*مقاله پژوهش درباره اضطراب*

چکیده:

موضوع پژوهش حاضر،و بررسی و مقایسه میزان اضطراب کلی دانش آموزان دختر و پسر محروم از پدر که مادرشان ازدواج مجدد کرده اند و آنهایی که مادرشان بعد از فوت پدر ازدواج مجدد نکرده اند وهمچنین دانش آموزان دخترو پسر دارای هر دو والد اصلی، می باشد که این افراد در پایه سوم راهنماییو در محدوده سن16-14سال قرار گرفته اند و نمونه گیری بصورت تصادفی از کلیه مدارس راهنمایی دخترانه و پسرانه شهر تهران در سال تحصیلی84-83 انجام گرفته است 0

بررسی و مقایسه به وسیله اجرای آزمون اضطراب آر0بی0کتل صورت گر فته است وهمچنین پرسشنامه ای به منظورتفکیک دانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج مجدد کرده اندودانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج مجدد نکرده اند همچنین بررسی نظارت آنها دراین امر تهی هشده واز دانش آموزان خواسته شد که پس از اتمام پاسخگویی به آزمون به سوالات این پرسشنامه جواب دهند.

سرانجام اینکه فرض کلی پژوهش مبنی بر معناداربودن تفاوت میزان اضطراب دانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج مجدد کرده اند وآنهایی که مادرشان ازدواج مجدد نکرده اند تایید نشد0 البته بین میانگین این دو گروه تفاوت وجودداشت بطوریکه میانگین اضطراب گروه اول کمتر ازمیانگین اضطراب گروه دوم بود0 ولی دوفرض دیگر پژوهش مبنی برتفاوت میزان اضطراب دوگروه ذکرشده دربالا بادانش آموزان دارای هردو والدتایید شد0 همچنین مطابق بانتایج پاسخهای دانش آموزان به پرسشنامه دوم اینطور گزارش می شودکهاکثرا" باامرازدواج مجدد مادرمخالف بوده وآنهایی که مادرانشان ازدواج مجدد کرده اند دلیل این امررابیشتراصرار اطرافیان می دانند.

تقدیم به : پدرومادرم، عزیزانی که وجودشان برایم همه مهرووجودم برایشان همه رنج ، آنان که فروغ نگاهشان، گرمی وروشنی رویشان سرمایه های زندگی ام بوده وخواهد بود.

خواهرانم، که محبت هایش را هرگز فراموش نخواهم کرد

تقدیر:

اینک که به لطف ایزدمنان موفق شدم دوره به یادماندنی دانشگاه راپشت سربگذارم برخودلازم می دانم که به رسم ادب

وسنت نیکوی سپاس ازتمام اساتید بزرگواری که توفیق شاگردی درمحضرشان راداشته ام سپاسگزاری نمایم بویژه ازاستاد محترم وعزیزم جناب آقای سعید بهشتی که درانجام این

پژوهش مراازراهنماییهاوحمایتهای بی دریغ خویش بهره مند ساخته اند کمال تشکر و قدردانی رادارم.

فصل اول

بیان مسئله

مقدمه

ازدواج مسئله مهمی است که بسیار سفارش شده است زن ومرد افریده شده اند تا درکنار یکدیگر قرار گرفته وآرامش یابند . زن ومردی که هر کدام تنها زندگی می کنند می توانند باازدواج به افق تازه ای از زندگی دست یافته و بامشارکت یکدیگر بسیاری از مشکلاتشان را که شاید به تنهایی از عهده حل انها بر نمی امد ند را حل کنند وهمچنین از نظر سلامت روانی نیز تامین می شوند.هر چند ممکن است بعضی از ازدواج ها سرانجام خوشایندی نداشته باشد.

و کانون به علت های مختلف از هم بهپاشد ولی در مجموع می توان گفت که در روزگار پر کشمکش امروز ، شاید تنها جای امنی که می توان یافت محیط خانه و زندگی در کنار افراد خانواده است .

در خانواده علاوه بر حضور زن ومرد که بعد ها نقش مادر وپدر را بر عهده می گیرند ، فرزندانی نیز وجود دارند

که تر بیت وپرورش آنها بسیار حائز توجه واهمیت است وپدر ومادردر قبال این امر نقش اساسی برعهده دارند که باید بامشارکت یکدیگر این نقش راایفا کنند . حال اگر هر یک از آنها در انجام وظیفه خود کوتاهی کنند یا اینکه در محیط خانواده حضورنداشته باشد عوارض ناگواری در پی خواهد داشت که دامنگیر همه اعضای خانواده مخصوصاً فرزندان خواهد شد، چرا که فرزنان والدین خود را تنها تکیه گاه خویش دانسته ودرغیاب آنها ممکن است دچارآسیب های جبران ناپذیری شوند.

عدم حضور والدین می تواند علل های مختلفی همچون طلاق مرگ آنها سفرهایطولانی و... داشته باشد که واکنش فرزندان در قبال هر کدام متفاوت است . آنها ممکن است از والد تنها انتظار زیادی داشته ودائم نگران باشند که آینده آنها چه خواهدشد . وظیفه والد تنها نیز بسیارمشکل می شود چرا که باید در یک لحظه هم نقش پدر را بازی کندوهم مادرراوتمام مسئلولیت های زندگی را به تنهایی به دوش بکشد.ااو باید تصمیم بگیرد که چگونه ازعهده وظایف خود برآید وکوچکترین تصمیم او در مورد اداره ی زندگی می تواند تاثیرات عمیقی برکل ساختار خانواده مخصوصافرزندا وسلامت روانی آنها داشته باشد. والدتنها ممکن است تصمیم به ازدواج مجدد بگیردتابتواند بامشارکت همسر جدید خود مشکلات رابهتر حل کند . فرزندان در قبال این امر واکنش های متفاوتی خواهند داشت که البته بر اساس سن وجنس آنها متفاوت می باشد .

البته کیفیت تاثیر ازدواج مجدد هنوز بطور مطلق بیان نشده واحتیاج به بررسی وتحقیقات گسترده ای دارد .

باتوجه به میزان وتعداد زیاد خانواده های تک سرپرست و واکنش های اطرافیان و جامعه در قبال این مسئله به نظر می رسد بایستی ابعاد مختلف آن مور د بررسی قرار گیرد تا شاید نتایج این پژوهشها بتواند پشتوانه تصمیم زنان ومردان همسر از دست داده جهت اخذ مناسب ترین تصمیم ها و تامین بهترین شرایط برای خود و فرزندانشان وهمچنین روشن شدن وظا یف ناپدری ونامادری در برابر فرزندان باشد .

بیان مسئله

درنظام فرهنگی هر جامعه ،نها د خانواده نقش اساسی بر عهده دارد ،امروزه بر خلاف آنچه درگذشت مرسوم بوده ، الگوی تازه ای از مشارکت زن و مرد درانجام امور خانه و تربیت فرزندان پدید آمده است که از آن جمله ،نقش پدر در رسیدگی به فرزندان و دقت در تربیت آنان است . تجربه تازه استفاده از ظر فیت فرزندان توسط پدران نشان داده است که کارکرد آموزشی خانواده دو چندان شده و تعامل والدین -کودکان معنای عمیق تری یافته است (فضائلی هاشمی،1381)

بیشتر ما فکر می کنیم تاثیر گذ اری پدران بر فرزندان خود ،به شکلی مستقیم از طریق ارتباط رو در رو ی روزانه صورت می گیرد و با این تصور عده ای فکر می کنند که تاثیر پدران بر فرزندان کمتر از مادران است زیرا وقت کمتری را با بچه ها می گذرانند .اما چنین تصوری لزوما درست نیست ،پدرانی که به نحو مطلو بی در دسترند ،می توانند الگوی پشتکارو انگیزه موقیعت بیشترفرزند خود باشند ،فرصت مکرربرای مشاهده و پیروی از یک پدرشایسته به رشد توانائی آموزشی و حل مسئله فرزندان کمک می کند( فضائلی هاشمی، 1381)

حذف نقش پدرخانواده فقدان او می تو ا ند عوارض جبران ناپذیری برساخت خانواده، مخصوصا فرزندان داشته باشد.

خانواده ، کانون مهر ، محبت و تربیت ومبنای شکل گیری زندگی اجتماعی است. وبنیادی ترین و اصلی ترین شکل و جزء اجتماعی است. جامعه سالم در گرو سلامت خانواده و تحقق سلامت آن مشروط به برخورداری اعضای آن از سلامت روانی است و هر جامعه ای برای تداوم و بقای خود نیاز به حفظ و بسط ارزش های خود در قالب خانواده دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اضطراب و افسردگی با تعارضات زناشویی در مراجعین به مراکز مشاوره و مددکاری ناجا در شهر کرمانشاه می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه افرادیست که در سال 1393 برای بررسی و رفع تعارضات زناشویی واختلافات خانوادگی خود به دوایر مشاوره ومددکاری نیروی انتظامی درسطح شهر کرمانشاه مراجعه کرده بودند. از میان آنها تعداد 100 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ودر دسترس انتخاب شده اند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه اضطراب کتل، مقیاس افسردگی بک و پرسشنامه تعارضات زناشویی(MCQ) استفاده گردیده است . طرح پژوهش از نوع همبستگی است و برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آماری ضریب همبستگی پیرسون ، تحلیل رگرسیون وآزمون Tاستفاده شده است. نتایج تجزیه وتحلیل یافته ها نشان داد که بین اضطراب وافسردگی با تعارضات زناشویی همبستگی مثبت معنا داری وجود دارد(P≤0/01). و افسردگی واضطراب ،تعارضات زناشویی را پیش بینی می کنند. ازنتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که تعارضات زناشویی عامل افزایش افسردگی واضطراب در بین زوجین است.

واژه های کلیدی : تعارضات زناشویی- اضطراب - افسردگی

فهرست مطالب

چکیده. 1

فصل یکم: مقدمه پژوهش

1-1 مقدمه. 3

1-2 بیان مسأله. 6

1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش. 8

1-4 اهداف پژوهش. 11

1-4-1 هدف اصلی. 11

1-4-2 اهداف فرعی. 11

1-5 سؤالات پژوهش. 11

1-6 تعاریف اصطلاحات ومفاهیم. 12

1-6-1 تعاریف نظری. 12

1-6-2 تعاریف عملیاتی. 13

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1 پیش درآمد. 15

2-2 اضطراب. 15

2-2-1 ماهیت اختلال های اضطرابی. 16

2-2-2 اختلال وحشتزدگی. 17

2-2-3 آگورافوبی. 17

2-2-3-1 فوبی خاص. 18

2-2-3-2 فوبی اجتماعی. 18

2-2-4 اختلال اضطراب فراگیر. 18

2-2-5 اختلال وسواس فکری-عملی. 19

2-2-6 اختلال استرس حاد و استرس پس از آسیب. 20

2-2-7 نظریه های روانشناختی در مورد اضطراب. 21

2-2-7-1 نظریه های روان پویایی. 21

2-2-7-2 نظریه رفتاری. 22

2-2-7-3 نظریه فیزیولوژیک. 22

2-2-7-4 نظریه پدیدار شناختی و وجودی. 23

2-3 افسردگی. 23

2-3-1 افسردگی چیست. 26

2-3-2 حالات افسردگی. 27

2-3-3 تاریخچه افسردگی. 28

2-3-4 طبقه بندی افسردگی. 28

2-3-4-1 اختلال های خلقی یک قطبی. 28

2-3-4-2 اختلال افسردگی اساسی. 29

2-3-4-3 اختلال افسرده خویی(دیس تایمی). 29

2-3-4-4 اختلال خلق ادواری. 29

2-3-4-5 اختلال دوقطبی. 30

2-3-5 شیوع افسردگی. 32

2-3-6 افسردگی درون زاد در مقابل افسردگی واکنشی. 33

2-3-7 افسردگی فصلی. 33

2-3-8 تشخیص افتراقی برای افسردگی. 34

2-3-9 منظور از افسردگی حاد یا گذرا چیست. 35

2-3-10 حملات افسردگی. 36

2-3-11 ملاک های تشخیص برای انواع افسردگی. 37

2-3-12 دیدگاههای موجود در مورد افسردگی. 41

2-3-12-1 دیدگاه زیست شناختی. 41

2-3-12-2 دیدگاه روان پویشی. 41

2-3-12-3 دیدگاه رفتاری. 42

2-3-12-4 دیدگاه شناختی. 43

2-4 تعارضات زناشویی. 45

2-4-1 ابعاد تعارض. 49

2-4-2 تعارضات خانوادگی چرا؟. 50

2-4-3 مفهوم تعارض. 51

2-4-4 تعاریف تخصصی متعددی از تعارض. 52

2-4-5 تعارض زناشویی از نظر وایل. 52

2-4-6 دیدگاههای تعارض. 52

2-4-6-1 دیدگاه سنتی. 53

2-4-6-2 دیدگاه روابط انسانی. 53

2-4-6-3 دیدگاه تعاملی. 53

2-4-7 عقاید مثبت ومنفی نسبت به تعارض ازنظر ویلموت وهاکر. 53

2-4-8 هشت کارکرد مثبت تعارض از نظر ترنر. 54

2-4-9 عوامل تعارض. 54

2-4-10 زمینه های تعارضات زناشویی. 55

2-4-11 مراحل تشدید تعارض زناشویی. 56

2-5 الگوهای ارتباطی. 57

2-6تجزیه وتحلیل تعارض. 58

2-7 روش های حل تعارض . 58

2-8 سبک ها و استراتژی های حل تعارض. 59

2-9 چهار سوال اساسی در حل تعارضات. 60

2-10تأثیر اضطراب بر روابط و تعارضات زناشویی. 62

2-11 پیشینه تحقیق. 65

2-11-1 پژوهش های داخلی. 65

2-11-2 پژوهش های خارجی. 71

فصل سوم: روش پژوهش

3-1 پیش درآمد. 76

3-2 روش پژوهش. 76

3-3 معرفی متغیرها. 76

3-4 جامعه آماری. 76

3-5 جامعه نمونه و روش نمونه گیری. 76

3- 6 ابزار پژوهش. 77

3-7 شیوه اجرا. 79

3-8 روش تجزیه وتحلیل داده ها. 79

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1 پیش درآمد. 81

4-2 آمار توصیفی. 81

4-3 جداول ونمودارها. 82

4-3-1 جداول ونمودارهای فراوانی جمعیت شناختی پاسخ دهندگان به پرسشنامه. 82

4-4 آماراستنباطی. 86

4-5 روش آزمون سؤالات پژوهش. 86

4-6 تجزیه وتحلیل سؤالاتپژوهش. 87

4-7 خلاصه تجزیه وتحلیل ها و آزمون، به تفکیک هر سؤال. 87

4-7-1 آزمون سؤال اول. 87

4-7-2 آزمون سؤال دوم. 89

4-7-3 آزمون سؤال سوم. 91

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 پیش درآمد. 93

5-2 بررسی سؤال ها. 93

5-3 مقایسه نتایج سؤالات باپژوهش های قبلی. 95

5-4 نتیجه گیری از نظر نگارنده. 96

5-5 محدودیت‌های پژوهش. 96

5-6 پیشنهادهای پژوهشی. 97

5-6 پیشنهادهای کاربردی. 97

منابع و ماخذ. 98

پیوست‌ها. 104

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول (2-1): فهرست نشانه های بالینی افسردگی. 31

جدول (2-2): ملاک تشخیصیDSM-IV-IR برای دوره افسردگی. 37

جدول (2-3): ملاک تشخیصیDSM-IV-IRبرای دوره مانی. 39

جدول (2-4): تفاوت های بالینی میان افسردگی وشیدایی. 40

جدول (2-5): خطاهای شناختی بک. 44

جدول (3-1): درجات وسطوح افسردگی در پرسشنامه افسردگی بک. 78

جدول (4-1): جنسیت پاسخ گویان. 82

جدول (4-2): وضعیت تأهلپاسخگویان. 82

جدول (4-3): سنپاسخگویان. 83

جدول (4-4): تحصیلاتپاسخگویان. 83

جدول (4-5): فراوانی متغیرهای افسردگی،اضطراب وتعارضات زناشویی 84

جدول (4-6): ضریب همبستگی وسطح معنی داری وتعداد داده ها بین دو متغیر اضطراب وتعارضات. 88

جدول (4-7): ضریب همبستگی ، ضریب تعیین و میزانT وسطح معنی داری اضطرابوتعارضات. 89

جدول (4-8): ضریب همبستگی وسطح معنی داری وتعداد داده ها بین دو متغیر افسردگیوتعارضات. 90

جدول (4-9): ضریب همبستگی ، ضریب تعیین و میزانTوسطح معنی داری افسردگیوتعارضات. 90

جدول (4-10): رگرسیون جهت پیش بینی تعارضات زناشویی براساس افسردگی و اضطراب. 91

جدول (4-11):ضرایب رگرسیون مرتبط با پیش بینی تعارضات زناشویی براساس افسردگی و اضطراب…. 91

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار (4-1): نمودار منحنی طبیعی. 87

چکیده:

پژوهش حاضر با هدف بررسی مشکلات روانشناختی نوجوانان پسر در خانواده های تک والد صورت گرفت.

روش پژوهش کیفی است و از مدل نظریه زمینه ای استفاده شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان پسر خانواده های تک والد مدارس راهنمایی دولتی و غیردولتی شهر کوهدشت در سال تحصیلی 94-93 تشکیل دادند. ابزار اصلی پژوهش مصاحبه ی نیمه ساخت یافته بود. به روش نمونه گیری هدفمند 18 نفر از دانش آموزان انتخاب شدند و با آنها مصاحبه صورت گرفت. پس از اجرای پژوهش و کدگذاری مصاحبه های انجام شده، تجزیه و تحلیل آنها صورت گرفت. مشکلات روانشناختی مورد بررسی در این پژوهش که با توجه به پژوهش های پیشین مد نظر قرار گرفتند عبارتند از: اضطراب، افسردگی، بزهکاری، پرخاشگری، عدم سازگاری، فقدان عزت نفس و کاهش عملکرد تحصیلی. پس از تحلیل محتوای مصاحبه ها و کدگذاری آنها، مولفه های موثر بر هریک از مشکلات روانشناختی مد نظر بدست آمد. یافته ها نشان دادند مسائل و مشکلاتی که خانواده های تک والد با آنها روبرو هستند ممکن است به مشکلات روانشناختی نوجوانان پسر این خانواده ها بیانجامد. به نظر می رسد حمایت های اقتصادی و اجتماعی بیشتری نسبت به خانواده های تک والد لازم است تا از بروز مشکلات روانشناختی در اعضای این نوع خانواده ها (نوجوانان پسر) جلوگیری شود.

کلیدواژه ­ها: خانواده تک والد، نوجوان، مشکلات روانشناختی، اضطراب، افسردگی، بزهکاری، پرخاشگری، عدم سازگاری، فقدان عزت نفس و کاهش عملکرد تحصیلی.

فهرست

عنوان صفحه

فصل اول: چارچوب پژوهش

مقدمه: 2

بیان مسأله: 3

اهمیت و ضرورت پژوهش: 6

هدف پژوهش: 7

سوال‌ پژوهش: 7

تعریف نظری و عملیاتی متغیرها: 7

تعاریف نظری: 7

تعاریف عملیاتی... 8

فصل دوم: ادبیات پژوهش

مقدمه: 12

قسمت اول: خانواده و خانواده تک والد.. 12

خانواده. 12

خانواده تک والد.. 13

انواع خانواده های تک والد.. 14

خانواده تک والد ناشی از طلاق... 14

خانواده تک والد ناشی از مرگ یکی از والدین... 15

خانواده های پدر تک والدی... 17

خانواده های مادر تک والدی... 17

توانمندی های خانواده های تک والد.. 18

محدودیت های خانواده های تک والدی... 19

خلاصه قسمت اول: 20

قسمت دوم : نوجوانی... 20

تعریف نوجوانی: 20

برخی از نظریه های موجود درباره نوجوانی... 22

نظریه روانی- اجتماعی... 22

نظریه یادگیری اجتماعی... 22

خلاصه قسمت دوم: 23

قسمت سوم: مشکلات روانشناختی... 24

تعریف مشکلات روانشناختی: 24

اضطراب.... 24

علائم اضطراب.... 25

انواع اضطراب.... 25

برخی از نظریه های اضطراب.... 26

نظریه انسان گرایان.. 26

نظریه های شناختی... 27

افسردگی... 28

برخی از نظریه های موجود در مورد افسردگی... 29

نظریه درماندگی آموخته شده. 29

نظریه انسان گرایی... 29

نظریه شناختی بک...... 30

بزهکاری... 31

نظریه یادگیری اجتماعی و بزهکاری... 32

وضعیت اقتصادی و بزهکاری... 33

پرخاشگری... 34

انواع پرخاشگری: 34

نظریه شخصیت هورنای و پرخاشگری... 35

عوامل شناختی و پرخاشگری... 35

عوامل خانوادگی و پرخاشگری... 36

عدم سازگاری... 37

برخی از دیدگاه های سازگاری... 38

دیدگاه روان شناختی... 38

دیدگاه یادگیری اجتماعی... 38

نظریه روانی- اجتماعی... 39

عوامل موثر بر سازگاری... 40

ویژگی های فردی: 40

عوامل خانوادگی: 40

فقدان عزت نفس..... 41

برخی از نظریه های عزت نفس..... 42

نظریه عزت نفس ویلیام جیمز.. 42

نظریه عزت نفس کوپراسمیت.... 43

کاهش(افت) عملکرد تحصیلی... 44

تعریف عملکرد تحصیلی: 44

عوامل موثر در عملکرد تحصیلی... 45

عوامل فردی یا درونی... 45

شرایط خانوادگی... 46

وضعیت اقتصادی... 46

خلاصه فصل دوم: 47

فصل سوم: روش انجام پژوهش

مقدمه: 51

نوع و روش پژوهش: 51

ابزار پژوهش..... 51

جامعه آماری و نمونه پژوهش..... 53

روش های آماری و تحلیل داده ها. 53

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه: 56

یافته ها: 56

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه: 76

برخی از محدودیت های پژوهش: 87

پیشنهادها. 87

پیشنهادهای کاربردی: 87

پیشنهادهای پژوهشی: 88

منابع فارسی: 90

منابع لاتین: 95

پیوست.... 98