هتل خانه ای برای چند روز است. منزلی که زمانی کوتاه در آن بیتوته می کنیم. آیا هتل آرامش و امنیت خانه را برای ما فراهم می کند؟ آیا حس آشنای خانه را دارد و تمامی حس تعلقی را که در طول سالیان دراز به خانه پیدا کرده ایم، یکجا و بی واسطه به ما عرضه می کند؟

وظیفه‌ی هتل چیز دیگری است و کسی در هتل، خانه را باز نمی یابد. مسلماً هیچ مسافری در طی سفر خویش اقامت در یک منزل را به هتلی در همان شهر ترجیح نمی دهد. خانه مکانی ساکن، اما هتل فضائی سیال و شناور است که حسی از تعلیق را به جای تعلق و احساس گمنامی را به جای آشنائی می نشاند. خانه حکایت ابدیت و هتل آنی و زودگذر است. در نهایت خانه معنای ثبات و هتل اهمیت سفر را باز می نمایاند.

هتل پیش از اینکه هتل باشد یک عنصر شهری است و هیچ شهری بدون داشتن دست کم یک هتل یا حتی یک مسافرخانه‌ی بسیار کوچک هم که شده کامل نیست. از این زاویه هتل یک نماد شهری بوده و یا می تواند باشد و بایستی به عنوان سمبلی از هویت شهر عمل کند.

از آنجایی که هتل تنها بنایی از شهر است که مسافرین غریبه حق استفاده و بهره برداری از آن را به طور رسمی دارند، قادر است هویت جمعی شهر را در یک جا گرد آورده و آن را عرضه کند. از طرفی هتل با واژه سفر همراه است. مسافری که به شهر می آید یا از آن گذر می کند نیاز به محلی برای اقامت خویش دارد. هتل باید قابلیت این را داشته باشد که مسافر را در خود بپذیرد. اتاقهای خالی هتل در انتظار میهمان هایی هستند که چون سایه می آیند و می روند. هتل نه مقصد است و نه مبدا، نه آغاز و نه پایان که یک وقفه زمانی و مکانی در طول مسیر سفر است. ورود، خروج و تمام مشخصات فردی مسافر ثبت می شود اما وی همچنان ناشناس باقی می ماند. برخلاف انتظار،‌ این گمنامی دلپذیر است. این جا فضای برخورد نیست. خلائی در گذر زمان است که ما را در افکار و اندیشه های خویش رها می سازد. به داستان یا خوابی می ماند که در آن زمان فشرده شده و مسیری دراز را در زمانی کوتاه سپری می کنیم.

مسافرت در دنیای امروز به عنوان یکی از منابع بزرگ تجارت بین المللی محسوب می شود که نقش مهم و ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارد. از طرفی مسافرت تنها یک نیروی اقتصادی قدرتمند نیست بلکه عوامل دیگری نیز می توانند در تقویت و تحکیم آن موثر باشند. مسافرت فعالیتی دو طرفه است که ضمن حفاظت از تاریخ و فرهنگ قدرت تخریب طبیعت را هم به همراه دارد.

هتل به عنوان نماد فیزیکی و معمارانه سفر، می تواند با طرح و برنامه ریزی درست، به رشد کیفی این مقوله کمک شایان توجهی کند. با توجه به اهمیتی که امروزه محیط زیست پیدا کرده است رعایت ابعاد زیست محیطی و پایداری در هتل ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

امروزه طراحی هتل ها غالباً از دست معماران خارج شده است. نه اینکه معماران آن را طراحی نمی کنند بلکه خواسته های کارفرما و ذهنیت کاذبی که از هتل ایجاد شده به شدت تعیین کننده است. این شدت را بخصوص در مناطق توریستی به عینه می توان مشاهده کرد. اصولاً این خاصیت مناطق توریستی است که خوراک بصری کوتاه مدتی را برای جلب توجه مسافران تولید می کنند که حاصل امر کاریکاتورهای مسخ شده از سبک‌های مختلف معماری است که درهم ادغام شده و در پوسته های ظاهری بنا خودنمائی می کنند. در واقع طراحی هتل های امروزه به تزئین پوسته ها تقلیل پیدا کرده است.

از هتل در دسته بندی کاربری های شهری به عنوان یک فضای عمومی یاد کرده اند حال آن که بیشتر یک فضای خصوصی است. گوشه و کنار هتل سرشار از فضاهای مکث و شخصی است. هیچ نگاه آشنا یا بیگانه ای سنگینی نمی کند. می توان ساعت ها در لابی هتل لم داد و در افکار و تخیلات خویش غوطه ور شد. دیگران سایه هایی بیش نیستند که شبح وار بدون اینکه دیده شوند می گذرند. هتل بیشتر یک فضای ذهنی است تا اینکه عینی باشد. خاطرات آن هم خاطراتی ذهنی هستند. ممکن است هیچ اتفاق خاصی نیافتد حتی دریغ از یک سلام آشنا اما اقامت در هتل خاطره انگیز است.

بسیاری از هتل های امروزی این ویژگی ها را با امکانات رفاهی بالا تامین می کنند. گرچه این امکانات لازمه یک هتل خوب است اما آن فضای غنی و سرشار ذهنی تنها از عهده قدرت مکان برمی آید که وظیفه معماران است.

حال این سؤال مطرح می شود که چگونه آن فضای رویایی و اسرارآمیز که قابلیت ارتباط بی واسطه با فضا و زمان را داراست خلق می شود.

فهرست مطالب

فصل اول: تعریف و مفاهیم پایه و اصول طراحی هتلها و روند توسعه آن

1-1 بیتوته کوتاه جهان و میهمان سرا

1-2 جهانگردی

1-2-1 آغاز سخن.

1-2-2 صنعت جهانگردی.

1-2-3 صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی..

1-3 دسته بندی هتلها.....

1-3-1 هتلها...........

1-3-2 محدوده هتل......

1-3-3 انواع هتل............

الف. هتلهای مرکز شهر.......

ب. هتلهای ویژه خودرو و موتورداران........

پ. هتلهای فرودگاه.......................................

ت. هتلهای تفریحی و توریستی..............................

ث. مجتمع ساختمانهای مشاع و مشترک............................

1-4 مفاهیم واژه های تجهیزاتی و تعاریف کیفیت خدماتی در هتلها..........

1-5 بررسی روند هتل سازی در ایران.....................

فصل دوم: کاروانسراها

2-1 مقدمه: کاروانسراهای ایرانی................

2-2 کاروانسراها و فضاهای وابسته به راه.............................

2-2-1 ساباط..................................................

2-2-2 رباط....................

2-2-3 کاربات...................

2-2-4 کاروانسرا...............

2-2-5 خان.............

2-2-6 آب انبار............

2-2-7 حوض، برکه، پایاب، چاه..............................

2-4 طرح رباط و کاروانسرا..................

2-5 انواع کاروانسراها............................

2-6 نمونه هایی از کاروانسراهای ایرانی.............

فصل سوم: بررسی مصادیق و نمونه های موجود (مطالعات تطبیقی)

3-1 گرایشهای طراحی در صنعت هتل داری............

3-1-1 نقش نمادگرایی در هتلهای لوکس....................

3-1-2 همگرایی دقیق بین تجارت و تفریح.....................

3-1-3 بهره گیری از فناوری....................

3-2 هتل شرایتون.........................................................

3-3 هتل برج العرب..........................................

3-4 هتل لاله...............................

3-5 دیگر نمونه های موجود................................................

فصل چهارم: بررسی عوامل موثر بر شکل گیری ساختمانهای بلند در ایران جهان

4-1 مقدمه: سیر تحول ساختمانهای بلند................................................

4-2 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه امروزی دردنیا............................

4-2-1 نخستین دوره ساخت بناهای بلند..........................................

4-2-2 دوره دوم ساخت بناهای بلند............................

4-2-3 دوره سوم ساخت بناهای بلند....................

4-2-4 دوره چهارم ساخت بناهای بلند..............

4-3 ساخت بناهای بلند درآستانه قرن 21.............

4-4 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه جدید در ایران...........

4-4-1 شروع ساخت بناهای بلند با شیوه جدید درایران..........

4-4-2 روند احداث بناهای بلند دردهه 40.............

4-4-3 آغاز ساخت بناهای بلند مسکونی..............

4-4-4 روند احداث بناهای بلند در دهه 50...............

4-4-5 حرکت جدید دراحداث ساختمانهای بلند........

4-4-6 سالهای اوج بلند مرتبه سازی.............

4-4-7 ساخت بناهای بلند در اواخر دهه 70....

4-4-8 علل و ریشه‌یابی دلایل ساخت بلندمرتبه‌ها در ایران....

فصل پنجم: شناخت بستر طرح

5-1 استان خراسان.............

5-1-1 وجه تسمیه..............

5-1-2 جغرافیای خراسان.............

الف. دوران قبل از اسلام...............................

ب. دوران اسلامی..................

ج. دوران قاجاریه...............

د. دوران کنونی...............................

5-1-3 جمعیت استان................

5-1-4 وضعیت اقلیمی.........................

5-2 مشهد.........................................

5-2-1 وجه تسمیه.....

5-2-2 وضعیت ساکنان...........

الف. زبان گویش.....................

ب. مذهب........................

ج. معیشت.................

5-2-3 مطالعات تاریخی (چگونگی پیدایش شهر مشهد).........................

5-2-4 اوضاع طبیعی..........

5-2-4-1 زلزله...........

5-2-4-3 وضعیت اقلیمی.....

الف. دما و رطوبت هوا........

ب. وزش باد......

ج. وضعیت حرارتی هوا در شب و روز......

...2-4-4 شبکه ارتباطی

5-2-5 مطالعات اجتماعی (طرح جامع مشهد)....

5-2-5-2 چشم انداز آینده.....

5-2-5-3 مساحت و جمعیت....

5-2-5-4 تراکم....

الف. تراکم جمعیت.

ب. تراکم ساختمان...

5-2-6 معماری...

5-2-6-1 معماری سنتی....

5-2-6-2 عناصر شاخص معماری..

فصل ششم: راهنمای طراحی- ضوابط و استانداردها

6-1 راهنمای طراحی.

6-1-1 برنامه‌ریزی تسهیلات....

6-1-1-1 تجزیه و تحلیل امکان‌سنجی پروژه...

6-1-2 تعریف پروژه.....

6-1-3 برنامه تخصیص فضا....

6-1-4 شرح فعالیت‌ها...

6-1-5 آماده نمودن بودجه پروژه...

6-2 ضوابط و استانداردهای هتل....

6-3- ضوابط و استانداردهای تجاری..

فصل هفتم: مطالعه سایت (کوه سنگی)

7-1 پارک ملی کوه سنگی....................

7-2 موقعیت شهری.....

7-3 بررسی کالبدی....

7-3-1 محدوده کوه سنگی و همسایگی آن........

7-3-2 شبکه ارتباطی پیرامون طرح..................

7-3-3 کاربریهای پیرامون محوطه کوه سنگی.....

7-3-4 توپوگرافی و عوارض طبیعی زمین.......

7-3-5 تأسیسات زیربنایی مکانیکی

7-3-6 امکانات و محدودیتها........

7-3-7 بررسی طرح‌های بالاسر...

الف- طرح تفضیلی...

ب- طرح جامع....

7-3-8 اصول و مبانی طراحی پارک کوه‌سنگی..

7-3-8-1 مقدمه..............

7-3-8-2 مبنای طراحی پارک........

7-3-8-3 مبنای معماری فضای سبز.........

7-3-9 تجزیه و تحلیل پارک..........

الف- مقیاس..............

ب- روحیه............

ج- هماهنگی..................

د- ارتباطی.............

7-3-10 روش ساخت پارک.....

الف- معابر پیاده...

ب- معابر سواره.

ج- آب‌نماها..

فصل هشتم: سایت آنالیز

8-1 مقدمه.

8-2 اهداف کلان طراحی.

8-2-1 اهداف طراحی.

8-3 عوامل مؤثر در شکل‌گیری طرح..

فصل نهم: معرفی طرح

9-1 توجیه و علل انتخاب طرح..

9-2 مشخصات عملکردی..

9-2-1 فهرست عملکردی..

9-3 معرفی طرح...

9-3-1 طبقات اتاق خواب...

9-3-2 ارتباطات عمودی.....

9-3-3 فضاهای عمومی......

الف- لابی و سرسرای ورودی.....

ب- فضاهای اداری...............

پ- نمازخانه...........................

ت- فضاهای تجاری...

ث- رستوران.....

ج- رستوران چشم‌انداز..

چ- استخر....

خ- سالن اجتماعات........

د- پارکینگ...

9-3-4 فضاهای خدماتی

9-4 خصوصیات ساز‌ه‌ای

9-5 تأسیسات

الف- سیستم سرمایش و گرمایش

ب- سیستم فاضلاب

9-6 آکوستیک