گزارش کارآموزی تولید فرآورده‌های بهداشتی شرکت پاکشو در 76 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست

عنوان صفحه

تاریخچه شرکت پاکشو.......................................................................................... 3

مو و لزوم استفاده از شامپوها............................................................................. 4

شامپو و انواع آن................................................................................................... 7

دترجنت‌ها (سورفکتانت‌ها) و انواع آن................................................................... 9

تری اتانول آمین لوریل سولفات............................................................................ 17

سولفوساکسیناتها.................................................................................................. 17

فتی اسید آلکانول آمید........................................................................................... 18

ایمیدازولین‌ها......................................................................................................... 19

بتائین‌ها.................................................................................................................. 20
عوامل حالت دهنده مو........................................................................................... 21

محافظت کننده‌ها.................................................................................................... 22

عوامل شفاف کننده................................................................................................ 23

عوامل غلظت دهنده................................................................................................ 24

افزودینهای که به پایداری شامپو کمک می‌کنند..................................................... 25

کف......................................................................................................................... 25

مواد اولیة شامپو و کنترل کیفیت آنها................................................................... 26

آب و کنترل کیفیت آن............................................................................................ 37

فرمولاسیون دو نوع شامپو و مایع دستشویی...................................................... 41

مراحل ساخت شامپو............................................................................................. 43

کنترل کیفیت محصول............................................................................................ 45

روشهای اصلاح محصول...................................................................................... 49

نرم کننده‌های لباس............................................................................................... 50

سفیدکننده‌ها ......................................................................................................... 52

مایع ظرفشویی....................................................................................................... 55

جرم گیر................................................................................................................ 58

شیشه شوی........................................................................................................... 60

نرم کنندة موی سر................................................................................................ 62

میکروبیولوژی....................................................................................................... 63

مقالات


تاریخچه شرکت پاکشو

شرکت پاکشو از سال 1340 در کارخانه کوچک به مساحت 400 مترمربع و تنها 5 نفر در آن مشغول به کار بودند آغاز بکار کرد و نخستین محصول خود یعنی مایع طرفشویی گلرنگ را به بازار فرستاد. یک سال بعد مایع سفیدکنند و پس از چهار سال یعنی در سال 1345 مایع شیشه‌شوی گلرنگ را به بازار مواد شوینده و پاک کننده عرضه کرد شرکت پاکشو در سال 1346 یکی از محصولات خود یعنی جرم گیری توالت گلرنگ را وارد بازار کرد و 6 سال بعد یعنی سال 1351 امتیاز تولید چهار فرآوردة‌ یاد شده بطور رسمی به شرکت پاکشو واگذار شد و به این ترتیب دورة تازه فعالیتهای تولیدی این شرکت تداوم یافت. در طول سالهای 53 و 54 محصولاتی چون پودر لباسشوئی و ظرفشویی و صابون و مایع دستشوئی به بازار عرضه شد.

پس از انقلاب فرآورده‌هایی در اولویت تولید قرار گرفت که مواد اولیه آن در شرکت وجود داشته باشد. در اجرای این سیاست از سال 68 به بعد تولیدات منحصر به مایع ظرفشوئی، سفید کننده، جرم‌گیر توالت وشیشه‌شوی مورد استقبال فراوان و غیر قابل پیش‌بینی مصرف‌کنندگان قرار گرفت و در نتیجه شرکت ناچار شد تشکیلات خودرا گسترش دهد.

بطوریکه هم اکنون فعالیتهای تولیدی این شرکت با استفاده از خدمات کارکنان این واحد در بخش‌های گوناگون تولید، تحقیقات و توسعه کنترل و کیفیت امور اداری و حتی همچنین نظارت دقیق 40 کارشناس مجرب و ماهر در رده‌های دکترا، مهندسی و کارشناسی ارشد با موفقیت ادامه دارد.

مو و لزوم استفاده از شامپوها:

ابتدا نگاهی گذرا به ساختان مو خواهیم داشت سپس روشهایی که مواد مصرفی در شامپوها و حالت دهنده‌های مو می‌تواند ساختمان مو را تحت تأثیر قرار دهند بررسی می‌شوند.

ساختمان مو بر اساس نژاد، تغذیه ومنطقه‌ای که فرد در آن قرار دارد و خصوصیات وراثتی متغیر است. ولی به طور کلی سه منطقه در برش عرضی مو دیده می‌شود.

لایة اول کوتیکول است که خارجی‌ترین لایة مو است. از پروتئین کراتینه شده تشکیل شده است و بصورت فلس‌هایی است که بر روی هم قرار گرفته‌اند. مقاومت موی انسان نسبت به مواد شیمیایی به میزان ضخامت لایة کوتیکول آن بستگی دارد. اگر چنانچه لایة کوتیکول مو آسیب ببیند مو حالت خشکی و خشنی پیدا خواهد کرد.

لایة کورتکس زیر لایة کوتیکول قرار دارد و قسمت اعظم مو را تشکیل می‌دهد. این لایه از سلولهای سوزنی شکل تشکیل شده که در طول محور لیف مو قرار دارند. الاستیسیته و قدرت مو به ساختمان کورتکس بستگی دارد. کورتکس از اسیدهای آمینه مانند تریپتوفان و تیروزین واز اجزاء بسیار کوچک معدنی و از ترکیبات گوگرددار مانند سیستین تشکیل شده است.

کانالی که در مرکز مو قرار دارد مدولا نامیده می شود که معمولاً از کراتین نرم تشکیل شده است. گفته می‌شود که این لایه بر خواص شیمیایی و مکانیکی مو تأثیر چندانی ندارد.

لایة کوتیکول مناسبترین لایه برای ایجاد تغییرات ساده در مو می‌باشد. براقیت و نرمی مو توسط افزودن مواد شیمیایی کراتین دار به کوتیکول مو تأمین می‌شود. تشکیل لایه یا فیلمی بر روی تار مو به صورت ممتد یا غیر ممتد باعث بهبود خواص فیزیکی فلس‌های مو، براقیت و نرمی می‌شود که خود بر خواص نوری مو مؤثر است. برای این منظور می‌توان از یک نرم کنندة اسیدی استفاده کرد.

در اثر جذب مواد شیمیایی در لایة کوتیکول، براقیت، شفافیت و سهولت برهم لغزیدن تارهای مو بهبود می‌یابد.

گروههای آمینو آزاد کراتین مو، هر چند منبع الکترون می‌باشند ولی از لحاظ شیمیایی بدون بار هستند. این گروهها می‌توانند از لحاظ پیوند الکترواستاتیکی باترکیباتی که از لحاظ الکترونی ضعیف هستند پیوند یافته و یک کمپلکس قوی ایجاد نمایند. دترجنت‌های کایتونی به عنوان اسید لوئیس و مو به عنوان بازلوئیس عمل می‌کند وعمل جایگرینی مواد در لایة‌ کوتیکول انجام می‌شود.

هنگامی که مو تحت تأثیر مواد شمیایی قرار می‌گیرد کورتکس مو در محل انتهایی مو به صورت بی‌حفاظ باقی می ماند. جایگزین کردن مواد حالت دهنده در این قسمت به علت اندازه بزرگ مولکول محدودیت دارد. بنابراین همانگونه که یک مولکلول وارد این جزء مو می‌شود می‌تواند از آن جز نیز خارج شود مگر آنکه با لایة کورتکس واکنش‌ دهد.

مدولا به علت غیر قابل دسترس بودن کمتر در دسترس عملیات حالت دهندگی قرار می‌گیرد.

ریشة مو مواد چربی را ترشح می‌کند که این مواد محتوی اسیدهای چرب، روغنهای اولیئک چربیها، هیدروکربنها و استرونیدها می‌باشد.

به منظور زدودن چربی، لازم است که ماده‌ای که چربی را به خود جذب می‌کند که به نام مواد دیترجنت نامیده می‌شود به شامپو افزوده می‌شود. این ماده باید موجب خیس شدن مو شود. این عمل از طریق کاهش کشش سطحی آب انجام می‌شود. ثانیاً کشش بین چرک و مو باید تا حدی کاهش یابد که ذرات چرک توسط محلول دیترجنت جانشین گردند.

در انتخاب دیترجنت لازم است به موارد زیر توجه کنیم:

1-اثر دیترجنت بر روی سطح مورد نیاز

3-پایدرای دیترجنت

3-اثربخشی دیترجنت با غلظتهایی که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.

اگر دیترجنت را به عنوان پایة شامپویی استفاده می‌کنید باید به نکات زیر توجه کنید.

1-سرعت و سهولت انتشار شامپو بر روی مو

2-قدرت کف کنندگی دیتر جنت نظیر کف، سرعت تشگیل کف و پایداری کف درمو

3-سهولت کاربرد شامپو از نظر شستشوی مو

4-رنگ و شفافیت شامپو

5-سهولت شانه زدن موهای مرطوب بعد از استعمال شامپو

6-موها باید بعد از مصرف شامپو براق گردند.

7-سرعت خشک شدن موها.

در شامپوهای جدید الکلهای چربی سولفاته والکل اترهای چربی سولفونه به کار برده می‌شود.

شامپو و انواع آن:

یکی از تعاریفی که برای شامپو ارائه شده به این صورت است.

شامپو سورفکتانتی (مادة فعال در سطحی) است که به فرم صحیحی (مایع- جامد یا پودر) تهیه شده و قادر است که در صورت مصرف در شرایط معین چربی ها و کثیفی را از روی پوست سر و تار مو جدا کند بدون اینکه اثرزیان آوری روی پوست سر یا مو یا سلامتی مصرف‌کننده داشته باشد. بطور کلی ابتدائی‌ترین عملکرد شامپو تمیز کردن مو و پوست سر می‌باشد. پس از آن برای جلب رضایت بیشتر مشتری می‌توان موادی به شامپو افزود تا به مو خاصیت نرمی و لطافت بدهد و نیز می‌توان با طراحی فرمول شامپو خواص دیگری به آن داد برای مثال حداقل کردن تحریک چشم، کنترل شورة سر و یا افزودن مواد دیگری که شامپو را بیشتر مورد پسند مصرف کننده قرار دهد.

انواع شامپوها:

شامپوها به صورتهای مختلفی قابل تهیه‌اند از جمله ‌به صورت: مایع شفاف، لوسیون، خمیر ژل و یا به صورت خشک که هر یک انواع مختلفی دارد از جمله:

شامپو مخصوص موهای خشک، معمولی و یا چرب،‌ شامپوی ضد شوره، شامپوی بچه، شامپوی نرم کننده، شامپوهای غیر صابونی و…

شامپوهای مایع پایدار بوده و به راحتی آنها را می‌توان رنگین و معطر نمود حاوی لوریل سولفات و یا لوریل اترسولفات به علاوه موادی جهت ایجاد کف و غلظت مناسب هستند.

خصوصیات شامپو:

در تهیه شامپو به نکات زیر توجه می‌شود:

1-قابلیت پخش و پراکنده شده شامپو

2-قدرت کف کنندگی

3-قابلیت پاک کنندگی

4-قابلیت شسته شدن توسط آب

5-به آسانی شانه شدن موها

6-عدم تولید الکتریسیته

7-بی‌ضرر بودن موادی که در ساخت شامپو به کار می‌رود.

مواد تشکیل دهندة شامپوها:

1-سورفکتانت ها

2-مواد پایدار کننده و افزانیده کف

3-امولسی فایر

4-مواد افزایش دهندة ویسکوزیته

5-مواد صدفی

6-مواد شفاف کننده

7-مواد حالت دهنده مو

8-مواد محافظ و آنتی اکسیدان در مواقع لازم

9-مواد مخصوص از قبیل پروتئین‌ها و ویتامین‌ها و ترکیباتی که جنبة تجارتی دارند.

10-رنگ

11-اسانس

دیترجنت‌ها (سورفکتانت‌ها):

از دیترجنت‌ها به عنوان مواد فعال درسطح یاد می‌شود. این مواد باعث کاهش کشش سطحی آب می‌شوند. زیرا دارای نیرهای جاذبه بین مولکولی ضعیفتری نسبت به حلال هستند و به این ترتیب تمایل دارند تا به خرج مولکولهای آب در سطح متمرکز شوند.

مواد فعال درسطح می تواند شامل مواد تر کننده، شوینده‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، باکتری‌کشها و غیره باشد.




اسیداستیک:

اندازه‌گیری درصد خلوص

به 55/0 گرم از نمونه oc50 آب اضافه کنید سپس به آن معرف فنول فتالئین اضافه کرده و با سود M1 تیتر کنید.

دی اتانول آمین:

درصد خلوص آن 2 گرم از نمونه را وزن کرده داخل ارلن cc250 بریزید و معرف برموکروزل گربن به آن بیافزائید و با محلول N HCl5/0 تیتر کنید. این کار را برای نمونه و شاهد انجام دهید تفاوت حجم مصرفی برای این دو را حساب کرده در نرمالیته اسیدهیدروکلریک ضرب کرده سپس در جرم مولکولی نمونه ضرب کرده و بر 10 تقسیم می‌کنیم عدد به دست آمده درصد وزنی در اتانول آمین است.

گلیسیرین:

اندازه‌گیری درصد خلوص: 1/0 گرم از نمونه را در این cc250 بریزید. Cc250 از محلول 4/21 گرم در لیتر پریدات سدیم به ارلن اضافه کنید و آن را به مدت 15 دقیقه در تاریکی قرار دهید. سپس cc5 محلول 500 گرم بر لیتر اتیلن گلیکول به ارلن اضافه کنید و مجدداً آن را به مدت 20 دقیقه در تاریکی بگذارید. پس از طی مراحل فوق نمونه را در حضور cc5/0 محلول فنول فتالیئن با سود N1/0 لیتر کنید.


دی پنتنول:

درصد فرم آلوهید: cc75 آب اکسیژنه 50% را با معرف برموتیمول بلو و سود N1/0 خنثی کنید وقتی معرف اضافه می‌شود رنگ محلول زرد است با اضافه کردن سود ابتدا سبز و در نقطه پایانی سبز متمایل به آبی ظاهر می‌شود سپس دو ارلن cc250 برداشته

1: به 5/1 گرم فرمالین، cc25 آب اکسیژنه خنثی شده اضافه کنید سپس cc25 سود N1 همراه با cc25 آب مقطر به آن می‌افزائیم.

2:در ارلن دوم تمام مواد ارلن 1 را می‌ریزیم به جز فرمالین این ارلن به عنوان ارلن شاهد است.

در هر دو ارلن را با کاغذ آلومینیومی می‌پوشانیم و به مدت نیم ساعت در حمام بخار آب قرار می‌دهیم. سپس هر دو ارلن را خنک کرده و با N HCl1 تیتر می‌کنیم. نقطه پایان رنگ زرد طلایی خواهد داشت.

درصد فرمالدهید برابر خواهد بود با: اختلاف حجم دو ارلن حاصل از تیتراسیون در نرمالیته در جرم مولکولی فرم آلدهید تقسیم بر وزن برداشته شده در ابتدا.

رنگ:

رنگ یکی از موادی است که مصرف آن در شامپو باعث جلب رضایت مشتری می‌شود. رنگهای مصرفی هیچگونه سمیتی نباید داشته باشد. به همین دلیل از رنگهای خوراکی در شامپوها استفاده می کنند. این رنگها به میزان 2- 1 درصد مورد مصرف قرار می‌گیرند. این رنگها به راحتی در آب حل می‌شوند. به عنوان مثال رنگ زرد تارتارازین یکی از پرمصرفترین رنگهای زرد است.

در کنترل کیفیت رنگ تعیین درجه خلوص آن اهمیت دارد. به این منظور آزمایش زیر را انجام می‌دهند.

محلول بافراستات آمونیوم 2/. گرم در لیتر تهیه کرده و 1/0 گرم از رنگ مورد نظر را با این محلول بافر با دقت 001/0 گرم در لیتر به حجم می‌رسانند. سپس با محلول شاهد استات آمونیوم در طول موج بین 250 تا 750 nm دردستگاه اسپکترو فتومتر منحنی و حداکثر شدت جذب آن را اندازه‌گیری می‌کنند سپس این منحنی را با منحنی استاندارد هر رنگ مقایسه کرده و با توجه به حداکثر شدت جذب در طول موج معین درجه خلوص رنگ مورد نظر را مشخص می‌کنند.

اسانس:

برای معطر شدن شامپو و جلب رضایت مصرف کننده حدود 1/0 درصد اسانس به شامپود افزوده می‌شود میزان اسانس مصرفی به کیفیت اسانس نیز بستگی دارد.

اسانس ها ترکیبی از روغنهای معطر- اکستندرها ومواد fixative می‌باشند. در مصرف اسانس‌ها به تأثیرات مواد اکسید کننده- درجه حرارت و نور خورشید و PH باید توجه شود.

معمولاً اسانس در درجه حرارت پایین oc40 به شامپو افزوده می شود.

از جمله آزمایشهایی که می‌توان بر روی اسانس انجام دارد تهیه محول 1:1 اسانس و الکل 90% است. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش باید اسانس را در نمونه آزمابشگاهی مورد مصرف قرار داد. اسانس نباید بر شفافیت یا بر رنگ شامپو اثر بگذارد. همچنین بررسی بوی اسانس در حدود oc40 می‌باشد. از آنجائیکه درجه حرارت آب مصرفی در حمام از 40 درجه به بالاست و نیز از این درجه حرارت به بعد سرعت تبخیر اسانس بیشتر می‌شود. بنابراین بهتر است میزان بوی آن در این درجه بررسی شود.