مقاله بررسی علل افت تحصیلی در 23 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست عناوین

هدف از تحقیق..................................................................................................................................................

مقدمه...................................................................................................................................................................

فصل اول (علل افت تحصیلی).......................................................................................................................

فصل دوم (راههای مقابله با افت تحصیلی)................................................................................................






هدف از تحقیق:

ما در این تحقیق قصد داریم اولاً به بررسی علل افت تحصیلی که یکی از بزرگترین معضل های جامعه امروز ما و به خصوص آموزش و پرورش می باشد، بپردازیم. ثانیاً راههایی برای مقابله با آن بیابیم. البته تمام مطالبی که در این تحقیق آمده همه از منابع معتبر و کتب و مجلات علمی تهیه گردیده است. و ما تنها به بیان آنها پرداخته ایم. براساس آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت راههایی که برای جلوگیری از این افت بزرگ بیان شده همه مثمر به ثمر هستند و می توان از آنها بصورت علمی استفاده کرد. ما با انجام این تحقیق قصد داریم از افت تحصیلی در این دبیرستان جلوگیری و یا بکاهیم. به امید آن روز که دیگر افت تحصیلی از مشکلات بزرگ و حل نشدنی برای جامعة فرهنگی ما نباشد.


مقدمه

افت تحصیلی یکی از مشکلات عمدة نظام های آموزشی در دنیای کنونی است، و هر سال مقادیر متنابهی از امکانات مالی و نیروهای انسانی، آموزشی و پرورشی به این معضل اختصاص می یابد. از آنجا که افت تحصیلی با نظام آموزشی، فرهنگی،‌اجتماعی و خانوادگی جامعه ارتباط تنگاتنگی دارد، بررسی آن مستلزم دقت نظر و ارزیابی دقیق عوامل عدیده ای است.

بسیاری از افراد افت تحصیلی را به معنای ناتوانی دانش آموز در یادگیری مواد درسی می دانند. بدون شک این تصوری نادرست است. ناتوانی کودک در فراگیری دروس ممکن است از تواناییهای ذهنی محدود و ضعیف ناشی شود، در حالیکه افت تحصیلی به معنای نزول از یک سطح بالاتر به سطحی پایین تر در تحصیل و آموزش است.

افت تحصیلی به کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب گفته می شود. توجه به فوق نشان می دهد که مقایسه و سنجش سطح عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموز بهترین شاخص از افت تحصیلی است. مشاهدة اینگونه افت و خیرها درعملکرد تحصیلی دانش آموزان، ما را به بررسی علل آن فرا می خواند. از آنجا که نظام آموزش و پرورش یکی از سازمان ها و نهادهای پرهزینة کشور است. و نیز به دلیل ارزش حیاتی آن در تأمین و تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص جامعه و بطور کلی اعتلای فرهنگی و اقتصادی کشور، بررسی دلایل افت تحصیلی و روش های مقابله با آن، می تواند از به هدر رفتن سرمایه های مادی و معنوی مردم و مسئولان پیشگیری کند و به کارایی هر چه بیشتر افراد جامعه بینجامد. به همین دلیل ما به بررسی علل افت تحصیلی بین دو کلاس دوم پرداختین که در این تحقیق علل این افت دو کلاس و در کل افت تحصیلی را مورد بحث قرار دادیم.


فصل اول

علل افت تحصیلی

همانگونه که اشاره شد، افت تحصیلی با نظام آموزشی، فرهنگ،‌اجتماع، خانواده و خصوصیات فردی اشخاص یا به عبارت دیگر با ویژگیهای دانش آموزان ارتباط بسیار نزدیک دارد. در اینجا به چند علت اصلی افت تحصیلی اشاره می شود. لازم به تذکر است که این علل معمولاً بطور مستقل و مجزا از یکدیگر باعث به وجود آمدن افت تحصیلی در دانش آموزان نمی شود، بلکه ارتباط و تعامل آنها شبکة پیچیده ای را به وجود می آورد که بر وضعیت تحصیلی دانش آموزان اثر مخرب می گذارد. طبعاً مقابله با افت تحصیلی نیز در گرو اقدامات همه جانبه و همزمان در این زمینه هاست.

الف) علل آموزشی:

در این مورد به چند علت فرعی اشاره می کنیم: 1- تراکم برنامه های درسی : گاهی اوقات دانش آموزان هفته ای 40 ساعت در مدرسه تحصیلی می کنند و در خانه نیز با انبوهی از تکالیف درسی روبرو می شوند. بدیهی است که در چنین شرایطی دانش آموزان فرصت کمتری برای پرداختن به سایر نیازهای شخصی خویش دارند. اگر این وضع برای مدتی ادامه یابد، فشار حاصل از تکالیف زاید و اضافی باعث بیزاری دانش آموزان از مدرسه و تحصیل می گردد و در نتیجه منجر بر افت تحصیلی آنان می شود. تجربه نشان داده است که تکالیف زیاد لزوماً سطح تحصیلی دانش آموز را بالا نمی برد، بلکه بر عکس معمولاً نتیجه ای معکوس به دنبال دارد. 2- عدم برنامه ریی تحصیلی مناسب بعضی از دروس با سطح رشد و سن کودک هماهنگی ندارد. این عامل ممکن است باعث شود کودک یا دانش آموز نتواند ارتباط منطقی بین مواد درسی و استفاده از این آموخته ها را پیدا کند و بعضاً آنها را بی فایده می پندارد. 3- عدم وجود معلمان کافی و شایسته: تسلط معلم بر درس، روش تدریس وی و ارتباط او با شاگردان از عوامل مهم پیشرفت یا افت تحصیلی دانش آموزان است. 4- عدم انطباق هدف و محتوای آموزشی با علایق دانش آموزان: قصور نظام آموزشی در ایجاد هدفها و برنامه هایی که با نیازهای رشدی و تکامل فرد و علایق و انگیزه های او متناسب و هماهنگ باشد، بر جریان تعلیم و تربیت تأثیر نامناسب گذاشته، باعث افت تحصیلی می گردد.

از جمله علل و عوامل آموزشی مؤثر دیگر در افت تحصیلی می توان به نامناسب بودن روش های آموزشی، ارزیابی های نادرست از عملکرد دانش آموزان، کمبود فضاهای آموزشی، حفظ طوطی وار مطالب جزیی و کم اهمیت و عدم ارتباط بین مطالب درسی و تجارب واقعی زندگی اشاره کرد.




« ابعاد مختلف افت تحصیلی»

1) عوامل خانوادگی 2) عوامل شخصی 3) عوامل آموزشگاهی 4)عوامل مربوط به دبیران 5) عوامل مربوط به کتب درسی.

عوامل خانوادگی: 1- مشاغل خانواده (والدین) 2- تعداد افراد خانواده و فواصل و ترکیب سنی آنها 3- توقعات و انتظارات والدین و طرز تفکر و اندیشه آنان نسبت به امر مقدس تعلیم و تربیت 4- انحرافات اخلاقی رفتاری و تربیتی خانواده 5- عدم ثبات فیزیکی محیط خانه، انتقال و جابجایی زودهنگام و مستعد در طول سال تحصیلی
6- بی‌توجهی و حس مسئولیت و عدم استقبال اولاء دانش آموزان برای جبران و تأمین کمبودهای علمی از طریق سرمایه گذاری روی کلاس های تقویتی و جبرانی فرزندانشان.

عوامل شخصی: 1- داشتن اضطراب، استراس و نگرانی نسبت به مسائل علمی تحصیلی در مدرسه 2- نبود انگیزه علمی، به خاطر عدم تأمین شغل آتی و وجود بیکاری بی رویه (خصوصاً تحصیل کودکان) 3- نداشتن برنامه دقیق و جامعه برای تحصیل و مطالعه 4- عدم آشنایی اصولی و منطقی با روش ها و شیوه های مطالعه.

عوامل آموزشگاهی: 1- فضای نامناسب فیزیکی مدرسه و کلاس های درس 2- تغییر و تحمل و فعل و انفعالات مدرسه در طول سال تحصیلی و… 3- بینش، منش، روش فرهنگ دوستان و همکلاسی و طرز تفکر آنان 4- عدم سازماندهی اصولی دبیران و معلمان در مراکز آموزشی 5- تغییر و تحول بی رویه معلمان ؟؟ سال تحصیلی از مدرسه به مدرسه دیگر 6- انتخاب محل خدمت توسط دبیران و معلمان باسابقه و مجرب برای خدمت در روستا به خاطر کسب و دریافت مزایای مادی و پاداش و حضور در کلاس‌های زیر 20 نفر روستایی (فقدان تعادل شهر و روستا) 7- عدم سرمایه گذاری و اهمیت دادن ؟؟ به آموزش و مسائل علمی، و پرداختن به فعالیت های جنبی 8- استفاده و بهره گیری از نیروهای مازاد در مدارس برای تدریس، مدیریت و معاونت و… 9- فرار مغزها و انتقال بی رویه معلمان خصوصاً متخصصان و دبیران مجرب برای رشد و پیشرفت و ترقی آتی علمی و مادی و معنوی و تثبیت پایگاه اجتماعی از مناطق کوچک و محروم به مناطق بزرگ 10- جانیافتادن سیاست مدرسه محوری در مدارس برای تحقق آرمان های والای تعلیم و تربیت.

عوامل مربوط به دبیران: 1- نداشتن تجربه و مهارت کافی، فنون کلاس داری، شیوه های اصولی تعلیم و تربیت، فوت و فن معلمی و ضعف در تدریس، ارتباط اجتماعی و…
2- وجود معلم متعدد برای ارائه دروس مختلف یک کلاس و ناهمخوانی احتمال آنان و همچنین شیوه و سلیقه های مختلف 3- وجود علاقه و انگیزه خدمتگذاری و تدریس معلم، وظیفه و رسالت خطیر تربیت مربیان و امثال آن 4- ادغام مسائل خانوادگی، مشکلات مادی و معضلات بیرون از مدرسه با مسائل آموزشی و تربیتی مدرسه توسط دبیران و معلمان 5- تحقیر و اهانت دانش آموزان و خرد کردن شخصیت آنان توسط تعداد محدودی از معلمان بی تجربه و بیزار ساختن آنان از مسائل علمی 6- نبود برخورد عاطفی با دانش آموزان و مفید نساختن آنان برای انجام وظایف دانش آموزی.

عوامل کتب درسی: 1- حجم کتب درسی متناسب با زمان تحصیل 2- زبان سنگین، شیوه و سبک نگارش و نامناسب بودن از لحاظ مفهومی 3- تعدد کتب درسی 4- کمبود زمان مطالعه و فعالیت درسی و تدریس کلاسی 5- دیررسیدن کتب درسی به مراکز علمی و آموزشگاهی و نرسیدن به موقع به دست دانش آموزان 6- تغییرات دایمی در کتاب های درسی در هر سال و نبود حتی مرور سطحی پایه بالاتر توسط دانش آموزان قبولی در تعطیلات.

الف) برنامه های درازمدت:

برنامه های درازمدت یا بنیادی، تدابیر زیربنایی است که یک سیاست کلیرا در نظام آموزشی می طلبد، برخی جزئیات این برنامه ها به شرح زیر است: 1- تجدید نظر در نظام ارزشیابی: نحوه ارزشیابی عملکرد دانش آموز در طول سال تحصیلی می تواند بازخورد و انعکاسی از توانایی وی باشد. در صورتی که این بازخورد تا حدامکان واقعی تر باشد، می تواند دانش آموز را نسبت به نقاط قوت و ضعف خود آگاه تر سازد کودکی که در برخی دروس موفق بوده و استعداد خوبی نشان داده است، اگر به خاطر پایین بودن نمره در یک یا دو ماده درسی مردود شود و سایر امتیازات وی نیز هدر رود، سرخورده شده و ممکن است خود پنداره او تضعیف و نهایتاً به افت تحصیلی بیشتر و فراگیرتری دچار شود و حتی در مواردی انگیزه ترک تحصیل در او افزایش یابد. 2- تجدیدنظر در محتوای برنامه های درسی و آموزشی: محتوا و امکانات برنامه های درسی و دوره های آموزشی باید به طریقی برنامه ریزی شود که افراد را برای مشاغل مورد انتظار فرد و جامعه آماده می کند. تطابق بیشتر برنامه های درسی یا تفاوت های فردی و تناسب بیشتر این برنامه ها با زندگی اجتماعی و محلی، به انگیزه بیشتر دانش آموزان به ادامه تحصیل و توجه بیشتر آنان به نظریات معلمان و در نتیجه کاهش افت تحصیلی خواهد انجامید. همچنین در ارتباط با دانش آموزان روستایی، زمان بندی سال تحصیلی بر حسب زمان برداشت محصول یا مواقع دیگر که به کار دانش آموزان نیاز بیشتری هست، یک شیوه مؤثر کاهش افت تحصیلی است. 3- تربیت معلمان و آموزش ضمن خدمت آنان: این کار می تواند روش ها و فنون تازه تدریس و شرایط تعلیم را به آنها آموخته، شرایط مناسب تری برای یادگیری دانش آموزان فراهم آورد و تا حد بسیار زیادی مانع شکست دانش آموزان و افت تحصیلی یا ترک تحصیلی آنها گردد. 4- کاهش تعداد دانش آموزان هر کلاس: کلاس های شلوغ بازدهی کمتری دارند. با تربیت معلمان بیشتر و تدارک فضای آموزشی گسترده تر می توان از ازدحام کلاس ها کاست و افت تحصیلی را کاهش داد. 5- فراهم کردن امکانات آموزش و پرورش قبل از دبستان: آموزش و پرورش رسمی در سطح مهد کودک و کودکستان، مخصوصاً برای مناطق محروم و مناطقی که زبان محلی آنها با زبان رسمی متفاوت است نیز می تواند برای یادگیری زبان رسمی بسیار مؤثر باشد و از مشکلاتی مانند آشنانبودن کودکان با زبان رسمی به مقدار زیاد در سالیان بعد بکاهد 6- ارزیابی هوشی دانش آموزان: یکی از عواملی که باعث افزایش میزان افت تحصیلی خصوصاً در سال های اول دوره دبستان می شود، وجود دانش آموزانی است که بدون داشتن هوش متوسط وارد مدرسه شده، با افزایش حجم درس ها در سال های تحصیلی بعدی ضعف ها و کندی های آنها در یادگیری بارز می شود. این قبیل موارد بخش مهمی از آمارهای مربوط به افت تحصیلی سالیانه دانش اموزان را نشان می دهد. چنانچه اقدامات اولیه در خصوص آزمون هوشی دانش آموزان قبل از ورود به مدرسه (و حتی در مراحل بعدی) صورت گیرد، می توان از درصد قابل ملاحظه ای از موارد افت تحصیلی یا ترک تحصیلی پیشگیری کند.