چکیده

گفتن ندارد اما نظام آموزشی به کارخانه‌یی می‌ماند که اگر چه ظاهرا هدف آن «آدم‌سازی» عنوان شده است اما معدودند افرادی که از زیر دندانه چرخ‌های آن، ذهن و زبان سالم به در ببرند. این نظام به واسطه کارکردی که دارد، نه عزت‌نفس لازم را برای دانش‌آموز به ارمغان می‌آورد ونه احترام دیگران را در نظر او برجسته می‌سازد. دانش‌آموزان به مثابه اشیایی به‌طور چند نفری در جعبه‌هایی به نام کلاس کنار هم چیده می‌شوند. همکلاسی‌ها نه همدیگر را و نه معلم‌شان را انتخاب نمی‌کنند. همنشینی‌ها به‌طور تصادفی و انتصابی است. در نتیجه فضای ارتباطی با همدیگر در یک مقطع زمانی چندماهه، اعتماد و اطمینان لازم را ندارد. در طول زمان یکسری اطلاعات به آنها آموزش داده شده و آنها ناچارند پس از مدتی همان مطالب را پردازش کنند. ارتباط و دیالوگ میان بچه‌ها قدغن و معلم متکلم‌ وحده است. مهم‌تر ازهمه، آنها به عنوان یک نیروی انسانی ذخیره تلقی می‌شوند که در آینده به درد جامعه خواهند خورد، پس ضمن اینکه پا روی دل و احساس‌شان می‌گذارند، باید دروسی را فرا گیرند که آموزش و پرورش فکر می‌کند، به درد خواهد خورد. با این وجود این فضا نمی‌تواند و نباید بدون قاعده و مقررات باشد و همین نقطه امیدی برای حضور به موقع اخلاق است.

تا پیش از این جامعه در سایه سار اخلاق نشسته بود و کوچه‌ها کم و بیش به دست یکی، دو سلام فتح می‌شدند. ارتباط بین خانه، مدرسه، مسجد و بازار چنان قوی بود که هرچه دیده می‌شد، جز خیر، تعاون و همدلی نبود. شاید چون ضعف و خلأ اخلاقی محسوس نبود، نظام آموزشی نیز مسوولیتی در این باره نداشت. امروزه اما آدمی کودکی خودش را گم کرده است و درقحطی آب، هوا، اخلاق و خوبی به سختی نفس می‌کشد. خانواده‌ها دیگر کارکرد پیشین خویش را از دست داده‌اند. وجود طلاق روانی میان والدین، بروز پدیده تک فرزندی،تجمل‌گرایی، کارمضاعف بیرون از خانه، مشکلات ترافیک، دوری از پدرو مادربزرگ و سایر بستگان، تنها برخی از عوامل مخل عملکرد خانواده محسوب می‌شوند. برای مثال، در گذشته همه افراد خانواده برای صرف غذا دور یک سفره جمع می‌شدند و این باعث ایجاد و تقویت روابط میان افراد می‌شد ولی حالا با وجود فست‌فودها، این ارتباط‌ها کم شده است. در نتیجه تنها گزینه موجود، روی آوردن به مدرسه است.

آموزش مبنای توسعه است و سرمایه های انسانی[1]در دنیای امروز ارزشی گرانبها تر از ثروتهای طبیعی و زیر زمینی پیدا کرده اند، این از آن روست که انسانهای دانا و توانا سرمایه های حقیقی و واقعی هر کشور را تشکیل می دهند، چرا که منبع پایدار هر جامعه، نیروی انسانی آن است که از لحاظ فکری، عاطفی و اجتماعی تربیت شده باشد( فروند 1973). از سوی دیگر بهبود کیفیت آموزش و پرورش در گرو تهیه و تدوین برنامه های مناسب تحصیلی و آموزشی به منظور پاسخگویی به نیازهای دانش آموزان و بهبود کیفیت آموزشی معلمان است(باندی و وایلز 1382( و همه این موارد به مدرسه برمی گردد. در میان ارکان مدرسه، نقش معلم( عامل نیروی انسانی) از همه مهمتر و چشم گیر تر است، اینکه بهکار گیری معلمان از چه فرآیندی پیروی می کند و چه مراحلی را می پیماید، یا چه بخش ها و واحدهایی در وزارت آموزش و پرورش در گیر این مساله می باشند، اغلب از نظرها دور مانده است. چگونگی استخدام معلمان و دستگاهای دست اندرکارآن، در نمودارهای مختلف تشکیلاتی نهاد تعلیم و تربیت ایران، به طور معمول وبارها دستخوش تغییر شده است. با توجه به اینکه حجم عظیمی از فعالیت های وزارت آموزش و پرورش درگیر تامین و تربیت منابع انسانی مورد نیاز جامعه و از جمله برای خود این سازمان است، لذا توجه به نیروهای انسانی آن، در کلیه زمینه ها می تواند این وزارت خانه را در تحقق هدف های آن یاری رساند.

فهرست مطالب:

مقدمه ........................................................................................... 1

فصل یکم ـ کلیات

- بیان مسأله .................................................................................. 3

- اهمیت پژوهش ............................................................................. 4

- هدف پژوهش................................................................................ 9

- پرسشهاى پژوهش........................................................................ 9

- کلید واژه ها.................................................................................. 10

فصل دوم ـ ادبیات و پیشینه پژوهش

- سیرتحولات نظام تربیت معلم در ایران................................................ 13

- چگونگی گرینش معلم..................................................................... 15

- شیوه های استخدام و جذب معلمان.................................................. 23

- جایگاه تربیت و به کار گیری معلمان در قوانین آموزش و پرورش................. 27

- تامین و تربیت نیروی انسانی........................................................... 27

- سیاست های اجرایی تامین نیرو در دوره های مختلف.......................... 28

- برنامه ریزی نیروی انسانی در آموزش و پرورش.................................... 31

- ماموریت های وزارت آموزش و پرورش................................................. 31

- ساختار آموزش و پرورش.................................................................. 32

- نمودارهای ستاد آموزش و پرورش..................................................... 40

- سطوح تصمیم گیری در سازمان های آموزش و پرورش........................... 41

- رویکردهای توسعه و بهبود کیفیت در آموزش و پرورش........................... 43

- پیشینه پژوهشی.......................................................................... 45

فصل سوم ـ روش تحقیق

- روش پژوهش................................................................................. 70

- روش گردآوری اطلاعات.................................................................... 70

- تجزیه و تحلیل یافته ها.................................................................... 70

- جامعه آماری‏و نمونه تحقیق.............................................................. 70

فصل چهارم - تجزیه و تحلیل

- تربیت و به کار گیری معلمان در قوانین آموزش و پرورش

- قوانین آموزش و پرورش در ایران......................................................... 72

- قانون تشکیل شوراهای منطقه ای..................................................... 74

- شورای عالی آموزش و پرورش و قوانین آن........................................... 80

- قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها، شْهرستانها و مناطق81

- تربیت معلم و آموزش ضمن خدمت...................................................... 82

- قانون تاسیس دارالمعلمین مرکزی..................................................... 84

- قانون تربیت معلم و تاسیس دانشسراهای مقدماتی............................. 86

- دانشسرای کشاورزی و سایر مراکز تربیت معلم.................................... 87

- دانشگاه تربیت معلم....................................................................... 90

- قوانین و مقررات تربیت معلم پس از انقلاب اسلامی............................... 91

- مراکز تربیت معلم فتی و حرفه ای...................................................... 95

- تعهد خدمت در آموزش و پرورش......................................................... 95

- آموزش ضمن خدمت........................................................................ 98

- قانون تشویق معلمان باز نشسته به ادامه همکاری با آموزش و پرورش...... 108

- قانون اهداف و وظایف آموزش و پرورش................................................ 109

- آموزش متعهدین خدمت در آموزش و پرورش.......................................... 111

- لایحه نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران............................... 115

- جدول عوامل و ضوابط طرح طبقه بندی مشاغل معلمان........................ 128

- لایحه اصلاح سلختار نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.......... 130

- اصلاحات در آموزش و پرورش............................................................. 133

- منشوراصلاحات در آموزش و پرورش..................................................... 135

- سند ملی توسعه آموزش و پرورش..................................................... 141

- دانشگاه تربیت معلم پیامبر اعظم...................................................... 144

ساختارها و تشکیلات وزارت آموزش و پرورش

- سازمان اداری و تحولات تشکیلاتی وزارت آموزش و پرورش تا سال 1358.... 146

- تفکیک و تقسیم وزارت فرهنگ به دو وزارتخانه آموزش و پرورش و فرهنگ و هنر 153

- تشکیل وزارتخانه های آموزش و پرورش و آموزش عالی.......................... 155

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش در سال 1350.................................. 157

- وزارت آموزش و پرورش در سال 1357.................................................. 158

- تشکیلات ستادی وزارت آموزش و پرورش از 1350 تا 1357....................... 158

- تحول ساختاری وزارت آموزش و پرورش بعد از انقلاب تا 1371................... 159

- معاونت های مرتبط با به کار گیری معلمان در نمودار تشکیلاتی سال 1358161

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش تا سال 1384................................... 164

- بررسی و تحلیل ساختار و تشکیلات آموزش و پرورش ایران..................... 165

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش در سال 1383.................................. 175

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش در سال 1385.................................. 178

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش در سال 1387.................................. 178

- تشکیلات ستادی آموزش و پرورش در سال 1388.................................. 180

فصل پنجم - یافته ها، نتیجه بررسی، محدودیت‏ها و پیشنهادها

- یافته ها- نتیجه بررسی................................................................... 184

- محدودیت ها.................................................................................. 188

- پیشنهادها.................................................................................... 188

- کتابنامه