مقاله بررسی جامع ورزش یوگا در 44 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان ............................................................................. صفحه

مقدمه .................................................................................................................... 1

تعاریف ورزش یوگا روان – فکر – جسم .......................................................... 2

کنترل تنفسی......................................................................................................... 10

کششی انگشتان پا ............................................................................................... 12

چرخش مچ پا ...................................................................................................... 13

چرخش قوزک پا.................................................................................................. 13

خم کردن زانو (1) ............................................................................................... 14

پیچ ستون فقرات ................................................................................................. 15

نیم پروانه ............................................................................................................ 16

چرخش زانو ........................................................................................................ 16

پروانه (1) ............................................................................................................ 17

پروانه (2) ............................................................................................................ 17

حرکت کلاغ .......................................................................................................... 18

حرکت انگشتان دست .......................................................................................... 19

چرخش مچ .......................................................................................................... 20

خم کردن آرنج (1) .............................................................................................. 20

چرخش شانه ....................................................................................................... 21

حرکت گردن (1)‌................................................................................................... 21

حرکت گردن (2) .................................................................................................. 21

چرخش پا ............................................................................................................ 23

پا دوچرخه (1) .................................................................................................... 24

زانو در بغل (1) ................................................................................................... 24

اله کلنگ ................................................................................................................ 26

قایق (1) ................................................................................................................ 27

قایق(2) ................................................................................................................. 28

انرژی قفل شده ................................................................................................... 29

قفل انرژی یعنی چه ............................................................................................. 29

تمرینات برای تقویت چشم ................................................................................. 30

کف دست ............................................................................................................. 31

نگاه به طرفین ...................................................................................................... 32

نگاه به جلو و اطراف .......................................................................................... 33

چرخش نگاه ........................................................................................................ 34
نگاه به بالا و پائین .............................................................................................. 35

نگاه به دور و نزدیک .......................................................................................... 36






مقدمه :

سپاس مرخدای را که از بیرنگی رنگ آفرید و از رنگ نور سپاس ایزد یکتا را که نور و صوت را درهم آمیخت و هستی را متجلی نمود عشق را در کانون آن قرار داد و انسان را به زیور نور عشق بیاراست.

یوگا اعتقاد راسخ به وجود روح و بقاء آن دارد و قانون کار ما را یک قانون ازلی لایتغیر به حساب می آورد. به منظور رهائی از کارها، پاکسازی و تطهیر را ضروری می داند.

و براین باور است که تن که ارابه روح است باید از ناپاکی ها زدوده شود و روان از ناویژگیها رهائی یابد. برای پاکسازی بدن تمرینات منظم (آساناها) را که بنام شات کار ما نامیده شده است و تطهیر بدنی می‌نماید معرفی می کند . هر گاه جسم وروان تعادل خود را باز یابند از پلیدی ها گریزان خواهند بود و روح به مقتضای فعل بالقوه عمل کند.

تمرینات یوگا مشابه دارو است که متناسب با ظرافت و حساسیت آن با بدن انسان تجویز می شود همانگونه که نسبت مصرف دارو باید رعایت شود تا منجر به نتیجه گردد. تمرینات نیز باید زیرنظر استاد و به مقدار مشخص انجام شود و الا نتایج حاصل رضایت بخش نخواهد بود.

سعی کنید قبل از تمرینات حتماً دست ها را تا آرنج و صورت را با آب سرد بشوئید.

قبل از هر تمرین سعی شود حداقل 3 تا 5 دقیقه شاواسانا را انجام دهید. هر تمرین در پایان با ماندن 5 تا 10 دقیقه در حالت شاواسانا خاتمه می یابد.

زمان تمرین بستگی دارد به فرصتی که شما برای تمرین کردن دار ید اما اگر تمرینات بین ساعت های 3 تا 6 بامداد انجام شود بعد از هر تمرینی تن با نشاط بیشتری فعالیت روزانه را آغاز می کند.

ورزش یوگا: روان – فکر – جسم

یوگا فلسفه است نه مذهب و نه چنین ادعائی دارد یوگا آئین علمی و عملی و سری و طریقی سیر وسلوک است از این رو در این طریق صحبت و گفتگو وجود ندارد، مکتبی است که درب به روی همه گشوده و میزبانی است که از هر نوع میهمانی با هر نوع اعتقاد یا سن و سال پذیرائی می کند. گرایش یوگا به شناخت درون انسان است و تاکنون سعی وافر برای کنکاش در نهاد انسان بعمل آورده و خوشبختانه در بازگشائی اسرار شگفت انگیزش آدمی دست آوردهائی داشته است.

یوگا قدمت زیادی دارد و پتانچلی تنها نظم دهنده این مکتب هشت گانه است.

یوگا می کوشد تا در اعماق بحر وجود، گوهر هستی را استخراج کند و از این طریق اعتقاد به وحدت دارد و هستی را زائیده امتزاج امواج و نیروها می داند که سرانجام ناشی از یک قدرت است که ما آن را خدا می نامیم.

یوگا اعتقاد راسخ به وجود روح و بقاء آن دارد و قانون کار ما را یک قانون ازلی لایتغیر به حساب می آورد به منظور رهائی از کارها، پاکسازی و تطهیر را ضروری می داند در انتقال این فرهنگ، عمل سالم سازی و ایجاد هماهنگی روح وجسم انحرافاتی به چشم می خورد از آن جمله در تعابیر و تفاسیر از هدف اصلی به دور می افتند و یا اینکه این تمرینات را به صورت تمرینات ورزشی می نگرند و یا به انجام تمرینات نمایشی می پردازند و بدون اینکه ظرفیت بدن در قبول حرکات محاسبه شود.

یوگا راهی است ساده و آسان که از حرکات کاملاً ابتدائی داوطلب را به انجام حرکات پیشرفته و مشکل هدایت می کند.

تمرینات یوگا مشابه دارو است که متناسب با ظرافت حساسیت آن با بدن انسان تجویز می شود همانگونه که نسبت مصرف دارو باید رعایت شود تا منجر به نتیجه گردد.

تمرینات نیز باید زیر نظر استاد و به مقدار مشخص انجام شود و الا نتایج حاصله رضایت بخش نخواهد بود.

مرکز تحقیقات یوگا در گانگا اشرام واقع در منگر در ایالت بیحار هندوستان به این مسائل توجه کرده و طی پژوهش های علمی و عملی زیر نظر اساتید و یوگیهای کارآزموده سعی نموده است که برنامه هائی را ارائه دهد تا از معایب فوق الذکر جلوگیری شود.

یوگا را باید از ساده ترین تمرین شروع کرد و به تدریج راه را ادامه داد تا توفیق انجام تمرینات پیشرفته حاصل آید.

همچنانکه کوه نورد از جلگه شروع می کند و به قله می رسد و صعود بر بالای کوه مستلزم تمرین مدام وذخیره انرژی لازم می باشد داوطلب یوگا نیز باید چنان کند، از ساده ترین به مشکل ترین حرکات

از این رو دستداران یوگا با توجه به ارزشمندی شیوه ونیاز افراد جامعه به خودسازی، داوطلب شدند که این کتاب منحصر به فرد نظر جالبی بود و به دور از هر درخواستی مقدمات نشر کتاب را فراهم نمودند ، در این رهگذر جناب حمید فروغی که از خوان نعمت یوگا بهره سلامتی گرفته دامن همت بر کمر زد و در واقع تمامی مسئولیت آن را با صرف دقت ذیقیمت خود به عهده گرفت. جای تشکر و سپاس فراوان از ایشان باقی است ضمن آرزوی موفقیت برای رهروان یوگا توصیه می شود که برای مطلوب واقع شدن تمرینات وحصول کامل سلامتی در جسم وجان نکات زیر را به هنگام تمرین در نظر داشته باشند سعی کنید قبل از تمرینات با آب سر و بدن را شستشو دهید حتما دست ها را تا آرنج و صورت را با آب سرد بشوئید.

تا آنجائیکه امکان دارد از پوشیدن لباس های تنگ والبسه تهیه شده از نخ های پلاستیکی خودداری کنید.

در تمرینات یوگا اصولا از پیراهن و شلوار گشاد و تهیه شده از کتان استفاده کنید.

هنگام تمرین از یک پتو بعنوان زیرانداز استفاده نمائید.

تمرینات یوگا بایستی سه و نیم ساعت پس از صرف غذای سنگین یا دو ساعت بعد از صرف غذای سبک انجام شود. مکان تمرین باید ثابت و نه کاملاً روشن و نه کاملاً تاریک باشد. تمرینات را در مسیر جریان باد انجام ندهید. اگر به مقتضای زمان استفاده از وسایلی نظیر پنکه یا کولر ضرورت دارد تا جائیکه امکان دارد خود را از مسیر جریان هوای سرد دور نگه دارید.

قبل از هر تمرین سعی شود حداقل 3 تا 5 دقیقه شاواسانا را انجام دهید. هر تمرین در پایان با ماندن 5 تا 10 دقیقه در حالت شاواسانا خاتمه می یابد.

برنامه تمرینات روزانه را برای نیم ساعت تنظیم کنید و تدریجا زمان آن را افزایش دهید ولی سعی کنید که بیش از یک ساعت و نیم به تمرینات آسانا و پرانایام نپردازید.

تمرین 5: خم کردن زانو (2)

در موقعیت تمرین مستقر شوید، به عوض کشیدن پای راست ران پا را نزدیک بنیی آورده و قسمت پایین پا را حول مفصل زانو به چرخش درآورید.

تمرین را ده بار در جهت حرکت عقربه های ساعت و ده بار خلاف آن انجام دهید.

همین حرکت را با پای چپ نیز تکرار کنید.
تمرین 6: پیچ ستون فقرات

پاها را بطور مجزا از یکدیگر در یک حالت راحت و آسوده قرار دهید، سپس دست راست را روی شست پای چپ گذاشته و دست چپ را بسمت عقب برگردانید. دراین حالت هر دو دست باید کاملاً کشیده و در یک امتداد باشند.

سر را به عقب برگردانده و به دست چپ نگاه کنید، کمر را نیز همزمان با سر، برگردانده و در حالت کمی توقف کنید، سپس دست چپ را روی انگشت شست پای راست قرار داده و بازوی راست را بسمت عقب بطور کاملاً کشیده برگردانید حرکت را 10 تا 20 دور انجام دهید.

تمرین را آرام شروع کرده و بتدریج بر سرعت آن بیفزائید.
تمرین 7: نیم پروانه

ساق پای راست را خم کرده روی ران پای چپ قرار دهید با دست چپ کف پای راست را بگیرید و دست راست را روی زانوی راست قرار دهید، با کمک دست راست پای خم شده را به آرامی به سمت بالا و پایین حرکت دهید. در این حالت ماهیچه‌های پا باید تا حد امکان سست و شل باشد، همین حرکت را عیناً با زانوی پای چپ انجام دهید.

پس از چند روز یا چند هفته تمرین قادر خواهید بود که زانوها را براستی و بدون هیچ گونه فشاری روی زمین قرار دهید.
تمرین 8: چرخش زانو

با دست چپ پای راست را محکم نگهدارید، در این حالت زانوی پای خم شده را بصورت دایره به حرکت درآورده و سعی کنید که بتدریج قطر این دایره را زیاد کنید.

تمرین را 10 بار در جهت حرکت عقربه های ساعت و 10 بار خلاف آن انجام دهید.

همین حرکت را با پای چپ نیز تکرار کنید.



تمرین 9: پروانه (1)

کف هردو پا را بهم چسبانیده و پاشنه‌های پا را نیز به بدن چسبانید انگشتان دست ها را به یکدیگر قلاب کرده زیر پاها قرار دهید سپس به کمک آرنج ها هر دو زانو را به سمت زمین نزدیک کرده و در این حالت ضمن خم کردن بدن سعی کنید که سر را نیز به زمین نزدیک نمایید، پس از کمی توقف به حالت اول برگشته و حرکت را تکرار کنید.
تمرین 9 : پروانه (2)‌

کف هر دو پا را به هم چسبانده و دست ها روی زانوها قرار دهید سپس به کمک فشاری که از طرف بازوها وارد می شود سعی کنید که زانوها را بسمت زمین نزدیک کرده و بعد آنها را رها کنید.

این تمرین را هر بار حداقل 20 مرتبه انجام دهید.
تمرین 9: پروانه (3)‌

درحالت تمرین قبل نشسته ولی هر دو دست را پشت بدن قرار داده بطوری که بازوها کاملاً راست و کشیده باشند در این حالت «پس از استقرار و تمرکز» زانوها را به سمت بالا و پائین به حرکت درآورید. این تمرین هر بار حداقل 20 مرتبه انجام شود.


تمرین20: اله کلنگ

به پشت دراز بکشید، هر دو پا را خم کرده روی سینه قرار دهید. انگشتان دست را بیکدیگر قلاب نموده پشت سر بگذارید در وضعیت که مستقر شدید تمام بدن را از یک سمت ( راست به چپ) به سمت دیگر بطور کامل به چرخانید، بطوریکه هر بار یکی از پاها با زمین تماس پیدا کند. دقت کنید که موقع چرخاندن بدن آرنج ها از جای خود حرکت نکند حرکت را ده بار انجام دهید.

تمرین 20: اله کلنگ (2)

در موقعیت تمرین (بطور نشسته) قرار گیرید و هر دو دست را جلوی زانوها بهم قلاب کنید. به کمک فشاری که به زانوها می آورید بدن را به سمت عقب برگرداند. بطوریکه فقط سر و گردن (مهره های گردن) روی زمین واقع شود. زانوها مقابل پیشانی و روی سربرسد. سپس به حالت اول نشسته- فقط کف پا روی زمین برگردید. تمرین را ده بار انجام دهید.

توجه:

برای پیشگیری از ضربه خوردن به نخاع ( مهره های گردن) این تمرین را روی پتو انجام دهید.

- دقت کنید موقع تمرین پشت سر به شدت با اصابت نکند.

محدودیت تمرین:

کسانیکه دچار عوارض مغزی باشند این تمرین را انجام ندهند.

فایده:

- حرکت بسیار موثری است برای ماساژ پشت (ستون فقرات) باسن و مفاصل ران

- بهترین زمان برای انجام این تمرین، صبح کمی پس از بیدار شدن است.
تمرین (2): قایق (1)‌

به پشت دراز بکشید، دست ها را در اطراف بدن بطوری که کف دست ها روی زمین باشد قرار دهید. همزمان با یک تنفس عمیق پاها و تنه ( بدن) را با اندازه 30 سانتی متر از زمین بلند کنید. در این وضعیت باید بازوها و شست به در یک امتداد قرار گیرند. پس از کمی توقف با حبس دم، همزمان با باز دم خیلی آرام به حالت اول برگشته و بدن را کاملاً شل نمود. و رها سازید.

این حرکت را پنج بار تکرار کیند.


تمرین : 21 قایق (2)

در موقعیت تمرین قبل مستقر شوید اما این بار با مشت‌های گره کرده تا جائی که امکان دارد پاها و بدن را از زمین بلند کنید. (همزان با دم) سپس بسرعت ( همراه با بازدم ) بزمین برگردید دقت کنید که موقع تماس بدن با زمین بدلیل سرعت عمل آسیبی به شما وارد نیاید.

تمرین را 5 بار تکرار کنید.

تنفس:

دم – هنگام بلند شدن از زمین – حبس دم – توقف در حالت – تا زمان تحمل – بازدم – هنگام بازگشت به زمین

توجه:

توقف در حالت تا زمانی باید باشد که ماهیچه های شکم به لرزش درآید.

فایده:

تمرین خوبی است برای ریلکس دادن به ماهیچه و مفاصل برای افراد عصبی و هیجانی بسیار مفید است.


انرژی قفل شده:

اغلب اشخاص بویژه مبتدیان بعلت انقباض عضلاتی و خستگی مفاصل انجام تمرینات اعم از سنتی یا کلاسیک با مشکلات زیادی روبرو هستند. تمامی تمرینات دسته بندی شده در پاوان موکت آسانا در شل کردن عضلات و ماهیچه‌های بدن بسیار موثر است اما تمریناتی که تحت عنوان قفل انرژی در پی خواهد آمد علاوه بر سودمندی‌های فوق به مبتدی کمک می‌کند تا آمادگی کامل را برای انجام آساناهای پیچیده کسب نماید.

اشخاصی که بطور مستمر آساناها را انجام می دهند در بعضی مواقع احساس خستگی و گرفتگی و عضلانی می کنند. این تمرینات برای نرم نگهداشتن مفاصل ضروری است.
قفل انرژی یعنی چه؟

انرژی در فرم پرانا (نیروی زندگی) در تمام قسمت های بدن وجود دارد این انرچی بطور آزاد در بدن در حال جریان است. اما بعلت عکس العملهای نامناسب شیمیایی در بدن از جریان آزاد این انرژی جلوگیری می شود. این مسئله باعث بوجود آمدن خشکی رماتیسم و انقباض ماهیچه‌ها می گردد.

این تمرینات سموم را از بدن خارج کرده و باعث می شوند عکس العملهای بدن با یکدیگر هماهنگ شوند. یکی از عوارض این عدم تعادل و هماهنگی، اختلال در غدد ترشحه داخلی است. آزمایشات علمی که در قسمت های مختلف دنیا مانند شوروی، لهستان، فرانسه، آلمان و هندوستان انجام شد، نشان می دهد که آساناها و تمرینات قفل انرژی در هماهنگ کردن سیستم غدد مترشحه بسیار موثر می باشند. در نتیجه افرادی که قادر به انجام آساناها نیستند باید ابتدا تمرینات قفل انرژی را انجام داده تا بدن خود را برای انجام سایر آساناها آماده سازند و در حقیقت فعالیت های قسمت های مختلف بدن را باید با یکدیگر هماهنگ سازند.

تمرینات برای تقویت چشم:

انجام این دوره از آساناها باعث درمان اکثر بیماریهای (عضلانی و بصری) مربوط به چشم می‌شود.

مشروط بر اینکه با صبر و استقامت و اصرار انجام شود و بیشتر کسانی که این آساناها را در مدت زمان طولانی انجام داده اند دیگر از عینک طبی استفاده نمی کنند.

*مقاله درمورد کمر درد و راه های جلوگیری از آن*

به نام خدا

مقدمه:

وای کمرم، این شکوه معمولترین شکوه ای است که به گوش پزشکان می‌خورد. در واقع این ناراحتی به سراغ خیلی ها، از هر سن، جنس، صنف و طبقه اجتماعی که باشند می‌رود. پس باید گفت یک مشکل همگانی است.

علل کمردرد متعدد و گوناگون است، همینطور روشهای تشخیص و درمان آن. لذا این چندگونگی کم و بیش وسایل تشویش بیماران مبتلا به کمر درد را فراهم آورده و تا حدودی موجب بدبینی و ترس و هراس آنان می شود و اغلب باعث می شود بیماران پیگیر مراقبتهای پزشکی نباشند.

این برگردان اصولاً محدود است به بحث دربارة مسائل مربوط به ستون مهره های کمر بزرگسالان که پی آمد آن معمولاً کمردرد است. در این بحث مرور کوتاهی خواهیم داشت به ساختمان ستون فقرات، دیسک بین مهره ای، سبب شناسی دیسک کمر، چگونگی انجام کارهای روزمره و ورزشهای مناسب سنین مختلف تا کمتر دچار این مشکل بشویم.

ستون فقرات بمانند حلقه های زنجیره ای استخوانی است که بوسیله سیستمی از مفاصل بهم متصل شده و توسط دیسکها، کپسولها، لیگمانها و عضلات حفظ و مستحکم می‌شوند. در ضمن ستون فقرات نخاع شوکی را در داخل خود جای داده و از نخاع و اعصاب جدا شده از آنها نگهداری می کند. از خصوصیات ستون فقرات می توان گفت که بطور اختصاصی انرژی را جذب کرده و برحسب موقعیت بدن( زمان انجام ورزشهای مختلف، برداشتن اجسام سنگین . . . . ) زمانی بسیار سفت و محکم و زمانی انعطاف پذیر می شود. در طول زندگی هر فرد این ساختمان به دلایل مختلف مثل بالا رفتن سن، حوادثی مثل ضربه و سقوط از بلندی یا بیماریها دچار ضعف و ناتوانی می شوند. لذا بایستی توجه کرد چه حالت های پاتولوژیکی باعث تغییرات در سلامت این ساختمان می شود.

ستون فقرات کمری شامل پنج مهره می باشد که مجموع آنها به شکل استوانه ای کوتاه می باشد بطوریکه هر مهره را به تنهایی در نظر بگیریم بدنه در جلو و پدیکولها در عقب یک ظاهر نعل اسبی به مهره می دهد(شکل 1)

شرح مختصری از نخاع شوکی و ارتباط آن با مهره ها:

در ضمن مهره های کمری انسان قبل از چهل سالگی فشاری در حد KN 8 ( هشت کیلو نیوتن، هر کیلو نیوتن معادل 10 کیلوگرم می باشد) یعنی 80 کیلوگرم را می تواند تحمل کند که بعد از چهل سالگی حدود 50 درصد مقاومت مهره کم می شود(KN 4) پس بایستی در انجام کار و حتی ورزش برای سلامتی را در سن قبل از چهل سالگی و بعد از آنرا متناسب با گفتار فوق در نظر گرفت تا از آسیب مهره ها پیشگیری شود.

کمر دردLow Back Pain

تعداد مراجعین شاید بتوان گفت که کمر درد بعد از سرما خوردگی شایع ترین بیماری در انسان است یا بهتر بگوئیم بیشترین تعداد مراجعین به درمانگاههای روماتولوژی و ارتوپدی را کمردرد تشکیل می دهد. این مورد در همه جای دنیا جزو متداولترین ناراحتیهای انسانی بوده و در ایران هم از بیماریهای شایع و آشنا برای پزشکان است. متأسفانه تشخیص و ارزیابی آن و داروهای تجویز شده در ایران کاملاً غیر منطقی و گاهاً مضر است. در این کتاب سعی می شود کمردرد را با زبانی علمی اما ساده بیان نموده و از نظر آناتومیک به دردهایی که از قسمت پایین ستون فقرات ازL3 تا L5 و از مفاصلL1 ـ L5 استخوان ساکرم منشأ میشوند را کمردرد بگوئیم و سایر دردهای پشت را جزء کمردردها محسوب نداریم.

مضافاً 80 درصد افراد در طول زندگی حداقل یکبار بعلت کمردرد به پزشک مراجعه می کنند. این دردها ممکن است باعث از دست رفتن ساعات کار فعال گردند اکثر دردهای کمری بهنگام کار پدید می آید. تغییرات در شیوه کار و زندگی و جابجائی در شیوع این بیماری نقش عمده ای دارد در سنین 25ـ50 سالگی که فعالترین سالهای زندگی انسان از نظر شغلی میباشد کمردرد شایع است. کمردرد را به دو صورت حاد و مزمن از نظر کلینیکی تقسیم می نمایند یک کمردرد حاد به صورت زیر تقریباً از بین می رود:

33 درصد بیماری در عرض یکماه 70 درصد بیماران دو ماه و 86 درصد آنها در مدت 3 ماه بهبودی کامل پیدا می کنند و بقیه بیماران بصورت مزمن در می ایند.

آمار منتشره در انگلستان نشان می دهد که سالیانه در حدود دو میلیون نفر از افراد بیش از 15 سال به علت کمردرد به پزشک مراجعه می کنند. 5% از این افراد پس از یک مرتبه مراجعه بهبود نیافته و برای دفعات بعد مراجعه می کنند، 10% از این افراد جهت ادامه درمان در بیمارستان بستری شده و فقط 10% از بیماران بستری احتیاج به درمان جراحی دارند.

در آمریکا در بین بیماریهائی که باعث ناتوانی از کار و مرخصی ناشی از آن در افراد کم تر از 45 سال می گردد کمردرد در درجه اول قرار دارد. در افراد بین 45ـ64 سال بعد از بیماری های قلبی و آرتریت روماتوئید کمردرد در درجه سوم قراردارد.

*مقاله امنیت شغلی و با رویکرد ایمنی و سلامت*

امنیت شغلی با رویکرد ایمنی و سلامت و نقش آن در نگهداری کارکنان سازمان

چکیده

این مقاله به بررسی یکی از عوامل مهم نگهداری کارکنان یعنی ایمنی و سلامت حرفه‌ای می‌پردازد. در ابتدا تعریف و مفاهیم مربوط ارائه می‌شود و سپس روش‌های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار نام برده شده و به قوانین ایمنی و سلامت حرفه‌ای در ایران اشاره می‌گردد. همچنین فرهنگ، سخت افزار و سیستم‌ها که عوامل کلیدی در ایمنی و سلامت حرفه‌ای هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند. مواردی راهنما به منظور ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت ارائه می‌شود. انواع برنامه‌های ایمنی بر مبنای مشوق و برمبنای رفتار تحلیل می‌شوند. بعد از این مطالب استرس مرد بررسی قرار می‌گیرد. پس از تعریف استرس و عوامل بوجود آورنده آن، عواملی که بر آن اثر گذاشته و از آن اثر می‌پذیرند، بررسی شده و سپس راهکارهایی در چارچوب مدیریت استرس برای بهینه کردن آن ارائه می‌شود.

1- مقدمه

یکی از رسالت‌های اساسی مدیریت منابع انسانی نگهداری کارکنان توانمند می‌باشد. از آنجا که اقدامات نگهداری، مکملی بر سایر اقدامات و فرایند‌های مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی به نحو بایسته انجام شود بدون توجه کافی به امر نگهداری نتایج حاصل از اعمال مدیریت چندان چشمگیر نخواهد بود. نظام نگهداری منابع انسانی ابعاد متعددی را شامل می‌شود که می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم نمود: دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراری بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجرای برانامه‌های ورزش و تندرستی و بعضی خدمات مشابه. دسته دوم شامل مواردی است که تقویت‌کننده روحیه علاقمندی کارکنان به کار و محیط کار می‌باشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی. در صورت داشتن توجه و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آنها منتهی می‌شود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در مقاله حاضر تأکید اصلی بر روی موارد دسته اول است به این صورت که در ابتدا در مورد اصطلاحات ایمنی و سلامت و جنبه‌های قانونی آن بحث می‌شود و در ادامه به برنامه‌ها و راهکار‌های مدیریت ایمنی و سلامت حرفه‌ای پرداخته می‌شود. در قسمت دوم مقاله بحث سلامت کارکنان با توجه به عامل کلیدی استرس در محیط کار با تمرکز بر روی شناخت و بهینه سازی میزان استرس بررسی می‌شود. در پایان امید است که توجه و بکارگیری مطالب و راهکار‌های این مقاله در افزایش ایمنی و سلامت محیط کار، بهینه سازی سطح استرس و ایجاد امنیت شغلی مناسب و در نهایت ایجاد رضایت شغلی موثر باشد که این نیز یکی از عواملی است که در بهبود مستمر و تعالی سازمان‌ها باید در نظر گرفته شود.

2- امنیت شغلی¹ در آینده

در آینده و در تجارت تغییرات سریع باعث کوچک‌تر شدن سازمان‌ها می‌شود و سازمان‌ها به سمت مجازی شدن پیش می‌روند. سازمان‌ها به صورت یک هسته مرکزی در می‌آیند و سایر قسمت‌ها و کارکنان به صورت موقت در اطراف آنها قرار می‌گیرند و اکثر مردم برای خود کار خواهند کرد. پرداخت‌ها به صورت قسمتی از سود خواهد شد و جای دستمزد‌های ثابت را می‌گیرد. کارکنان خود را باید با قرارداد‌های نامعین و مستقل وفق دهند. در این شرایط کارکنان مجبورند همواره در حال یادگیری باشند که دلیل این وضعیت افزایش روزافزون رقابت است. در آینده امنیت استخدام بر مبنای توانایی کارکنان در ایجاد ارزش افزوده می‌باشد. با توجه به این عوامل می‌توان نتیجه گرفت که در آینده عمده مسئولیت ایمنی و سلامت به عهده کارکنان است (وارن 1996؛ یوسف 1998).

3- تعاریف و مفاهیم ایمنی و بهداشت کار

• ایمنی²: ایمنی میزان دوری از خطر تعریف شده است. ایمنی یک موضوع حفاظت نسبی از برخورد با خطرات است و کمیتی نسبی می‌باشد.
• خطر بالقوه³: شرایطی که دارای پتانسیل صدمه به افراد، خسارت به تجهیزات و ساختمان‌ها، از بین بردن مواد و ... باشد.
• خطر بالفعل⁴: واژه خطر بالفعل بیان کننده قرارگرفتن نسبی در معرض یک خطر بالقوه می‌باشد ولی وقتی که یک خطر بالقوه وجود داشته باشد الزاماً یک خطر بالفعل را به همراه نخواهد داشت.
• حادثه ناشی از کار⁵: حادثه یک رویداد یا واقعه برنامه ریزی نشده و بعضاً آسیب‌رسان و خسارت‌آور است که انجام، پیشرفت، یا ادامه کار را به صورت طبیعی مختل ساخته و همواره در اثر یک عمل یا انجام یک کار غیرایمن یا در اثر شرایط غیرایمن یا در اثر ترکیبی از این دو به وقوع می‌پیوندد.