گزارش کارآموزی رشته بهداشت حرفه ای: بررسی مسائل اساسی ایمنی و بهداشت حرفه ای در کارخانه آبشار هنر ماکو

چکیده مطالب

در بررسی مسائل بهداشت حرفه ای در کارخانه آبشار هنر ماکو که بیشتر یک کارخانه تولیدی محسوب می شود،نتایج زیر بدست آمد:

1- در شروع دوره کارآموزی به مدت یک هفته کامل از تمامی قسمتها به همراه کارشناس مسئوول ایمنی و بهداشت شرکت بازدید به عمل آمد و به ترتیب و به طور مرحله به مرحله با تمامی پروسه های تولیدی آشنا شده و در همان قدم اول مشاهده می شد که تقریبا تمامی کارگاهها با توجه به طبیعت صنعت مشکلات بهداشتی نیز زیاد می باشد.

2- در خصوص اندازه گیری و ارزیابی تراز فشار صوت، نتایج بدست آمده گویای بالا بودن صدا در سالن که محل اصلی تولید و دستگاه های برش لوله های بلیکا می باشد و پیشنهاداتی جهت کنترل آن داده شده است.

3-در خصوص روشنایی محیط کار ، اندازه گیری شدت روشنایی در واحدهای انبار ،توزین وبارگیری(روش غیر منظم) صورت پذیرفته است.

4-درخوص ارزیابی ارتعاش ، اندازه گیری ارتعاش صنعتی ناشی از ماشین آلات به عمل آمده است.

5-در خصوص بررسی عوامل شیمیایی نیز بررسی مواد شیمیایی و تهیه برگه اطلاعات ایمنی مواد(MSDS) دراین شرکت صورت پذیرفته و مواد شیمیایی مربوطه به روشهای گوناگون و براساس اهداف متنوع موجود طبقه بندی گردیده اند. 6- دربررسی مسائل مهندسی فاکتورهای انسانی نیز آنتروپومتری 10 کارگر،طراحی کار ایستاده-نشسته، میزکار معمولی و نیز کامپیوتر انجام شده و تعیین A.L(Action Limit) ، تعیین انواع کارهای سبک،متوسط و سنگین و طراحی ابزار کار صورت پذیرفته است. همچنین دربررسی پوسچرهای کاری از روش OWAS استفاده شده است.

11- در برسی اصول ایمنی در محیط کار که شامل ایمنی عمومی،ماشین آلات،ساختمان،برق،حریق و ایمنی فردی می باشد، نیز به نقش رنگها در صنعت،برنامه آموزش ایمنی،نقش مدیریت ایمنی ، تعیین و معرفی وسایل حفاظت فردی و انبار مواد اولیه وتولیدی صورت پذیرفته است.

12- در مورد بهسازی محیط کار نیز آزمایشات فیزیکو شیمیایی و باکتریولوژیکی از آب آشامیدنی این شرکت به عمل آمده است و روشهای تعیین سختی کل و موقت، کلسیم،قلیائیت،PH و میزان کلر باقیمانده به همراه محاسبات لازم آورده شده است . همچنین در خصوص وضعیت دوشها،حمامها،توالتها و آب سرد کنها پرداخته شده است.

مقدمه:

انسان از آغاز آفرینش به منظور استمرار حیات ، به کار و کوشش مجبور بوده و در این راه سختی های بسیاری را متحمل شده است . امروزه به علت رشد روزافزون جمعیت و مصرف بیش از اندازه و برپایی صنایع بزرگ ، استفاده از انواع ماشین آلات ، تجهیزات ، فرآیندها ، موادشیمیایی و . . . امری گریزناپذیر شده است . صنعتی شدن و تولید فزاینده ، مخاطراتی گوناگون را برای نیروی کار به ارمغان آورده و موجب شده نیروی کار در معرض عوامل زیان آور بسیار قرار گیرد ، عواملی که جزء جدایی ناپذیر صنعت و تولید به شمار می آیند و همواره تندرستی نیروی کار را تهدید می کنند .

نیروی کار هر کشور ، بویژه کشورهای در حال توسعه ، بخشی پراهمیت از سرمایه ملی دانسته شده و از پایه های توسعه اقتصادی و اجتماعی انگاشته می شود . ازاین رو ، حفاظت از تندرستی نیروی کار و بهسازی محیط کار از اهمیتی شایان توجه برخوردار است . بی گمان ، اقتصادی شکوفا و صنعتی خودکفا بدون داشتن نیروی کار سالم و تندرست امکان پذیر نخواهد بود .

مفهوم کارورزی عبارت از پروراندن و تعلیم است و هدف آن ایجاد مهارت در کار می باشد . باتوجه به اینکه اساسی ترین هدف هر دوره آموزشی تربیت افراد براساس نیازهای کاری است , کارورزی‌به عنوان یک فاکتور تکمیل کننده از اهمیت بسزایی در رسیدن به این هدف برخوردار می‌باشد.

از جمله مواردی که در کارورزی , فرد کارورز به آنها آگاهی پیدا می کند عبارت است از :

- ایجاد مهارت تخصصی

- آشنایی با معیارهای سازمانی

- برانگیختن حس خلاقیت

- آشنایی با محیط کار

- آماده شدن جهت پذیرش مسئولیت

باتوجه به این مسئله اهمیت موضوع کارورزی بیشتر نمایان می شود . پیداست که رسیدن به موارد ذکرشده فوق در گرو تلاش و همت شخص کارورز می باشد .

بهداشت حرفه ای و اهمیت آن :

بی شک نیروی انسانی به عنوان یکی از ارکان اصلی تولید نقش مهمی در پیشرفت صنعت و اقتصاد هر جامعه ایفا می کند . دستیابی به توسعه پایدار بدون توجه به این عامل ممکن نخواهد بود

از سوی دیگر در دنیای امروز صنایع و تولید کنندگان برای ورود به بازار جهانی نیازمند دریافت استانداردهای مختلفی می باشند که حراست از نیروی انسانی از ارکان اصلی آنهاست . در این میان بهداشت حرفه ای وظیفه صیانت از این سرمایه بزرگ را عهده دار است .

با نگاهی کوتاه به گذشته ای نچندان دور و مقایسه آن با وضعیت فعلی می توان به اهمیت بهداشت حرفه ای در دنیای امروز بیشتر پی برد :

در نیمه اول قرن بیستم کارگران معدن آرسنیک و کبالت در اروپای مرکزی بعلت وجود مواد رادیو اکتیو در این معادن در اثر سرطان ریه در جوانی می مردند . در سال 1929 جمعا در این منطقه 323 نفر کارگر معدن وجود داشته که از هر دو نفر یک نفر از سرطان ریه ، از هر سه نفر یک نفر از سل و از هر ده نفر یک نفر از سیلیکوز مرده اند . وضع سایر کارگران در دنیا از این معدنچیان بهتر نبود ، در انگلستان از هر ده نفر که با آسبست کار می کردند بعد از ده سال تنها یک نفر زنده می ماند و همگی آنها قبل‌از سی سالگی فوت شده اند . البته امروزه در سایه خدمات بهداشت حرفه ای این دورانهای سیاه سر آمده است، بااینحال‌هنوزبرای رسیدن به شرایط ایده آل در محیط های کاری تلاش زیادی نیازاست.

طبق آخرین گزارش منتشر شده توسط سازمان ایمنی و بهداشت انگلستان ) 04/2003HSE: ) به طور متوسط سالیانه 6000 نفر در اثر سرطانهای ناشی از کار جان خود را از دست می دهند . در طی سالهای 2001-2003 در انگلستان سالیانه بالغ بر 23000 نفر بعلت بیماریهای ناشی از کار به پزشک متخصص مراجعه کرده اند که از این تعداد 8000 نفر مشمول دریافت غرامت شده اند . همچنین در طی سال 2002 حدود 2.3 میلیون نفر از بیماریهایی رنج می بردند که گمان می رود از شرایط کاری گذشته آنها ناشی می شود .

طبق آخرین آمار منتشر شده توسط وزارت کار آمریکا در سال 1998 در کل صنایع خصوصی امریکا در حدود 104 میلیون نفر مشغول به کار بوده ند که میزان شدت حادثه بین آنها 2/6 بوده (به ازاء هر 100 نفر کارگر ) در روزهای کاری از دست رفته 9/2 می باشد.

همچنین بر طبق گزارش انجمن ملی ایمنی در امریکا در سال 1990 از حوادث شغلی 10400 مورد و تعداد یک میلیون و هفتصد هزار صدمه ناشی از حوادث شغلی منتهی به ناتوانی و بالغ بر 75 میلیون روز کاری از دست رفته اتفاق افتاده است. هزینه های مربوط به اینگونه حوادث که شامل دستمزد و مراقبت‌های پزشکی،‌بازتوانی، بیمه و سایر هزینه های غیر مستقیم و مستقیم بوده است بالغ بر 9/4 میلیارد دلار می باشد. بر طبق آمار سال 1375 (فروردین لغایت دی ماه) از کل حوادث ثبت شده، تعداد 138 مورد فوت ناشی از کار و 168 مورد از کارافتادگی ناشی از کار اتفاق افتاده است و همچنین سرانه غرامت نقص عضو در سال 1370 در کشور بالغ بر 247441 ریال و در سال 1375 این میزان 897226 ریال افزایش یافته است که در نرخ رشد 62/3 درصد برخوردار بوده است. قطعا هزینه پیشگیری از حوادث بسیار کمتر از هزینه های مواجهه با آنهاست .

قانون به عنوان مدافع حقوق شهروندان صاحبان صنایع را موظف به صیانت از نیروی انسانی کرده است. به موجب ماده 85 قانون کار برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی در کشور رعایت دستورالعمل هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی ) و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماری های حرفه ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار ) تدوین می شود، برای کلیة کارگاه ها ، کارفرمایان ، کارگران و کارآموزان الزامی است .

کمیته مشترک سازمان بهداشت جهانی (WHO ) و سازمان بین الملی کار (ILO) که در سال 1953 در ژنو تشکیل شد اهداف بهداشت حرفه ای را به شرح زیر بیان می کند :

• تامین حفظ و ارتقاء سلامت جسمانی روانی و اجتماعی کارکنان در هر پیشه ای که هستند.
• پیشگیری از بیماری ها و حوادث ناشی از کار .
• تطبیق کار با انسان و درصورت عدم امکان آن تطبیق انسان با کار .

برای دستیابی به اهداف ذکرشده برنامه هایی به شرح زیر وجود دارد :

• برنامه های مربوط به بهداشت کار که شامل بررسی و اندازه گیری عوامل زیان آور در محیط کار و ارائه طرحهای کنترل و بهسازی محیط کار می باشد .
• برنامه های مربوط به معاینه پزشکی کارگران
• برنامه های مربوط به حفاظت و ایمنی
• ایجاد امکانات درمانی و کمکهای اولیه
• برنامه های مربوط به آموزش بهداشت کارگران
• برنامه های مربوط به تغزیه کارگران
• برنامه های مربوط به نوتوانی

گزارش کارورزی رشته بهداشت حرفه ای با عنوان بررسی مسائل ایمنی و بهداشت حرفه ای کارخانه شوگا

پیشگفتار:

کارورزی Training

مفهوم کارورزی عبارت از پروراندن و تعلیم است و هدف آن ایجاد مهارت در کار می باشد. با توجه به اینکه اساسی ترین هدف هر دوره آموزشی تربیت افراد بر اساس نیازهای کاری است، کارورزی به عنوان یک فاکتور تکمیل کننده از اهمیت بسزایی در رسیدن به این هدف برخوردار می‌باشد. از جمله مواردی که در کارورزی، فرد کارورز به آنها آگاهی پیدا می کند عبارت است از:

- ایجاد مهارت تخصصی

- آشنایی با معیارهای سازمانی

- برانگیختن حس خلاقیت

- آشنایی با محیط کار

- آماده شدن جهت پذیرش مسئولیت

با توجه به این مسئله اهمیت موضوع کارورزی بیشتر نمایان می شود. پیداست که رسیدن به موارد ذکر شده فوق در گرو تلاش و همت شخص کارورز می باشد.

آشنایی با بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه ای روند پیش بینی، تشخیص، ارزیابی و کنترل مخابرات، تندرستی در محیط کار، با هدف تأمین، حفظ و ارتقای سطح سلامت کلیه کسانی است که کار می کنند و همچنین به منظور حفظ محیط زیست می‌باشد.

برای رسیدن به این هدف، هرچه نظام ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای بیشتر با نیازهای کارکنان همسو و هماهنگ باشد، احتمال توفیق آن بیشتر بوده و در نتیجه جامعه تولید کننده کشور، سالم تر خواهد بود. این نظام نباید فقط به مراجعه کنندگان به درمانگاه به علت ابتلا به بیماری‌های شغلی و غیر شغلی یا مصدومین حوادث ناشی از کار توجه کند بلکه باید با حضور مستمر در کارگاه ها، توان شناسایی و حل مشکلات واقعی بهداشتی و ایمنی کارکنان را داشته باشد.

یکی از مهمترین اصول ارائه خدمات بهداشت حرفه ای که باید همواره مورد بازنگری قرار گیرد، بهره مندی از فن آوری مناسب است. این مسئله ابعاد مختلفی از جمله فرهنگ جامعه و مدیریت، تجهیزات و امکانات، نیروی انسانی متخصص، منابع مالی و ... را در بر می گیرد.

در سال های اخیر این علم پیشرفت های سریع و گسترده ای داشته، اما این پیشرفت ها شامل همه کشورها نشده است زیرا استانداردهای کار و پژوهش در زمینه بهداشت حرفه ای در کشورهای مختلف جهان، متفاوت بوده است. علاوه بر آن ارزش کار و کارگر، انسانیت یک اجتماع، ثروت عمومی، وضع اجتماعی کارگران، جایگاه تشکل های کارگری در میزان پیشرفت بهداشت حرفه ای در توسعه صنعتی، شناخته نشده است، لذا این واحد را واحدی تشریفاتی می دانند. این در حالی است که هر ساله مقادیر قابل توجهی از منابع مالی کشور در مرکز بهداشتی – درمانی صرف معالجه بیماری ها یا درمان مصدومین حوادث می شود و به علت بروز حوادث گوناگون، خسارات مالی سنگینی به بار آمده و سرمایه های کشور از بین می روند. در صورتی که با ارائه خدمات بهداشت حرفه ای به طور موثر هم منابع یاد شده از بین نمی روند و هم کارگران سالم، تولید بیشتری خواهند داشت.

اهداف بهداشت حرفه ای:

کمیته مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان بین المللی کار که در سال 1953 در ژنو تشکیل شد، هدف های بهداشت حرفه ای را چنین بیان نمود:

الف) تأمین، حفظ و ارتقای سطح سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کارکنان در هر پیشه ای که هستند.

ب) پیش گیری از بیماری ها و حوادث ناشی از کار

ج) انتخاب کارگر یا کارمند برای محیط شغلی که از نظر جسمانی و روانی توانایی انجام آن را دارد و یا به طور اختصار تطبیق کار با انسان و در صورت عدم امکان، تطبیق انسان با کار به منظور حفظ نیروی انسانی و تأمین سلامت و بهداشت کارگران که در توسعه و پیشرفت واحدهای صنعتی نقش بسزایی دارند روز به روز به ضرورت بهداشت حرفه ای و قوانین کار در مورد حفاظت و بهداشت جهت تقلیل حوادث ناشی از کار و بیماری های شغلی و ایجاد حس علاقه مندی در کارفرمایان و صاحبان صنایع بیشتر پی برده می شود.

این ضرورت باعث گردیده که این رشته در ایران به پیشرفت هایی نایل آید. اهم این پیشرفته شامل موارد زیر است:

- تحقیق و بررسی عوامل فیزیکی نظیر صدا، ایمنی معدن، ایمنی ساختمان، آتش نشانی، مکانیک، الکتریسیته و تحقیق در مورد عوامل شیمیایی و وسایل حفاظت فردی به طور استاندارد و گسترده

- آموزش و تعلیمات در امر بهداشت حرفه ای از طریق مختلف با تأسیس دانشکده های بهداشت، انتشار نشریات حفاظت و بهداشت کار جهت بالا بردن سطح اطلاعات کارفرمایان و کارگران مختلف و بطور کلی اشاعه فرهنگ بهداشت و ایمنی در صنعت که اثرات هر یک از این فاکتورها بر روند تولید بسیار مهم، حساس و قابل تعمیق و بررسی می باشد.

به هر ترتیب آنچه که در ذیل آورده شده مجموعه ای است که حاصل چند ماه کوشش در جهت جمع آوری و کسب اطلاعات در زمینه و ابعاد مختلف و در محدوده ایمنی و بهداشت می باشد. با امید به اینکه حتی الامکان بعضی از کنترل ها و پیشگیریهای ممکنه در آینده در محیط کار صورت پذیرد.

عوامل مورد بحث در کارخانه که در طی کارورزی مورد بررسی قرار گرفته است عبارتند از:

1- عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار: مانند صدا، ارتعاش، شرایط جوی، روشنایی، پرتوها و میدان های الکترومغناطیس.

2- عوامل شیمیایی زیان آور محیط کار که تقریباً تمام مواد شیمیایی مورد مصرف در سطح کارخانه تا حد ممکن شناسایی و در مورد اثرات سوء آن تحقیق و بررسی به عمل آمد. این بررسی شامل شناسایی خواص فیزیکی و شیمیایی این مواد، موارد مصرفی، نقطه تماس، اندازه گیری و ارزیابی و تحقیق در مورد نحوه پیشگیری و رعایت نکات کنترلی و ایمنی و بهداشت هر یک از مواد.

3- عوامل ارگونومیک زیان آور مانند وضعیت نامطلوب بدنی در هنگام کار، وارد شدن فشار بیش از حد بر روی اندام های خاص، نبود تناسب جسمانی و روانی میان انسان و کار.

4- مسأله ایمنی در صنعت شامل ایمنی عمومی، ایمنی ماشین آلات، ایمنی ساختمان و انبار، ایمنی فردی، ایمنی برق، ایمنی حریق و حوادث ناشی از کار.

5- بهسازی محیط کار مانند بررسی آب آشامیدنی کارخانه از لحاظ میکروبی و فیزیکوشیمیایی،‌ بررسی فاضلاب کارخانه از لحاظ BOD ، COD و PH ، مبارزه با حشرات و جوندگان و بررسی تسهیلات بهداشتی کارخانه.

هر یک از عوامل یاد شده اگر از حد تحمل فیزیولوژیک بدن انسان پیشی گیرد، عوارض و آسیبهایی را ایجاد خواهد نمود. در بهداشت حرفه ای عمده کوشش ها بر ارزیابی این عوامل، اندازه گیری آنها و در صورت نیاز کنترل آنها می باشد.

امید است این تلاش های ناچیز به حل مسائل ایمنی و بهداشت این واحد صنعتی کمک نموده و نیروی پرتوان کارگران این کارخانه را با توکل به قدرت خداوند نیرومندتر گردد.

فهرست مطالب:

فصل اول: مقدمه

فصل دوم: بررسی عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار

• صدا
• دزمیتری
• ادیومتری
• ارتعاش
• روشنایی
• پرتوها
• شرایط جوی محیط کار

فصل سوم: بررسی عوامل شیمیایی زیان آور در محیط کار

• عوامل شیمیایی
• ارزیابی آلاینده های ذره ای
• ارزیابی آلاینده های گازی
• اسپیرومتری
• تهویه صنعتی

فصل چهارم: ارگونومی (مهندسی عوامل انسانی)

فصل پنجم: ایمنی محیط کار

• ایمنی عمومی
• ایمنی ماشین آلات
• ایمنی حمل و نقل
• ایمنی ساختمان
• ایمنی انبار
• ایمنی برق
• ایمنی حریق
• ایمنی فردی

فصل ششم: حوادث ناشی از کار

فصل هفتم: بهسازی محیط کار

فصل هشتم: چکیده مطالب و منابع