عوامل موثر بر مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها

مطالعه موردی بانک کشاورزی

مقدمه

سرعت تغییر و تحول در سازمانهای امروزی سریعتر از آن است که با راه حلهای گذشته و سنتی بتوان برای مسائل پیش رو چاره جویی کرد‏. در این راستا اکثر سازمانها به طرق مختلف موفق به ارتقاء ظرفیت خود برای رویارویی با تغییرات پیچیده‏، تنوع محصول و پاسخگوئی به نیازهای مشتریان در فضای رقابتی جهانی شده اند‏.

مشارکت بعنوان یکی از فنون پیشرفته اداره سازمان می تواند هدایت و کارگردانی کارآمدتر فعالیتهای سازمان را جهت نواندیشی‏، پویایی و بقاء فراهم نماید‏. یکی از سازوکارهای نیرومند این فرادگرد بر پایی نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها می باشد که به منزله رهیافتی برای جلب مشارکت فردی و گروهی کارکنان، مشتریان وپیمانکاران با مدیریت در اداره سازمان جهت حل مسائل و ایجاد بهبود مستمر در تمامی ابعاد است‏. نظام پیشنهادها تاکنون در بسیاری از شرکتهای صنعتی بزرگ و کوچک و متوسط‏، کشورهای پیشرفته از جمله ژاپن به اجرا درآمده است‏، به طوری که شرکت های صاحب نام‏، با ذکر تعداد پیشنهادهای دریافتی از کارکنان و میزان منافع حاصل از آن به عنوان افتخارات خود یاری می کنند‏.

نظام پیشنهادها یکی از ابزارهای کارآمد زیر مجموعه مدیریت مشارکتی است که اجرای آن علاوه بر رشد فکری و آموزش خود جوش و مستمر کارکنان‏، موجب شکوفایی فکری‏، بهبود روابط انسانی و … می گردد‏. در کشور ما این نظام از سال 1366 در بعضی از شرکتهای صنعتی و تولیدی طراحی و اجرا گردیده است‏. براساس آمار ارائه شده تعداد پیشنهادهای 83 واحد تولیدی و خدماتی ایرانی از سال 1366 لغایت 1380‏، با 153200 نفر پرسنل‏، 284000 فقره بوده است که شاخص نفر-پیشنهاد آن برای این مدت 85/1 فقره می باشد‏. در صورتیکه طبق آمار منتشر شده در کشور ژاپن تعداد پیشنهادهای 620 واحد تولیدی‏، خدماتی‏، تجاری و دولتی‏(از آوریل 1987 تا مارس 1988‏) با 2044000 نفر پرسنل‏، 50537000 فقره بوده و شاخص نفر پیشنهاد 7/24 فقره می باشد.

در بانک کشاورزی‏، این نظام از سال 1381 طراحی و پیشنهاد گیری کرده است‏. دراین تحقیق برآنیم تا بعضی عوامل موثر بر مشارکت کارکنان در این نظام را در بانک کشاورزی شناسایی کنیم‏، و با رفع موانع و کاستیهای مربوط‏، به نتایج مورد انتظار از استقرار این نظام برسیم‏. براین اساس عنوان اصلی پژوهش “ عوامل موثر بر مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها‏، در بانک کشاورزی “ است‏.

هدف از این تحقیق دستیابی به عوامل موثر بر مشارکت هر چه بیشتر کارکنان بانک کشاورزی در نظام پیشنهادها است‏، علاوه بر این‏، تشریح ابعاد مختلف نظام و شناساندن اثرات مثبت اجرایی این نظام و موانع احتمالی موفقیت آن از دیگر اهداف تحقیق می باشد‏.

فرضیه های تحقیق که طبق مطالعات مرتبط با پیشینه پژوهش تدوین شده اند به شرح زیر است:

فرضیه اول‏: تحت سبک های مختلف مدیریت در سازمان‏، مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها تفاوت معنی داری پیدا می کند‏.

فرضیه دوم‏: با فرهنگ سازی در خصوص ارائه پیشنهاد‏، مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها تفاوت معنی داری پیدا می کند‏.

فرضیه سوم‏: با ایجاد سیستم پاداش دهی موثر‏، مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها تفاوت معنی داری پیدا می کند.

فرضیه چهارم‏: با آموزش های شغلی و ارتقاء دانش و توانمندی کارکنان‏، مشارکت آنان در نظام پیشنهادها تفاوت معنی داری پیدا می کند.

فرضیه پنجم‏: با تسریع در بررسی پیشنهادها و اجرای سریع پیشنهادهای پذیرفته شده‏، مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها تفاوت معنی داری پیدا می کند.

متغیرهای تحقیق :

متغیر وابسته‏، مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادها است

متغیرهای مستقل‏، که عبارتند از سبک مدیریت‏، فرهنگ سازی برای ارائه پیشنهاد‏، پاداش دهی موثر‏، آموزشهای شغلی‏، بررسی سریع پیشنهادها‏، اجرای سریع پیشنهادهای مصوب‏.

2-ادبیات تحقیق

انسان علیرغم پیچیدگی هایی که دارد بر پایه آفرینش خویش نیاز به تعلق و پیوند با دیگران داشته و موجودی اجتماعی است‏. از طرفی عوامل زیادی باعث پیچیدگی محیط کار امروزی شده‏، که توفیق سازمانی و مدیریت آن را با چالش روبرو می کند‏.

نیروی انسانی بعنوان انعطاف پذیرترین و حیاتی ترین سرمایه سازمانها برای پویایی و بقاء در محیط پرتغییر امروز حائز اهمیت گردیده بطوریکه ؛ در عرصه مدیریت دسته بندی های گوناگون از سبکهای مدیریت ارائه شده است‏، لیکرت چهار نوع سیستم مدیریت را پیشنهاد می کند که یکی از این سیستمها مدیریت مشارکتی می باشد ‏. این سبک برپایه اشتراک مساعی و توسط سازوکارهای نیرومندش از جمله نظام پیشنهادها پی آمدهای مطلوبی را به ارمغان آورده است‏.

نظام پیشنهادها یا طرح بسیج اندیشه ها‏، مشارکت فکری کارکنان و فراتر از آن مشتریان و پیمانکاران با مدیریت بوده‏، بدین معنی که مدیریت‏، فضا و امکاناتی را در سازمان به وجود می آورد که کلیه کارکنان، مشتریان و پیمانکاران نظرات‏، ایده ها و پیشنهادهای خود را در زمینه حل مشکلات و نارسائیها و ایجاد بهبود مستمر در فعالیتهای سازمان تحت نظام خاصی ارائه می نمایند‏. «به عبارتی دیگر نظام‌پیشنهادهاابزاری‌جهت‌کانالیزه‌کردن‌خلاقیت‌کارکنان است ».

فلسفه استقرار این نظام در بانک کشاورزی افزایش توان بانک در پاسخگوئی به نیازها و خواست‌های بطور مرتب در حال تغییر مشتریان و یا به عبارت دیگر مصرف کنندگان خدمات یا محصولات از طریق ارج نهادن به برتری ها و توانائی های نیروی انسانی و همسو کردن اهداف کارکنان با اهداف بانک و نهایتاَ بکارگیری صحیح و موثر تجربه‏، اندیشه‏، آرا و عقاید آنها در هر رده شغلی و در هر جای سازمان می باشد.