فهرست مندرجات

عناوین صفحه

ترویج و آموزش کشاورزی 4

رابطه ترویج با تحقیق 6

رابطه تحقیق با آموزش 7

کمک مروج از طریق ارتباط با محقق 8

روشها و وسایل کمک آموزشی 9

نکات ایمنی هنگام سمپاشی 10

عوامل مؤثر در کاهش بازدهی کود و زراعت و باغبانی 11

هورمون Pix و کاربرد در پنبه 11

ارزش مبادله یک کیلو پنبه محلوج با سایر محصولات 12

کرم قوزه پنبه 12

کنه پنبه 13

رقم ساحل 14

بیماری بلاست برنج 15

سوختگی غلاف برنج 16

خسارت موشها به برنج 17

خسارت پرندگان به برنج 17

سیاهک دروغی برنج 18

پوسیدگی غلاف برنج 18

پوسیدگی ساقه برنج 19

پروانه کرم ساقه خوار برنج 19

اختلاف بین برنج و سوروف 20

پوسیدگی طوقه برنج 20

منابع و مأخذ 22

ترویج و آموزش کشاورزی

بطورکلی فعالیتهای ترویجی را که در غالب کشورهای جهان پذیرفته شده می توان به چنداصل استوار دانست:اصول اقتصادی ، اصول آموزشی و اصول اداری.

که در اینجا بطور اجمالی به اصول آموزشی ، اشاره خواهد شد:

برای اینکه سطح میزان بیشتر خواهی در بین جامعه روستائی بالا رود، و برای اینکه اندیشه های نو و شیوه های نوین کشاورزی در روستا رواج پیدا کند و برای اینکه حس همیاری و خودیاری در روستا ها فزونی یابد و سرانجام برای اینکه بتوان به هدفهای نهائی ترویج که همانا افزایش سطح درآمد روستائیان و رسیدن به کمال مطلوب در مظاهر مختلف زندگانی آنها دست یافت باید از لاقیدی ها و توکل داشتن روستائیان به طبیعت کاسته ، شک و تردید ها و اتکاء به غیر از میان آنها برطرف نموده و بالاخره حس همکاری و مأنوس شدن بکار های دسته جمعی را در آنها بطور شایسته ای بالا برد.یگانه عاملی که ما را در این مسیر به مقصود می رساند ، آموزش و تعلیم همگانی روستائیان می باشد و نمی توان از آن در هیچ مرحله ای از مکان و هیچ نوع فعالیتی صرفنظر کرد.

با آگاهی به این مسئله و در کل با توجه به اینکه روستائیان بدون آموزش قادر نخواهند بود فعالیتهای فنی ، اجتماعی و اقتصادی را به طرز پسندیده ای به انجام برسانند . ترویج اساس و رکن اصلی خود را بر پایه آموزش استوار کرده است.

ترویج یک آموزش غیر رسمی است چون آموزش در ترویج وابسته به تدریس و تعلیم مدرسه ای و با برنامه رسمی نمی باشد. ترویج آموزش است چون هدفش یاد دادن ، فهماندن و مدرن کردن مردم به روشهای بهتر می باشد . و به هیچ وجه هدفش مجبور کردن و مطیع کردن آنها نمی باشد. مروجین با روشهای ترویجی به روستائیان می آموزند که چگونه با افزایش عملکرد ، پول بیشتری بدست آورند و در عین حال چگونه از درآمد بیشتر، استفاده مطلوب بعمل آورند.

اگر به مردم روستائی ، راه ها و روش های حل مشکلات آنها آموخته شود آنها هم می توانند تصمیم بگیرند و عاقلانه اقدام کنند ترویج به مردم یاد می دهد که چگونه از منایع طبیعی خود استفاده کنند تا در نتیجه روشهای غیر فنی زراعی آنرا نابود نکنند ، بلکه در بهبود شرایط و استعدادهای این منابع نیز اقدام شود . رفتار ، عقاید و مختصات خانواده ، جامعه و محیط زندگی ، در زندگی فردی بسیار مؤثر است و عامل مهمی در عوض شدن رفتار ، عقاید و فعالیتهای فردی محسوب می شوند . بنابراین در آموزش ترویجی ، فرد نیز بایستی مورد نظر قرار گیرد.

مراکز تحقیقاتی باید خود را سریعا به مروجین انتقال دهند و مروجین با آموزش به روستائیان می توانند نقش ارزنده ای در بالا بردن معلومات کشاورزی روستائیان بازی کنند ، فلوئیت زیر بیان کننده این مطلب می باشد.

رابطه ترویج با تحقیق

در تماس مروجین با کشاورزان ، مروج می تواند محقق کشاورزی منطقه ، محدودیتهای کاری کشاورزان و وضعیتی که آنها دارند آشنا سازد.

حتی بهتر است که مروج جهت اطمینان از مناسب بودن توصیه های ترویجی و انطباق آنها با نیاز کشاورزان زمینه تماس مستقیم کارشناسان را با کشاورزان فراهم نماید.

اجرای آزمایش در شرایط کشاورزان موقعیت خوبی جهت بررسی کاربرد نتایج تحقیقات در سطح مزرعه و همچنین کسب اطلاعات لازم از اشکالات و معایب توصیه ها توسط محققین بدست می دهد.

بدین ترتیب برداشت عمومی از فلسفه هدف و کار ترویج را می توان به این صورت ساده و خلاصه کرد : ترویج پلی است میان مردم روستائی و مراکز تجقیقاتی ، که البته این پل بایستی نوعی معبر دو سویه باشد. یعنی از یک سو توصیه ها و دستور العمل های فنی تحقیقات را به روستا برده و از طرف دیگر مسائل و مشکلات روستائیان را باید به محققین انتقال دهد.

کشاورزی مرکز تحقیقات

پــــــُــــــــــــــــل

با توجه به اینکه اشاعه ایده های علمی و فنی جدید که نوعا پیشرفته ترین روش و یا آخرین توصیه های فنی می باشد در منطقه مورد عمل به مهارتی بسیار احتیاج دارد ، لذا با توجه به هدف آموزش ترویج که ترویج نوعی آموزش غیر رسمی داوطلبانه در خارج از مدرسه است. مروج بایستی برای تحقق اهداف خود از مهارتهای آموزشی خاصی برخوردار باشد. نکات آموزشی را بدقت رعایت نموده و هدف آموزشی را بشناسد تا کارش عملا در جامعه پیشرفت کند ؛ الزاماً مروج بایستی ابتدا یک آموزشگر شود و بعد عهده دار کار ترویج گردد. در همین رابطه است که آموزش از نوعی که مطلب ترویج است ، یکی دیگر از مبانی این امر به حساب آمده و لازم است به دقت مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد ، تا منظور از آن در کار ترویج به روشنی مشخص شود.

رابطه تحقیق با آموزش

همانطور که می دانیم نتایج داده های تحقیقاتی محققین بایستی بصورت ایده های نو همواره با آموزش آموزشگران در مسیر تلفیق گردد تا بصورتی قابل پذیرش و مأنوس به روستائی ارائه شود.

این نکته نوعی ارتباط بین بخشهای تحقیقاتی و بخشهای آموزشی می باشد که ارتباط دهنده آنها مروجین هستند .

نهادهای آموزشی از طرفی مسئول پرورش محققین هستند و از طرف دیگر آموزشهای پژوهشگرانه ارائه می دهند . از طریق آموزش است که کاربر و نکات علمی مشخص و مفهوم می گردد . ضمناً اولین مهارتهای لازم برای انجام امور تحقیقی و ترویجی آنها ار طریق آموزش دیدن و کسب اطلاعات لازم مورد نیاز میسر می شود .

رابطه بین تحقیق و آموزش امریست غیر قابل انکار .

ترویج با آموزش نیز در رابطه است ، و در اینجا به همین نکته بسنده می کنیم که :

ترویج بدون آموزش ، خصوصیات و مشخصات خود را از دست می دهد و اسا ساً این دو لازم و ملزوم یکدیگرند . جدی که هیچ نظام ترویجی بدون وجود آموزش نمی تواند توفیق یابد و یا حداقل از توفیق مداوم برخوردار شود . به همین جهت است که آموزش را پایه اصلی و جزء لاینفک ترویج دانسته اند .

کمک مروج از طریق ارتباط با محقق

همانطور که می دانیم ترویج پلی است بین تحقیقات و زارعین ، اطلاعات علمی را به زارعین می رساند مسائل آنها را درک می کند ، مسائل یا راه حل های علمی را به محقق می رساند ، محقق برای یافتن راه حل تجسس می کتد و نتیجه را به مروج می رساند و سپس او آن را به زارعین منتقل می کند .

اگر مروج نتواند زبان زارع و محقق را درک کند ، مروج خوبی نخواهد شد . نتیجه آنکه یا مسائل به تحقق نمی رسد و یا راه حل آن به زارع ، و در این صورت این پل
شکسته است .

در اینجا به اختصار به روشهای آموزشی در ترویج اشاره می شود ، که در انجام آنها در بالا بردن راندمان عمل آموزشی ترویج موثر است .

روش آموزشی انفرادی :

در این روش آموزشی ، مروج به سراغ تعداد محدودی از افراد مختلف می رود و از طریق دیدار در مزرعه ، محل کار یا دفتر مروج یا تما سهای تلفنی ، نامه و مانند اینها آموزشهای لازم را به آنها می دهد .

روش آموزشی گروهی :

غالباً این روش زمانی مطرح می شود که افراد محدودی یا جمعیت کوچک مسائل مشترکی داشته باشند ، به نحوی که تعداد فراگیر آن امکان آموزشهای انفرادی را دشوار یا غیر ممکن می سازد .

در این خالت روشهایی مانند نمایش طریقه ای یا نمایش روش ، نمایش نتیجه ای ، سخنرانی ، اسلاید ، فیلم ، گردشها و بازدیدهای گروهی ، کنفرانسها ، سمینارهل و انواع دیگر گردهمائیها مورد استفاده قرار می گیرند .

ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی گرگان ( عراقی محله) :

ایستگاه تحقیقاتی عراقی محله در فاصله حدود 5 کیلومتری شمال گرگان در مسیر جادة فرودگاه گرگان واقع گردیده است این ایستگاه در سال 1342 زیر نظر ادارة اصلاح و تهیه نهال و بذر گرگان تحت عنوان ایستگاه کشاورزی و بمنظور پاره ای تحقیقات در زمینه غلات، سبزی وصیفی و پنبه در دو قطعه تاسیس و شروع به فعالیت نمود. مسئول این ایستگاه در حال حاضر آقای مهندس مسادات می باشد.

فعالیت جاری در این ایستگاه شامل پروژه های غلات، دانه های روغنی، سبزی و صیفی، ذرت و علوفه بوده که در هر یک از این پروژه ها در زمینة مسائل به نژادی و به زراعی وافزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی فعالیتهای گسترده ای صورت می پذیرد.

بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر :

این بخش در راستای تحقق خود کفایی و افزایش تولید در محصولات کشاورزی از دیر باز با ایجاد ایستگاههای تحقیقات کشاورزی در سطح منطقه داشته و در مورد زراعتی مختلف از قبیل:

1- غلات

2- پنبه

3- دانه های روغنی

4- سبزی

5- صیفی

6- ذرت و گیاهان علوفه ای

8- حبوبات

9- درختان میوه .

طرحهایی تحقیقاتی به زراعی و به نژادی را اجراء نموده و یا در دست اجزاء دارد این طرحها عمدتا در ایستگاههای تحقیقات کشاورزی تحت پوشش مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان و گنبد به اجراء درآمده است .

فعالیتهای بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر عبارتند از :

1- بررسی به نژادی و به زراعی بروی محصولات زراعی و صنعتی در منطقه

2- تهیه، آزاد سازی و معرفی ارقام اصلاح شده و پر محصول به منظور افزایش عملکرد در واحد سطح

3- تهیه و تولید بذرهای خالص و درجه یک اعم از هیبرید الیت، سوپرالیت و نولکئوس در محصولات مختلف

4- بررسی و تعیین مقاومت ارقام مختلف نباتات زراعی و درختان بارده نسبت به خشکی، شوری و سایر شرایط نا مطلوب در مراحل مختلف اصلاح نباتات

5- بررسی و تعیین ارزش غذایی و کیفیت مختلف زراعی

6- انجام امور مربوط به حفظ و کنترل کیفیت و تهیه و ارائه دستورالعمل های فنی در زمینه کاشت، داشت و برداشت ارقام اصلاح شده و قابل توصیه در منطقه

7- بهبود کیفی ارقام اصلاح در محصولات زراعی با توجه به ذائقه و مصرف کننده

8- همکاری در اجزاء طرحهای تحقیقاتی ملی

9- ارتباط، همکاری و هماهنگی با سایر بخشهای تحقیقاتی به منظور تهیه و تنظیم طرحها و برنامه های مشترک تحقیقاتی

مشخصات ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی گرگان (عراقی محله):

این ایستگاه در سال 1337 تاسیس شده، مساحت ایستگاه 37 هکتار می باشد و میزان بارندگی سالیانه آن بین 400 تا 37 450 میلی متر است. ارتفاع آن از سطح دریا 5/5 متر است.

موقعیت جغرافیایی ایستگاه به قرار زیر است :

طول جغرافیایی : 54 درجه و 25 دقیقه شرقی

عرض جغرافیایی : 36 درجه و 45 دقیقه شمالی

بخش کلزا ایستگاه تحقیقاتی گرگان :

همان طور که از نام این بخش مشخص است این بخش بر روی گیاه کلزا متمرکز شده است .

مسئولین و محققین این بخش :

رحمت الله بهرام - محسن باقری

عناوین طرح های به نژادی :

1- ایجاد لاینهای رستورر، نرعقیم و نگهدارنده کلزا برای نواحی سواحل خزر چکیده :

در این طرح کلیه ژرم پلاستها موجود و وارد شده از خارج جهت تهیه لاینهای نرعقیم با روش بکراس به مدت چهار نسل استفاده می شوند و از طرفی با سلف کردن ارقام هیبریدوتت کراس آنها برای تولید رستورر اقدام می شود. تا کنون با طرح قبلی که به انجام رسیده حدود 15 و نگهدارنده و 4 رستورر تولید شده است و بالاینهای فوق الذکر 60 در دست تولید است. با اجرای این طرح امید است وابستگی به وادرات بذر هیبرید مرتفع گردد .

2- مطالعه پایداری عملکرد ارقام پیشرفته بهاره کلزا در اقلیم سواحل خزر چکیده :

این طرح در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی در 4 تکرار و 16 رقم اجراء شده هرکرت دارای 6 خط 5 متری به فواصل 20 سانتیمتری کشت شده است. هدف از اجرای این طرح مقایسة دقیقتر ارقامش که از آزمایش های سالهای گذشته انتخاب شده و مقایسه عکس العمل آنها در مقایسه با شاهد معمول منطقه میباشد .

3- بررسی عملکرد و صفات زراعی ژنوتیپهای جدید بهاره کلزا در مناطق سواحل خزر:

چکیده : این طرح در قالب بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و 14 رقم اجراء شده است . هدف از اجرای این طرح مقایسه ارقام وادراتی که برای اولین بار در کشور کشت می شوند با ارقام معمول منطقه می باشند. پس از اجرای این طرح با توجه به زودرسی و عملکرد، ارقام جدید برای آزمایشهای چند سال و چند مکان برای بررسی دقیق تر انتخاب می شوند.

4- بررسی امکان ایجاد لاینهای موتانت متحمل به شوری کلزا:

در این طرح در رقم RGSOO3 و ساری گل با دو دوز مختلف اشعه تیمار شده در سال اول در کلاردشت تکثیر شده و در سالهای زراعی جاری در ایستگاه شوری ( انبار الوم) این استان تحت بررسی می باشند .

عناوین طرح های به زراعی :

1-بررسی تاثیر آرایش کاشت و مقایسه عملکرد دانه کلزا و گندم در تناوب با یکدیگر

این طرح به منظور بررسی اثرات متناوب کاشت گندم بهد از کلزا و کلزا بعد از گندم و همچنین تاثیر آلیش بر میزان عملکرد این دو محصول مورد ارزیابی قرار میگیرد .

2-تاثیر تاریخ کاشت و فاصلة ردیف بر عملکرد و اجرای عملکرد ارقام جدید کلزا

این طرح به منظور تاثیر تاریخ کاشت و فاصله ردیف بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام RGSOO3 و hyola 420 مورد ارزیابی قرار میگیرد .

بخش ذرت ایستگاه تحقیقاتی گرگان :

در این بخش تمرکز عمدة تحقیقات روی ذرت می باشد در عین حال بر روی دیگر گیاهان نیز تحقیقاتی به عمل می آید که عبارتند از :

سورگوم، شبدر، ذرت علوفه ای ، ذرت شیرین و ...

مسئولین این بخش :

مهندس مختار پور، مهندس صابری، مهندس بزی و آقای حیدری

طرح ها بخش ذرت :

1. بررسی و تعیین مناسبترین آرایش کاشت و تراکم بر عملکرد دانه و علوفه هیبرید سینگل کراس 704

اهداف طرح :

تعیین مناسبترین آرایش کاشت مطلوب و اثرات متقابل این دو فاکتور ، بطور کلی تعیین الگوی صحیح کشت به منظور استفاده بهینه از عوامل محیطی در جهت حصول عملکرد بالا .

روش تحقیق :

آزمایش ذرت دانه ای با چهار سطح تراکم ( 55 ، 65 ، 75 و 85 هزار بوته در هکتار) و دو سطح آرایش کاشت در چهار تکرار اجراء می شود . آزمایش ذرت علوفه ای نیزبه همین شکل صورت می گیرد فاصلة بین تکرارها 2 متر و تعداد تیمار در هر تکرار برابر 8 تیمار است . طول خطوط کاشت در هر تیمار 6 متر و فاصلة خطوط افقی ( اصلی) در هر تیمار 75 سانتی متر است . فاصلة بوته ها در تراکم های مختلف و آرایش ها متفاوت است . زمین مورد نظر در اواخر خرداد با شخم آماده می گردد واقدام به کود پاشی و سمپاشی می شود . سپس دیسک زده و با فاروئر فاروهایی به فاصله 75 سانتی متر ایجاد می شود هر تیمار در 4 خط کشت شده و در هر چاله 2 تا 3 بذر ، پس از رسیدن به مرحلة 3 الی 4 برگی تنگ می شوند و در هر کپه یا چاله یک بوته باقی می ماند . مقدار کود دهی بر اساس توصیه های آزمایشگاه خاک شناسی و تمام عملیات ماشین آلات در تمام تیمارها یکسان است . یادداشت برداریها برای هر کرت جداگانه انجام می شود . برداشت و محاسبات آماری از دو خط وسط هر تیمار انجام و همزمان با برداشت بوته شمارش می شود .

در پایان هر سال تجزیه واریانس داده ها با استفاده از آزمون F و نرم افزار MSTAT-C انجام گردیده و مقایسه تیمارها از طریق آزمون چند دامنه ای دانکن در سطوح 1% و 5% انجام خواهد شد وپس از تهیه گزارش سالیانه در پایان دو سال تجزیه مرکب داده ها صورت می گیرد و نتایج در قالب گزارش نهایی ارائه خواهد شد .

2. طرح بررسی اثر آرایش کاشت و تراکم بر عملکرد ذرت شیرین

مجری طرح : مهندس علی رضا صابری

اهداف طرح :اهداف و تلاش همه جانبه محققان برای افزایش کمی و کیفی وحصول از طریق بررسی و اجرای روشهای به نژادی، به زراعی صورت می گیرد .

لازم به ذکر است که روش تحقق و دیگر جزئیات مشابه به طرح بررسی و تعیین مناسبترین آرایش کاشت و تراکم بر عملکرد دانه و علوفه هیبرید سینگل کراس 704 می باشد .

3. تولید لاین ایزوله پدری A-679 ذرت

در این طرح 13 لاین مادری با یک پدر مشترک بصورت دو خط پدری و چهار خط مادری کاشته می شود که در زمان هایی که امکان خود گشتی است لاین مادری را دگر گشن می کنیم .این یک طرح ملی است که توسط مرکز تحقیقاتی کرج پیشنهاد شده و در تمام ایستگاه تحقیقاتی که برروی ذرت کار میکنند اجراء خواهد شد . مسئول این طرح در ایستگاه تحقیقاتی گرگان مهندس مساوات است .

4. تولید هیبریدهای جدید سورگوم علوفه ای و ارزیابی مقدماتی آنها

در این طرح کشت به صورت خطی می باشد و هدف تولید بذر هیبرید می باشد . از آنجا که دانشمندان مشاهده کردند که بچه هایی که حاصل ازدواج های غیر فامیلی هستند دارای هوش و سلامت بالاتری هستند و از طرفی بچه هایی که در اثر ازدواج های فامیلی بدنیا می آیند در مواردی دارای معلولیتها و مشکلاتی هستند به این فکر افتادند که از تلاقی غیر فامیلی در گیاهان استفاده کنند این امر منجر به تولید بذرهای هیبرید شد .

در این طرح هدف تولید 160 لاین می باشد . 4 لاین پدری و 40 لاین مادری تا بتوانیم نسل F1 را در 160 لاین هیبرید بکاریم و انتخاب را در بین آنها انجام دهیم .

40 خط مادری 16 خط پدری

در مرحلة بعد از تولید لاین با عملکرد و مقاومت مطلوب که از اکثر جهات از رقم منطقه بهتر باشد باید آن را تکثیر کنیم و در اختیار زارعین قرار دهیم . برای این امر ابتدا باید والد پدری و مادری را بصورت خودگشن جداگانه تولید کنیم و در مزرعة تولید بذر هیبرید بصورت 3 خط مادری را خط پدری بکاریم ، که خط های لاین مادری همگی عقیم هستند تا فقط گرده های لاین های پدری را فقط بپذیرند . بین خطوط 75 سانتی متر فاصله وجود دارد و بین بذر هر خط 5 تا 6 سانتی متر . لازم به ذکر است که مجری این طرح مهندس مختارپور می باشد .

بخش غلات ایستگاه تحقیقاتی گرگان :

مسئولین و محققین این بخش عبارتند از :

مهندس مهدی کلا ته، مهندس سید علی محمد آبرودی ، مهندس حبیب الله سوقی

طرح لاینهای جدید گندم نان در دشت تکثیر و معرفی در استان گلستان

محققین این طرح آقایان :

دکتر عباسعلی نورنیا ، مهدی کلاته ، سید علی محمد آبرودی ، حبیب الله سوقی می باشند .

در روز مزرعه گندم ابتدا دکتر نوری نیا مطالبی را در مورد برخورد با شوری شرح دادند : ایشان راه حل برخورد با شوری را ایجاد زهکش و انتخاب و اصلاح گیاهان سازگار با مناطق شور برشمردند. هم اکنون 1200 لاین جو در رابطه با مقاومت به شوری در مراکز عراقی محله زابل و مرکز ملی یزد در حال بررسی هستند . 1500 هکتار اراضی شور در کل کشور قرار دارند که میتوانند نقش مهمی را در کشاورزی ایران ایفا کنند . یکی دیگر از مواردی که مورد بازدید قرار گرفت جوی بدون پوشینه مورد بحث قرار گرفت . جوهای بدون پوشینه دارای کشت بالایی در آمریکا و کانادا دارد . جوی بدون پوشینه دارای درصد فیبر کمتر انرژی بیشتری دارد و از اسید آمینه بالایی برخوردار است که ترکیبات مواد غذایی آن شبیه به بذر ذرت است . در این صورت استفاده از آن می تواند جایگزین ذرت شود .

در سال زراعی 83-1382 مقدار 9 لاین گندم بهاره با منشاء CIMMYT که از آزمایشات ERWYT 79 و ERWYT 80 گزینش یافته بودند .

شرایط زارعین استان گلستان در سه ناحیه :

1-کلاله ( سه راهی پشیکر ) با متوسط بارندگی سالیانه 45 میلیمتر و خاک لومی واقع در 150 کیلومتری شرق گرگان .

2-گنبد ( روستای حاجی قوشان ) با متوسط بارندگی سالیانه 400 میلی متر و خاک لی و تنش گرمای آخر فصل واقع در 20 کیلو متری شمال گنبد .

3-آق قلا ( روستای انبارالوم ) با متوسط بارندگی سالیانه 300 میلی متر و خاک لوحی رسی و تنش گرمای آخر فصل واقع در 40 کیلو متری شمال گرگان به همراه رقم شاهد تجاری منطقه( تجن ) کشت و مورد مطالعه قرار گرفتند .

فهرست مطالب

فصل اول

معرفی سازمان: 2

مختصات مرکز تحقیقات گرگان: 2

فصل دوم

گندم 4

اصلاح گندم 6

جو (Hordeum volgarel): 8

جو در استان گلستان: 9

زراعت ذرت شیرین 9

زراعت ذرت دانه‌ای: 11

ذرت علوفه‌ای 14

زراعت سورگوم Shorghum Vulgar: 16

منشاء سورگوم: 18

زراعت ارزن دم روباهی 21

شبدر برسیم 22

کلزا 23

سویا: 24

زراعت گوجه‌فرنگی: 25

زراعت هندوانه: 27

زراعت خیار 29

زراعت کدو 31

فصل سوم

فعالیت‌های انجام شده 34

گردآوری مطالب: 37

فصل اول

معرفی سازمان:

مرکز تحقیقات اصلاح نهال و بذر، همان‌طور که از اسم آن پیداست، اصلاح رقم‌های مختلف است، یعنی مقایسه ارقام مختلف و رسیدن به یک نتیجه‌ای که کدام رقم بهتر است که این مقایسه هم در طرح‌های بهزراعی، مثل مقایسه فاصله ردیف‌ها، فاصله بوته‌ها، عمق کاشت و ... و معرفی یک رقم برتر به کشاورز و یا وارد کردن ارقام مختلف از مراکز تحقیقاتی بین‌المللی و آزمایش کردن آنها در مناطق مختلف تا ببینند آیا این رقم برای کشت در منطقه موردنظر مناسب است یا نه؟

فعالیت دوم آن، اصلاح بذر و یا همان بهنژادی، یعنی اینکه یک رقم که مقاومت خوبی دارد، ولی عملکرد خوبی ندارد، را با یک رقم که عملکرد خوبی دارد، تلاقی دهند و هیبرید بدست می‌آورند تا رقم را اصلاح کنند و آن رقم را بعد از سال‌ها تلاش به کشاورز معرفی کنند.

مختصات مرکز تحقیقات گرگان:

مرکز تحقیقات گرگان که محل اصلی آن در داخل شهر گرگان است، بعد از فلکه پمپ بنزین (میدان معلم) واقع است. دارای ایستگاهی است که این ایستگاه، ایستگاه تحقیقات اصلاح نهال و بذر است و در سال 1337 تاسیس شده است و وسعت آن حدود 37 هکتار و در 6 کیلومتری شمال گرگان واقع است.

موقعیت ایستگاه در 54 درجه و 20 دقیقه طول شرقی، در 46 درجه با 55 دقیقه عرض شمالی است که با 6 متر ارتفاع از سطح دریا، با متوسط بارندگی سالانه حدود 400-450 میلیمتر، بسیاری از تحقیقات بهنژادی و بهزراعی غلات، دانه‌های روغنی، ذرت، حبوبات،‌ گیاهان علوفه‌ای، مبارزه با آفات و بیماری‌ها، تغییر عناصر غذایی در خاک و گیاه و آماده‌سازی بستر بذر و کنترل گواهی بذر و ... انجام می‌شود.

همچنین دارای تعدادی ماشین‌آلات از جمله کمباین، تراکتور، گاوآهن، دیسک، دستگاه بوجار و ... و همچنین دارای 2 چاه آب و سیستم آبیاری ویل‌مو می‌باشد؛ دارای چندین انبار ژرم‌پلاسم است که مواد ژنتیکی در آنجا نگهداری می‌شود.

فصل دوم

گندم

گندم متعلق به تیره Poacea و زیرتیره Pooidea و جنس Triticum و گونه زراعی T.aestivum می‌باشد.

مرحل نمو گندم:

1.مرحله‌ جوانه‌زنی

2.ظهور گیاهک

3.مرحله پنجه‌زنی

4.طویل شدن ساقه

5.مرحله آبستنی

6.مرحله ظهور خوشه

7.مرحله گرده‌افشانی

8.مرحله شیری شدن دانه

9.مرحله خمیری شدن دانه

1. مرحله رسیدن کامل دانه گندم

تقسیم‌بندی گندم:

الف) تقسم‌بندی ژنتیکی:

1.گندم‌های دیپلوئید

2.گندم‌های تتراپلوئید

3.گندم‌های هگزاپلوئید

ب) تقسیم‌بندی تجاری:

1.گندم قرمز سخت زمستانه

2.گندم قرمز سخت بهاره

3.گندم قرمز نرم زمستانه

4.گندم سفید

5.گندم دوروم

6.گندم قرمز دوروم

ج) تقسیم‌بندی زراعی:

1.گندم‌های بومی

2.گندم‌های اصلاح‌شده

گندم‌های اصلاح شده، دو دسته‌اند:

1.گندم‌های داخلی

2.گندم‌های هیبرید

برخی از مهمترین گندم‌های هیبرید که در استان گلستان کشت می‌گردند، عبارتند از:

پاستور، اترک، تجن، زاگرس

مصرف کود:

ازت: 120-70 کیلوگرم در هکتار ازت خالص

فسفره: 120-70 کیلوگرم در هکتار (p₂o₅)

پتاسیم: 70-50 کیلوگرم در هکتار (k₂o)

زمان کاشت:

گندم آبی پاییزه در مناطق معتدله، از مهرماه تا آبان‌ماه

گندم آبی پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر،‌ از اواسط آبان تا اواسط آذر

گندم دیم پاییزه در مناطق معتدله،‌ از اواسط اسفند تا اواسط فروردین

گندم دیم پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر،‌ از اواسط بهمن تا اواسط اسفند

میزان مصرف بذر:

ارقامی که بیش از 5 پنجه تولید می‌کنند: 120-110 کیلوگرم در هکتار

ارقامی که کمتر از 2 پنجه تولید می‌کنند: 180-150 کیلوگرم در هکتار

در زراعت دیم: 90-65 کیلوگرم در هکتار

با استفاده از ردیف‌کار: 140-130 کیلوگرم در هکتار

روش سنتی: 220-180 کیلوگرم در هکتار

روش کاشت گندم:

1.کرتی (سنتی)

2.خطی (مکانیزه)

آبیاری گندم:

گندم از زمان کاشت تا برداشت، به 4 تا 8 هزار مترمکعب رطوبت نیازمند است. در روش کشت کرتی، آبیاری به صورت غرقابی و در روش خطی، آبیاری به صورت نشتی انجام می‌شود.

علف‌های هرز:

یولاف وحشی، چاودار کوهی، جوموشی، علف خونی، گندمک، شلمی، خارشتر، خرفه و ... .

برداشت گندم:

گندم را معمولاً 1 تا 2 هفته بعد از رسیدگی فیزیولوژیکی و زمانی که رطوبت دانه آن به 15-14 درصد رسیده باشد، برداشت می‌نمایند.

در برداشت سنتی، معمولاً گندم با رطوبت بیش از 20% برداشت می‌شود.

اصلاح گندم

برای اصلاح گندم از روش‌های مختلف اینتروداکشن، هیبریداسیون، موتاسیون و سلکسیون استفاده می‌شود.

خزانه کراسینگ بلوک:

پدر و مادرهای دارای صفات مطلوب در این خزانه موجود است.

هیبریداسیون:

گرده یکی را به ماده دیگری انتقال دادن.

2 خط را پاییز و 2 خط را اواخر آذرماه می‌کارند. علت این امر، آماده‌پذیری برای گرده می‌باشد، به خاطر اینکه ممکن است از دست ما دربرود.

انتخاب لاین:

یکسری از لاین‌ها وجود دارند که مقاوم هستند و عملکرد خوبی نداشته، آنها را در خزانه کشت با لاین‌های پرمحصول و کم‌مقاومت دو رگ می‌زنند. هدف از این کار، ایجاد لاین‌هایی که به بیماری مقاوم و عملکرد بالا داشته باشند، می‌باشد که این کار 12 سال بطور می‌انجامد.

برای اصلاح گندم، هر لاین روی دو پشته و در 2 تاریخ کاشت می‌کارند. چون والدین را بتوان با هم هیبرید نمود که هدف از این کار، دنبال کردن عملکرد بالا و مقاومت به بیماری است. بعد بر روی آنها، پاکت می‌زنیم. پس از برداشت، دانه‌ها را جدا و در نسل F₁ ارزیابی می‌کنیم.

نسل F₁:

از تلاقی دو والد بذر هیبرید در سال بعد بوته، نسل F₁کشت می‌شود که دارای 50درصد خصوصیات پدری و 50 درصد خصوصیات مادری است. در این نسل، بوته‌ها هم شکل (uniform) هستند.

در نسل اولِ دو ژن، مقاومت و عملکرد را با هم تلاقی دادیم BÍA ، اگر نیاز به یک ژن دیگر داشته باشیم، مثلاً برای سپتوریوز، این را کراس سوم می‌گویند، یعنی تری‌وی‌کراس و اگر دو نسل F₁ را با هم تلاقی دهیم، یعنی ÍF₁ ÍF₁، AÍBÍCÍD که آن را دابل‌کراس می‌گویند. F₁ که نفر سوم به آن وارد می‌شود، والد پدری است.

Interodaction

در این روش، یکسری از لاین‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. تعداد زیادی لاین از کشورهای مکزیک به صورت دوخطی با شاهد منطقه (تجن) مورد بررسی قرار می‌دهند و آن لاین‌های ارزیابی شده در آزمایشات پیشرفته‌تر می‌رود.

xxx هتروزیس در گندم خیلی کم است.

نسل F₂:

تفرق صفات است و دارای تنوع است، یعنی بعضی کوتاه و بعضی بلند هستند. هرچه از این نسل به طرف جلو پیش می‌رویم، تنوع کمتر می‌شود. در F_2، بوته‌هایی را انتخاب می‌کنیم که پنجه خوب، خوشه یکنواخت و محکم و بوته‌های کوتاه‌تری داشته باشند. بیشترین تنوع ژنتیکی در نسل دوم است و تا نسل F₆ به یکنواختی می‌رسند. پس از این‌که یکنواختی در نسل مشاهده شد، آنها را به عنوان لاین انتخاب و در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی قرار می‌دهیم.

نسل F₇: در آزمایشات سازگاری، ناحیه‌ای، عملکرد و ... مورد بررسی قرار می‌گیرد (تا 12 سال).

لاین:

بیشترین خلوص رادارد، یعنی خصوصیات آن تثبیت می‌شود. روش اصلاح در ایستگاه گرگان، روش بالک تغییر یافته می‌باشد که در نسل F₂ بوته انتخاب می‌شود و پس از کوبیدن بوته‌ها، بذور مربوطه به هر شماره با هم با لک می‌شود، از نسل F₃ تا نسل F₅، از هر شماره در مزرعه تعداد 20-15 خوشه به صورت بالک با هم برداشت می‌شود و در نسل F₆، از بین هر شماره، تعداد 10 خوشه به صورت جداگانه برداشت می‌شود.

جو (Hordeum volgarel):

جو متعلق به جنس Hordeum L. با تعداد کروموزوم 2n=14 است. بهترین اراضی برای کشت جو، خاک‌های لومی و رسی با زهکشی مناسب می‌باشد. pH مناسب برای آن، 8-8/6 می‌باشد.

تقسیم‌بندی‌های جو:

1.از نظر فصل کاشت

الف) جوهای پاییزه ب) جوهای بهاره

2.آرایش گل‌آذین:

الف) جوهای شش ردیفه ب) جوهای دوردیفه د) جوهای نامنظم

3.خصوصیات دانه:

الف) جوهای پوشش‌دار ب) جوهای لخت

کود:

کودهای ازته، برای جوهای پاییزه، 120-20 کیلوگرم در هکتار و برای جوهای بهاره که به مصرف صنایع تخمیری می‌رسند، 80-0 کیلوگرم در هکتار توصیه می‌شود. میزان مصرف فسفر 60-50 کیلوگرم (p₂o₅) و میزان مصرف پتاس بین 120-80 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

مقدار بذر:

در جوهای آبی و در ارقام پاییزه بین 220-180 کیلوگرم در هکتار و در ارقام بهاره، بین 180-160 کیلوگرم در هکتار است. در جوهای دیم، میزان مصرف بذر، 80-65 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

زمان برداشت:

زمان برداشت جو، معمولاً یک هفته قبل از برداشت گندم است. در زمان برداشت، معمولاً رطوبت دانه به حدود 15% می‌رسد.

جو در استان گلستان:

استان گلستان، به عنوان یکی از مهمترین و مستعدترین استان‌های کشور در تولید محصول جو معرفی و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

بررسی اولیه منابع و امکانات، نه تنها معرف استعداد استان در تهیه تامین جو مورد نیاز سطح استان بوده، بلکه فراتر از آن، در سایه یک برنامه‌ریزی اصولی می‌توان انتظار داشت که نقش قابل توجهی را در تامین جو مورد نیاز سایر استان‌ها را ایفا نماید. از کل اراضی استان، سالیانه به‌طور متوسط، 70-65 هزار هکتار به کشت جو اختصاص می‌یابد.

در طول برنامه، عملکرد هکتار با جایگزینی ارقام اصلاح و انجام عملیات بهزراعی شده از متوسط عملکرد 1370 کیلوگرم درسال زراعی 80-79، به 1930 کیلوگرم در سال زراعی 83-82 رسیده است که سطح کاشت جو در سال 84-83، برابر با 65000 هکتار و تولید آن، برابر با 130000 تن می‌باشد.

زراعت ذرت شیرین

ذرت شیرین تحت نام علمی zea mays var.sacharata شناخته می‌شود که یک تغییر یافته ژنتیکی از ذرت معمولی است که با انجام جهش در کروموزوم شماره 4 بوجود می‌آید. این تغییر باعث تجمع قندها و پلی‌ساکاریدهای محلول در آندوسپرم دانه است. مهم‌ترین تولیدکنندگان آن آمریکا، ژاپن، کانادا، فرانسه و تایوان است. از نظر ارزش غذایی برای صنایع تبدیلی کنسروسازی و منجمدکردن بعد از گوجه‌فرنگی، مقام دوم و برای مصرف تازه‌خواری، مقام ششم را در کشورهای صنعتی دارد. ارزش اقتصادی آن در آمریکا، سالانه حدود 146118000 دلار برآورد شده است با متوسط 2393 دلار در هکتار. از ذرت شیرین به صورت کباب‌پز، آب‌پز، کنسروشده و فریزشده استفاده می‌شود. طول دوره رشد در بهاره، 85-80 روز و در تابستانه، 77-73 روز می‌باشد.

نوع رقم:

KSC 403

میزان بذر مصرفی:

20 کیلوگرم در هکتار

الگوی کاشت:

فاصله بین خطوط کاشت، 75 سانتیمتر، فاصله بوته روی ردیف 20 سانتیمتر و عمق کاشت، 5-3 سانتیمتر.

عملیات آماده‌سازی زمین:

شخم نیمه‌عمق یا عمیق، دیسک و تسطیح زمین با مکاله.

عملکرد:

در کشت بهاره، 14-12 تن در هکتار و در کشت تابستانه، 10-8 تن در هکتار.

آبیاری:

آبیاری ذرت شیرین در سال‌های معمولی، 4-3 نوبت آبیاری است. به غیر از آبیاری، تهیه بستر و در سال‌های خشک، تا 6 نوبت آبیاری است. همان‌طور که در مورد تمام ذرت‌ها گفته می‌شود، آبیاری ذرت در مرحله جوانه‌زنی، مرحله طویل‌شدن ساقه، پیدایش گل نر، پیدایش گل ماده، تشکیل دانه و مرحله شیری شدن دانه ادامه یابد و از یک هفته قبل از برداشت، قطع شود.

کود مورد نیاز:

300 کیلوگرم فسفات آمونیوم، 400 کیلوگرم اوره در 3 مرحله به صورت سرک قبل از کاشت، 6-5 برگی و قبل از تاسل‌دهی و 100 کیلوگرم پتاس.

علف‌های هرز و نحوه کنترل آن:

سوروف، قیاق، تاج خروس، چایر، گاوپنبه و اویاسلام. نحوه مبارزه با علف‌های هرز ذرت شیرین به این صورت است:

لاسو: 3-5/1 پیش رویشی برای پهن برگان و گراس‌های یکساله؛

بلادکس: پیش رویشی 4 کیلوگرم در هکتار برای پهن برگان و گراس‌های یکساله؛

ارادیکان: پیش‌ کشتی 7-5 کیلوگرم و با خاک مخلوط شود؛

آفات مهم ذرت شیرین و نحوه مبارزه با آنها:

اگروتیس، سزامیا، پروانه ساقه‌خوار ذرت، شته و پرندگان.