اهمیت مطالعاتی

تعاریف و اصطلاحات

بمنظور آشنایی هر چه بیشتر با سری استانداردهای ایزو 9000 برخی از تعاریف آن اصلی که در این تحقیق بکار رفته است به شرح زیر ارائه می‌گردد.

1- ایزو (ISO)

ایزو مخفف سازمان بین المللی استاندارد می‌باشد که وظیفه تدوین استاندارد های اساسی در زمینه‌های مختلف و در سطح بین‌المللی را به عمده دارد اینگونه استاندارد ها ارزش جهانی داشته که بعضی از کشورهای عضو سازمان بین‌المللی استاندارد ،‌استانداردهای تدوین شده را مستقیماً به عنوان استاندارد ملی یا استاندارد‌های مشترک پذیرفته‌اند و برخی دیگر آنرا با تغییراتی به عنوان استاندارد ملی خود برگزیده‌اند.

2- ISO 9000

عدم وجود اطمینان کافی از کیفیت و خدمات برای خریداران و فروشندگان زمینه را فراهم نمود تا قوانین و روشهایی تدوین گردد که این عدم اطمینان از سطح کیفی محصولات و خدمات کاهش یابد. این وظیفه مهم را سازمان بین‌المللی استاندارد به عهده گرفت و با بهره گیری از استانداردها و تجارب موجود و همچنین مشارکت کارشناسان و متخصصان کشورهای عضو اقدام به تدوین استانداردهایی تحت عنوان سیستم‌های کیفی نمود که این استاندارد به سری 9000 معروف هستند بطور کلی استاندارد های سری 9000 از شش استاندارد تشکیل شده است که یک استاندارد در مورد واژه‌ها و دو استاندارد راهنما برای بکارگیری مدلهای تضمین کیفیت و سه مدل تضمین کیفیت می‌باشد که هر کدام بطور مختصر زیر تعریف می‌‌گردند :

1) مدل استاندارد 9001

این استاندارد در برگیرنده ضروریات در کل ساختار یک سازمان برای تضمین کیفیت در تمامی مراحل شامل طراحی، توسعه، تولید، نصب، تاسیسات و خدمات می‌باشد.

2- مدل استاندارد 9002

این استاندارد در برگیرنده ضروریات برای تضمین کیفیت فقط در بخش تولید و نصب می‌باشد در این استاندارد توانایی واحد تولیدی یا شرکت خدماتی فقط در بخش تولید و تاسیسات مورد ارزیابی و تطبیق قرار می‌گیرد.

3- مدل استاندارد 9003

این استاندارد در برگیرنده نیازها برای تضمین کیفیت در بازرسی و آزمون نهایی است در این استاندارد توانایی واحد تولیدی یا شرکت خدماتی در بازرسی و آزمون نهایی مورد ارزشیابی و تطبیق قرار می‌گیرد بنابراین شرکتها و موسسات تولیدی و خدماتی می‌توانند بنا به ضرورت و نیاز سازمان خود یکی از سه مدل فوق را جهت اجرای استاندارد جهانی انتخاب و پس از اجرا از سازمان معتبر جهانی درخواست گواهینامه نمایند . بدیهی است که مدل 9001 بخاطر اینکه تمامی واحدها و بخشهای تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد نسبت به دو مدل دیگر از اعتبار بیشتری برخوردار است.

4-مدل استاندراد 9004

این استاندارد بین‌المللی یک مجموعه ثابتی از عناصر را توصیف می‌کند که به وسیله آن می‌توان سیستم‌های مدیریت کیفیت را توسعه داده و اجرا نمود انتخاب عناصر مناسبی که در این استاندارد بین‌المللی گنجانده شده و حدود پذیرش و کاربرد این عناصر توسط یک شرکت، بستگی به عوامل مانند بازار مورد نظر ماهیت فرآورده، فرآیندهای تولید ونیازهای مشتری دارد در نتیجه در این گروه از استاندارد ها به روشهای آماری تعیین نیاز مشتریان ،‌تعیین مسئولیت‌های کارکردی بخش‌ها در این رابطه و اهمیت تعیین سود وزیانهای بالقوه که متوجه سازمان اسب تاکید می‌گردد ..

3- فرآیند

مجموعه‌ای از منابع و فعالیتهای مرتبط که ورودی‌ها را به خروجی تبدیل می‌کند منابع شامل نیروی انسانی تجهیزات، وسایل ، تکنولوژی و روشهای انجام کار می‌باشد.

4- فرآورده

نتیجه فعالیتهای یا فرآیندها را فرآورده گویند فرآورده‌ها می‌تواند شامل خدمات، سخت افزار ، مواد فرآیند نشده، نرم افزار و یا ترکیبی از آنهاست همچنین فرآورده ممکن است ملموس باشد ( مثل مجموعه‌ها و مواد) یا غیر ملموس (مثل اطلاعات) یا ترکیبی از آنها باشد.

5- مشتری

دریافت کننده فرآورده‌هایی که توسط تامین کننده فراهم شده است را مشتری گویند در شرایط قراردادی می‌توان مشتری را خریدار نامید . واژه مشتری ، مشتری نهایی، مصرف کننده تاجر یا خریدار را شامل می‌گردد.

مشتری می‌تواند داخلی (کارکنان سازمان) یا خارجی باشد .

6- تامین کننده

سازمانی است که فرآروده‌هایی را برای مشتری تهیه می‌کند تامین کننده می‌تواند تولید‌کننده، پخش کننده ، وارد کننده ،‌مونتاژ کننده و یا سازمان خدماتی باشد تامین کننده می‌تواند داخل و یا خارج سازمان باشد

7- کیفیت

مجموعه ویژگیهای یک جوهره که در برگیرنده توانایی آن در برآوردن نیازهای بیان شده تلویحی باشد البته واژه کیفیت را به تنهایی نباید درجه عالی بودن و برتری از دیدگاهی مقایسه‌ای و یا از نظر کمی و یا از نظر کمی برای ارزیابی فنی بکار برد برای بیان این مفاهیم باید صفات مناسبی را بکار برد مانند کیفیت نسبی ، سطح کیفیت.

8- سیستم

واژه سیستم به زبان ساده یعنی یک کل سازمان یافته‌ یا پیچیده و یا به عبارت دیگر سیستم ترکیبی از چند جزء یک کل واحد یا پیچیده‌ای را تشکیل دهند ، گفته می‌شود برای سیستم تعاریف مختلفی ارائه گردیده که ذیلاً به بعضی از آنها اشاره می‌گردد.

پرتالنفی ، سیستم را مجموعه‌ای از واحدهای مرتبط به یکدیگر تعریف می‌کند.

سیستم عبارت است از آرایش منظم اجراء و عناصر که به منظور تامین یک هدف معین و مشخص طراحی شده است.

سیستم عبارت است از یک گروه بندی منتظم از عناصر مجزا ودر عین حال مرتبط هستند یعنی آن را معمولاً به معنای معیار ، مقیاس ،‌میزان مدل ، الگو، نمونه، اندازه و امثال آن استعمال می‌‌کنند و بسیاری از مردم از معنی دقیق آن در علم و صنعت و تکنولوژی آگاهند اما این وصف تعریف دقیق استاندارد از نظر علمی و فنی بسیار دشوار است تا کنون تعاریف فراوانی از استاندارد شده است که در اینجا تعدادی از این تعاریف ارائه می‌گردد.

9-استاندارد

نوشته‌ای است که از طرف یک سازمان مشخص پذیرفته و تحت همین عنوان منتشر شده و متضمن راه حلی برای انجام دادن یکنواخت یک وظیفه فنی باشد که به نحو مکرر روی می‌دهد.

استاندارد کردن عبارتست از کار تنظیم و کاربرد قواعدی برای یک اقدام منظم درباره فعالیت خاص برای منفعت همه آنهایی که زیربط‌اند و با همکاری آنهابه منظور ایجاد صرفه‌جویی کلی مطلوب با توجه به شرایط عملکرد و نیازمندیها ایمنی .

استاندارد کردن از دیدگاه صنایع که در یک بازار خاصی اعمال شود عبارت است از توافقی در زمینه کاربرد یکنواخت تکنولوژی بین رقبا و مشتریان آنها برای بهتر کردن کیفیت و حصول اطمینان از کار یک محصول با قیمتی مناسب و عرضه مداوم و ایمنی مصرف کننده و حفاظت محیط و سازگاری کالاها و خدمات با یکدیگر و با هم کارکردن آنها و سازده کردن به منظور بهتر قابل مصرف شدن آنها و کارآئی تولید.

10- تطابق

برآورده شدن خواسته‌هایی مشخص را تطابق گویند.

11- بازرسی

فعالیتهایی چون اندازه گیری ،‌بررسی ، سنجش و آزمایش یک یا چند خصوصیت یا جوهره و مقایسه نتایج آن با خواسته‌هایی مشخص و تعیین اینکه هر یک از خصوصیات با مشخصات معین تطابق دارد یا خیر.

12- خود بازرسی

بازرسی کارهای انجام شده توسط انجام دهندة کار بر طبق مقررات مشخص را خود بازرسی گویند.

13- خط مشی کیفیت

تمایلات و سخت گیریهای کلی یک سازمان نسبت به کیفیت که توسط مدیریت عالی آن بطور رسمی بیان می‌گردد . خط مشی کیفیت یک از عناصر کلی سیاست شرکت است که توسط مدیریت عالی آن شرکت تعیین می‌گردد.

14- مدیریت کیفیت

تمامی فعالیتهای، مدیریتی که خط مشی کیفیت ،‌اهداف و مسئولیتها تعیین نموده و آنها را با وسایلی چون برنامه ریزی ، کیفیت ، کنترل کیفیت، تضمین‌کیفیت‌، بهبود کیفیت و در درون نظام کیفیت به اجرا در‌ می‌آرود.

15- کنترل کیفیت

فنون عملیاتی و فعالیهای که برای برآوردن خواسه‌های کیفیتی بکار گرفته می‌شوند را کنترل کیفیت می‌گویند کیفیت عبارت است از بکار بردن فنون عملیاتی و فعالیهایی به منظور تحت نظر گرفتن فرآیند و همچنین حذف علل عملکرد نامطلوب در تمام مراحل حلقه کیفیت برای دست یافتن به نتایج موثر اقتصادی.

16- تضمین کیفیت

تمامی فعالیتهای برنامه ریزی شده‌ایکه در نظام کیفیت پیاده شده و به میزان لازم قابل نمایش باشد از اینکه یک جوهره خواسته‌های کیفیتی را برآورده سازد تضمین کیفیت را تامین می‌نماید.

17- نظام کیفیت

ساختار سازمانی، مسئولیتها، دستورالعمل ها، فرآیندها و منابع مورد نیاز برای اجرای مدیریت کیفیت را نظام کیفیت گویند.

18- اقدام اصلاحی

اقدام انجام شده به منظور از بین بردن علل عدم تطابق ،‌نقص و یا دیگر موقعیتهای نامطلوب موجود و جلوگیری از تکرار آن که این اقدام ممکن است مستلزم تغییراتی در روش‌ها و سیستم‌ها در هر مرحله از حلقه کیفیت بمنظور بهبود کیفیت باشد.

تمایزی بین اصلاح و اقلام اصلاحی وجود دارد اصلاح به نتایج یک عدم تطابق موجود اشاره داشته و به تعمیرات دوباره کاری و تنظیم مربوط می‌گردد در حالی که اقدام اصلاحی به حذف یک عدم تطابق می‌پردازد.

19- رفع عدم تطابق

اقدام انجام شده به منظور رفع عدم تطابق از یک جوهره و تعیین تکلیف این اقدام می‌تواند بصورت یک اقدام اصلاحی مانند تعمیر دوباره‌کاری، درجه بندی مجدد، صدور مجوز و پذیرش عدم تطابق و اصلاح یک مدرک یا خواسته باشد.

20- ادله معتبر

اطلاعاتی که بتوان و صحت آن را بر اساس واقعیات بدست آمده از طریق مشاهده ، اندازه‌گیری، آزمون و یا دیگر وسایل ثابت نمود.

21- برنامه کیفیت

مدرکی که در آن روشهای کیفیتی خاص ، منابع و مراحل فعالیتهای مربوط به هر یک از فرآورده‌ یا پروژه و یا قرار داد معین شده است.

22- ممیزی کیفیت

انجام بررسیهای مستقل و سیستماتیک برای تعیین اینکه فعالیتهای کیفیتی و نتایج بدست آمده از آن با ترتیبات برنامه ریزی شده مطابقت دارد و آیا این برنامه برای رسیدن به اهداف کیفیتی مناسب بوده و به نحوی موثر اجرا می‌گردند.

مرور مطالعاتی

در دنیای رقابتی امروز کیفیت به مهمترین موضوع مورد توجه تولید کنندگان و تامین کنندگان تبدیل شده است و در این میان مدیریت کیفیت به عنوان جامع‌ترین نوع توسعه و پیشرفت سازمانها در نیل به کیفیت برتر مورد توجه جدی مدیران قرار گرفته است از اینرو درک و شناخت دقیق مفهوم کیفیت،‌ اصلی اساسی و حیاتی برای دستیابی به این مهم است کیفیت بطور خلاصه عبارتست از ارضای نیازهای مشتری و تطابق محصول با هدفی (ارضاء کلیه انتظارات خریداران کالا یا خدمات) که این محصول بخاطر آن تولید شده است تعریف فنی کیفیت در سری 8402 استانداردهای بین‌المللی سازمان بین المللی استاندارد به اینصورت تعریف شده است که :

کیفیت عبارت است از کلیه ویژه‌گیها ومشخصات یک محصول یاخدمت که قابلیت آنرا در ارضاء نیازهای از پیش تعیین شده رقم می‌زند.

برای دستیابی به کیفیت جامع ایزو 9000 می‌تواند به عنوان نقطه آغازین از حرکت به کمک مدیران باشد که لازم است اطلاعاتی در زمینه استانداردهای ایزو 9000 بطور خلاصه آورده شود.

سازمان بین‌المللی استاندارد برای اولین بار در سال 1987 به انتشار سری استانداردهای بین‌المللی کیفی که به ISO 9000 شهرت یافته‌اند اقدام نمود از ویژگیهای این استانداردها متمرکز و دقت کافی آنها به ایجاد هماهنگی کامل بین تکنیکها و مفاهیم کنترل کیفی در سطح جامع فراگیر است.

در این رابطه علاقه شرکتهای صنعتی و بازرگانی به سری استانداردهای ایزو 9000 که در اصل شامل استاندارد های مدیریت و تضمین کیفیت است دال بر افزایش آگاهی شرکتها در این زمینه است این استانداردها مدیران سازمانها را در اتخاذ و اجرای مجموعه تغییراتی که باهدف افزایش کیفیت اعمال می‌شوند یاری می‌دهند سری ایزو 9000 آنچنان بوسیله جوامع و شرکتهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است که اساس و بنیان استانداردهای ملی آنهارا دچار تحول و دگرگونی وسیعی نموده است شاید یکی از عواملی که موجب پذیرش همه جانبه این استانداردها شدهاست ناشی از کاربردموفقیت آمیز آنها در افزایش کیفیت محصولات هندی است. از سوی دیگر سری استاندارد های ایزو بطور جامع و فراگیر کلیه مفاهیم مدیریت را راهبردهای کیفی و نیز مدل‌های مناسب برای تضمین کیفیت را شامل می‌گردد.

این استانداردها با برخورداری از ساختاری مناسب بگونه‌ای ترکیب یافته‌اند که می‌توان آنها را بر اساس یک روش ساده شماره گذاری بخاطر سپرد. این ویژگی استانداردهای سری ایزو 9000 پیامدهای جالب توجهی برای بازارهای تجاری،‌صنعتی جهان داشته‌اند کمیته‌فنی سازمان بین‌المللی استانداردها موسوم به کمیته 176 در سال 1979 تشکیل گردید کیفیت را از نقطه نظر نیازهای صنعتی و تجاری مورد توجه و تاکید مجدد قرار داد در این رابطه می‌توان اذعان نود که اقبال سری استانداردهای 9000 تا حد زیادی به موفقیت های این کمیته بستگی دارد بطوریکه اخیراً بر اساس این استاندارد ها ،‌استانداردهای بین المللی دیگری در ارزیابی کیفیت، تضمین کیفیت و… تدوین و مورد استفاده قرار گرفته‌اند بعلاوه این استانداردها خود بخشی از استانداردهای سری ایزو 9000 هستند و بقیه سری استانداردهای ایزو 9000 حتی استانداردهای ایزو 9000 را نیز شامل می‌گردد.

ایزو 9000 انتخاب و اجرای استانداردهای مربوط به مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت

ایزو 9001 مدل اجرای تضمین کیفیت در کلیه مراحل طراحی، تولید ،‌بازرسی و خدمات پیش از فروش

ایزو 9002 مدلی برای تضمین کیفیت در مراحل تولید و نصب و اجرای روشهای کیفی در تولید

ایزو 9003 مدلی برای تضمین کیفیت در مرحله بازرسی محصول

ایزو 9004 راهنمای توسعه نظامهای مدیریت

ایزو 2-9004 بازرسی سیستمهای کیفی هستند که خود قسمتی از 9004 هستند.

استانداردهای ایزو 9000 در ارتباط با نظام کیفی ،‌معیاری با ارزش و با اهمیت بوده و همچنین منبای مناسبی را برای اجرای نگرش مدیریت کیفیت جامع فراهم می‌آورند با این حال اجرای این استانداردها مستلزم آن است که تولید کنندگان و تامین کنندگن یک نظام مدون و سازمان یافته را به عنوان وسیله‌ای برای تضمین مطابقت محصول با مشخصات تعیین شده به مورد اجرا بگذارند استفاده از سری استانداردهای ایزو 9000 به عنوان یک استاندارد بین المللی در اجرای نظام‌های کیفی با وجود آنکه به علاقه و در خواست شرکتها جوامع بستگی دارد اما از روحیه ای بازار گرایانه نیز برخوردار است . این استاندارد ها را می‌توان به وسیله روشهای دستی یا تکنولوژی روباتیک در سازمانهایی که بین 10 تا 1000 نفر نیروی انسانی دارند به اجرا درآورد.

استانداردهای ISO 9000 از شش جزء تشکیل شده‌اند عنصر اول به ایزو 8062 معروف است که به عنوان لغت نامه یا فرهنگ استاندارد ها ، کلیه مفاهیم مختلف مربوط به نظام کیفی را شامل می‌گردد.

دومین عنصر استاندارد ایزو 9000 راهنمای روشهای استفاده از مدلهای سه گانه تضمین کیفیت یعنی ایزو 9001 ایزو 9002 و ایزو 9003 را در برمی‌گیرد هر یک از این مدلها با هدف تضمین کیفیت تحت شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قراردادهای همکاری، تامین مواد اولیه، فعالیت مشترک طراحی ،‌تولید و عرضه محصول و ازائه خدمات پس از فروش به فعالیهای مشترک تولیدکنندگان و تامین کنندگان بستگی داشته باشند البته باید متذکر شد که اجرای ایزو 9001 نسبت به دو مدل دیگر مشکلتر بوده و کلیه فعالیهای مرتبط با نظام کیفی را در بر می‌گیرد از سوی دیگر اجرا و استقرار استانداردهای ایزو 9033 آسانتر از دوتای دیگر است اما این استانداردها تنها شامل بازرسی نهایی و روشهای آزمایش محصول هستند . بعلاوه ایزو 9002 که ما بین گروه استانداردهای 9001 و 9003 قرار دارد فعالیتهای مربوط به کنترل روشهای طراحی محصول و خدمات پس از فروش را شامل نمی‌شود در نتیجه می‌توان ادعا کرد که مدلهای سه گانه تضمین کیفیت از نوع مدلهای پیشرفته و توسعه یافته هستند از سوی دیگر ISO 9004 به عنوان استانداردهای غیر قرارداری راهنمای عناصر سیستم مدیریت کیفیت را شامل می‌‌گردد. که با هدف افزایش کیفیت ساختار داخلی سازمانها مورد استفاده قرار می‌‌گیرد مدلهای تضمین کیفیت در این گروه از استانداردهای بین‌المللی امروزه به عنوان مبنای اصلی گوهی و تایید استاندارد های جهان مورد استفاده قرار می‌‌گیرند در این رابطه استانداردهای ایزو 9000 بسرعت از سوی کشورهای مختلف جهان به ویژه کشورهای اروپایی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند همچنین پیرامون اهمین و نقش ایزو 9000 در اطمینان تضمین کیفیت در ماهنامه استاندارد از سری انتشارات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران چنین آمده است .

سازماندهی شرکتها باید به گونه‌ای باشد که عوامل انسانی ، اداری و فنی شرکت که موثر بر کیفیت هستند تحت کنترل قرار داشته باشند و این امر نیازمند برنامه ریزی و توسعه یک سیستم کیفی است که بتواند اهداف را در جهت اجرای خط مشی و کیفیت سوق دهد . ثبات و توازن زمانی حاصل می‌آید که اطمینان یابیم برای هر کالا یا خدمت مواد و تجهیزات و روشهای یکسان و شیوه مشخص شده استفاده گردیده‌اند.

بدین ترتیب می‌توان فرآیند را تحت کنترل دانست استفاده از استانداردهای سری 9000 سازمان بین‌المللی روشهایی را بدست می‌دهد که به کمک آنها می‌توان سیستمی مدیریتی را بمنظور اطمینان از مطابقت کامل مقررات تعیین شده با نیازهای مشتری برقرار نمود که برای این سیستم دومرحله‌ ممیزی و بازبینی در نظر گرفته می‌شود ممیزی جهت اطمینان از اینکه افراد مطابق نظام مشخص شده انجام وظیفه می‌کنند و بازبینی برای اطمینان از توامندی سیستم و تامین نیازها ،‌چنانچه در ممیزی یا بازبینی سیستم معلوم شود تولید محصول مرغوبتر با ایجاد ضایعات کمتر یا تغییر روش امکان‌پذیر می‌باشد لازم است این تغییرات صورت پذیرد در یک سازمان تضمین کیفیت یا در مدیریت بوده و او را از کسب کیفیت مطلوب می‌سازد و در شرایط قرار دادی به مصرف کننده از توانایی موسسه در تحویل به موقع کالا یا ارائه خدمات با کیفیت تصریح شده درقرارداد اطمینان می‌بخشد

پژهش بررسی اطمینان بخشی سیستم توزیع در 87 صفحه ورد قابل ویرایش

اطمینان بخشی سیستم توزیع

فهرست مطالب :



1- تعاریف اولیه 6 - 1

2- محدودیتهای سیستم توزیع 7 - 6

3- ترازهای اطمینان بخشی توزیع 9 - 7

4- مروری بر آمار و احتمالات و مفاهیم ریاضی پایه برای مبحث اطمینان بخشی 18 - 9

5- سیستمهای سری 20- 18

6- سیستمهای موازی 21- 20

7- سیستمهای سری موازی 74- 21

8- واژگان انگلیسی 79- 75

9_منابع و ماخذ 80




















مفاهیم کلی

خروج: از مدار خارج شدن مؤلفة سیستم توزیع را بر هر دلیلی خروج آن مؤلفه می گویند.

خروج بابرنامه: از مدار خارج شدن مؤلفه ای بصورت عمدی و با برنامی قبلی را خروج با برنامة آن مؤلفه می گویند.

خروج اجباری: خروجی که بر ارادة بهره بردار در انجام آن نقشی نداشته و بعلت ایجاد شرایط اضطراریِ خاص آن مؤلفه، خروج بصورت اجباری انجام می شود.

خروج اجباری گذرا: درصورتی که علت خروج فوراً از بین برود، و مؤلفة خارج شده (بصورت اجباری) بتواند بصورت اتومات به مدار باز گردد، خروج اجباری را خروج اجباریِ گذرا می نامند.

خروج اجباری دیرپا: خروج اجباری که گذرا نباشد دیرپا خواهد بود.

خروج جزئی: خروجی که درآن تنهای قسمتی از یک مؤلفه از مدار خارج شده است. بعبارت دیگر ظرفیت و یا کیفیت انجام وظیفة مولفة مذکور کاهش می یابد.

بدیهی است امکان به تعویق انداختن خروج بابرنامه وجود دارد، در حالی که چنین امکانی برای خروج اجباری وجود ندارد.



بلوک دیاگرام زیر انواع خروجها را نشان می دهد:








قطع (Interruption): رخ دادن وقفه در خدمت رسانی به یک یا چند مصرف کننده را قطع شدن این مصرف کننده ها می گویند.

قطع اجباری(Forced Interruption): قطع ناشی از خروج اجباری را قطع اجباری می گویند.

قطع با برنامه(Scheduled Interruption): قطع ناشی از خروج با برنامه را خروج با برنامه می گویند.

قطع ها از نظر زمان بر طرف شدنشان نیز به سه دسته تقسیم می شوند.

1- قطع آنی(Instantaneous Interruption): قطعی است که در کمتر از یک دقیقه قابل رفع می باشد.

2- قطع موقتی(Mometary Interruption): قطعی است که برطرف کردن آن معمولاً یک تا دو ساعت طول می کشد.

3- قطع طولانی(Long Interruption): قطی است که بیش از چندین ساعت زمان برای بر طرف کردنش لازم است.



فلوچارت زیر، علل عمدة خروج در شبکة توزیع را نشان می دهد.



اطمینان بخشی در واقع سلامت سیستم و اجتناب از خروج هایی که ممکن است رخ دهند، را توصیف می کند. و کفایت نیز به کافی بودن ظزفیت سیستم برای تأمین نیازهای انرژی برق مشترکان اشاره می کند.



شاخص های اطمینان بخشی(Index of Reliability):






مطابق پیشنهاد کمیتة IEEE گزارش خروج دستگاهها بایستی دارای توضیحات زیر باشد:

1- نوع، طرح، سازنده و توضیحات دیگری برای طبقه بندی

2- تاریخ و محل نصب

3- عامل خرابی (آذرخش، درخت، خطای بهره بردار)

4- مد خرابی (اتصال کوتاه، اضافه بار)

5- زمان شروع خرابی (خروج) و زمان بازگشت، ذکر تاریخ وشرایط جوی بهنگام خرابی

6- نوع خروج (اجباری، با برنامه، گذرا و دیرپا)

علاوه بر اطلاعات مذکور بهتر است که در تهیة گزارش خروج موارد زیر نیز قید گردند:

· گزارش تعداد کل دستگاه (مؤلفه) های مشابهِ در حال کار، برای تعیین نرخ خروج هر مؤلفه در کار سالانه

· گزارش خروجهایی که با عث رخ دادن قطعی در شبکة توزیع شده است.

بایستی خاطر نشان ساخت که گزارش خرابیها اطلاعات با ارزشی را برای برنامه های نگهداریِ پیشگیرانه و تعویض دستگاهها، فراهم می کند.

در عمل بین اطلاعات حاصله از گزارشها و آنچه که از قبل پیش بنی شده است، بدلایل زیر اختلافاتی وجود دارد.

1- تعریف خرابی

2- اختلاف بین محیط واقعی و محیط پیش بینی شده

3- قابلیت نگهداری و آزمایش دستگاه ها و میزان تخصص کارکنان

4- ساخت مؤلفه ها و نرخ خرابی مفروض برای مؤلفه ها در پیش بینی ها

5- فرآیند ساخت، شامل بازرسی و کنترل کیفیت

6- توزیع زمانی تا وقوع خرابی

7- استقلال خرابی مؤلفه ها



گزارش پیش بینی منطقه ای و ملی بار سالانه و تحلیلهای قابلیت اطمینان بخشی شبکة توزیع در برخی از کشورها (ایالات متحدة آمریکا) برعهدة انجمنی بنام انجمن ملی اطمینان بخشی برق می باشد. انجمنهای منطقه ای اطمینان بخشی روشهای طرح ریزی و بهره برداری سیستم توزیع را برای شرکتهای برق رسانیِ عضو تهیه می کند، تا قابلیت اطمینان بخشی بهبود یافته و هزینه ها کاهش یابند.



بنا به مطالعات انجمن ملی اطمینان بخشی برق، می توان نتایج زیر را در مورد اطمینان بخشی سیستم بیان نمود:

1- معمولاً 50 درصد خروجها در کمتر از 6 دقیقه و 90 درصد در کمتر از 7 ساعت قابل برگشت به مدار هستند.

2- چون خروجهای سیستم توزیع اغلب گزارش نمی شوند (بدلیل کوچک بودن آنها در مقابل خروجها و خرابی های سیستم انتقال و بخش تولید)، میزان خروجی های شبکة توزیع گزارش شده، نسبت به سیستم انتقال و تولید تنها 7 درصد است. ولی در حقیقت مطابق گزارشهای انجمن اطمینان بخشی برق، تقریباً 80 درصد از کل قطعی های پیش آمده به دلیل خرابی و خروج در سیستم توزیع رخ می دهند.

3- با اینکه روشهای مناسبی برای ارزیابی اطمینان بخشی سیستم توزیع وجود دارد، اما داده های مربوط به کارایی اطمینان بخشی، برای تعیین مؤثرترین شیوة سرمایه گذاری کافی نمی باشد.

4- بیشتر قطعی های توزیع بر اثر شزایط جوی ایجاد می شوند ضمن اینکه عملکرد نامناسب بهره بردار می تواند مزید بر علت باشد.

5- بدیهی است با کاهش زمان تشخیص خرابی و واکنش سریع و مناسب نسبت به رفع آن، می تواند اطمینان بخشی سیستم توزیع را افزایش دهد.
محدویتهای موجود در سیتم توزیع


برای داشتن عملکرد مطمئن در سیستم توزیع بایستی به محدودیتهای موجود سیستم توزیع توجه شود که به برخی از آنها در ادامه اشاره می گردد.

1- محدویتهای گرمایی (Thermal limitations) : بایستی توجه داشت که جریان عبوری از تجهیزات شبکة توزیع از میزان حد مجاز تعیین شده برای آنها تجاوز نکند.

2- محدویتهای اقتصادی (Economic limitations): گاهاً ممکن است شرایطی پیش آید که برای با لا بردن قابلیت اطمینان شبکة توزیع نیاز به صرف هزینة مالی زیادی باشد که از نظر اقتصادی به صرفه نمی باشد. در این حالت معمولاً بهینه ترین حالت را در نظر گرفت.

3- اضافه ولتاژ و افت ولتاژ (Over-Voltage & Voltage drop): برای افزایش قابلیت اطمینان بخشی بایستی دامنة ولتاژ در حد استانداردِ خود حفظ شود.

4- ظرفیت جریان مجاز (Fault current capability): یکی از شاخصهایی که بایستی تحت کنترل بوده و میزان آن پیش بینی شود جریان عبوری از تجهیزات شبکه است بخصوص در ناحیه هایی که رشد مصرف کنندگان در آن نواحی قابل ملاحظه است.

5- وجود چاک در شکل موج ولتاژ و پدیدة فلیکر (Voltage Flicker & Dip): ولتاژ سیستم توزیع بخاطر وجود بارهای القایی و کوره های قوس الکتریکی دارای نوسان خیلی کوچکی است اصطلاحاً فلیکر ولتاژ نامیده می شود. علاوه بر آن ممکن در برخی از مواقع ولتاژ شبکه دارای فرو افتادگیهای شدیدی باشد. این دو پدیده نیز جز محدویدیتهای شبکه توزیع هستند و برای تحلیلهای اطمینان بخشی به سیستم توزیع بایستی در نظر گرفته شوند.

6- هارمونیکها و فرکانس: هارمونیکهای موجود در ولتاژ شبکة توزیع باعث کاهش کیفیت ولتاژ و در نتیجه کاهش کیفیت قابلیت اطمینان شبکة توزیع می شود.

ترازهای مناسب اطمینان بخشی شبکة توزیع



خدمت رسانی شرکتهای برق به مصرف کنندگان بایستی پیوسته و با کیفیتی قابل قبولِ مشترکان خود باشد. منظور از خدمت رسانی برق پیوسته، تأمین تقاضای مورد نیاز مشترک، بهمراه تأمین ایمنی افراد و دستگاه ها است. و منظور خدمت رسانی با کیفیت، تأمین تقاضای مشترک و فرکانس مورد توافق است.

یک شرکت برق برای حفظ خدمت رسانی اطمینان بخش مشترک خود، باید دارای انرژی ذخیرة کافی در سیستم خود باشد تا در هنگام خروج مؤلفه ای از سیستم، کل سیستم همچنان امکان خدمات رسانی به مشترکان خود را بگونه ای داشته باشد تا به مصرف کننده ها حداقل خسارت وارد گردد و حتی در صورت امکان هیچ خسارتی به مصرف کننده ها وارد نشود.

از جمله ابزار مفید در تعیین هزینه های لازم برای بهبود اطمینان بخشی، تحلیل اقتصادی اطمینان بخشی سیستم است. چراکه بدین ترتیب می توان مقدار واقعی سرمایه گذاری لازم در سیستم را بدست آورد.









تراز اطمینان بخشی توزیع؛



عبارتست از سطحی از اطمینان بخشی که در آن شرکت برق رسانی کمترین هزینة اقتصادی را متقبل می شود. فرض کنید که نشان دهندة تابع اطمینان بخشی، نشان دهندة هزینة خسارت وارده به مشترکان بر اثر وقوع قطعی، هزینة لازم برای رسیدن سطح اطمینان بخشی، و کل هزینة انجام گرفته باشند. تراز اطمینان بخشی() عبارتست ازای که در آن کمترین مقدار خود () را داشته باشد. بنابراین داریم:



(1)





(2)



(3)



شکل1 منحنی توابع هزینة و مکان تراز اطمینان بخشی را نشان می دهد. همانطور که در این شکل مشاهده می شود، با افرایش اطمینان بخشی، افزایش یافته و کاهش می یابد. بسیاری از شرکتهای برق رسانی شبکة توزیع خود را در تراز قطع معینی، مثلاً تک قطع، طراحی می کنند تا رخ دادن یک خرابی بعلت وجود ظرفیت کافی انرژی (به ازاء یک قطع) و وجود روشهای مختلف کلید زنی، باعث ایجاد قطعی در سیستم توزیع نشود. بنابراین تحلیل قطع مدار، به تعیین ضعف ترین نقاط شبکة توزیع کمک می کند.





اطمینان بخشی



عمل یا آزمایش تصادفی: عملی که نتیجة آن از قبل قابل پیشبینی نیست. مانند؛ زمان خراب شدن مؤلفه ای از سیستم توزیع. بایستی توجه داشت که ممکن است شرایط محیط و ویژگیهای خود سیستم (مؤلفة سیستم) بگونه ای باشد که حدود زمان رخ دادن خرابی را برای آن مؤلفه مشخص نمود، ولی با این حال نمی توان بصورت قطعی زمان خرابی این مؤلفه از سیستم را مشخص نمود. اما بکمک عمل احتمال و داشتن داده های صحیح، میزان امکان رخ هر کدام از حالتهای مختلف یک عمل تصادفی را محاسبه نمود.

هر کدام از نتایج حاصله از یک عمل تصادفی را پیشامد تصادفی می نامند.

فضای نمونه( ): به مجموعة کلیة نتایج ممکن از یک آزمایش تصادفی می گویند.

پیشامد ساده: هریک از حالات ممکنه را که قابل تقسیم به حالتهای جزیی تر تقسیم کرد، یک پیشامد ساده می گویند. پیشامدهای ساده نمی توانند هزمان رخ دهند، ضمن آنکه مجموع آنها کل فضای نمونه را در بر دارد.

مثال: رخ دادن خرابی در ترانسفورمرهای موجود در یک سیستم توزیع را می توان بعنوان یک عمل تصادفی تلقی نمود. در این حالت خراب شدن هر کدام از ترانسفورمرها یک پیشامد ساده می باشد، حال آنکه خرابی ترانفورمرهایی که تاکنون تعمیر نشده اند، پیشامد ساد نیست چرا که خود از شامل چندین پیشامد ساده (خرابی یکی از این ترانسفورمرها) تشکیل شده است.

هر پیشامد تصادفی بر اساس تعریفی که برای آن صورت گرفته است، ممکن است شانل یک یا چندین پیشامد ساده باشد.

زیر پیشامد ( ): پیشامد را زیر پیشامد می گویند، اگر و فقط اگر تمام حالتهای قائل شده برای پیشامد، برای نیز لحاظ شده باشد.

اشتراک ( ): عبارست از تمام حالتهای تعریف شده هم برای پیشامد و هم برای پیشامد .

دو پیشامد جدا از هم: دو پیشامد را جد از هم گویند اگر و فقط اگر هیچ حالت مشترک برای آنها وجود نداشته باشد، بعبارت دیگر اشتراک آنها تهی باشد.

جدا از هم)( (4)



اجتماع ( ): عبارست از تمام حالتهای تعریف شده برای پیشامد یا برای پیشامد .

تفاضل ( ): عبارتست از تمام حالتهای تعریف شده برای که در وجود ندارند.

متمم پیشامد (): تمامی حالتها از فضای نمونه، که در پیشامد موجود ندارد.

(5)

تفاضل متقارن (): تمای حالتهایی که یا در، یا در، ولی نه در هر دوی این پیشامدها، وجود دارند، را تفاضل متقارن این دو پیشامد می گویند

(6)

اصول شمارش: فرض کنید کار به طریق با نامهای و کار به طریق با نامهای، بتوان انجام داد؛

الف) اصل جمع: اگر انجام کار منوط به انجام کار یا کار باشد، آنگاه کار را به طریق با نامهای می توان انجام داد.

ب) اصل ضرب: : اگر انجام کار منوط به انجام کار و کار باشد، آنگاه کار را به طریق با نامهای (و) می توان انجام داد.

ترتیبتاییِ شیء (): عبارتست از تعداد حالات مختلف کنار هم قرار گرفتن از بینشیء، بگونه ای که چگونه کنار هم قرار گرفتن آنها دارای اهمیت می باشد.

(7)



ترکیبتاییِ شیء (): عبارتست از تعداد حالات مختلف کنار هم قرار گرفتن از بینشیء، بگونه ای که چگونه کنار هم قرار گرفتن آنها دارای اهمیت نمی باشد.

(8)



شمارش از طریق مهره ها (): با فرض اینکه جعبه را بخواهیم با تعداد مهره پر کنیم، بسته به اینکه مهره ها متمایز یا غیر متمایز باشند و یا اینکه گذاشتن مهره ها در جعبه ها بصورت مکرر، مجاز و یا غیر مجاز باشد، چهار حالت وجود خواهد داشت:



الف) مهره ها متمایز و مهرة مکرر مجاز باشد:

(9)



ب) مهره ها متمایز و ریختن مهرة مکرر غیر مجاز:

(10)

ج) مهره ها غیر متمایز ریختن مهره های مکرر غیر مجاز:

(11)



د) مهره ها غیر متمایز ریختن مهره های مکرر مجاز:

(12)



احتمال یک پیشامد تصادفی (): عبارتست از عددی بین صفر و یک که میزان درجة اتفاق افتادن آن پیشامد تصادفی را در هر بار انجام آزمایش تصادفی نشان می دهد.

آزمایش تصادفی یکنواخت: اگر تمام پیشامدهای ساده دارای احتمالهای یکسان باشند، آنگاه آزمایش تصادفی مذکور را یکنواخت گویند.

(13)



برخی از قضایای مهم احتمال:









پیشامد شرطی(): عبارست از احتمال رخ دادن پیشامد، بشرط اینکه پیشامد رخ داده باشد.



(15)





احتمال مرکب: فرض کنید فضای نمونة توسط پشیامدهای جدا از همِ، افراز شده باشند. آنگاه برای هر پیشامد دیگری نظیر داریم:



(17)



(18) همچنین داریم (فرمول بیز):





دو پیشامد مستقل از هم: دو پیشامد که رخ دادن هر کدام از آنها روی وقوع پیشامد دیگر تأثیری نداشته باشد، را مستق از هم گویند.

مستقل از هم) ( (19)



متغیر تصادفی: تابع حقیقی که دامنه اش فضای نمونه ای نظیر، و برد آن زیر مجموعه ای از اعداد حقیقی است، را متعیر تصادفی می نامند. هرگاه شمارش پذیر باشد، گسسته و در غیر این صورت پیوسته خواهد بود.

تابع توزیع احتمال: تابع حقیقی را تابع توزیع احتمال می نامند.

خواص تابع توزیع احتمال:

الف)

ب) تابعی غیر نزولی است

ج) بعبارت دیگر از سمت راست تابعی پیوسته است

تابع چگالی احتمال (): مشتق تابع در نقطة را تابع چگالی احتمال در آن نقطه می گویند.

(20







امید ریاضی یک متغیر تصادفی (): عبارتست محتمل ترین حالتی () که امکان رخ دادن آن وجود دارد.

در حالت کلی امید ریاضی برای تابع عبارتست از:













(22)





برخی از متغیرهای تصادفی معروف



1- متغیر تصادفی برنولی: عبارتست از متغیر تصادفی () که تنها دارای دو حالت (شکت: و پیروزی:) است. اگر احتمال پیروزی برابر با باشد، آنگاه تابع چگالی احتمال متغیر تصادفی برنولی عبارتست از:

(23)



2- توزیع دوجمله ای: تعداد پیروزیها () برای حالتی که یک آزمایش تصادفی برنولی بار انجام بطور مستقل از هم انحام شده است را متغیر تصادفی با توزیع دو جمله ای می نامند. اگر احتمال پیروزی برای هر بار انجام آزمایش برابر با باشد، آنگاه تابع چگالی احتمال متغیر تصادفی با توزیع دوجمله ای عبارتست از:

(24)



امید ریاضی متغیر تصادفی با توزیع دو جمله ای عبارتست از:

(25)





-3متغیر تصادفی نرمال: متغیر تصادفی پیوستة در بازة نرمال نامیده می شود اگر و فقط اگر تابع چگالی احتمالی آن، بصورت زیر تعریف شود:

(26)

امید ریاضی متغیر تصادفی نرمال می باشد.

4- متغیر تصادفی پواسن: عیارتست از متغیر تصادفی گسسته ای () که تعداد رخ دادن حالت مورد نظر در فواصل زمانی یا در ناحیة مکانی، را نشان می دهد. اگر نشان دهندة میانگین تعداد حالت مورد نظر در فاصلة زمانی، و یا ناحیة مکانی مشخص شده باشد، آنگاه تابع چگالی احتمال متغیر تصادفی پواسن عبارت خواهد بود از:

(27)

امید ریاضی متغیر تصادفی پواسن نیز برابر است.



5- متغیر تصادفی پیوستة نمایی: متغیر تصادفی پیوستة در بازة نمایی نامیده می شود اگر و فقط اگر تابع چگالی احتمالی آن، بصورت زیر تعریف شود:

(28)



امید ریاضی متغیر تصادفی نمایی نیز برابر است. متغیر تصادفی نمایی معمولاً برای محاسبة زمان بین دو اتفاق و یا زمان اولین اتفاق استفاده می شود. و بعمین دلیل در تحلیلهای قابلیت اطمینان کاربرد زیادی دارد.



اگر متغیر تصادفی ای که نشان دهندة مدت زمانی که یک مؤلفه خراب می شود، در نظر گرفته شود. آنگاه احتمال اینکه مؤلفه تا زمان خراب شود عبارتست از:

(29)

و احتمال اینکه مؤلفه تا زمان خراب نشود عبارتست از:

(30)



که به بترتیب تابع عدم اطمینان بخشی و تابع اطمینان بخشی می گویند.

بدین ترتیب اگر تابع چگالی احتمال متغیر تصادفی باشد داریم:

(31)

و







بنابراین داریم:

(33)

یا

(34)

احتمال خرابی بین زمانهای عبارتست از:

(35)



نرخ خرابی یا نرخ خطر(): عبارتست از حد احتمال اینکه مؤلفة تحت تحلیل در فاصلة



خراب شود مشروط به آنکه در زمان سالم باشد. یعنی:

(36)



(37)




محاسبة بر حسب نرخ خطر احتمال وقوع خرابی در واحد زمان:



از معادلة 37 داریم:












(38)



اکنون بکمک روابط 37 و 38 می توان تابع چگالی احتمال متغیر تصادفی را محاسبه نمود:

(39)



در صورتیکه نرخ خرابی ثابت و برابر باشد ()، آنگاه داریم:



(40)

و

(41)



همچنین اگرنرخ خرابی ثابت باشد ()، می توان روابط بین و و را بصورت شکل3 به تصویر کشید:









مثال 7 : میانگین تعویض برای تابع نرمال :

شکست قطعه ای طبق تابع احتمال نرمال با میانگین 7 هفته و انحراف معیار 2 هفته صورت می گیرد. تعیین کنید در فاصله 9 هفته بطور متوسط چند بار ازکارافتادگی پیش خواهد آمد.

برای حل، ابتدا مشخص است که تابع چگالی احتمال زمانهای از کار افتادگی قطعه به صورت زیر است:



سپس برای استفاده از رابطه ، می توان فاصله T را برابر یک هفته اختیار نمود(T=1) و به صورت زیر به محاسبات ادامه داد:

ابتدا چونg(0)=0 ، لذا از رابطه داریم:



نکته : مقدار عددی سطح زیر منحنی نرمال را می توان ازجداول نرمال که در کتابها ی آمار واحتمال آمده است به دست آورد .

بدین ترتیب مقدار عددی به جای جمله انتگرال جایگزین شده و با رعایت همین ترتیب و استفاده متوالی از رابطه، می توان مقادیر g(2)، g(3) ، . . . را محاسبه نمود:



سپس :



آنگاه:



باادامه محاسبات و به طریق مشابه می توان g(9) را به دست آورد، جدول نتایج محاسبات را نشان می دهد.

n


0


1


2


3


4


5


6


7


8


9

g(n)


0


0.001


0.006


0.023


0.067


0.159


0.310


0.504


0.698


0.88

جدول : نتایج محاسبات عددی تابع تعویض برای تابع احتمال نرمال با میانگین 7 و انحراف معیار 2 هفته

چنانکه از جدول مشاهده می گردد، در فاصله 9 هفته بطور متوسط 868% از کار افتادگی می تواند قابل انتظار باشد.

تناوب تعویض یا حداقل هزینه :

در این قسمت، تعیین حداپتیمان تناوب تعویض پیشگیرا نه قطعات مورد ملاحظه قرار می گیرد. فرض کنیم این تناوب برابرTr باشد، یعنی اینکه عمل تعویض پیشگیرا نه قطعات بطور مرتب و در فواصل زمانی Tr انجام یابد. در این صورت متوسط تعداد ازکارافتادگی ها در فاصله زمانی (Tr و 0)، از رابطه، برابر (Tr)g خواهد بود. به این ترتیب علاوه بر تعویض پیشگیرانه ای که در زمان Tr انجام می گیرد، بطورمتوسط به تعداد (Tr)g تعویض نیز به سبب از کار افتادگی در فواصل تعویضات پیشگیرانه، می تواند قابل انتظار باشد.

از آنجا که عمل تعویض پیشگیرا نه مطابق برنامه صورت می گیرد، لذا هزینه تعویض پیشگیرانه ممکن است با هزینه تعویض به موجب از کار افتادگیهای اتفاقی تفاوت داشته باشد. به عنوان مثال عمل تعویض برنامه ریزی شده می تواند در اوقات فراغت (یا ایام تعطیل) انجام یابد، در حالیکه خوابیدگی دستگاه در اثر از کار افتادگی اتفاقی می تواند منشاء زیان واقع گردد. پس چنانچه فرض کنیم هزینه هر بار تعویض پیشگیرانه Cr و هزینه هر تعویض ناشی از خرابی اتفاقی Cf باشد، مجموع هزینه های مربوط به تعویض پیشگیرانه و تعویضات اتفاقی، در فاصله زمانی (Tr و 0) برابر (Tr) Cr+Cdgخواهد بود. لذا متوسط هزینه قابل انتظار در واحد زمان، (Tr)C، عبارتست از:



بطوریکه ملاحظه می شود، متوسط هزینه قابل انتظار در واحد زمان تابعی از تناوب تعویض پیشگیرانه، (Tr)، است. بنابراین حداپتیمان تناوب تعویض پیشگیرانه را می بایست چنان تعیین نمود که مقدار (Tr)C در رابطه حداقل شود. برای این منظور، چنانچه تابع تعویض (t)g از رابطه بدست آید، می توان با قرار دادن آن در رابطه مقدار t (یا Tr) که C(t) را حداقل نماید، تعیین نمود. درغیراینصورت می بایست با محاسبه عددی تابع تعویض از رابطه، قرار دادن آن در رابطه و محاسبه عددی (t)C، حداقل آنرا تعیین و به این ترتیب حداپتیمال تناوب تعویض پیشگیرانه را مشخص نمود.

مثال 8 : تناوب بهینه تعویض برای تابع احتمال نمائی

برای قطعه ای که از کار افتادگی آن مطابق با تابع توزیع نمائی صورت می پذیرد، چنانکه در مثال قبل (میانگین تعویض برای تابع نمائی) ملاحظه شد، از رابطه داریم:



که با جایگزینی آن در رابطه خواهیم داشت:



مشتق اول عبارت فوق به صورت زیر است:



یعنی:



مشتق دوم نیز متعاقباً به صورت زیر خواهد بود:



زیرا زمان t و هزینه تعویض Cr هر دو مقادیر مثبتی هستند. شکل نیز منحنی نمایش تابع(t)C را نشان می دهد. چنانکه از این شکل و یا روابط و ملاحظه می گردد، تناوب تعویض پیشگیرانه بینهایت، حداقل هزینه را ایجاب می نماید. به بیان دیگر، برای قطعاتی که زمان شکست آنها از تابع توزیع نمائی تبعیت دارد، هیچگونه تعویض پیشگیرانه ای موجب تامین حداقل هزینه نخواهد بود، بلکه می بایست قطعه را به محض از کار افتادگی تعویض نمود.

شکل: منحنی نمایش تغییرات متوسط هزینه در واحد زمان نسبت به زمان تعویض پیشگیرانه برای تابع احتمال نمائی

مثال 9 :تناوب بهینه تعویض با تابع احتمال نرمال

شکست قطعه ای طبق تابع احتمال نرمال با میانگین 7 هفته و انحراف معیار 2 هفته صورت می گیرد. اگر هزینه هر بار تعویض پیشگیرانه 10000 ریال و هزینه هر تعویض ناشی از خرابی اتفاقی قطعه( منجمله هزینه ناشی از خوابیدگی دستگاه) 30000 ریال باشد، مطلوبست تعیین تناوب بهینه تعویض قطعه بنحوی که حداقل متوسط هزینه تعویض در واحد زمان تحمیل گردد.

گزارش کارآموزی سیستم سوخت رسانی ماشین در نمایندگی ایران خودرو در 19 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه 1

سیستم سوخت رسانی بنزینی 2

علائم سوختگی واشر سر سیلندر 3

سیستم برق اتومبیل 6

سیستم جرقه و الکتریکی 15

قسمتهای کویل 16

سیستم خنک کننده و روغنکاری 25

سیستم ترمز - فرمان تعلیق 30

سیستم فرمان 33











بسمه تعالی
علم مکانیک عملی که درباره نیروها و حرکت جسم (چه در حال حرکت یا سکون) بحث می کند و امروز تمام دستگاه و ماشینها وسایل موتوری و غیر موتوری همه از علم مکانیک تبعیت می کنند . در این رشته کسانی می توانند مدارج عالی را کسب نمایند که دروس ریاضی قوی داشته باشند و مکانیک شامل گردشی های مختلف بوده که رشته مکانیگ گرایش ماشین آلات رشته جدیدی است که تازه در کشور تدریس می گردد و شاید تا حدی در کشور ناشناخته باشد ولی با حضور استادان عزیز و تکنسین های محترم این رشته روز به روز بر پیشرفقت آن افزوده شده و برای دانشجویان و کسانی که می خواهند در این رشته تجربیات کافی را کسب نمایند شناخته تر خواهد شد هر چند با تازه آمدن این رشته در واحد های دانشگاهی این کشور امکانات , حتی اولیه در کارگاه های مربوطه به دروس اختصاصی این رشته مهیا نیست و کارگاههای دروس اصلی این رشته به علت نبودن لوازم و قطعات مورد نظر تشکیل نمی گردد . ولی باز هم امیدواریم که با فعالیت مسئولین مربوطه این معضل دانشجویان این رشته تا حدودی حل گردد.
سیستم سوخت رسانی بنزینی
سر سیلندر : در روی سر سیلندر بسته شده و دارای محفظه احتراق است . و جنس آن از آلومینیوم می باشد .
سیلندر : بزرگترین قطعه موتور است که در آن سوراخهایی برای عبور پیستون و روغن و آب و… وجود داردد . سامل قطعاتی مانند : 1-بوش سیلندر 2- پیستون 3- شاتون4- رینگ کمپرسی و رینگ روغنی ,گژن پین , میل لنگ ,میل سوپاپ, یاتاقانهای ثابت و متحرک , اویل پمپ ,پمپ بنزین , دلکو ,واتر پمپ , فیلتر روغن در سیلندر قرار دارد و یا بسته می شوند .

علت ترکیدن سر سیلندر و سیلندر : 1- یخ زدن آب موتور 2- گرمای بیش از حد موتور 3- بیش از حد سفت کردن پیچهای سر سیلندر

کارتر : در پایین سیلندر بسته و مخزن روغن است .

واشر سرسیلندر : بین سیلندر قرار می گیرد و وظیفه آن آبندی کردن بین سرسیلندر و سیلندر وجلوگیری از خارج شدن کمپرس و قاطی شدن آب و روغن می باشد و علت سوختن آن 1-جوش آمدن و یا داغ کردن موتور 2- تاب برداشتن سیلندر 3- شل بودن پیچهای سر سیلندر 4- ترکیدگی سر سیلندر.

علائم سوختگی واشر سر سیلندر : 1- خارج شدن دود سفید و آب از اگزوز 2- کم شدن آب رادیاتور 3- گرم و بد کار کردن موتور 4- کاهش قدرت موتور 5- شیری رنگ کردن روغن 6-ظاهر شدن حباب در روی آب رادیاتور (با گاز دادن موتور )

علائم تاب برداشتن سر سیلندر :سوختن پی در پی واشر سر سیلندر –دلیل نفوذ آب به داخل اطاق احتراق :

1-سوختن واشر سر سیلندر 2-شل بودن پیچهای سر سیلندر 3- ترک برداشتن سرسیلندر

پیستون : کارش به وجود آوردن کمپرس در موتور می باشد ساختمان پیستون : استوانه ای است که در قسمت بالا و پایین باز است و رینگ های کمپرسی و روغنی روی آن قرار دارد . علت گریپاژ نمودن پیستون در سیلندر 1- جوش آمدن موتور و گرمای بیش از حد موتور 2- نداشتن روغن یا نرسیدن روغن :انواع رینگ : رینگ کمپرسی – رینگ روغنیرینگ کمپرسی به منظور آب بندی بین سیلندر و پیستون در شیار پیستون نصب می شود و پس از خروج کمپرسی اطاق احتراق به داخل کارتر جلوگیری می کند .

رینگ روغنی به منظور پاک کردن روغن بدنه سیلدر و برگشت آن بداخل کارتر و جلوگیری از رفتن روغن به اطاق انفجار

تفاوت رینگ روغنی و کمپرسی : رینگ کمپرسی در بالای پیستون و رینگ روغنی در پایین رینگ کمپرسی است هم چنین رینگ روغنی دارای سوراخ می باشد .

توجه : اگر رینگ کمپرسی خورده و یا بشکند کمپرسی از بالای پیستون رد می شود و موتور قدرت کافی را نخواهد داشت .

علائم خورده ویا شکسته شدن رینگ : از اگزوز دود سیاه مایل به آبی بیرون آمده و موتور قدرت کافی را نخواهد داشت .
دلایل کمپرس در قسمتهای موتور

1-دلیل کاهش کمپرس موتور : 1- فیلر نبودن سوپاپها 2-آب بندی نبودن کیت یا لبه سوپاپ 3-سوختن سوپاپاها 4-سوختن واشر سرسیلندر 5-شلبودن پیچهای سر سیلندر 6- ترکیدگی سر سیلندر

2-دلیل کمپرس به داخل کارتر : 1-خورده شدن ؤچسبیدگی ؤشکستن رینگ 2-مقابل هم بودن چاک رینگها 3-گشاد شدن سیلندر 4-ترک برداشتن پیستون

3-دلیل کمپرسی در رادیاتور :1-سوختن واشر سر سیلندر 2-ترک برداشتن سر سیلندر

شاتون : در بالا به وسیله گژن پین و در پایین به میل لنگ بسته می شود و شامل 1-سر شاتون که به گژن پین وصل است 2-بدنه شاتون 3-انتهای شاتون که به یاطاقان متحرک میل لنگ بسته می شود .

گژن پین : لوله ای (توخالی)است که پیستون را به شاتون وصل می کند و جهت جلو گیری از بیرون آمدن گژن پین دو طرف آن خار فنری وجود دارد و تشخیص خرابی آن در موقعی که موتور سرد است صدای گژن پین به خوبی به خوبی شنیده می شود ولی در موقعی که موتور گرم است صدای گژن پین کمتر شنیده می شود .

میل لنگ :حرکت خطی شاتون را به حرکت درونی تبدیل نموده و به وسیله زنجیر (و یا در گیر شدن با دنده یا بسته مخصوص) میل سوپاپ نیز به حرکت در می آورد و هم چنین به وسیله تسمه پروانه واتر پمپ و دینام و پروانه ,را می گرداند و فلایویل که انتهای میل لنگ بسته می شود قدرت را به کلاج منتقل می کند .

ساختمان میل لنگ : به طوری کلی ساختمان میل لنگ از قسمتهای زیر تشکیل شده است .

1-پولی سر میل لنگ که برای عبور تسمه پروانه است 2-چرخ دنده سر میل لنگ که باعث گردش میل سوپاپ می شود 3- محور ثابت و متحرک به بدنه سیلندر (یاطاقان ثابت )و محور متحرک به دسته پیستون بسته می شود 4- لنگهای تعادل 5- مجرای عبور روغن 6-فلانچ اتصال فلایویل
سیستم برق اتومبیل

شامل : باطری –کوئل- دلکو-شمع

باطری منبع ذخیره برق بوده که برق مصرفی مورد لزوم اتومبیل را تامین نماید .

باطری از تعدادی خانه تشکیل شده است در داخل این خانه صفحات مثبت و منفی برای تبادل جریان الکتریسته قرار داده شده است عایق دیگری که مابین آن دو کار گذاشته شده است مجزای باشند .

هر باطری شامل دو قسطب می باشد که صفحات مثبت در داخل باطری به همدیگر متصل شده تشکیل قطب مثبت وصفحات منفی نیز به همدیگر وصل شده قطب منفی را تشکیل می دهند در داخل باطری مابین صفحات از محلول اسید سولفوریک و آب مقطر برای انجام اعمال شیمیایی استفاده شده است که اصطلاحاً الکترولیت نیز نامیده می شود در اتومبیل برای جلوگیری از شلوغی سیم پیچی و بخاطر مقرون به صرفه بودن قطب منفی باطری را به بدنه اتومبیل اتصال داده و چون اکثر قطعات تشکیل دهند بدنه اتومبیل فلزی می باشد لذا هادی جریان نیز هستند پس تمام قسمت بدنه اتومبیل منفی خواهد بود .برای سوزاندن مخلوط هوا و بنزین متراکم در محفظه سیلندر احتیاج به یک نیروی الکتریکی قوی می باشد و برق باطری امکان ارائه این ایرو را ندارد لذا با دستگاهی بنام کوئل ولتاژ دوازه ولت باطری را تقویت می کنند تا جرقه لازم برای روشن شدن موتور را تولید نماید .

کوئل دستگاه ست که برق باطری اتومبیل را از نظر ولتاژ زیاد می کند یعنی برق دوازده ولت باطری را که برای تولید جرقه در الکترود شمعها کافی نیست در حدود هزار برابر تقویت می نماید .

کوئل بر دو نوع : کویل خشک و کویل روغنی در داخل کوئل های خشک قیر فشرده شده و در داخل کوئل های روغنی روغن می ریزند ولی امروزه بیشتر از کوئل های روغنی استفاده می شود چون روغن کوئل از گرم شدن و سوختن آن جلوگیری می کند .

کوئل تشکیل شده است از یک پوسته فلز که درپوش بالایی آن از کائوچو شاخته شده است که نسبت به پوسته عایق می باشد و محل اتصال دو فیش کناری در برج وسط کویل مشخص شده است .
سیستم خنک کننده و روغنکاری

دلیل خاموش شدن در هنگام حرکت : گرفتگی ژیگلور ککی کاربراتور – تمام شدن بنزین – وجود آب در باک و کاربراتور – جرم گرفتن مسیر سوخت رسانی – افتادن وایر سر کویل – گیر کردن سوزن شناور کاربراتور

دلیل لرزش موتور : 1- نامیزانی کاربراتور 2- کار نکردن یک و یا دو سیلندر 3- نامیزانی دلکو (پلاتینها)4- کثیف بودن صافی هوا 5 نامیزانی فیلر سوپاپها
سولات سیستم خنک کننده

1- به وسیله آب رادیاتر و باد پروانه 2-به وسیله روغن و باد پروانه

2- قسمتهای سیستم حنک کننده : 1- رادیاتور – پمپ آب و پروانه و. تسمه پروانه – ترموستات – شیلنگ بالا و پایین رادیاتور

3- رادیاتور / از دو حفظه بالایی و پایینی و لوله های نازک رابط تشکیل شده که در اثر عبور آب در داخل آن به وسیله باد پروانه خنک کی شود و معمولاً در جلو ماشین نصب می گردد .

واتر پمپ : به وسیله تسمه پروانه به حرکت در می آید آب را با فشار به داخل موتور و رادیاتور به گردش در می آورد .

قسمتهای واتر پمپ : 1- کفی واتر پمپ2- آب پخش کن و میله 3- بلبرینگ 4- کاسه نمد (فیبر و فنر )5- پوسته 6- لوله ورودی و خروجی آب

دلیل کم کردن آب رادیاتور : نشت آب از رادیاتور – واتر پمپ شیلنگ ها – سوختن واشر سر سیلندر – خرابی درب رادیاتور – جوش آوردن موتور

دلیل نشت (چکه کردن )آب در واتر پمپ : 1- خرابی کاسه نمد 2-خرابی واشر واتر پمپ3-شل بودن پیچهای پوسته واتر پمپ 4- شکستگی کفی و بدنه واتر پمپ

خرابی والتر پمپ مربوط به چه قسمتهایی از آن می بالشد : 1- خرابی بلبرینگ2- خرابی کاسه نمد (قیبر) 3گرفتگی مجرای واتر پمپ 4- شکستگی آب پخش کن (پروانه) واتر پمپ که دو تا ای آخر ی منجر به صدا در واتر پمپ هم می شوند .

طریقه آزمایش سالم بودن واتر پمپ : موتور را روشن نموده و چند لحظه صبر نمائید درب ردیاتور را باز کرده و نگاه کنید اگر آب در جریان باشد دلیل کار کردن پمپ آب است و گرنه در سیستم خنک کننده اشکالی وجود دارد از جمله خرابی واتر پمپ – پاره بودن تسمه پروانه – گیر کردن ترموستات و برای تشخیص صدا در واتر پمپ تسمه پروانه را خارج کرده و بعد موتور را روشن کنید اگر صدا قطع شد عیب از واتر پمپ است در غیر این صورت صدا مربوط به قسمتهای دیگر است .

ترموستات : سوپاپ اطمینانی است در موقعی که درجه حرارت اب به حد معینی نرسیده باز نشده و آب از سر سیلندر به رادیاتور نمی رود و معمولاً در سر سیلندر و محل ورودی آب به رادیاتور نصب می گردد .

علائم پاره شدن تسمه پروانه : جوش آمدن آب رادیاتور – کار نکردن دینام کم نور شدن چراغها علت جوش آوردن موتور : 1-شل یا پاره بودن تسمه پراونه 2-کمی آب رادیاتور 3- استفاده زیاد از دانده سنگین 4- بازدید 5- کثیفی آب و گرفتگی مجرای رادیاتور و موتور 6- خرابی واتر پمپ 7- خرابی ترموستات

علائم سوختن واشر سیلندر در رادیاتور : درب رادیاتور را برداشته موتور را گار بدهید اگر حباب زیادی روی آب داخل رادیاتور ظاهر شد نشانه سوختن واشر سیلندر است .

دلیل خروج آب و دود سفید ممتد از اگزوز : اگر در زمستان هوای سرد و یا در هنگام با رندگی برای چند دقیقه از اگزوز دود سفید خارج شود مانعی ندارد وای اگر همیشه از اگزوز دود سفید خارج شود دلیل ان سوختن واشر سر سیلندر – ترک داشتن سر سیلندر و سیلندر است .

سیستم روغنکاری : کارتر – پمپ روغن اویل پمپ – فیلتر روغن

خاصیت روغنکاری در موتور : 1- جلو گیری از سائیدگی در اثر چرب کردن و روان کار کردن موتور 2- تمیز کردن 3- خنک کردن 4-آب بندی کردن

اویل پمپ : کشیدن و فرستادن روغن تحت فشار به قسمتهای مختلف موتور و دارای دنده و چاک در انتها می باشد که با اندازه انتهای میل دلکو در گیر بوده و یا بالعکس و به وسیله و به وسیله دنده مورب روی میل سوپاپ به گردش در می آید و در دو نوع – ستاره ای و دنده ای و دنده ای موجود است .

فیلتر : کثافات روغن را می گیرد و بنابراین بهتر است هر دو بار تعویض روغن یک بار فیلتر روغن نیز عوض گردد .

علت پایین بودن (افت ) فشار روغن : 1-خوردگی دنده های اویل پمپ 2-رقیق بودن روغن 3- گرمای زیاد موتور 4- ضعیف شدن فنر و ساچمه تنظیم فشار 5- سوختن یاطاقانهای و شل بودن پیچهای کپه یا تاقان

علت بالا بودن فشار روغن : 1- سفت بودن روغن 2- سفت بودن یاطاقان ثابت میل لنگ 3 سرد بودن موتور 4- گرفتگی کانال روغن

سیستم ترمز – فرمان و تعلیق

سیستم و ترمز : 1- پدال 2- ترمز دستی 3- پمپ بالا (پمپ اصلی )ترمز 4- بوستر 5- سیلندر ترمز چرخ 6-کاسه و یا دیسک ترمز 7-لنت ترمز 8-طبق ترمز

دلیل دو پا گرفتن ترمز : 1- وجود هوا در لوله ها و قسمتهای دیگر ترمز 2-نشتی روغن در لوله ها و قسمتهای دیگر ترمز 3- کمی روغن در مخزن روغن ترمز 4- زیاد بودن فاصله لنت که در اثر سائیدگی و تمام شدن لنت به وجود می اید 5- خرابی پمپ بالای ترمز 6- خرابی سیلندر ترمز چرخ

دلیل دل زدن پدال ترمز : 1- دو پهن بودن کاسه چرخ 2- تاب برداشتن لنت و کفشک ترمز 3- شل یا شکسته بودن بلبرینگ چرخ 4- شل بودن مهره های چرخ

دلیل چوب کردن ترمز : بعضی از رانندگان برای کاستن از سرعت اتومبیل خود در سرازیری از ترمز به طور مداوم استفاده می کنند که باعث گرم شدن در نتیجه نگرفتن ترمز می شود و دلیل دیگر چوب کردن ترمز روغنی شدن لنت است .

علائم تمام شدن لنت : 1-خوب نگرفتن ترمز 2- ایجاد صدا در هنگام ترمز (به پرچ رسیدن )

دلیل داغ کردن کاسه چرخ : 1- استفاده زیاد از ترمز 2- گریپاژ کردن پیستون سیلندر ترمز چرخ 3- شکسته بودن فنر کفشک ترمز 4- کشیده بودن ترمز دستی

قطعات ترمز بادی : 1-کمپرسور 2- رگلاتور 3- سوپاپ اطمینان منبع 4-منبع باد 5- هواکش 6-سوپاپ ترمز 7-بوستر ترمز 8- شیر تخلیه منبع 9-اهرم تنظیم ترمز و چرخ

تخلیه آب تانک باد در ترمزهای بادی : بخار موجود در تانک تبدیل به آب شده و در هوای سرد یخ می زند و هم چنین وجود آب باعث زنگ و یخ زدن لوله ها و بعضی از قطعات ترمز می گردد بنابراین مخصوصاً در زمستان هر روز قبل از روشن کردن موتور با کشیدن شیر تخلیه آب داخل تانک را خارج نمائید .