فراغت :

در واقع در زمان و فرصتی است که یک فرد رشد یافته و مسئولیت پذیری در طول زندگی خود فارغ از انجام کارهای مؤظف و بعد از پرداختن به امور دینی و عبادی باید با میل و رغبت و ارادة شخصی ودر نهایت آزادی از آن بهره گیرد و به فعالیتی بپردازد که آن را دوست می دارد .

زمان فراغت :

ارزشمندترین لحظات ، ساعات وروزهای زندگی انسان است . بدیهی است که ارزشمندی اوقات فراغت به موازات رشد فکری و توسعة قابلیت های شخصی و مسئولیت پذیری های خانوادگی ، حرفه ای و اجتماعی ، مضاعف می شود در زندگی کودکان و نوجوانان ، در اوقات فراغت به زمانی معنا ومفهوم روشن و ارزشمند پیدا می‌کند : که حضور مؤظف در مدرسه و انجام تکالیف مکلف را برای نخستین بار تجربه می کنند . در روزهای سال تحصیلی ، ساعت خارج از مدرسه و زمانی که دانش آموزان تکالیف آموزشگاهی را انجام داده اند و فارغ از برنامه های معمولی روزانه فرصتی می‌یابند که با انگیزه شخصی و آزاد به هدایت و نظارت اولیاء ومربیان دراین زمینه می‌تواند فوق العاده پرثمر وپربرکت باشد .

اما تعطیلات تابستانی برای اکثر دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، تعطیلاتی بسیار طولانی و افزون بریک صد روز!؟

اوقات فراغت ، به ویژه در روزهای نسبتاً طولانی هم چون تابستان ، علاوه بر اینکه مناسب ترین بستر پس از شکستن عادت های نامطلوب ، توسعة مهارت های شناختی و فعالیت های جسمی و حرکتی ، زدودن غبار اضطراب و پریشانی های فکری ، دست یابی به سلامت و آرامش روانی و اعتلای شخصیت و حضور فعال در عرصه های زندگی اجتماعی و تعامل بین فردی است ، بهترین فرصت برای ظهر و پیدایش خلاقیت های ذهنی ونوآوری‌های‌فکری است ، چراکه کودکان،نوجوانان و جوانان در طول سال‌تحصیلی یا حین انجام وظایف موظف ، فرصت چندانی برای پرداختن به اندیشه های بدیع و ایده های نو وتجربه مفروضات فکری خود نمی یابند و لذا در زمان فراغت ، بستر بروز و ظهورنورآوری‌های ذهنی ، خلاقیت ها و تولیدات برتر فکری و تجربة باورهای مولد است.

تجارب محققان خلاق و اندیشمندان نورآور در عرصه های علوم و فنون برتر حاکی از آن است که جوانه های خلاقیت ذهنی آن ها در اوقات فراغت بارور گردیده است . زیرا اشتغالات مکلف و متعهد بودن به انجام مسئولیت های مؤظف نمی گذارند اندیشه های خلاق به راحتی شکوفا شوند . بنابراین بارور شدن اندیشه های خلاق و تولیدات برتر ذهنی‌مستلزم آزادی و اختیار ، میل و اراده ، قدرت انتخاب و بهره گیری از اوقات‌فراغت، به دور از وظایف موظف و تکالیف مکلف است . اوقات فراغت همانند شمشیر دو لبه است چرا که از یک سو هموارگربستر پیدایش و ظهور و بروز خلاقیت ها و نوآوری های فکر است و از سوی دیگر می تواند زمینة آسیب پذیری های فردی واجتماعی را فراهم کند .متأسفانه اغلب آسیب پذیرهای کودکان و نوجوانان در جوامع مختلف ، درایام اوقات فراغت صورت می پذیرد . تعطیلات آخر هفته تعطیلات عید نوروز ، تعطیلات طولانی تابستان اگر به گونه ای بایسته وشایسته و با راهنمائی و آموزش های لازم مورد‌ بهره‌گیری کافی ووافی قرار نگیرند ظرفیت آسیب پذیرهای فردی و کژروی های اجتماعی نوجوانان را مضاعف می کنند .

...

(مقدمه )

«فَإذا فَرَغْتَ فَاَنْصَبْ»

بدون شک دانش آموزان هرجامعه ، سرمایه های گرانبهائی اند که اگر مورد
بی توجهی قرارگیرنددر تصمیم گیری ها مد نظر نبا شند، آن جامعه دچار خسران زیادی خواهد شد . با نگاهی به ارقام بودجه کشورهای صنعتی وپیش رفته در مقایسه با کشورهای جهان سوم فاصله زیاد بین آن دورا می توان دید .

بسیاری از کشور های توسعه یافته معتقدند‌که هرچه دراین‌ارتباط‌هزینه‌نمایند ، تبدیل به سرمایه های دیگری در ابعاد مختلف آن کشور خواهد شد .در میان
دانش آموزان با توجه به دانش آموزان متوسط جایگاه ویژه ای دارد .زیرا علاوه بر این که در آینده نزدیک می توانند در امور جامعه مؤثر واقع شوند .در زمان تحصیل هم به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند ،قادرند منشا ءحرکت های سازنده یا مخرب شوند . بدین لحاظ هر چه به این نیروی خارق العاده توجه شود از قدرت خروشان وپر تحرک آنان می توان بهره جست و هر چه به بوته فراموشی سپرده شوند ،این سیل عظیم می تواند خسارت زیادی را به وجود آورد ،

سئوا لی که دراین جا مطرح است این است که دربرابر هدر رفتن فرصت های جوانی چه کسانی مسئولند .بدیهی است که نظام تعلیم وتربیت به تنهایی نمی تواند در تربیت واستفاده صحیح از جوانان موفق شود .یکی از موضوعات بسیار مهم
برنامه ریزی برای اوقات فراغت دانش آموزان می با شد که اگر اصولی و حساب شده باشد میتوانند زمینه رشد و تعالی جامعه مهیا نمایند و کشور را از آسیبها وخطرات احتمالی که ممکن است در اثر بی توجهی به این امر گریبان گیر کشور شود مصون بدارد .فلسفه اوقات فراغت از پیچیدگی ،تنوع وتفاوتهای بنیادی برخورد است هرفرد براساس تفا وت های زیست شناختی (بیولوژیک )فرهنگی ،نگرش و تجربیات گذشته واهداف ومقاصدی که برای آینده خود دارد، تعبیرمتفاوت یا ومتضاد نسبت به‌دیگران از تأمین اوقات فراغت وچگونگی تأثیرآن برانگیز دارد . اگر ما بتوان تأثیر وتأثری را که این دو واثرانگیزواوقات فراغت یکدیگردارند را به درستی مشخص نمائیم قدم مثبتی در راه کسب هر چه بهتر علم و دانش همراه با لذت بردن از زندگی برداشته ایم .

تعریف اوقات فراغت :

اوقات فراغت را غالباً به معنا ی بیکاری ،اوقات غیرموظف ،ساعات بدون برنامه ، اوقات غیر رسمی و … تلقی می نمایند .به همین علت بزرگسالان مربیان واولیا برای جلوگیری از هدر رفتن این اوقات سعی می کنند که با برنامه ها ،سرگرمی و اشتغالات مختلف اوقات فراغت دانش آموزان را پر کنند .

حال فلسفه اوقات فراغت این است که فرد بدون اجبار وخارج از چارچوب های قبلی بودن اشتغال ورزی دیگرساخته خود با میل و رغبت به فعالیت های دلخواه خویش بپردازد و از طرف دیگر گفته می شود که اوقات فراغت منشاء خلاقیت ها باروری افکار ، شکل دهی شخصیت ، تأمین انرژی و بازیابی قوای حیات و کشف و اختراع و نوآوری و ابتکار ، بازاندیشی و اصلاح افکار ، محاسبه ومراقبت ، ارزیابی و بازیابی و ایجاد انگیزه و رغبت و میل در فرد می شود .

اوقات فراغت را به حسب تفاوت های ارزشی و فرهنگی ، نگرش ها ، تجربیات ، شرایط و موقعیت های مادی و معنوی هر فرد تعریف کرد . طبیعت آدمی اساساً به گونه ای است که دائماً در حال تعادل جوئی است . نظریه در روان شناسی انگیزشی وجود دارد که معتقد است حالات هیجانی و انگیزش با حالات متضاد و متعارض همراه می گردد که این نظریه به عنوان نظریه فرآیند متضاد
OPPOMENT PROGRESS THEORY مشهود است .

پس موضوع تحقیق :

( بررسی رابطه بین اوقات فراغت و انگیزه تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهرستان گچساران می باشد )

هدف از انتخاب موضوع :

اگر بپذیریم که مهمترین بخش شکل گیری شخصیت نوجوانان و جوانان در اوقات آزاد ، فارغ از همه وظایف و برنامه های از پیش تعیین شده بیرونی ودیگر ساخته است و اگر قبول کنیم که ذهن هنگامی به جوشش و خلاقیت می افتد که منشاء تحریک آن تمایلات درونی و خود انگیخته باشد و فرد فعالانه و با انتخاب آزاد و به دور از انتظارات بیرونی ومقبولیت نهادی و نقش بازی کردن های تصنعی ، در شکل دادن افکار و اندیشه ها واعمال خود دخالت نماید ، آنگاه می تواند به فلسفه وجودی اوقات فراغت ، آن هم با جهت گیری مثبت ، رشد دهنده و کمال‌زا پی‌برد .

با توجه به انحرافات و مشکلات پیچیده و عدیده ای که در جامعه امروزی وجود دارد برای استفاده بهینه از اوقات فراغت و تأثیر بیشتر آن بر ایجاد انگیزه در
دانش آموزان به نظر رسید که می توان قدم مثبتی در این راه برداشت و همین امر ما را مصمم کرد که به این عنوان بپردازیم شاید مثمرثمر واقع گردد .

علل و دلایل انتخاب موضوع :

نکاتی در پی می آید می توانند در علل و دلایل انتخاب موضوع مؤثر باشند :

1) فعالیت ها و برنامه های متنوع و متعددی وجود داشته باشند که در خلال آن دانش آموزان بتوانند به صورت انتخابی ، آزاد . خودانگیخته و به میل خود به
آن ها مشغول شوند وبازدهی و کارآئی مناسبی دهند .

2) از تبدیل اوقات فراغت به اوقات سرگرمی و گذراندن وقت ، صرف انرژی بیهوده و اشتغالات بدون هدف پرهیز شود .

3) زمینه ای فراهم نمود که دانش آموز فرصت کاوش ، تفکر و تأمل درباره خود ، قابلیت و خدای خویش داشته باشد .

4) باعث حرمت نفس ، شکوفائی ، زیبا دوستی ، حقیقت یابی . خیرخواهی و خیر دوستی از جمله عناصر سازندة برنامه اوقات فراغت می باشد .

دانش آموز باید بین لذت و فرح