مقدمه

در جوامع قدیم انسان ها برای گرم کردن خانه ها و پخت غذا و یا روشنایی از سوخت هیزمی استفاده می کردند که با توجه به اینکه انسان ذاتا به صورت کنجکاو خلق گردیده و همیشه به دنبال پیشرفت از هر نظر بوده است که به این سوخت ها بسنده نکرده و به دنبال سوخت جدید بود که تحقیقات آنها جامع عمل پوشاند و سوختهای فسیلی کشف گردید که با کشف این سوخت ها سوخت های هیزمی کم کم جای خود را به سوخت های فسیلی دادند که در ابتدا از نفت و گازوئیل برای گرم کردن خانه ها یا پخت غذا یا سایر کارهایی که نیاز به انرژی دارد استفاده می کردند که حتی رادیوهای قدیم نیز با استفاده از نفت یا گازوئیل کار می کردند با پیشرفت در جوامع بشری انسان به فکر این افتاد که به جای سوخت هایی مثل نفت و گازوئیل می توان از گاز برای گرم کردن خانه ها، روشنایی، پخت غذا، یا حتی در صنعت حمل و نقل استفاده کرد به طوری که امروزه با استفاده از لوله کشی اکثر شهرهای بزرگ و کوچک یا حتی خیلی از روستاها از این سوخت (گاز) برای گرم کردن خانه ها، روشنایی(در صورت نبود برق) و... استفاده می کنند که گاز نسبت به سوخت های فسیلی دیگر، ارزان تر و با صرفه تر است هم اینکه خطر آلایندگی کمتری دارد و هم مشکل انبار کردن (مثل نفت و گازوئیل) و جابجایی را ندارند و استفاده از آن نیز باعث می شود که محیط تمیز بماند .

اما می دانیم هر پیشرفتی قطعا ممکن است یک مشکل داشته باشد که گاز نیز از آن مستثنی نبوده است زیرا گاز به علت نقطه اشتعال بالا خطر آتش سوزی در آن نیز قطعا بالاست همچنین چون این سوخت اکثرا در محیط های بسته مورد استفاده قرار می گیرد نشت آن باعث خفگی در موجودات زنده می شود که این مشکل را توانستند با قرار دادن ترموستات در روی وسایل گاز سوز تقریبا حل کنند تا اگر مثلا در صورت قطع گاز در وسایل گاز سوز ترموستات ها خودکار گاز ورودی به سیلندر گاز را قطع می کنند تا در صورت وصل دوباره ی گاز، گاز نشت نکرده و باعث آتش سوزی که میتواند توسط یک جرقه ی کوچک رخ دهد صورت نگیرد و از خطرات احتمالی اینچنین جلوگیری کند .

البته این طرح هم کامل نیست زیرا ترموستات ها در وسایل گازسوز فقط گاز بعد از ورودی به سیلندر وسایل گاز سوز را کنترل می کنند و احاطه ی به قبل از آن ندارند مثلا از بست یا شیلنگ یا حتی لوله کشی های گاز، اگر گاز نشت کند ترموستات ها باعث قطع آن نمی شوند یا به طور کلی اخطاری در این خصوص نمی دهند و اکثر آتش سوزی های امروزی توسط گاز از طریق همین نشتی ها رخ می دهد علاوه بر غیر از این ها گاز شهری بعد از سوختن و مورد استفاده قرار گرفتن در وسایل گازسوز تبدیل به یک گاز خیلی خطرناک به نام مونواکسیدکربن می شود که باعث خفگی در انسان می شود.

چون هنگام نشت این گاز انسان شاید متوجه آن نشود زیرا این گاز بی رنگ و بی بو می باشد. اگر نشت گاز مونواکسید کربن به صورت کم هم باشد در روی ذهن انسان اثر خیلی بدی می گذارد و باعث کند ذهنی انسان می شود و ضریب هوشی انسان ،خصوصٲ کودکان را پایین می آورد.

٭طرح پیشنهادی ما:

اگر ما بتوانیم یک دستگاهی بسازیم که گازهای ورودی قبل از وسایل گازسوز مثل لوله ها یا بست ها یا سایر جاهایی که امکان نشت گاز وجود دارد و همچنین گاز بعد از مورد استفاده قرار گرفتن گاز شهری در وسایل ،گاز یعنی مونواکسید کربن را کنترل نماییم گام خیلی مهمی را در جامعه مدرن امروزی طی کرده و موفقیت بزرگی را کسب نموده ایم.

این دستگاه می تواند از دو قسمت جداگانه تشکیل شود. قسمت اول در روی وسایل گازسوز قرار گرفته و در صورت نشت گاز شهری بعد از ورودی به داخل سیلندر یا نشت گاز مونواکسید کربن از داخل هواکش یا به هر دلیلی دیگر اگر در فضا نشت کند مثلٲ 3 دفعه با روشن و خاموش کردن یک چراغ قرمز رنگ یا توسط یک زنگ ( یا هر دو همزمان) ... اخطار دهد، اگر کسی به این اخطارها توجه نکرد به صورت خودکار گاز ورودی به داخل سیلندر را قطع کند.

و دستگاه دوم را نیز می توان قبل از فلکه ی اصلی گاز قرار داد و این دستگاه می تواند نشتی گاز از لوله ها یا بست ها یا ... را کنترل کند و به همان صورت گفته شده قبلی اخطار داده و مثل آن اگر کسی به اخطار توجه نکرد گاز را از فلکه ی اصلی قطع نماید.

اگرما بتوانیم این طرح را عملی نماییم باعث نجات جان خیلی از انسان ها ( که توسط گاز شهری که توانسته است خیلی مفید واقع شود در عین حال می تواند خیلی خطرناک هم باشد، به دلایل گفته شده) گردید و از آن به عنوان یک نیروی انرژی کاملٲ کنترل شده و مفید استفاده کرد.

البته این دستگاه همان طور که توضیح داده شد از دو قسمت جداگانه یا به طور کلی 2دستگاه جدا از هم می باشد و طرح ما دستگاه اولی یعنی کنترل کننده گاز مونواکسید کربن و گاز بعد از ورودی به سیلندر وسایل گازسوز می باشد، زیرا کارایی این دستگاه می تواند خیلی بیشتر باشد و دستگاه دوم ممکن است به دلیل طول عمر بالای لوله کشی ها و شیلنگ ها استفاده چندانی نداشته باشد یا شاید بتوان از آن صنعت های خاص و حساس استفاده کرد که تعداد آن ها محدود است و ساختن ان برای شرکت های تولید کننده شاید مقرون به صرفه نباشد، به دلیل آن که مصرف کننده های آن ها اقلیت هستند و دستگاه اول اکثریت مصرف کننده ها را دارد.

بازار

در خصوص بازار این محصول چون در جامعه ی مدرن امروزی هر شرکتی که بتواند طرحی نو و جدید که باعث افزایش کیفیت محصول خود باشد قطعٲ مشتریان زیادی را به سمت خود جلب می کند پس در صورت کامل نمودن این طرح با شرکت های تولید وسایل گازسوز قرارداد می توان بست و اگر این طرح بتواند خواسته های گفته شده را ارائه دهد، می تواند در آینده نه چندان دور مورد استفاده قرار گیرد و به صورت یک قانون برای استاندارد کردن محصول در همه ی وسایل گاز سوز در آید. مثل ترموستات ها در وسایل گازسوز (که این نیز می تواند یک نوع جدید ترموستات باشد که پیشرفته تر از ترموستات های مورد استفاده قدیم می باشد.) که طبق قانون استاندارد هیچ شرکتی حق تولید و فروش وسایل گازسوز بدون ترموستات را ندارد که این دستگاه می تواند کم کم جای ترموستات قدیم را بگیرد و در همه ی شرکت های تولیدی وسایل گازسوز به عنوان یک شرط برای استاندارد کردن وسایل گازسوز مورد استفاده قرار گیرد، پس اگر ما بتوانیم با شرکت های تولید وسایل گازسوز قرارداد ببندیم شاید در ابتدا مشتریان، در حدود 50 – 60 درصد باشد که با جاگیری ترموستات های نسل جدید به جای ترموستات های نسل قدیم، کم کم بازار را دست خواهیم گرفت و مشتریان ما چیزی حدود 80 – 90 درصد بازار خواهد بود و در آینده وقتی که توموستات های نسل قدیم به کلی از بازار کنار رفت قطعٲ مشتریان ما 100 درصد بازار خواهد بود و مشتریان ما مصرف کننده های وسایل گازسوز نسل جدید خواهد بود و از وسایل گازسوز نسل جدید خصوصٲ در منازل استفاده کرد زیرا بیشتر خطرات احتمالی گاز در منازل رخ می دهد، البته ناگفته نماند هیچ تفاوتی از نظر کارکرد این دستگاه با ترموستات های قدیم ندارد و فقط از ترموستات های قدیم پیشرفته تر است و می توان از آن در صنایع نیز استفاده کرد ، یا هر جایی که ترموستات هایقدیم مورد استفاده قرار گرفته بودند، به جای آن ها از ترموستات های نسل جدید استفاده کرد.

تحقیق بررسی تاریخچه استفاده از گاز طبیعی در 31 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

تاریخچه استفاده از گاز طبیعی.. 1

پالایشگاه گاز. 5

پالایشگاه گاز. 6

الف) جمع آوری.. 6

ب) فرآیند شیرین کردن گاز ترش.... 6

پ) نم زدائی.. 8

ت) اندازه گیری، کنترل، و ارسال گاز. 8

بوی بد گاز از چیست؟. 9

گاز مایع. 10

گاز طبیعی.. 11

1-خطوط لوله انتقال اصلی.. 11

ایستگاه های تقویت فشار. 14

کمپرسورهای محوری.. 19

رگولاتور. 21

کنتور یا «جریان سنج» گاز. 25





تاریخچه استفاده از گاز طبیعی


در بسیاری از کتابهای قدیمی، خروج گاز از داخل زمین ثبت شده است. امروزه نیز در بعضی جاها چنین پدیده ای را گزارش می کنند. گاهی این گاز بر اثر رعد و برق و یا عوامل دیگر، شعله ور می شود. آتش جاویدان باکو در دریای خزر و یا چشمه سوزان در نزدیکی کارستون، در ایالت ویرجینیای غربی واقع در آمریکا نیر به همین شکل پدید آمده است. این حوادث که در گذشته معمولاً با ترس وبروزخرافات توأم بود، وجود گاز طبیعی را در آن منطقه مشخص می کرد. اما خرافات ناشی از ناآگاهی به قدری شدید بود که حتی تا سال 1659 میلادی همه فکر می کردند که ویکان در انگلستان (به دلیل این که گاز متصاعد شده از حباب های سطح آب باعث می شود تا آب مانند نفت بسوزد حاوی آب جادویی است.

اعتقاد بر این است که نخستین بارؤ چینی ها درسه هزار سال قبل برای تبخیر آب نمک، از گاز استفاده کردند. تاریخ نویسان دربارة استفادة گاز توسط ایرانیان نوشته اند: «ایرانیان در استفاده از گاز بر دیگر اقوام جهان پشی داشته اند. برای مثال، وجود بقایای آتشکده ها و معابدی نظیر آتش جاویدتن در نزدیکی کرکوک که به مشعل بخت النصر معروف بود، در نزدیکی کی مخزن گاز طبیعی قرار داشت.

همچنین بقایای معابد زرتشتیان در نزدیکی مسجد سلیمان و روایات تاریخی از آتش جاویدان آتشکدة آذر گشتاسب در آذربایجام، همگی گواه این مدعی است که: «ایرانیان باستان بنا بر اقتضای محیط مذهبی خویش، آتش را گرامی می داشتند.»

درفلات مرکزی و جنوبی ایران، درمناطقی که جنگل های انبوه وجود نداشت، برای روشن نگه داشتن آتش مقدس، از امکانات دیگری به جز چوب های جنگلی سود می بردند؛ زیرا طبیعت این مناطق به خاطر وجود ذخایر فراوان زیرزمینی، دستیابی به سوخت را برای آن ها آسان می کرد. مناطق غرب، جنوب وجنوب غربی ایران از دیرباز روی دریابی از نفت و مشتقات آن قرار داشتهاندودارند. درایران باستان هم بعضی از این منابع به دلیل عمق بسیار کمی که داشتند ودارند. در ایران باستان هم بعضی از این منابع به دلیل عمق بسیار کمی که داشتند، براثر فرسایش خاک، یا حرکت گسل ها ویا سایر عوامل طبیعی دیگر به صورت قطراتی ناچیز از آن دریای زیرزمینی خود به بیرون تراوش می کردند و انسان متفکر را به بهره برداری از آن وادار می ساختند.

در بعضی از اسناد تاریخی آمده است: «ایرانیان قبل از فلسطینی ها، سومری ها و حتی چینی ها از نفت و گاز به گونه بسیار ابتدایی، تصادفی وبدون برنامه ریزی استفاده می کردند و بیش ترین بهره ای که از آن می گرفتند، برای پایدار نگه داشتن آتش های مقدس بود. با این همه، دربارة پیدایش نفت و گاز درایران چندان نمی توان سخن گفت، زیرا آنچه که از این صنعت با امکانات ابتدایی آن در روزگار کهن ایران خبر می دهد، بسیار اندک است.

در هر حال، استفاده صنعتی و اقتصادی ازگاز در جهان، از سال 1792 میلادی شروع شد. دراین سال ، شخصی به نام ویلیام مورداک از اهالی انگلستان برا نخستین بار توانست ب حرارت دادن زغال سنگ در ظرف سر بسته ای، گاز حاصل از آ“ را به وسیله لوله ای به یکی از اتاق های منزل مسکونی خود منتقل کند و آنرا بسوزاند.

با اینکه منابع عظیم گاز تا اوائل قرن 20 کشف شده بود، ولی به علت عدم امکان انتقال آن از چاه ها، عملاً از آن استفادة عمومی و صنعتی نمی شد. تا این که در سال 1930 م. استفاده از گاز با توجه به انتقال آن، جنبه عمومی پیدا کرد.

1- گاز مایع،

2- گاز طبیعی (خطوط لوله)،
گاز مایع

درپالایشگاه نفت، گازهایی که از ترکیبات ئیدروکربن تشکیل شده اند، مانند پرویان، بوتان با درصدهای مشخص تحت شرایطی مخلوط، و در فشار بالا در مخازنی متراکم می‌شوند وبه آن گاز مایع می گویند.

گاز مایع به روش های زیر قابل انتقال است:

- مخزن های راه آهن

- کشتی های مجهز به مخازن مخصوص گاز مایع

- کامیون های مجهز به مخزن گاز مایع

- سیلندرهای گاز مایع

گاز مایع برای مصارف خانگی، در سیلندرهای فولادی سبک و سنگین توزیع می شوند. گاز مایع با فشار زیاددر این سیلندرها متراکم شده وبرای استفاده از آن از دستگاهی به نام رگولاتور استفاده می شود تا بتوان فشار واندازة جریان گاز را به میزان مطلوب رساند و مورد استفاده قرار داد.

وزن قابل ملاحظه، تعویض مکرر سیلندرها و همچنین حمل ونقل دشوار را می توان از معایب انتقال گاز توسط مخزن های استوانه ای دانست.

این روش به علت معایبی که داشت، خیلی زود جای خود را به انتقال گاز طبیعی از طریق خطوط لوله داد.
گاز طبیعی

همان طور که گفته شد، گاز طبیعی یا زا منابع مستقل گازی ویا به صورت «گاز همراه» محلول از نفت خام استخراج می شود که پس از جدا شدن ناخالصی ها در واحد پالایش به طور مستقیم برای مصرف کنندگان توسط خطوط لوله انتقال می یابد.

مراحل انتقال گاز طبیعی توسط خطوط لوله از ابتدا تا مصرف کننده به ترتیب زیر ساست؛
1-خطوط لوله انتقال اصلی

این خطوط انتقال دهند گاز با فشار بالا ازمنابع گازی و ایستگاه های تقویت فشار تا ایستگاه دروازه ورودی شهر یا city Gate Station) C.G.S ) می باشد در این خطوط، لوله های به قطر 56 اینچ و فشار گاز در حدود psi1100
2-خطوط یا شبکه های تغذیه:

این خطوط گاز خروجی از ایستگاه دروازه ورودی شهر را به ایستگاه های تقلیل فشار درون شهری (Town Border Station) T.B.S و مراکز صنعتی و کارخانجات هدایت می کند.

این خطوط که پس از عبور از ایستگاه دروازه ورودی شهرC.G.S می گذرد، فشار گاز را به psi 250 تقلیل می دهد و قطر لوله ها در این مرحله 12 اینچ می باشد.

3-شبکه خطوط اصلی

شبکه ای از حلقه ها و شاخه های در اندازه قابل ملاحظه و ظرفیت بالاست که در طول مسیرهای اصلی شهر گاز را توزیع می کند. این خطوط پس از گذشتن از ایستگاه تقلیل فشار درون شهری Tbs به فشاری معادل pis 60 و قطر آن بین 4 تا 6 اینچ می رسد.

4-خطوط شاخه ای 2 اینچ.

این خطوط از خطوط اصلی شبکه منشعب و گاز را به داخل معابر وکوچه ها هدایت می کند. فشار دراین خطوط بین 15 تا ­psi 30 می باشد.
کمپرسورهای محوری

کمپرسوری که گاز را در امتداد محور خود حرکت می دهد، کمپرسور محوری نامیده می شود.این کمپرسورها یک قطعه ثابت به نام استاتور (ststor) و یک قطعه متحرک به نام روتور (Rotor) دارند. قسمت روتور، حامل تیغه های متحرکی ماند تیغه های پنکه است. این تیغه های متحرک وقتی می چرخند. به گاز فشار می آورند وباعث حرکت و جریان گاز می شوند ؛ و باعث افزایش سرعت گاز هم می شوند. این گاز با سرعت بسیار به طرف تیغه های ثابت فشار می آورد و از بین فاصله تیغه ها عبور می کند. این فاصله ها مانند پخش کننده عمل می کنند وباعث کم شدن سرعت و در نتیجه افزایش فشار گاز می شوند. تیغه های ثابت ، کار راهنمایی گاز را نیز انجام می دهند، یعنی گاز را به تیغه های متحرک مرحله بعد هدایت می کنند. با اضافه کردن تیغه های ثابت و متحرک، می توان فشار گاز رابیش تر وبیش تر کرد.

پروژه مالی حسابداری کالا در شرکت گاز در 83 صفحه ورد قابل ویرایش

تاریخچه مصرف گاز طبیعی در جهان :

متصاعد شدن گاز از زمین هم در مکتوبات قدیم و هم در نوشته های عصر جدید تحریر شده است شعله ور شدن گازها توسط رعد و برق و یا عوامل طبیعی دیگر همیشه قابل مشاهده بوده است وجود پدیده های مشتعل طبیعی نظیر آتش جاویدان باکو در دریای خزر و چشمه سندان در نزدیک کارستون در ایالت ویرجینیای غربی و ... همه نمایشی از وجود گاز طبیعی در گذشته است که عموماً هم وقوع انها توام با ترس و خرافات طرح می گردیده اند و بر همین مبنا تا اواخر قرن هفده اعتقاد بر این بوده است که گاز متصاعد شده از حبابهای سطح آب باعث می شود تا اب مانند نفت بسوزد و ان را آب جادویی می دانستند

اعتقاد بر این است که اول بار چینی ها در 3000 سال قبل استفاده عملی از گاز را برای تبخیر آب نمک ه عمل آورده اند این گاز بنابر شواهد تاریخی از عمق 300 تا 600 متر خارج می گشته و مورد استفاده بوده است اما استفاده صنعتی از گاز به اوایل قرن هجدهم می رسد.

در این سال اول بار شخصی انگلیسی به نام ( مرداک) از گاز حاصل از زغال سنگ به صورت مجزا در محل مسکونی خود استفاده نموده است که این تجربه باعث شد از گاز برای روشنایی در فضای باز استفاده نمایند که این امر در سالهای 4-1802 در انگلیس انجام شد. همچنین در سال 1855 با اختراع مشعل بنسن که توسط یک شیمیدان آلمانی به همین نام ابداع شده بود اختلالات و نوسانات شعله های گاز کنترل و مهار شد که این اختراع توسط دانشمند آلمانی دیگر ( فن ولزباخ ) تکمیل شد.

علیرغم کشف مخازن گاز در اواخر قرن 19 در امریکا بدلیل مشکلات حمل استفاده از گاز تا 1930 رونق نداشت البته سابقه حمل گاز با لوله به سال 1870 برمی گردد.
یعنی به عبارتی گازرسانی به محوطه کارخانه سوهر که با استفاده از گاز تمامی محوطه ان روشن شد همچنین در این هنگام در خانه شخصی و محوطه کارخانه رئیس یکی از کارخانه های پارچه بافی منچستر از گاز برای روشنایی استفاده شده است.

در این سال سعی گردید با استفاده از لوله هایی که از تنه درخت کاج ساخته شده بود گاز را عبور دهند اولین لوله چدنی در سال 1872 در امریکا برای انتقال گاز مورد استفاده قرار گرفته است.

اما با پیشرفت در امر لوله سازی در سال 1924 اولین خط لوله چدنی به طول 350 کیلومتر در آمریکا بین دو شهر مورد استفاده قرار گرفت اولین سال استفاده از گاز طبیعی در امریکا به سال 1821 باز می گردد و اولین چاه گاز با عمق 9 متر در شهر فردونا به بهره برداری رسیده است همچنین اولین شرکت در این خصوص در همان کشور در سال 1865 تاسیس و در سال 1885 نود واحد صنعتی در ناحیه پنسیلیوانیا از گاز طبیعی استفاده کرده اند.

تاریخچه صنعت گاز در ایران :

بر اساس برخی نوشته های تاریخی ایرانیان در امر استفاده از گاز و دیگر مشتقات نفتی بر سایر اقوام معاصر خود پیشی گرفته اند وجود بقایای اتشکده ها و معابدی نظیر ( آتش جاودانی ) نزدیک کرکوک که به مشعل بخت النصر معروف بوده در نزدیکی یک مخزن گاز طبیعی واقع بوده است همچنین بقایای معابد زرتشتیان در نزدیکی مسجد سلیمان ، آتشکده آذر گشسب در آذربایجان و ...گواهی بر این امر می باشند و روشن نگه داشتن آتشکده ها در فلات مرکزی و جنوبی ایران و سایر مناطق که محروم از جنگلهای انبوه بوده اند در دوران باستان نیز گواهی بر استفاده از منابع طبیعی دیگر از جمله نفت و گاز بوده است.

آنچه که روشن است مناطق غرب و جنوب غرب ایران از منابع عمده نفت و گاز می باشند و در گذشته به دلیل عمق بسیار کم برخی از این سفره های زیرزمینی با فرسایش خاک و یا حرکت گسلها و ... باعث تراوش مواد نفتی به بیرون شده و ایرانیان متفکر به استناد اسناد تاریخی بسیاری پیشتر از فلسطینی ها ، سومری ها و چینی ها از نفت و گاز به گونه های ابتدایی و تصادفی و بدون برنامه ریزی استفاده می کرده اند که البته بیشتر این مصارف برای پایدار نگه داشتن آتشکده ها بوده است.

اما در دوران معاصر و پس از کشف اولین چاههای نفت در ایران رشد بسیار زیادی در صنعت نفت و گاز ایران مشاهده می شود که امارهای موجود گویای این امر می باشند.
نخستین اسناد تاریخ در مورد استفاده از گاز در ایران به زمان قاجاریه و سلطنت ناصرالدین شاه مربوط می شود موقعی که وی در سال 1873 میلادی به لندن سفر کرده بود چراغهای گازی که روشنی بخش معابر بودند تعجب وی را برانگیخت و او علاقه مند به بازدید از کارخانه چراغ گاز شد وی پس از بازگشت به ایران دستور احداث و استفاده از کارخانه چراغ گاز را صادر کرد در این رابطه گوشه هایی از کتاب منتظم ناصری گویای بیشتر اصل مطالب است.

اما استفاده محدود از گاز تا سال 1908 میلادی ادامه داشته است که گازهای همراه نفت در ان سالها سوزانده می شده است اما پس از رشد تدریجی صنایع نفت استفاده از گاز طبیعی برای تامین سوخت و محرکه های کمپورسورها و مولدهای برق و مصارف داخلی منازل سازمانی در مناطق نفت خیز مورد توجه واقع شد و در کنار فعالیتهای اصلی مربوط به نفت کوششهای محدودی برای فراورش و استفاده از گاز نیز انجام گرفت.

اولین تجربه مستقل استفاده از گاز خارج از حوزه مناطق نفت خیز به تغذیه کارخانه جدید التاسیس مجتمع کود شیمیایی شیراز بر می گردد که توسط وزارت صنایع معادن وقت در سال 1344 احداث و بهره برداری شد و به همین منظور خط لوله ای به قطر 10 اینچ و طول تقریبی 215 کیلومتر از گچساران به شیراز احداث شد که با نصب یک واحد کوچک نم زدایی به بهره برداری رسید و سالها مورد استفاده بوده است

تاریخچه شرکت ملی گاز ایران :

آنجایی که قرار است در طول مقاله و در متن اصلی به حوادث گاز طبیعی پرداخته شود و در حال حاضر در جمهوری اسلامی ایران متولی اصلی تولید و فرآورش و توزیع این ماده حیاتی به عهده مسئولیت شرکت ملی گاز ایران می باشد و همچنین با توجه به فعالیتهای گسترده روابط عمومی شرکت ملی گاز ایران در خصوص پرداختن به امر تبلغ و اموزش فرهنگ بهینه مصرف به شکل وسیع در طول سالهای گذشته به ناچار باید در گوشه هایی از مطالب به تاریخچه فعالیت این شرکت نیز پرداخته شود.

شرکت ملی گاز ایران بعنوان یکی از چهار شرکت اصلی وابسته به وزارت نفت با سرمایه اولیه 25 میلیارد ریال در سال 1344 هجری شمسی مطابق 1965 میلادی تاسیس گردید این شرکت از اغاز کار متناسب با رشد و توسعه اقتصادی - اجتماعی کشور و بهره گیری از گاز طبیعی به عنوان یکی از منابع مهم در تامین سوخت و تولید انرژی و تحصیل بخشی از ارز مورد نیاز تدریجاً به قابلیتها ، توانمندیها و امکانات تولید خود ( گاز طبیعی ) افزوده است.

در سال 1344 بر اساس توافق کلی در زمینه توسعه همکاریهای متقابل ایران و اتحاد جماهیر شوروی با امضای پروتکلی با زمینه صدور گاز ایران بانی تاسیس شرکت ملی گاز ایران در همان سال شد که متعاقب ان قرارداد احداث خط لوله سراسری اول و پالایشگاه بیدبلند نیز اغاز گردید و در همین راستا بهره برداری از کارخانه لوله سازی اهواز در سال 1346 اغاز شد شروع قرار داد صدور گاز به شوروی از سال 1349اغاز می گردد اما در سالهای قبل از انقلاب اسلامی استفاده از گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری و حتی صنایع بسیار محدود بوده و مجموع مشترکین این شرکت به بیش از 50 هزار مورد نمی رسیده است.

اما هم اینک شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از شرکتهای معتبر در عرصه فعالیتهای مربوط به صنعت گاز در جهان علاوه بر فعالیتهای داخلی و تامین سوخت صنایع ، نیروگاهها و بخشهای تجاری، خانگی در ابعاد بین الملل نیز دارای تحرکات وسیعی شده است و برنامه ریزیهای گسترده و مدونی برای تامین بخش عمده ای از ارز مورد نیاز کشور از طریق صادرات و نیز سرمایه گذاری جهت رشد این صنعت داشته و با به کارگیری نیروهای متخصص در بخشهای مختلف ،‌امکانات و تاسیسات پیشرفته در زمینه گاز فعالیت می نماید و پالایش روزانه نزدیک به 190 میلیون متر مکعب گاز در روز احداث و کنترل 730 و 12 کیلومتر خطوط انتقال بین شهری فشار قوی ، 51 هزار کیلومتر شبکه گذاری و نصب حدود 3 میلیون انشعاب در حدود 346 شهر گازرسانی به 2400 واحد صنعتی ، 18 شهرک صنعتی و بهره مند کردن 31 واحد نیروگاهی از گاز طبیعی به عنوان سوخت و نزدیک به 6 میلیون خانوار بهره مند از گاز طبیعی در کشور از جمله دلایل اهمیت توجه به فعالیت های شرکت ملی گاز ایران می باشندو در همین راستا دقت در برنامه های پیش بینی شده در برنامه سوم توسعه در خصوص این شرکت موید اهمیت نقش ان در تامین سبد انرژی کشور می باشد.



1- ایجاد سهولت در تنظیم فرم ها

معمولاً در تدارکات و عملیات کالا از فرم های متعددی چون برگ تقاضا، درخواست کالا از انبار، برگ انتقال کالا از انباری به انبار دیگر، بارنامه برگ سفارش کالا، سیاهه خرید و غیره استفاده می شود. استفاده از شماره طبقه بندی نوشتن فرم های یاد شده را ساده تر می کند. در سازمان های بزرگ صنعتی و اجرایی مانند شرکت ملی گاز ایران که تعداد فرم ها قابل توجه است اهمیت این مسئله کاملاً محسوس می باشد.

4- کمک به استاندارد نمودن کالا

با طبقه بندی نمودن کالاها و مجتمع نمودن اقلام هم خانواده تصویر روشنی از تعدد و تنوع اقلام بدست می آید و در نتیجه می توان از تعداد اقلام مشابه کاست و همان تعداد را جهت رفع نیازمندی های کالایی سازمان استاندارد کرد. برای مثال چنانچه 6 نوع پیچ و مهره به طول 110 و 120 و 130 و 140 و 150 و 160 میلیمتر و ضخامت مشابه وجود داشته باشد شاید بتوان تنها 3 قلم از آنها را جهت مصرف در سازمان استاندارد کرد و با همان 3 قلم جوابگوی نیازهای سازمان بود و 3 قلم دیگر را از لیست اقلام طبقه بندی شده حذف کرد و بدین طریق از تنوع و تعدد اقلام کاسته شده و موجودی انبارها از نظر اقتصادی در سطح بهینه و مطلوب تری قرار می گیرد.

2- تسهیل عملیات انبارداری

طبقه بندی کالا عملیات انبارداری از قبیل دریافت، نگهداری و توزیع کالا را آسان تر می کند برای مثال قفسه بندی و چیدن اقلام در انبار صورت منطقی و منظم پیدا می کند.

3- کمک به عملیات خرید

علاوه بر ایجاد سهولت بیشتر در مکاتبات و ثبت عملیات خرید با طبقه بندی کالا این امکان پدید خواهد آمد که واحد خرید را می توان برحسب گروههای مختلف کالا سازماندهی کرد به محوی که هر قسمت آن مسئول گروه معینی از کالا باشد. بدین طریق جمع آوری و تنظیم فهرست نیازهای واحدهای مختلف عملیاتی خصوصاً در سازمانهای بزرگ، تمرکز بیشتری یافته و خریدهای کلی و یکجا که غالباً با صرفه تر می باشد امکان پذیر می شود.

4- کمک به حسابداری کالا

ثبت سریع و دقیق اطلاعات حسابداری و کنترل حسابهای مالی بدون داشتن سیستم طبقه بندی بسیار مشکل و در اکثر موارد تقریباً غیر ممکن است. این امر خصوصاً در عملیات هزینه یابی و قیمت گذاری محسوس است.

5- کمک به مکانیزه کردن (کامپیوتری) سیستم ها

بدون استفاده از سیستم طبقه بندی کالا، استقرار سیستم مکانیزه انبارها و کنترل موجودی کالای انبارها امکان پذیر نخواهد بود.

طبقه بندی و استاندارد نمودن کالا در شرکتهای تولیدی به کار طراحی کمک فراوانی می نماید. ممکن است تصور شود که استاندارد کردن کالا آزادی عمل طراحان را محدود کرده و از قدرت خلاقیت آنها می کاهد. این تصورات ناصحیح است زیرا استاندارد کردن کالاها طراح را از درگیری در جزئیات اختصاصی رهانیده و برعکس آزادای عمل بیشتری به او میدهد.

بارها مشاهده شده که کالاهای پیش بینی شده در طرح با کالاهای موجود استاندارد شدته مشابه و قابل تعویض اند تعداد قطعات قطعات عمومی نه تنها وقت طراح را تلف می کند بلکه در مراحل مختلف تولید مشکلاتی را بوجود می آورد برای مثال مهندسی که در پی طراحی یک دستگاه تولیدی جدید است هیچ به طراحی تازه ای در مورد پیچ و مهره و مفتول و ورق آهن بکار برده شده در طرح نمی پردازد در مورد این قبیل اقلام همه می پذیرند که باید از استانداردهای فراگیر موجود استفاده شود. چرا که استاندارد کردن این اقلام کاربرد آنها را محدود نمی کند و تعداد بی شماری کالاهای مختلف از ترکیب آنها ساخته می شود. بدون شک در این موارد طبقه بندی و استاندارد کالا از تعداد قطعات کاسته و به اقلام مشابه نظام داده و در تمام مراحل طرح و تولید اثرات مثبتی خواهد داشت.

طبقه بندی کالا در صنعت نفت

در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی که اصطلاحاً به آن صنعت نفت می گویند صدها هزار قلم کالا با مشخصات فنی / تدارکاتی مختلف وجود دارد و کمتر کالایی را می توانی یافت که در این صنعت عظیم مصرف نداشته باشد.

از پیچ و مهره ساده گرفته تا وسایل ابزار دقیق و الکترونیک از پوشاک گرفته تا وسایل آتش نشانی و از مته حفاری گرفته تا مواد خوراکی و دارویی. این گستره وسیع کالا، سیستم طبقه بندی کالا مؤثری را طلب می کند سیستمی که انواع مختلف کالا را به نوعی منطقی در خود جای داده و قابلیت انعطاف فراوانی برای پذیرش اقلام جدید، جابجائی آنها و حذف اقلام قدیم داشته باشد و با توجه به ماهیت فعالیت صنایع نفتی دائماً اقلام جدیدی به این صنعت اضافه شده و اقلام فراوانی از رده خارج می شوند.

سیستم طبقه بندی کالا در اکثر شرکت های نفتی عمدتاً بر اساس سیستم شرکت نفت شل (SHELL) بنا شده است.

سیستم یاد شده که اصطلاحاً سیستم طبقه بندی استاندارد کالا MATERIAL AND EQULPMENT STANDARDS AND CODE و اختصاراً MESC خوانده می شود ابتدا در سال 1932 به صورت شماره های هفت رقمی طرح شده است ولی در سال 1936 بعلت ضرورت گسترش به شماره های هشت رقمی تغییر یافت.

در اواسط سال 1946 بار دیگر نحوه شماره گذاری آن دگرگون و به شماره های ده رقمی تغییر یافت و از آن تاریخ تاکنون چهارچوب آن تغییری نکرده است.

اصول این سیستم هم اکنون در بیش از 150 شرکت نفتی و غیر نفتی و در 80 کشور مورد استفاده قرار میگیرد.

با انعقاد قرارداد کنسرسیوم و تشکیل شرکتهای عامل نفت ایران در مناطق نفت خیز جنوب ایران و پالایشگاه آبادان، مکانیزه نموده عملیات، سود آور تر کردن و کم هزینه تر شدن فعالیتها سیستم و روشهای شرکت ملی نفت در برنامه کار قرار گرفت، بدین ترتیب که عمل بررسی و تجدید نظر در هریک از عملیات سیستمها و روشها به یکی از شرکتهای تشکیل دهنده کنسرسیوم سپرده شد در این رابطه جهت اعمال تحولات علمی در سیستم کالا از متخصصین شرکت نفتی «شل» هلند کمک گرفته شد.

کارشناسان مربوطه به منظور انجام این مهم سیستم سفارشات و کنترل موجودی را در شرکت نفت پی ریزی و برای طبقه بندی نمودن اجناس و کالاهای مصرفی و قطعات یدکی در حوزه قرارداد پالایشگاه آبادان سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا (MESC) را پیاده نمودند.

زمانیکه کار طبقه بندی اجناس و کالا در انبارهای حوزه عملیات قرار داد تا حد زیادی به ثمر رسید فکر استفاده از این سیستم در سایر تأسیسات و مراکز شرکت ملی نفت نیز قوت گرفت. با این ترتیب طبقه بندی و استاندارد کالا در صنعت نفت ایران دارای سابقه طولانی است و طی این مدت سعی شده است که با تحولات و تغییرات فنی و علمی در سطح بین المللی همگام و هم جهت باشد.

با ایجاد و تأسیس هر واحد عملیاتی جدید در صنعت نفت، برپائی سیستم سفارشات و کنترل موجودی بر مبنای سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا از واجبات و ضروریات شمرده می شود و بدین ترتیب هر واحد جدید نیز لامحاله به جریان طبقه بندی و استاندارد کالا میپیوندد و چنانچه بطور سیستماتیک عمل شود با آغاز بهره برداری، انبارها و لوازم مصرفی و قطعات یدکی با شرح و مشخصات کافی جهت هرگونه مراجعه بعدی در کتب مربوطه درج و در دسترس واحدهای متقاضی قرار خواهد گرفت.

شرکتهای مختلف تابع وزارت از جمله شرکت ملی گاز ایران نیز از ابتدای تأسیس، سیستم MESC در شرکت ملی نفت ایران را انتخاب و هم اکنون با هماهنگی کامل با سایر شرکتها از روشهای یکسان آن استفاده می کند.

اهداف طبقه بندی و استاندارد کالا در صنعت نفت

1- به حداقل رسانیدن تنوع کالاهای مصرفی در سطح صنعت

2- کاهش هزینه های تدارکاتی، حمل و نقل، ترخیص، انبارداری و توزیع کالا

3- تقلیل سرمایه راکد انبارها

4- تسهیل در کابرد و نگهداری و تعمیرات دستگاهها و ماشین آلات و آموزشهای مربوطه

5- فراهم کردن زمینه مساعد برای آزادی انتخاب منابع تأمین، بنحوی که از تأکید بر تولیدات سازندگان انحصاری احتراز کرد.

6- تسهیل در زمان بندی و برنامه ریزی تعمیرات و تأمین بموقع قطعات مورد نیاز

7- ایجاد هماهنگی در تهیه و تدارک و یکنواخت کردن کالاهای عمومی و مشترک مورد مصرف صنایع نفت و گاز و پتروشیمی

8- جایگزینی کالاهای مصرفی با کالاهای مشابه جدید در چهارچوب سیاستهای کلی بازرگانی داخل و خارج

9- ایمنی بیشتر در عملیات اجرایی و بهره برداری

10-کاهش وابستگی به خارج از کشور و توسعه روز افزون منابع داخلی

11-ایجاد یک زبان مشترک، ساده و قابل درک برای متقاضیان و برای دست اندرکاران کالا در سطح نفت

12- صرفه جویی در زمان نوشتن شرح تفضیلی کالا

13- تسهیل در استفاده از کامپیوتر جهت ثبت اطلاعات و آمار مصرف و سفارش و نهایتاً پی ریزی یک برنامه مطلوب برای امر خرید، نگهداری و توزیع کالا

14- هدایت طراحان بسوی طراحی های آسان و میسر

15- افزایش قدرت خرید از طریق حذف خریدهای کوچک و تکراری

16- ایجاد تسهیلات بیشتر در جهت رشد توانایی های تخصصی کارکنان

نکته مهم

مشکل عمده ای که در صنایع ما از جمله صنعت نفت وجود دارد نداشتن سیستم طبقه بندی و استاندارد کالا نیست بلکه مشکل عمده عدم توجه به اهداف فوق، عدم بهنگام رسانی (بروز رسانی) و عدم کنترل لازم در سوابق طبقه بندی و استاندارد کالاست که بتدریج سیستم فوق بجای اینکه عامل پیشبرد اهداف سازمان گردد به عاملی از عوامل بازدارنده تبدیل می شود.