیر و خشکانیدن، در قالب بسته‌بندی‌های گوناگون به بازار عرضه می‌شود.



چای مرغوب

بر مبنای استاندارد ملی ایران، کیفیت چای براساس دیدن و چشیدن آن تعیین می‌شود. با تجربه‌ای که چشندگان روی انواع چای دارند قضاوت آنها اغلب ملاک عمل است.

داوری چشندگانی که واجد گواهی‌نامه از یکی از مراجع رسمی چشش چای هستند، معتبر است. آزمایش‌های شیمیایی روی نمونه‌های چای به جز در مواردی که چای فاقد اصالت، مشکوک و یا واجد ویژگی‌های غیرمتعارف باشد، انجام نمی‌شود. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران فاکتورهای ویژه‌ای را برای چای خوب در نظر گرفته‌اند.



این لکه‌های روغنی

بسیاری از مصرف‌کنندگان با مشاهده لکه‌های روغنی مانند بر سطح چای و یا جداره‌های ظروف محتوی آن، کیفیت نامناسب آب را عامل آن می‌دانند و در نگاه نخست، چنین استنباط می‌کنند که منشا لکه‌های چربی، آبی است که برای طبخ چای به کار رفته است. برای توضیح علت این پدیده و براساس مراجعه به مستندهای مرتبط و مکاتبه با برخی شرکت‌های تولید و عرضه‌کننده چای، موارد زیر استنتاج شده است: در ساختمان شیمیایی چای، مواد شیمیایی تانن و کافئین با اثر تحریک‌کنندگی قوی همچون افزایش هوشیاری، انرژی و تمرکز وجود دارد و شاید خاصیت این مواد اصلی‌ترین دلیل مصرف چای باشد.

هنگامی که چای سرد می‌شود و دمای آن به کمتر از ?? درجه سانتی‌گراد می‌رسد، تانن و کافئین موجود در چای با یکدیگر واکنش داده و ترکیبی به نام تانات کافئین و مقداری پلی‌فنل اکسید نشده تولید می‌شود.

تانات کافئین که نوعی رسوب است به‌صورت ذرات معلق درآمده و رنگ چای را کدر می‌کند. پلی‌فنل‌های اکسید نشده نیز که به حالت چربی‌های حلقوی آزاد می‌شوند ‌به‌صورت لکه‌های روغنی مانند در سطح چای و یا جداره ظرف محتوی چای مشاهده می‌شوند. آغشته بودن ظروف طبخ و صرف چای به چربی و یا هر نوع ماده روغنی دیگرنیز سبب تشدید این پدیده می‌شود.



چای کدر یا پررنگ

در آزمون‌های کیفیت آب مورد استفاده برای طبخ چای، مشخص شده است که هرچند محتوی سختی آب بیشتر باشد، چای کدرتر و هرچه املاح قلیایی آب بیشتر باشد چای دم‌‌کرده پررنگ‌تر خواهد بود.

عنصر روی ازجمله عناصر تغذیه‌ای است که جذب عمده‌ آن به بدن ازطریق مواد غذایی است. مقدار متداول آن در آب‌های سطحی ??/? و در آب‌های زیرزمینی ??/? میلی‌گرم بر لیتر است. در آب‌های لوله‌کشی به‌ویژه در لوله‌های گالوانیزه قدیمی، مقدار روی ممکن است بیشتر باشد. روی در غلظت‌های حدود چهار میلی‌گرم بر لیتر (برحسب سولفات روی) مزه ناخوشایند گس در آب ایجاد می‌کند. این عنصر در غلظت‌های حدود سه تا پنج میلی‌گرم بر لیتر، ظاهر شیری‌رنگ و کدر با لایه‌ نازک روغنی مانند در هنگام جوشاندن آب ایجاد می‌کنند.