بر خلاف فن های آب رسانی شهری و جمع آوری فاضلاب که تاریخچه نسبتاً طولانی و چند هزار ساله دارند پالایش و تصفیه فاضلاب بصورت امروزی خود، دارای سابقه ی تاریخی کوتاهی می باشد. تنها در نوشته های تاریخی از گفته و فرمانهائی که در پرهیز از آلوده سازی منابع طبیعی آب و به ویژه رودخانه یاد شده است نتیجه گیری می شود که نیاکان ما بجز آگاهی از بدی های آلوده نمودن منابع طبیعی آب، از برخی روش های تصفیه ی طبیعی نیز به طور تجربی و محدود آگاهی داشته اند.

نخست از حدود یکصد سال پیش که رابطه ای میان اثر باکتری ها و میکروب های بیماری زا در واگیری و شیوع بیماری آشکار گشت، انسان بفکر پاکسازی آب های آلوده افتاد. به عبارت دیگر فن تصفیه ی آب و فاضلاب در روند امروزی خود بیشتر در اثر پیشرفت علم زیست شناسی و پزشکی بوجود آمده است. پرداختن و توجه به این فن از آنجا آغاز گشت که به تدریج برای جلوگیری از آلوده شدن منابع طبیعی آب و به ویژه رودخانه ، ورود فاضلاب به این منابع ممنوع اعلام گردید. این جلوگیری ها نیاز به تصفیه فاضلاب و تکامل روش های آنرا ایجاب نمود. با گذشت زمان و به ویژه پس تر جنگ جهانی دوم، در نتیجه ی توسعه شهرها و صنایع، خطر آلودگی محیط زیست و درنتیجه نیاز به تصفیه ی فاضلاب با شدت بی سابقه ایافزایش یافت و همزمان با آن روش های بسیاری برای تصفیه ی فاضلاب بررسی، پیشنهاد و بکار گرفته شد.

در تکامل فن تصفیه ی فاضلاب از نظر زمانی، روش های طبیعی جزو قدیمی ترین روش هائی هستند که برای تصفیه بکار گرفته شده اند. به ویژه استفاده از فاضلاب برای آبیاری در کشاورزی به علت خاصیت کودی آن از یکصد سال پیش تاکنون در کشورهای اروپائی متدوال بوده است.

از دهها سال پیش تاکنون دریاچه های تثبیت و تصفیه ی فاضلاب در کشورهای اروپائی مورد استفاده قرار گرفته اند.

تصفیه فاضلاب در ایران

در ایران از زمانهای بسیار دوری لجن بدست آمده از چاههای جب کننده ی فاضلاب به عنوان کود کشاورزی بکار گرفته می شده است. ولی در تمام این روش ها بیشتر تکیه بر بازیابی از مواد کودی فاضلاب بوده است و نه تصفیه ی آن.در ایران امروز تصفیه خانه های فاضلاب به صورت پیشرفته ی خود سابقه ی تاریخی طولانی ندارند و محدودند به چند تصفیه خانه ی محلی در نواحی شمال تهران که قدیمی ترین آنها تصفیه خانه ی صاحبقرانیه می باشد که در سال 1340 شروع بکار کرده است. از نظر بزرگی مهمترین تصفیه خانه ها، تصفیه خانه های اصفهان می باشند که قدیمی ترین آنها در سال 1345 شروع بکار کرده است. جدول شماره ی (0-1) نام برخی از تصفیه خانه های فاضلابی که درسال 1376 مشغول بکار بوده اند را در شهرهای ایران نشان می دهد. با توجه به اعداد این جدول، جمعیت زیر پوشش تصفیه خانه های فعال در سال نامبرده در اصفهان حدود 70% و در تهران کمتر از 3% بوده است.

هدف از تصفیه ی فاضلاب

در تصفیه ی فاضلاب هدف های زیر مد نظر می باشند:

الف- تامین شرایط بهداشتی برای زندگی مردم- فاضلاب های شهری همیشه دارای میکروب های گوناگونی می باشند که قسمتی از آنها را میکروب بیماری زا[1] تشکیل می دهند ورود فاضلاب تصفیه نشده به محیط زیست و منبع زیست و منبع های طبیعی آب، چه آنهائی که در زیر زمین قرار دارند، موجب آلوده شدن این منبع ها به میکروبهای بیماری زا می گردد و در اثر تماس انسان با این منبع ها خطر گشترش بیماری ها میان مردم به وجود می آید:

ب- پاک نگهداری محیط زیست- وارد نمودن فاضلاب های تصفیه نشده به محیط زیست موجب آلودگی این محیط شده که بجز خطرهای مستقیمی که برای بهداشت مردم دارد، نتایجی دیگر از قبیل ایجاد مناظر زشت، بوهای ناخوشایند و سرانجام تولید حشرات بخصوص مگس و پشه را بهمراه دارد. این حشرات خود وسیله ای برای جابجا شدن میکروب های بیماری زا و آلوده سازی محیط زیست با این میکروب ها می باشند.

بیشتر آلودگی ها در اثر فاضلاب هایی که بدست انسان وارد آبهای جاری می شوند .

فاضلاب ها در واقع مواد پس مانده و غیر قابل استفاده و دور ریختنی هستند که به وسیله انسان وارد طبیعت می شوند . که بیشتر این مواد در طبیعت باقی می مانند و باعث مسمومیت و بیماری انسانها شده و یا باعث از بین رفتن حیوانات ، گیاهان و موجودات ریز درون آب می شوند.

علاوه بر ماهی ها موجودات ریز زیادی در آب هستند با از بین رفتن این موجودات چرخه ی زندگی در آب و به طبع آن در خشکی ازبین می رود .

*تحقیق درباره تصفیه فاضلاب هاو پساب های صنعتی*

-تعریف

پساب یا فاضلاب , آب کثیف یاآلوده مایعی آغشته به انواع موادآلی ومعدنی وسازوارههای ریز بیماری زااست که ازکارخانه های صنعتی بیمارستانها محلهای مسکونی یااداری... تخلیه می شوندویکی ازعاملهای عمده آلودگی محیط زیست است.

پساب رامی توان به طورکلی به سه دسته بخش کرد:

1)فاضلابهای خانگی یاشهری که ازبهداشت فردی شستشودرمنزل ومحل کاربه وجودمی اید.

2)پسابهای صنعتی که ازشستسوی ماشین آلات بهداشت فردی افرادکارخانه وفرآیندهای شیمیائی برای تولیدفرآوردهای صنعتی ناشی می شود.

3)نشست آب یازه آب هاکه ازنفوذوورودآب های زیرزمینی ازمحل اتصال لوله های انتقال فاضلاب به تصفیه خانه درفاضلاب هاراه می یابند.

-ملاکهای میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب ها

مهمترین ملاکهائی که ازروی آنهامی توان به میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب هاپی بردعبارتنداز:

الف)BOD (اکسیژن موردنیاززیست شیمیائی )

که مقداراکسیژن موردنیازباکتریهای هوازی درون فاضلاب رابرای اکسیدکردن مواد

آلی موجوددرفاضلاب معین می کندوملاکی ازمقدارموادآلی وسرعت تجزیه بیوشیمیائی آنهاست.چون اندازه گیری BOD درآزمایشگاه حدود5روزبه طول می انجامدوبیشترآن رابانماد BOD5نشان میدهند.

ب)COD (اکسیژن موردنیازشیمیائی )

مقداراکسیژن موردنیازبرای تجزیه شیمیائی موادآلی موجود درفاضلابهائی است که به وسیله باکتری هاتجزیه نمی شوند بلکه بایدآن رابه روش شیمیائی برای نمونه درگرمابه وسیله اسیدسولفوریک ویاپرمنگنات پتاسیم تجزیه کرد.

پ)TOC (کل کربن آلی )

ملاک دیگربرای تعیین آلودگی آب است وبادستگاههای خودکاراندازه گیری شود.

لازم به یادآوری است که برای تعیین مقدار آلودگی پسابها و فاضلاب ها اندازه گیریCOD به تنهایی می تواند کفایت کند.زیرا در مورد فاضلاب های شهری و بخش عمده ای از شساب های صنعتی مقدار COD است.از این رو با اندازه گیری COD که بسیار آسانتر است می توان به مقدار تقریبی BODدست یافت.

-ترکیب فاضلاب های شهری

ترکیب فاضلاب های شهر ها و حتی منطقه های مختلف یک شهر ممکن است با هم تفاوت داشته باشد.به طور کلی فاضلاب ها را بر اساس محتوا و شدت میزان مواد زاید و الوده کننده موجود در آنها می توان به سهدسته قوی متوسط و ضعیف بخش کرد .مقدار متوسط و تقریبی مواد گوناگون موجود در این سه دسته از فاضلاب های شهری در جداولی موجود می باشد.

شدت آلودگی (PI) فاضلاب ها را از رابطه زیر که به فرمول مک گوون معروف است می توان بدست آورد.

PI=4.5N+6.5P

در این رابطه N برابر مجموع مقدار نیتروژن آمونیاکی و آلی بر حسب میلی گرم بر لیتر وp مقدار محلول نرمال پرمنگات پتاسیم بر حسب میلی لیتر به ازای هر لیتر آب در محیط اسیدی و دمای c27 برای اکسایش مواد آلی است.ضریب 4.5 مقدار اکسیژن مصرفی برای تبدیل نیتریک و 6.5 ضریب تصیحیح مربوط به کلرید ها سولفات ها وکاتیون ها ی کلسیم و منیزیم می باشد.

اگر مقدار محلول نرمال پرمنگنا مصرف شده رابر5؛10یا25میلی لیتر در ازای هر لیتر آب باشد فاضلاب را به تریب ضعیف متوسط و قوی می گویند.