شهر سازی

مقدمه

قبل از انجام هر گونه عملیات ساختمانی در یک منطقه مورد نظر نیاز به برخی کارها و اموری میباشد . یک عملیات اجرایی در یک محل دارای چند شخصیت حقیقی و حقوقی می باشد که هرکدام به نحوی در پیشرفت کار وموضوع پیمان نقش دارند.

کارفرما : قطب اصلی یک عملیات اجرایی و پایه گذار آن که با سرمایه گذاری خواستار اجرا وتحقق یافتن موضوع مورد قرارداد می شود.

پیمانکار: یک شخصیت حقیقی ویا حقوقی که طرف دیگر قرارداد می باشد و وظیفه او انجام عملیات موضوع پیمان طبق مفاد قرارداد که باید زیرنظر نمایندگان کارفرما ومورد قبول آنها باشد.

دستگاه مشاور ونظارت : که ممکن است یک نفر ویا چندین نفر باشند که از طرف کارفرما تعیین شده ووظیفه او نظارت بر کار وموضوع قرارداد می باشد تا موضوع مورد قرارداد طبق نقشه های موجود که توسط مهندسین طراح ومحاسب طرح گردیده ونیز طبق ضوابط و مفاد آیین نامه های مربوطه ومقررات ملی ساختمان اجرا گردد.

مدیر پروژه: که ممکن است در بسیاری از پروژه های عمرانی باشند که وظیفه آن ارتباط بین کارفرما و پیمانکار می باشد.

سرپرست کارگاه: که از طرف پیمانکار به کارفرما معرفی می شود،هرگونه تغییر وتحول در مورد موضوع قرارداد باید توسط سرپرست کارگاه به اطلاع دستگاه نظارت وکارفر ما برسد.

تجهیز کارگاه

قبل از بستن هرگونه قراردادی بین کارفرما و پیمانکار ابتدا زمین مورد نظر که قرار است عملیات عمرانی در آن انجام شود توسط نمایندگان کارفرما به پیمانکار معرفی می گردد .

پیمانکار هم قبل از عقد قرارداد به مطالعه در مورد منطقه مورد نظر به جهت وجود منابع آب ،شن،ماسه وسیمان ونیز ملزومات دیگر می پردازد . از همه مهمتر به مطالعه در مورد موضوع قرارداد از روی نقشه های معماری و سازه ونیز خواسته های کارفرما می پردازد.

بعد از انجام تمامی این موارد قراردادی فیمابین کارفرما و پیمانکار ودر بسیاری موارد نمایندگان کارفرما (دستگاه مشاور) تنظیم می شود.

این قرادا د شامل نکات مهمی می باشد از جمله: مبلغ پیمان، مدت پیمان ، مسئولیت تهیه مصالح وملزومات اولیه کارگاه که ممکن است به عهده کارفرما با شد یا اینکه خود را در قبال آن بی مسئولیت بگرداند.

بعد از اینکه قرارداد منعقد شد اولین کاری که توسط پیمانکار در منطقه وکارگاه صورت می گیرد تجهیز کارگاه می باشد .

تجهیز کارگاه عبارت است از ساخت ویا نصب محل سکونت کارگران و نگهبان وانباردار ، همینطور یک دفتر جهت امور دفتری خود پیمانکار ،تأمین منابع اولیه کارگاه مثل: آب ،برق، سیمان ، ماسه، شن، آجروآهن آلات .

تجهیز کارگاه به نسبت حجم عملیات آن معمولا وقت زیادی را به خود اختصاص می دهد . چون در یک زمین بکر وبدون وجود هرگونه امکاناتی به سادگی نمی توان تمامی نیازها را مرتفع ساخت.

پس یکی از وظایف مهندس کارگاه کوتاه کردن تا حد امکان زمان مربوط به تجهیز کارگاه و نیز استفاده بهینه از کمترین وکوچکترین امکانات موجود در همان ابتدای عملیات .

در آخر می توان اذعان داشت تا وقتی که حداقل نیازهای زندگی در یک منطقه موجود نباشد نمیتوان نیروهای متخصص و مجرب برای شروع و انجام عملیات را به منطقه گسیل داشت.

آنچه باید در ساختن خانه ها بدانیم

مقاومت هر سازه در برابر زلزله به دو عامل اساسی بستگی دارد: یکی نوع ساخت سازه و به کارگیری اصول و قوانین مهندسی در طراحی و اجرای آن و دیگری بزرگی و قدرت زلزله در سالهای اخیر از طریق رسانه های گروهی هر چند وقت یک بار خبری در مورد روش های ابداعی مهندسان سازه برای مقاوم سازی ساختمان ها یا ساخت سازه های مقاوم در برابر زلزله شنیده می شود؛ شیوه هایی مثل قرار دادن ساختمان روی بلوک های لغزشی، حفر کانال های بسیار بزرگ در اطراف فونداسیون ها (پی ها)، معلق کردن ساختمان از زنجیر(!)، آویزان کردن پاندول های بزرگ از سقف و.... نکته قابل تامل در مورد این راهکارها، تقریبا غیر عملی بودن آنها با توجه به وضعیت ساخت وساز در کشوری مثل ایران آنهم در مقیاس وسیع است. البته نه تنها در ایران بلکه در اکثر کشورها این کار تا حدود زیادی نشدنی است و اگر هم قابلیت اجرایی داشته باشند بسیار هزینه بر بوده، برای تمام ساختمان ها قابلیت اجرایی ندارند. در کنار این روش ها، کارهایی مثل استفاده از جدا سازها، میرا کننده ها و جذب کننده های انرژی (قرار دادن فنرهای پلاستیکی ویژه یک یا چند لایه در پی ساختمان) برای کاهش خسارات و تلفات، عملی تر به نظر می رسد.

با توجه به توضیحات فوق، در حال حاضر بهترین راه حل یافتن شیوه هایی برای بهبود روند ساختمان سازی کنونی است. یعنی با تغییراتی چند در روش های اجرایی و صد البته با انجام کارها بر اساس ضوابط و آئین نامه ها از ابتدا تا اتمام کار اجرایی پروژه ها، می توان به نتایج بسیار بهتری دست یافت.
مقاومت هر سازه در برابر زلزله به دو عامل اساسی بستگی دارد: یکی نوع ساخت سازه و به کارگیری اصول و قوانین مهندسی در طراحی و اجرای آن و دیگری بزرگی و قدرت زلزله.

نوع، کمیت و کیفیت مصالح
از این دیدگاه ساختمان ها به طور کلی به چهار دسته ساختمان های فولادی، بتنی، ساختمان های با مصالح بنایی (آجری) و ساختمان های چوبی تقسیم می شوند. با توجه به کاربرد بیشتر و به روز بودن ساخت سازه های بتنی و فولادی در عصر حاضر، قوانین موجود در زمینه ساخت این دو نوع سازه را بیشتر مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. سازه های بتنی و فولادی اگر براساس اصول مهندسی و ضوابط و آئین نامه های اجرایی موجود ساخته شوند، تفاوت آنچنانی از نظر مقاومتی با هم ندارند. با یادآوری این نکته که، فولاد در برابر حرارت و مواد شیمیایی نسبت به بتن مقاومت کمتری دارد (آتش سوزی و ذوب شدن، زنگ زدگی، پوسیدگی و...). در زلزله هر چه اعضای سازه شکل پذیرتر و انعطاف پذیرتر باشند، خسارات مالی و جانی وارده کمتر خواهدبود. برای این کار بهتر است از فولاد کم کربن، جوش پذیر و دارای شکل پذیری بالا استفاده شود. البته صرفا فولادی بودن یک سازه تضمینی بر مقاومت آن در برابر زمین لرزه نیست. به عنوان مثال برج 20 طبقه
Pinot Suarez که یک برج فولادی بود در زلزله سال 1985 مکزیکوسیتی، کاملا فرو ریخت. بنابراین مقاومت بالای سازه های فولادی مستلزم اجرای اتصالات و جوش ها و سایر مولفه های اجرایی آنها، به طور کاملا علمی و فنی و بر اساس آئین نامه های ملی و بین المللی موجود است.

باد بندها

در ساختمان های فولادی، بادبندها بعد از تیر و ستون و در موقع زلزله و باد حتی می توان گفت بیش از آنها دارای اهمیتند و عامل بسیار مهمی برای مقاومت در برابر زلزله و بارهای جانبی دیگرهستند. انواع باد بندهای هم مرکز و خارج از مرکز، به اشکال مختلف vو v معکوس و ضربدری (X) مورد استفاده قرار می گیرند. بادبندهای X برای مقابله با باد کاربردی ترند تا در برابر زلزله و در برابر بارهای متناوب از شکل پذیری کمتری برخوردارند، زیرا که در این نوع بادبندها در هنگام وارد شدن نیروهای جانبی، همواره یک عضو مورب آن در کشش و دیگری در فشار است و این باعث شکست آنی یا اصطلاحا شکست ترد می شود . طراحی و اجرای بادبندها باید با نهایت دقت و بر اساس اصول و قوانین مهندسی خصوصا در مورد محل قرارگیری خود بادبندها، نوع و اندازه پروفیل مصرفی، مقدار و نوع و طول جوش ها، نوع درز جوش و... صورت گیرد.

تیر و ستون های بتنی

بتن مسلح بتنی است که در آن برای مقاومت و شکل پذیری بیشتر در قدیم از مواد و الیافی طبیعی مثل موی اسب، بز و در عصر حاضر از فولاد (اکثرا میلگرد یا سیم های ضخیم و...) یا از الیاف مصنوعی استفاده می شود. در اجرای این نوع اعضا رعایت نکات زیر الزامی است:
بکار بردن میزان آرماتور در حد مورد نیاز طبق نقشه نه بیشتر و نه کمتر، فاصله گذاری مناسب بین آرماتورها، عدم استفاده از میلگردها و مسلح کننده های زنگ زده و آغشته با گرد و خاک یا هر ماده دیگر، برس کشیدن آرماتورها قبل از بتن ریزی و تمیز کردن آنها، استفاده از بتن با عیار (مثلا بتن با عیار 350 یعنی بتنی که در هر متر مکعب آن که در حدود 4/2 تن وزن دارد میزان سیمان مصرفی 350 کیلوگرم است) سیمان خواسته شده طبق نقشه اجرایی، رعایت زمانبندی بتن ریزی، استفاده از سیمان با تیپ بندی متناسب با شرایط محیطی محل احداث سازه و نیز متناسب بامقاومت خواسته شده، استفاده از سنگدانه ها (شن و ماسه )با دانه بندی مناسب و درصد اختلاط صحیح و نهایتا استفاده از آب مناسب بتن ریزی. زیرا هر آبی که املاح آن از حد طبیعی بیشتر یا کمتر باشد برای بتن ریزی مناسب نیست و بتن ساخته شده با آن مقاومت مطلوب را نخواهد داشت. بهترین آب برای ساخت بتن، آب آشامیدنی و قابل شرب است.

یک بتن ایده آل
بتن مصالحی است متشکل از سنگدانه (شن وماسه حدودا 70 درصد) و مابقی آب و سیمان است. بتن بعد از 28 روز به حدود 90 درصد از مقاومت نهایی خود
می رسد و هر آن به مقاومت آن افزوده می شود تا به مقاومت کامل خود برسد.
برای دستیابی به یک بتن ایده آل باید نسبت آب به سیمان مناسب بوده، دانه بندی استاندارد و مقاومت و سختی کافی سنگدانه ها (شن وماسه) و مخلوط کردن آنها با نسبت های تعیین شده نیز باید بر اساس
دستور العمل های موجود باشد. استفاده از نوع سیمان (تیپ 1،۲، ۳، 4،۵، ضد سولفات) متناسب با شرایط محیطی و مقاومت مورد نیاز مهمترین عامل در کیفیت بتن است، متراکم کردن کامل و هواگیری بتن در هنگام بتن ریزی به کمک لرزاندن بتن در مدت زمان معین برای خروج آب و حباب اضافی بتن و جلوگیری از تخلل (حفره حفره شدن) بتن و در نتیجه کاهش مقاومت آن بعد از گیرش بتن نتیجه ای بی نقص را به همراه خواهد داشت.

شکل هندسی نقشه ساختمان
یک سازه مقاوم در برابر زلزله دارای نقشه ساده، متقارن وبدون کشیدگی در سطح(پلان) و ارتفاع (نما و مقاطع عرضی) است؛ چنین سازه ای دارای توزیع مقاومت یکنواخت و پیوسته بوده، در برابر زلزله
مقاوم تر است. هرچه نقشه یک ساختمان ساده تر باشد، باعث قدرت بیشتر مهندسان در درک رفتار لرزه ای سازه از یک طرف و از جهت دیگرکسب اطلاعات بیشتری از رفتار دینامیکی (حرکتی) اتصالات آن می شود. بهترین شکل پلان به صورت مربع یا اشکال منظم هندسی نزدیک به آن (مثلا مستطیلی) است. نقشه های دایره ای هم مناسبند. نقشه هایی که شمای کلی آنها بصورت (L - صلیبی - U - H -T) هستند، نامناسب بوده، محاسبات این سازه ها که دارای نقشه های کشیده هستند، پیچیده تر از دیگر ساختمان هاست ..و حتما باید از درز زلزله استفاده شود

پاورپوینت بررسی مهندسی پی در 42 اسلاید زیبا و قابل ویرایش با فرمت pptx

مهندسی پی:

مشتمل بر قواعد زمین شناسی ” مکانیک خاک و سنگ و نیز مهندسی سازه به منظور تحلیل ” طراحی و اجرای پی ها (فونداسیون) است.

خصوصیات پی:

پی نه تنها باید بارهای استاتیکی سازه ای حاصل از ساخت و ساز را به طور مطلوب و بدون عوارض غیر عادی ناشی از گسیختگی“لهیدگی“فشردگی و لغزش و چرخش به زمین منتقل نموده ” بلکه می بایست بارهای دینامیکی حاصل از انفجار ” زلزله“ ترافیک و ارتعاشات حاصل از ماشین الات را نیز با ایمنی کافی تحمل نماید.

خاکها:

در عرف مهندسی به مجموعه ای از مصالح طبیعی ویا رسوبات معدنی و الی با پیوند های ضعیف که بر روی سنگ بستر یافت می شوند

منشا خاکها:

خاکها به دو صورت در مهندسی عمران کاربرد دارند. اول به عنوان بار بر نهایی که باید در اندر کنش با پی ” بارها را تحمل نماید .دوم خاک به عنوان یکی از رایج ترین مصالح عمرانی ومنابع قرضه که در ساخت مصالح عمرانی کاربرد دارد.

خاکها از متلاشی شدن سنگها پدید می ایند و فضای خالی بین ذرات خاک از اب یا هوا (سیالات) پر شده است

مضامین مورد خطاب مهندسی ژئو تکنیک:

1. کفایت خاک و سنگ واقع در زیر بنا در تحمل ایمن بار سازه احداثی

2. تعیین وضعیت سطح اب زیر زمینی و عواقب تغییرات اتی ان در پروژه

3. عوارض و عواقب حاصل از ساخت وساز“خاکریزی ویا گودبرداری

4. طراحی و انتخابات فونداسیون های مناسب جهت پروژه مورد نظر

5. ملاحظات پایداری و ملزومات پایداری سازی برای شیب های طبیعی و مصنوعی

6. ضرورت به کارگیری سازه های حایل در پروژه وچگونگی طراحی انها

7. چگونگی پاسخ ورفتار ساختگاه در مقابل زلزله

8. معضلات ژئوزیست محیطی“ احتمال مخاطرات بر سلامتی و ایمنی و راهکارهای مقابله با ان

اب در خاک:

مشکلات در مهندسی ژئوتکنیک صرفا به سبب ذرات جامد خاک در توده خاک نیست . بلکه مربوط به سیالات موجود در فضا های خالی است و بر روی یک سیاره بدون اب نیازی به علم مکانیک خاک نمی باشد. از عوارض وجود اب در خاک می توان به پدیده های کاهش تنش موثر و در نتیجه کاهش مقاومت برشی تقلیل باربری مویینگی کاپیلاریته انقباض و تورم خاکهای ریز دانه نشست تحکیمی خاکهای ریز دانه رمبندگی و واگرایی پدیده رگاب یا فرار اب از سازه های خاکی را نام برد.

ملاحظات ویژه در پی سازی:

1.پی حتی الامکان باید متناسب با شرایط اقلیمی و وضعیت بستر سطحی نگاه داشته شوند.

2.از پیچیدگی و توجه زیاد به جزئیات قالب بندی پی اجتناب کرد . جهت اجرا در زمینهای نسبتا سفت می توان از دیواره های قائم گودبرداری جهت قالب بندی استفاده نمود.

3.تاثیر ساخت وساز در وضعیت زمین

4.ساخت سریع اما گران ممکن است اقتصادی تر از اجرای کم هزینه اما طولانی مدت باشد.

انواع گسیختگی :

1. برشی کلی (خاک سفت و متراکم )

2.موضعی (نرم و شل تر)

3. سوراخ کننده (خیلی نرم و شل )

طبق نظر وسیک فرم گسیختگی تابعی از سفتی و تراکم خاک و عمق استقرار پی و شکل پی می باشد.

برای پی های عمیق عموما برای انواع خاکها وقوع گسیختگی از نوع سوراخ کننده بیشتر محتمل است.

برای ارزیابی انواع گسیختگی ها دکتر اسلامی راه های مختلفی را بیان کرده اند که در فصل سوم کتاب مهندسی پی طراحی و اجرا توضیح داده است.

مقابله با نیرو های کششی:

برای مقابله با نیروهای کششی بزرگ معمولا پی ها را نیمه عمیق ویا عمیق اجرا نموده و در حالت سطحی باید دارای ارتباط و اتصال مناسبی با پی های مجاور باشد.در پاره ای موارد نیز انتهای پی در زمین را جهت افزایش مقاومت برشی و استفاده از وزن خاک روی کف پی به صورت کوره یا پداستال با قطر بیشتر نسبت به ساقه و یا بدنه اجرا می نمایند.