تاثیرات مثبت توریست

فصل اول کلیات پژوهش

مقدمه

اهمیت صنعت گردشگری تنها در بعد اقتصادی آن خلاصه نمی شود . ابعاد فرهنگی ، اجتماعی و پیامدهای سیاسی آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و تأثیر مثبت این صنعت در موضوعاتی چون محافظت از میراث فرهنگی ، پیشگری از تروریسم ، اشتغال زایی ، تعاملات فرهنگی با دیگر جوامع و در پی آن بحث گفتگو تمدنها ، بخوبی نمایان است . این مهم زمانی به وقوع خواهد پیوست که برنامه ریزیها مدون و کلان ، مدیریت صحیح در برنامه ریزیهای جهانگردی ، سیاستگذاری درست و هوشمندانه جهت مقابله با چالش در پیش رو و استفاده از فرصت های متنوعی که این صنعت در حوزه های مختلف در کشور ایجاد می کند و نیز با استفاده از نقد و بررسی چالش های اصلی برنامه های توسعه و عمران پنج ساله اوّل تا چهارم در راستای توسعه پایدار و پویا ، کسب پرستیژ ( اعتبار ) میان دیگر کشورها ، نمایاندن چهره واقعی ایران پس از اقلاب به جهانیان و تغییر دیدگاه و نگرش آنان نسبت به جمهوری اسلامی ایران وجود داشته باشد . هر چند با وجود شفاف نبودن رویکردهای اساسی توسعه گردشگری در ایران و عدم داشتن و ارائه اطلاعات جامع زیر بنایی لازم ، توسعه این صنعت عظیم در کشورمان را با مشکل عدم تدوین برنامه ریزی جامع چند ساله مواجه ساخته است ، لیکن ازدیاد گردشگران خارجی در خلال چند سال اخیر مبیّن این نکته است که تجربیات خوبی در این راستا بدست آمده است که امید می رود این روند همچنان رشدی صعودی داشته باشد ، هر چند حوادث منطقه خاور میانه و بخصوص تحولات در خلیج فارس در آن بسیار تأثیر پذیر است .
2- طرح موضوع ( بیان مسئله ) در حوزه سیاست و روابط بین الملل مسائل مختلفی مورد بررسی و ارزیابی کارشناسان و دانشجویان این رشته قرار گرفته است ، از بررسی موردی کشورهای مختلف جهان گرفته و تعاملات آن کشورها در سطح منطقه و بین الملل تا بررسی مسائلی چون منافع ملی ، جهانی شدن ، امنیت و ... در میان رساله ها و کتب مختلفی که دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل ارائه میدهند بندرت به مقوله گردشگری بر می خوریم . عدم توجه به این مسئله از اهمیت آن نمی کاهد ، حملات تروریستی یازدهم سپتامبر در ایالات متحده آمریکا ، انفجارات اخیر در شهر لندن مبین این نکته بود که جهان کنونی با تمامی پیشرفتها و فن آوری و تکنولوژی بالایی که دارد بسیار آسیب پذیر و شکننده است در چنین فضای رعب آور و خصومت انگیز توسعه و تقویت تعاملات جوامع بشری می تواند یکی از مهمترین راههای تخفیف و کاهش تنش و نزاع بین جوامع باشد و این مهم به بهترین شکل خود از طریق توسعه جهانگردی و گردشگری امکان پذیر است .
Interachtions TourismConflict 1 Tensionبسیاری از کارشناسان معتقدند که صنعت گردشگری قادر است اقتصاد یک کشور را کارآمدتر کند ودراین راستا کتابهاومقالات بسیاری به رشته تحریردرآمده است که درجای خودحائز اهمیت است.ما در این رساله سعی داریم که ابعاد دیگر این صنعت پویا را در کشورمان بخصوص از نقطه نظر گسترش واسط روابط مستقیم بین جمعیتی ( ایران و جهان ) بررسی کنیم و پیامدها ی متنبح از این صنعت نظیر افزایش درآمد سرانه کشور ، معرفی صنایع دستی و تولیدی ایران ، معرفی فرهنگ و تمدن بزرگ ایرانی و از همه مهمتر تأثیر مثبت این تعاملات بر افکار عمومی جوامع بشری که در اثر تبلیغات فراوان غالباً دارای پیش ذهن نادرست و خصمانه ای نسبت به کشورمان هستند مورد ارزیابی قرار دهیم . امید آنکه این مختصر بتواند جرقه ای باشد برای دیگر عزیزان پژوهشگر که در این حوزه به کار و تحقیق بپردازند که از این حیث و در این زمینه کشورمان بسیار محجور و غریب است .




2 Tourism Industry

3- اهمیت موضوع و ضرورت آن اهمیت موضوع مورد بحث را می توان در موارد زیر خلاصه کرد : در ابتدا پاسخ به سئوالات اصلی این رساله و آن اینکه گردشگری و توسعه آن سبب گسترش تعاملات بین جوامع ( ایران و جهان ) خواهد شد یا خیر و تلاش جهت بررسی آن از نظر روابط بین الملل . آنگاه با استفاده از منابع مورد نظر به تحلیل توصیفی و شرح مسئله می پردازیم که در این راستا به مقایسه سیاست های صورت گرفته در خصوص صنعت گردشگری در برنامه های عمرانی کشور می پردازیم و با ارزیابی و تحلیل سعی بر بیان نقاط قوت و ضعف این برنامه ها داریم و نیز به ارائه راهکار و پیشنهاد جهت ارتقای این صنعت عظیم می پردازیم .
4- اهداف اهداف کلی این رساله شامل 2 بخش اهداف کلی و اهداف جزئی است که به شرح هر یک از آنان می پردازیم . 1-4- اهداف کلی یکی از مهمترین اهداف این رساله ارزیابی و تحلیل تأثیرات مثبت توسعه توریسم ( گردشگری ) در ایران از نظر روابط بین الملل است . مسئله گردشگری در کشورمان مورد نقد و ارزیابی کارشناسان و دست اندرکاران مرتبط با این رشته صورت گرفته است و بارها از نظر فواید می توان مقاله و یا کتابی در مورد نقش این صنعت در تغییر نگرش جوامع ایرانی و غیر ایرانی نسبت به کشورمان و ارزیابی این تغییر دیدگاه و تأثیرات آن بر کشور مطلبی یافت .
3

در نتیجه با بررسی و ارزیابی تأثیرات می توان در تدوین سیاستگذاریهای کلان در این زمینه به کارشناسان مرتبط کمک شایانی نمودتا بتوانندازاین صنعت به نحواحسن به عنوان یکی ازمولفه های مؤثر در سیاست خارجی نیز بهره گیرند .
2-4- اهداف جبری بیان ضرورت ایجاد تعاملات بین جمعیتی ( ایران و جهان ) از طریق گردشگری پایدار و تأکید بر این نکته که گردشگری پایدار و بسط آن می تواند در تعاملات بین جمعیتی تأثیری مثبت داشته باشد و بایستی در این راستا با جدّیت تلاش نمود . عدم توجه و یا بی توجهی به این صنعت عظیم تأثیرات زیانباری دارد که متضرر اصلی آن کشورمان می باشد . از دیگر اهداف نگارنده تبیین توسعه گردشگری از دیگر ابعاد چون بُعد فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی ، تأثیر مثبت آن بر محیط زیست و میراث فرهنگی و ... می باشد زیرا با بیان این تأثیرات می توان مسئله را از بعد روابط بین الدول بهتر و شفاف تر بیان نمود . شاید بتوان از نظر روانشناختی به این مسئله پرداخت بازدید گردشگر داخلی و خارجی از اماکنی که کمتر موردتوجه قرار می گرفتند(روشتاهای دور تاریخی(ابیانه)غارهای تاریخی(غارهای لرستان) غارهای آبی که کمتر مطرح بودند ( غار آبی کلته خور زنجان ) و ... ) به ساکنان بومی آن مناطق به جز رونق اقتصادی که نصیب آنان می کند حس افتخار ، اعتماد به نفس ، مباهات و ... را نیز القا می کند و در نهایت به تقویت حس میهن پرستی آنان می انجامد و معضل (( عدم خودباوری )) جوانان ، فرار جوانان به آنسوی مرزها را کاهش دهد .
4

5- فرضیه ها : الف ) فرضیه اصلی : توسعه صنعت گردشگری عامل اصلی کاهش تنش بین ایران و جامعه جهانی است . ب) فرضیه فرعی : توسعه صنعت گردشگری و گسترش روابط بین جمعیتی ( ایران و جهان ) منجر به معرفی بازارهای اختصاصی و صنایع تولیدی ایران خواهد شد و نیز افزایش درآمد سرانه و تنوع بخشیدن به منابع درآمدی کشور را موجب خواهد شد .
1-5- سوالات : سوالات خود از 2 قسمت یعنی سوال اصلی و سوالات فرعی تشکیل شده است .
1-1-5- سوال اصلی آیا توسعه گردشگری در ایران به گسترش تعاملات سیاسی – اجتماعی با دیگر جوامع می انجامد ؟ 2-1-5- سوالات فرعی - آیا توسعه گردشگری در ایران سبب جلب سرمایه های خارجی و افزایش تولید نا خالص ملی می شود ؟ - پیامدهای اقتصادی صنعت گردشگری در ایران چگونه است ؟ - میزان درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری در کشور نسبت به دیگر کشورها چگونه است ؟ - تفاوت نظرات افراد خارجی واردنشده به ایران باقبل ازورودشان به کشورمان چگونه بوده است؟ 5

- علت سرمایه گذاری اندک دولت در این صنعت و عدم هماهنگی سازمانهای مرتبط با این صنعت چیست ؟ - تحولات در صنعت گردشگری پس از تأسیس سازمان گردشگری و سازمان میراث فرهنگی در کشورمان چیست ؟ و با گذشته چه تفاوتی در سیاستگزاری امور دارد ؟



6

• پی نوشت های فصل اول : • 1. محمود سریع القلم ، روش تحقیق در علوم سیاسی ، چاپ دوم ، ( تهران : نشر و پژوهش فروزان روز ، 1381 ) • 2. محمد رضا حافظ نیا ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، چاپ هشتم ، ( تهران انتشارات سمت ، 1382 ) • 3. ابولقاسم طاهری ،روش تحقیق در علوم سیاسی،چاپ دوم،( تهران : نشر قدس ،1382 )


فصل دوم


1- روش گردآوری اطلاعات : 2- مفاهیم و تعریف 1-2- مفهوم سیاست 1-1-2- روابط بین الملل 2-1-2- جامعه جهانی 2-2- سازمانهای بین المللی3-2- توسعه پایدار 1-3-2- توسعه پایدار گردشگری 4-2- فرهنگ 1-4-2- فرهنگ پذیری
- پاورقی های فصل دوم


1- روش گردآوری اطلاعات تحقیق فوق ، بر اساس ماهیت و روش در زمره تحقیقات توصیفی – تحلیلی است ، که با استفاده از روش کتابخانه ای – تحلیل محتوا به بررسی مسائل مورد نظر پرداخته نشده است . در این خصوص ، سعی شده است از منابع در دسترس چون : کتب مرتبط ، استفاده از فصلنامه ها و ماهنامه های تخصصی ، مقالات ، روزنامه ها ، گزارشات پژوهشی ، پایان نامه های تحصیلی ( که متأسفانه در مورد موضوع مورد نظر بندرت پایان نامه ای یافت می شد ) و استفاده از سیستمهای اطلاع رسانی رایانه ای که در ارتباط با موضوع مورد پژوهش بودند بهره گیریم .
2- مفاهیم و تعاریف : 1-2- تعریف سیاست : تعاریف زیادی از سیاست شده است ، از جمله : ''سیاست ، علم فرمانروایی بر کشورهاست '' ، '' سیاست ، فن و عمل فرمانروایی بر جوامع انسانی است '' ، در هر دوی این تعریف ها سیاست را امری مرتبط با قدرت می بینیم ، چه این قدرت بصورت سازمان یافته ( دولت ) باشد و یا در جوامع گسترده تری باشد . بر تران دوژنل استاد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه پاریس سیاست را 1
بررسی و شناخت ریشه ای هر گونه اعمال قدرت و نفوذ می داند و قدرت را به مفهوم واژه ای آن در نظر می گیرد ، به هر صورت (( علم سیاست )) تحلیل و مطالعه نظم در توزیع قدرت بین واحدهای سیاسی کم و بیش با ثبات و پیشرفته است که در آن رفتار دولتها بر اساس منافع ملی است و عملکرد آنان نیز بر اساس عناصر شکل دهنده قدرت دولت و یا گروههای دولتی می باشد.آقای ابوالحمد ، سیاست را بررسی اشکال مختلف قدرت در جامعه انسانی می داند ، از آنجائیکه قدرت قادر است اشکال گوناگون به خود بگیرد و از اقتدار که نوع عالی قدرت است آغاز می گردد و به زور و تسلط که نوع قدرت صرف و بدون هیچ ملاحظه هنجاری و ارزشی است ، ختم می گردد . واژه هایی مانند نفوذ ، فشار ، اعتبار ( پرستیژ ) و بعضاً ایدئولوژی می تواند از اشکال قدرت باشند . نقاط میانی بین اقتدار و اجبار ار می پوشانند . آنچه در تمامی این تعاریف مشترک است آن است که مهمترین پدیده ثابتی که در علوم سیاسی موضوع اصلی است پدیده دولت است ، یعنی عامل کمّی در تعریف سیاست حول موضوع دولت محدودیت دارد و دولت هم رابطه بسیار تنگاتنگ با قدرت دارد . شاید بتوان بطور خلاصه سیاست را علمی دانست که تمام اشکال روابط قدرت را در زمان و مکانهای گوناگون شامل می گردد و چگونگی اعمال این قدرت را نشان می دهد .Fundamental – Theorerical Researches* Des criptive – Analgtic Researches** Power *** 2 Authotity****

1-1-2- روابط بین الملل : روابط بین الملل به مجموعه کنش ها و واکنش های اعضای جامعه بین المللی برای تأمین منافع و مصالح خویش یا دفع ضررهای احتمالی می گویند . بدین ترتیب روابط بین الملل به ارتباطات میان دولتها محدود نمی گردد . در هر کشوری گروههای اجتماعی فعالی وجود دارند که با گروههای مشابه خود در دیگر کشورها جهت انجام اهداف ارتباط بر قرار می کنند و نهادهایی را بوجود می آورند و یا سازمان هایی را تشکیل می دهند . اگر در ارتباط صورت گرفته ما بین این گروهها ارزش های قابل توجه ای که در زندگی بین المللی تأثیر گذار باشند رابطه بین المللی خوانده می شود . هالتی اصطلاح روابط بین الملل را جدا از سیاست بین الملل می داند و مطالعه روابط بین الملل را شامل بررسی سیاست های خارجی یا روندهای سیاسی میان ملل می داند ، هر چند دیگر جنبه های روابط میان جوامع مختلف و مطالعات اتحادیه های بین المللی ، جهانگردی ، تجارت بین الملل ، حمل و نقل ، ارتباط و گسترش اخلاق و ارزش های بین المللی را نیز در نظر می گیرد . اصطلاح روابط بین الملل مربوط است به تمام اشکال و حالات متقابل یا داد و ستد بین اعضا و بازیگران مستقل در صحنه جهانی جوامع و جوامع ملی است . مطالعه روابط بین الملل شامل تجزیه و تحلیل سیاست خارجی یا فراگردهای سیاسی میان ملتها در مفهوم کلی آن است ، در زمینه های اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و غیره اطلاق می گردد . Institutions* International Unions** Political Process ***3




دانش روابط بین الملل محصولی است مستقل و وجه بارز آن تعاملات ، درگیری و یا داد و ستد واحدهای سیاسی مستقل است و هیچ مقام و ارگان بر آنان نظارت ندارد . روابط بین الملل شامل امور و مسائلی است که زائیده انبوهی از داده ها ، نیروها ، پدیده ها و حوادثی است که سیاستگذار ممکن است اساساً به نتایج و پیامدهای احتمالی آنها آگاهی و حساسیت نداشته باشد به عبارت دیگر تنها حاصل آن جمع جبری سیاست های خارجی کشورها نیست بلکه طیف وسیعتری را در بر می گیرد که در آن تعاملات و داد و ستد واحدهای سیاسی صورت می گیرد . بطور خلاصه می توان روابط بین الملل را چنین تعریف کرد ؛ مجموعه کنش های اعضای جامعه بین الملل جهت تأمین منافع خویش و یا دفع ضررهای احتمالی را می گویند ، و با توجه به تشکیل نهادها و گروههای مشابه در دیگر کشورها و رابطه این نهادها و سازمانها با یکدیگر رابطه دولتها با یکدیگر بیشتر شده و روابط در سطح بین المللی بر قرار می گردد . بطور کلی در یک مطالعه جامع از روابط بین الملل بسیاری از گروههای معتبر و قدرتمند اجتماعی ، ملتها ، پیمان های منطقه ای و ... را باید در نظر گرفت .

فصل اول کلیات پژوهش مقدمه اهمیت صنعت گردشگری تنها در بعد اقتصادی آن خلاصه نمی شود . ابعاد فرهنگی ، اجتماعی و پیامدهای سیاسی آن نیز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و تأثیر مثبت این صنعت در موضوعاتی چون محافظت از میراث فرهنگی ، پیشگری از تروریسم ، اشتغال زایی ، تعاملات فرهنگی با دیگر جوامع و در پی آن بحث گفتگو تمدنها ، بخوبی نمایان است . این مهم زمانی به وقوع خواهد پیوست که برنامه ریزیها مدون و کلان ، مدیریت صحیح در برنامه ریزیهای جهانگردی ، سیاستگذاری درست و هوشمندانه جهت مقابله با چالش در پیش رو و استفاده از فرصت های متنوعی که این صنعت در حوزه های مختلف در کشور ایجاد می کند و نیز با استفاده از نقد و بررسی چالش های اصلی برنامه های توسعه و عمران پنج ساله اوّل تا چهارم در راستای توسعه پایدار و پویا ، کسب پرستیژ ( اعتبار ) میان دیگر کشورها ، نمایاندن چهره واقعی ایران پس از اقلاب به جهانیان و تغییر دیدگاه و نگرش آنان نسبت به جمهوری اسلامی ایران وجود داشته باشد . هر چند با وجود شفاف نبودن رویکردهای اساسی توسعه گردشگری در ایران و عدم داشتن و ارائه اطلاعات جامع زیر بنایی لازم ، توسعه این صنعت عظیم در کشورمان را با مشکل عدم تدوین برنامه ریزی جامع چند ساله مواجه ساخته است ، لیکن ازدیاد گردشگران خارجی در خلال چند سال اخیر مبیّن این نکته است که تجربیات خوبی در این راستا بدست آمده است که امید می رود این روند همچنان رشدی صعودی داشته باشد ، هر چند حوادث منطقه خاور میانه و بخصوص تحولات در خلیج فارس در آن بسیار تأثیر پذیر است . 2- طرح موضوع ( بیان مسئله ) در حوزه سیاست و روابط بین الملل مسائل مختلفی مورد بررسی و ارزیابی کارشناسان و دانشجویان این رشته قرار گرفته است ، از بررسی موردی کشورهای مختلف جهان گرفته و تعاملات آن کشورها در سطح منطقه و بین الملل تا بررسی مسائلی چون منافع ملی ، جهانی شدن ، امنیت و ... در میان رساله ها و کتب مختلفی که دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین الملل ارائه میدهند بندرت به مقوله گردشگری بر می خوریم . عدم توجه به این مسئله از اهمیت آن نمی کاهد ، حملات تروریستی یازدهم سپتامبر در ایالات متحده آمریکا ، انفجارات اخیر در شهر لندن مبین این نکته بود که جهان کنونی با تمامی پیشرفتها و فن آوری و تکنولوژی بالایی که دارد بسیار آسیب پذیر و شکننده است در چنین فضای رعب آور و خصومت انگیز توسعه و تقویت تعاملات جوامع بشری می تواند یکی از مهمترین راههای تخفیف و کاهش تنش و نزاع بین جوامع باشد و این مهم به بهترین شکل خود از طریق توسعه جهانگردی و گردشگری امکان پذیر است . Interachtions TourismConflict 1 Tensionبسیاری از کارشناسان معتقدند که صنعت گردشگری قادر است اقتصاد یک کشور را کارآمدتر کند ودراین راستا کتابهاومقالات بسیاری به رشته تحریردرآمده است که درجای خودحائز اهمیت است.ما در این رساله سعی داریم که ابعاد دیگر این صنعت پویا را در کشورمان بخصوص از نقطه نظر گسترش واسط روابط مستقیم بین جمعیتی ( ایران و جهان ) بررسی کنیم و پیامدها ی متنبح از این صنعت نظیر افزایش درآمد سرانه کشور ، معرفی صنایع دستی و تولیدی ایران ، معرفی فرهنگ و تمدن بزرگ ایرانی و از همه مهمتر تأثیر مثبت این تعاملات بر افکار عمومی جوامع بشری که در اثر تبلیغات فراوان غالباً دارای پیش ذهن نادرست و خصمانه ای نسبت به کشورمان هستند مورد ارزیابی قرار دهیم . امید آنکه این مختصر بتواند جرقه ای باشد برای دیگر عزیزان پژوهشگر که در این حوزه به کار و تحقیق بپردازند که از این حیث و در این زمینه کشورمان بسیار محجور و غریب است . 2 Tourism Industry 3- اهمیت موضوع و ضرورت آن اهمیت موضوع مورد بحث را می توان در موارد زیر خلاصه کرد : در ابتدا پاسخ به سئوالات اصلی این رساله و آن اینکه گردشگری و توسعه آن سبب گسترش تعاملات بین جوامع ( ایران و جهان ) خواهد شد یا خیر و تلاش جهت بررسی آن از نظر روابط بین الملل . آنگاه با استفاده از منابع مورد نظر به تحلیل توصیفی و شرح مسئله می پردازیم که در این راستا به مقایسه سیاست های صورت گرفته در خصوص صنعت گردشگری در برنامه های عمرانی کشور می پردازیم و با ارزیابی و تحلیل سعی بر بیان نقاط قوت و ضعف این برنامه ها داریم و نیز به ارائه راهکار و پیشنهاد جهت ارتقای این صنعت عظیم می پردازیم . 4- اهداف اهداف کلی این رساله شامل 2 بخش اهداف کلی و اهداف جزئی است که به شرح هر یک از آنان می پردازیم . 1-4- اهداف کلی یکی از مهمترین اهداف این رساله ارزیابی و تحلیل تأثیرات مثبت توسعه توریسم ( گردشگری ) در ایران از نظر روابط بین الملل است . مسئله گردشگری در کشورمان مورد نقد و ارزیابی کارشناسان و دست اندرکاران مرتبط با این رشته صورت گرفته است و بارها از نظر فواید می توان مقاله و یا کتابی در مورد نقش این صنعت در تغییر نگرش جوامع ایرانی و غیر ایرانی نسبت به کشورمان و ارزیابی این تغییر دیدگاه و تأثیرات آن بر کشور مطلبی یافت . 3در نتیجه با بررسی و ارزیابی تأثیرات می توان در تدوین سیاستگذاریهای کلان در این زمینه به کارشناسان مرتبط کمک شایانی نمودتا بتوانندازاین صنعت به نحواحسن به عنوان یکی ازمولفه های مؤثر در سیاست خارجی نیز بهره گیرند . 2-4- اهداف جبری بیان ضرورت ایجاد تعاملات بین جمعیتی ( ایران و جهان ) از طریق گردشگری پایدار و تأکید بر این نکته که گردشگری پایدار و بسط آن می تواند در تعاملات بین جمعیتی تأثیری مثبت داشته باشد و بایستی در این راستا با جدّیت تلاش نمود . عدم توجه و یا بی توجهی به این صنعت عظیم تأثیرات زیانباری دارد که متضرر اصلی آن کشورمان می باشد . از دیگر اهداف نگارنده تبیین توسعه گردشگری از دیگر ابعاد چون بُعد فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی ، تأثیر مثبت آن بر محیط زیست و میراث فرهنگی و ... می باشد زیرا با بیان این تأثیرات می توان مسئله را از بعد روابط بین الدول بهتر و شفاف تر بیان نمود . شاید بتوان از نظر روانشناختی به این مسئله پرداخت بازدید گردشگر داخلی و خارجی از اماکنی که کمتر موردتوجه قرار می گرفتند(روشتاهای دور تاریخی(ابیانه)غارهای تاریخی(غارهای لرستان) غارهای آبی که کمتر مطرح بودند ( غار آبی کلته خور زنجان ) و ... ) به ساکنان بومی آن مناطق به جز رونق اقتصادی که نصیب آنان می کند حس افتخار ، اعتماد به نفس ، مباهات و ... را نیز القا می کند و در نهایت به تقویت حس میهن پرستی آنان می انجامد و معضل (( عدم خودباوری )) جوانان ، فرار جوانان به آنسوی مرزها را کاهش دهد . 45- فرضیه ها : الف ) فرضیه اصلی : توسعه صنعت گردشگری عامل اصلی کاهش تنش بین ایران و جامعه جهانی است . ب) فرضیه فرعی : توسعه صنعت گردشگری و گسترش روابط بین جمعیتی ( ایران و جهان ) منجر به معرفی بازارهای اختصاصی و صنایع تولیدی ایران خواهد شد و نیز افزایش درآمد سرانه و تنوع بخشیدن به منابع درآمدی کشور را موجب خواهد شد . 1-5- سوالات : سوالات خود از 2 قسمت یعنی سوال اصلی و سوالات فرعی تشکیل شده است . 1-1-5- سوال اصلی آیا توسعه گردشگری در ایران به گسترش تعاملات سیاسی – اجتماعی با دیگر جوامع می انجامد ؟ 2-1-5- سوالات فرعی - آیا توسعه گردشگری در ایران سبب جلب سرمایه های خارجی و افزایش تولید نا خالص ملی می شود ؟ - پیامدهای اقتصادی صنعت گردشگری در ایران چگونه است ؟ - میزان درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری در کشور نسبت به دیگر کشورها چگونه است ؟ - تفاوت نظرات افراد خارجی واردنشده به ایران باقبل ازورودشان به کشورمان چگونه بوده است؟ 5- علت سرمایه گذاری اندک دولت در این صنعت و عدم هماهنگی سازمانهای مرتبط با این صنعت چیست ؟ - تحولات در صنعت گردشگری پس از تأسیس سازمان گردشگری و سازمان میراث فرهنگی در کشورمان چیست ؟ و با گذشته چه تفاوتی در سیاستگزاری امور دارد ؟ 6• پی نوشت های فصل اول : • 1. محمود سریع القلم ، روش تحقیق در علوم سیاسی ، چاپ دوم ، ( تهران : نشر و پژوهش فروزان روز ، 1381 ) • 2. محمد رضا حافظ نیا ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، چاپ هشتم ، ( تهران انتشارات سمت ، 1382 ) • 3. ابولقاسم طاهری ،روش تحقیق در علوم سیاسی،چاپ دوم،( تهران : نشر قدس ،1382 ) فصل دوم1- روش گردآوری اطلاعات : 2- مفاهیم و تعریف 1-2- مفهوم سیاست 1-1-2- روابط بین الملل 2-1-2- جامعه جهانی 2-2- سازمانهای بین المللی3-2- توسعه پایدار 1-3-2- توسعه پایدار گردشگری 4-2- فرهنگ 1-4-2- فرهنگ پذیری - پاورقی های فصل دوم 1- روش گردآوری اطلاعات تحقیق فوق ، بر اساس ماهیت و روش در زمره تحقیقات توصیفی – تحلیلی است ، که با استفاده از روش کتابخانه ای – تحلیل محتوا به بررسی مسائل مورد نظر پرداخته نشده است . در این خصوص ، سعی شده است از منابع در دسترس چون : کتب مرتبط ، استفاده از فصلنامه ها و ماهنامه های تخصصی ، مقالات ، روزنامه ها ، گزارشات پژوهشی ، پایان نامه های تحصیلی ( که متأسفانه در مورد موضوع مورد نظر بندرت پایان نامه ای یافت می شد ) و استفاده از سیستمهای اطلاع رسانی رایانه ای که در ارتباط با موضوع مورد پژوهش بودند بهره گیریم . 2- مفاهیم و تعاریف : 1-2- تعریف سیاست : تعاریف زیادی از سیاست شده است ، از جمله : ''سیاست ، علم فرمانروایی بر کشورهاست '' ، '' سیاست ، فن و عمل فرمانروایی بر جوامع انسانی است '' ، در هر دوی این تعریف ها سیاست را امری مرتبط با قدرت می بینیم ، چه این قدرت بصورت سازمان یافته ( دولت ) باشد و یا در جوامع گسترده تری باشد . بر تران دوژنل استاد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه پاریس سیاست را 1بررسی و شناخت ریشه ای هر گونه اعمال قدرت و نفوذ می داند و قدرت را به مفهوم واژه ای آن در نظر می گیرد ، به هر صورت (( علم سیاست )) تحلیل و مطالعه نظم در توزیع قدرت بین واحدهای سیاسی کم و بیش با ثبات و پیشرفته است که در آن رفتار دولتها بر اساس منافع ملی است و عملکرد آنان نیز بر اساس عناصر شکل دهنده قدرت دولت و یا گروههای دولتی می باشد.آقای ابوالحمد ، سیاست را بررسی اشکال مختلف قدرت در جامعه انسانی می داند ، از آنجائیکه قدرت قادر است اشکال گوناگون به خود بگیرد و از اقتدار که نوع عالی قدرت است آغاز می گردد و به زور و تسلط که نوع قدرت صرف و بدون هیچ ملاحظه هنجاری و ارزشی است ، ختم می گردد . واژه هایی مانند نفوذ ، فشار ، اعتبار ( پرستیژ ) و بعضاً ایدئولوژی می تواند از اشکال قدرت باشند . نقاط میانی بین اقتدار و اجبار ار می پوشانند . آنچه در تمامی این تعاریف مشترک است آن است که مهمترین پدیده ثابتی که در علوم سیاسی موضوع اصلی است پدیده دولت است ، یعنی عامل کمّی در تعریف سیاست حول موضوع دولت محدودیت دارد و دولت هم رابطه بسیار تنگاتنگ با قدرت دارد . شاید بتوان بطور خلاصه سیاست را علمی دانست که تمام اشکال روابط قدرت را در زمان و مکانهای گوناگون شامل می گردد و چگونگی اعمال این قدرت را نشان می دهد .Fundamental – Theorerical Researches* Des criptive – Analgtic Researches** Power *** 2 Authotity****1-1-2- روابط بین الملل : روابط بین الملل به مجموعه کنش ها و واکنش های اعضای جامعه بین المللی برای تأمین منافع و مصالح خویش یا دفع ضررهای احتمالی می گویند . بدین ترتیب روابط بین الملل به ارتباطات میان دولتها محدود نمی گردد . در هر کشوری گروههای اجتماعی فعالی وجود دارند که با گروههای مشابه خود در دیگر کشورها جهت انجام اهداف ارتباط بر قرار می کنند و نهادهایی را بوجود می آورند و یا سازمان هایی را تشکیل می دهند . اگر در ارتباط صورت گرفته ما بین این گروهها ارزش های قابل توجه ای که در زندگی بین المللی تأثیر گذار باشند رابطه بین المللی خوانده می شود . هالتی اصطلاح روابط بین الملل را جدا از سیاست بین الملل می داند و مطالعه روابط بین الملل را شامل بررسی سیاست های خارجی یا روندهای سیاسی میان ملل می داند ، هر چند دیگر جنبه های روابط میان جوامع مختلف و مطالعات اتحادیه های بین المللی ، جهانگردی ، تجارت بین الملل ، حمل و نقل ، ارتباط و گسترش اخلاق و ارزش های بین المللی را نیز در نظر می گیرد . اصطلاح روابط بین الملل مربوط است به تمام اشکال و حالات متقابل یا داد و ستد بین اعضا و بازیگران مستقل در صحنه جهانی جوامع و جوامع ملی است . مطالعه روابط بین الملل شامل تجزیه و تحلیل سیاست خارجی یا فراگردهای سیاسی میان ملتها در مفهوم کلی آن است ، در زمینه های اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و غیره اطلاق می گردد . Institutions* International Unions** Political Process ***3 دانش روابط بین الملل محصولی است مستقل و وجه بارز آن تعاملات ، درگیری و یا داد و ستد واحدهای سیاسی مستقل است و هیچ مقام و ارگان بر آنان نظارت ندارد . روابط بین الملل شامل امور و مسائلی است که زائیده انبوهی از داده ها ، نیروها ، پدیده ها و حوادثی است که سیاستگذار ممکن است اساساً به نتایج و پیامدهای احتمالی آنها آگاهی و حساسیت نداشته باشد به عبارت دیگر تنها حاصل آن جمع جبری سیاست های خارجی کشورها نیست بلکه طیف وسیعتری را در بر می گیرد که در آن تعاملات و داد و ستد واحدهای سیاسی صورت می گیرد . بطور خلاصه می توان روابط بین الملل را چنین تعریف کرد ؛ مجموعه کنش های اعضای جامعه بین الملل جهت تأمین منافع خویش و یا دفع ضررهای احتمالی را می گویند ، و با توجه به تشکیل نهادها و گروههای مشابه در دیگر کشورها و رابطه این نهادها و سازمانها با یکدیگر رابطه دولتها با یکدیگر بیشتر شده و روابط در سطح بین المللی بر قرار می گردد . بطور کلی در یک مطالعه جامع از روابط بین الملل بسیاری از گروههای معتبر و قدرتمند اجتماعی ، ملتها ، پیمان های منطقه ای و ... را باید در نظر گرفت .

آشنایی با شرکت داروسازی ابوریحان

مقدمه:

داروسازی، پنجاه قرن است که سابقه خدمت به بشریت را دارد و به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین و معتبرترین رشته‌های مطرح می‌باشد. همانند پزشکی، داروسازی نیز شاهد تحولات زیادی بوده است و بسیاری از روش‌های قدیمی آن منسوخ و کنار گذاشته شده‌اند و آموخته‌های نوینی به پیکره این رشته افزوده شده‌اند. داروسازان از جمله افشار دارای تحصیلات آکادمیک در جامعه می‌باشند در شاخه‌های مختلف شامل داروخانه، بیمارستان‌ها، آموزشی (در سطح دانشگاه)، تحقیقات، صنایع داروسازی (شامل تحقیق و توسعه تولید و غیره)، تدوین استانداردها و توزیع داروها فعالیت دارند. از دیدگاه تاریخی می‌توان گفت که پیشرفت علم داروسازی همگام با تکامل بشر بوده است. انسان اولیه به طور ذاتی یا از طریق مشاهده حیوانات یا پرندگان معلومات خود را کسب نمود و دریافت که آب سرد، برگ و گل دارای کاربردهای درمانی و التیام دهندگی هستند. ولی به طور تجربی دریافت که کدامیک از دیگری بهتر است و بدین وسیله دانسته‌ها و آموخته‌های خود را در اختیار دیگران استفاده نمود. باید توجه داشت که هر چند روش‌های انسان غارنشین ابتدایی بودند، و لیکن بسیاری از داروهای امروزی از همان منابعی که در اختیار انسان اولیه بودند منشأ گرفته‌اند.

مجموعه حاضر شرحی است از برخی فرآورده‌های داروئی شرکت ابوریحان و اشارات مختصری به دستة دارویی، مشکل دارویی، فارماکوکنیتیک، موارد مصرف، موارد منع مصرف، عوارض جانبی، مقدار و نحوه‌ی مصرف و نوع بسته‌بندی داروها و نوع تستی که بر روی داروها رد قسمت آزمایشگاه تحقیقات و توسعه و همچنین آزمایشگاه شیمی (کنترل کیفی) انجام شده را دارا می‌باشد.

امید است مطالب این مجموعه مفید برای خواندگان واقع گردد.

فصل اول:

آشنایی با شرکت داروسازی ابوریحان

تاریخچه: شرکت داروسازی ابوریحان با بیش از 20 سال تجربه در عرضه فرآوردههای هورمونی دارای نقشی ویژه در صنایع داروئی کشور می‌باشد. ابوریحان فعالیت خود را در زمینه ساخت داروهای هورمونی از سال 1348 (تحت نام شرینگ برلیمد) آغاز نمود و پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1359 با توجه به قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران کلیه سهام آن خریداری و با مدیریت دولتی تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت.

فعالیت‌ها متعاقب انتخاب طرح ژنریک به عنوان سیستم نوین نظام داروئی کشور، ابوریحان با پشتوانه‌ای قوی از تکنولوژی داروسازی و بهره‌گیری از نیروهای متخصص و تلفیقی از تجربه و دانش نوین داروسازی وارد مرحله جدیدی از فعالیت خود گردید بطوری که در حال حاضر بطور متوسط 38 میلیون جعبه محصول نهائی در پتج گروه آمپول تزریقی، قرص، دراژه، پماد و کرم و شیاف به بازار عرضه می‌نماید که این مقدار نسبت به ده سال گذشته از رشدی معادل 400 درصد برخوردار است.

شرکت داروسازی ابوریحان علاوه بر ساخت داروهای انسانی از سال 1365 اقدام به برنامه‌ریزی در زمینه ساخت کیت‌های آزمایشگاهی و دیسک‌های آنتی‌بیوگرام نمود که در این راستا با احداث واحد جدیدی تحت عنوان واحل تشخیص طبی و با برخورداری از متخصصین پزشک داروساز، فارماکولوژیست، میکروبیولوژیست و متخصصین دیگر از سال 1367 با عرضه بیش از 735، 103 کیت آزمایشگاهی و 184و 102 دیسک آنتی‌بیوگرام به مرحله بهره‌برداری رسید و گامی دیگر در راه نیل به خودکفائی ملی برداشت. همچنین در سالهای اخیر با توجه به اهمیت گسترش دامپروری و نیاز به استفاده از هورمونها در زمینه بیماریهای تولید مثل شرکت ابوریحان را بر آن داشت تا با تاکید بر تکنولوژی بر تکنولوژی خود و با استفاده از نیروهای متخصص دامپزشک و همکاری سازمان دامپزشکی کشور طرح تولید هورمونهای دامی را در دست مطالعه قرار دهد. بطوریکه در سال 1367 با کسب مجوز از سازمان دامپزشکی کشور با فرمولاسیون و ارائه نمونه‌های آزمایشی سه نوع داروی هورمونی دامی فعالیت جدیدی را پی‌ریزی نمود. باشد که در سالهای آینده شاهد تولید هورمونهای دامی در داخل کشور باشیم. لذا شرکت ابوریحان را می‌توان اولین کارخانه تولید کیت‌های آزمایشگاهی و دیسک‌های آنتی‌‌بیوگرام و هورمونهای دامی دانست که خود از افتخارات این واحد تولید محسوب می‌شود.

نگاهی به محصولات ابوریحان مؤید این واقعیت است که کلیه محصولات تولیدی این شرکت با رعایت آخرین استانداردهای داروسازی و رعایت کامل اصول GMP تولید و عرضه می‌شود.

آزمایشگاه‌های کنترل و تحقیقات

آزمایشگاه‌های مجهز کنترل ابوریحان ضمن نظارت دقیق در مراحل مختلف تولید از مرحله انبارداری مواد اولیه و بسته‌بندی تا خروج کالای ساخته شده از شرکت، الزام در اجرای کامل مقررات GMP را نیز بطور جدی در دستور کار خود قرار داده است.

تکیه بر تحقیقات و پژوهش در ابوریحان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد بطوری که علاوه بر فعالیت آزمایشگاه‌های کنترل، واحد مستقل و جدیدی نیز تحت عنوان آزمایشگاه تحقیقات در ابوریحان مشغول فعالیت می‌باشد این واحد با مشارکت فکری منابع دانشگاهی در سال 1367 آغاز به کار نمود و اولین اقدام آن طرح تبدیل پروژسترون به دیدروژسترون می‌باشد که صرفه جویی ارزی معادل یک میلیون دلار در سال را به خود اختصاص می‌دهد از سوی دیگر واحد تحقیقات ابوریحان اقدام به فرموله کردن یازده قلم داروی جدید تحت عناوین:

1- شیاف دیکلوفناک

2- پماد لیدوکائین اچ

3- شیاف استامینوفن

4- کنتراسپتیو تری فاز یک

5- قرص پرودنیزولون 50 میلی گرم

6- آمپول متیل پردنیزولون استات

7- قرص استروژن کونژوگه 625/0 میلی گرم

8- قرص استروژن کونژوگه 25/1 میلی گرم

9- آمپول تتراکوزاکترین

10- آمپول اوروگرافین 65 درصد

11- آمپول اورگرافین 75 درصد

نموده که مجوز ساخت آنها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (اداره کل امور دارو) صادر گردیده است.

پروژه‌های طرح و توسعه ـ مشارکت و سرمایه‌گذاری:

به منظور قطعه وابستگی به منابع خارجی که جزء اهداف دراز مدت سیاست حاکم بر نظام داروئی کشور می‌باشد و همچنین استفاده از تجربیات نیروهای متخصص در جهت تولید مواد اولیه داروهای مورد تعهد در داخل کشور، این شرکت اقدام به مشارکت و سرمایه‌گذاری در چند شرکت داروئی تحت عناوین شرکت شیمی داروئی امین و داروسازی شهید مدرس نموده است که هر یک از این پروژه‌ها سالیانه میلیونها دلار صرفه‌جوئی ارزی به دنبال خواهند داشت.

صادرات:

به منظور تحقق بخشیدن به توسعة صادرات غیر نفتی که از رئوس مهم برنا‌مه‌های توسعة اقتصادی دولت جمهوری اسلامی ایران است و با توجه به کیفیت بسیار مطلوب محصولات تولید شده، شرکت ابوریحان در طی پنج سال گذشته با همکاری شرکت صادراتی سازمان صنایع ملی ایران (فارمیکو) مبادرت به بازاریابی و شرکت در مناقصه‌های بین‌المللی نموده که با توجه به کیفیت و نوع محصولات ارائه شده این شرکت موفق به صدور چندین محصول به کشورهای الجزایر، لبنان، یمن، … گردیده است.

کامپیوتر: همگام با مدرنیزه کردن ماشین آلات بخش‌های مختلف تولید و آزمایشگاه‌های کنترل و تحقیقات، شرکت ابوریحان اقدام به کامپیوترایز نمودن کلیه صورت‌حسابهای مالی شرکت اعم از فاکتورهای خرید، فروش، صورت موجودی مواد اولیه و بسته‌بندی و همچنین فرمولاسیون و پروداکشن اوردر داروها نموده است.

مروری بر علل شکست پروتزهای کامل

فصل اول

مروری بر مقوله تشخیص و طرح درمان،

مروری بر آناتومی دهان

فصل دوم

مسائل مربوط به عدم موفقیت پروتز کامل

و مشکلات پس از تحویل آن

فصل سوم

مروری بر مقالات

مقدمه

بشر همواره در این آرزو بوده که تا حد امکان به نحوی از انحاء از دست رفتن دندانهای خود را جبران نموده و از این طریق مشکلات مضغی و زیبایی خود را جبران نماید و در این راستا سعی و کوشش فراوانی نموده است که ادامه آن تلاشها به نسل امروزی سپرده شده و حق این است که ما نیز تمام تلاش و توانائی‌های خود را در راه تکامل این علم بکار بریم.

امروزه پیشرفت در جنبه‌های مختلف پزشکی و امکانات رفاهی بیشتر منجر به افزایش سن متوسط مردم گشته است، از طرفی علی‌رغم پیشرفتهای غیرقابل انکاری که در علم دندانپزشکی در جهت نگهداری و حفظ دندانهای طبیعی بعمل می‌آید، افراد جامعه در سنین پایین‌ترین دندانهای خود را از دست می‌دهند و همین دو موضوع یعنی افزایش متوسط سن و از دست دادن دندانها در سنین پایین‌تر سبب شده است تا روز به روز بر تعداد افرادیکه از پروتزهای کامل استفاده می‌کنند افزوده گردد.

انتقال از مرحله داشتن دندانهای طبیعی به مرحله بی‌دندانی کامل، دورانی است بس حساس و ناشناخته برای بیماران و باید دانست، غالباً افرادی که دندانهای خود را از دست می‌دهند از نظر جسمی از سلامت کامل برخوردار نمی‌باشند و استخوانهای خود را از دست می‌دهند از نظر جسمی از سلامت کامل برخوردار نمی‌باشند و استخوانهای فکین آنها تراکم لازم را ندارند. از طرفی واکنشهای ترمیمی در اینگونه افراد نقصان پیدا کرده است. در این بیماران به جای الیاف پریودونت، مخاط نقش نگهداری و پشتیبانی دندانهای مصنوعی را بعهده می‌گیرد، که باید برای بیماران توضیح داده شود، زیرا آنان انتظار دارند که پروتز کامل همچون دندانهای طبیعی عمل کند که مشکلی است مزید بر مشکلات دیگر.

در برخورد با بیماران بی‌دندان بایستی با معاینه دقیق، بررسی حالات جسمانی و روانی بیمار و با توجه به خواسته‌های بجا و نابجای بیمار طرح درمان مناسبی تعیین کرد و با تکنیکی صحیح و اصولی اقدام به درمان کرد، البته با پیش‌بینی نتایج احتمالی درمان و در نظر گرفتن تمام شرایط مساعد و نامساعد محیط دهان بیمار.

حفره دهان محیطی است که اعمال مختلفی را انجام می‌دهد و درمان با پروتز صرفاً یک درمان ساده نسجی و ساختمانی نیست، بلکه بایستی با جایگزین کردن دندانهای از دست رفته حالات تشریحی، فانکشنهای طبیعی و فیزیولوژیک این ناحیه از بدن را تا حد امکان احیاء و بازسازی کرد.

در برخی از موارد با وجود اینکه عمل کننده نهایت سعی خود را در بکار بردن اصول لازم در ساختن پروتز کامل ایده‌آل می‌نماید، معهذا چه در ضمن کار و چه پس از قرار دادن پروتز در دهان بیمار با مشکلاتی مواجه می‌گردد که به سختی می‌تواند به علت اصلی آن پی ببرد و با اظهار ناراحتی و شکایت بیمار روبرو می‌شود و علی رغم اصلاحات متعددی که انجام می‌دهد باز مشکلات بیمار پاربرجا می‌ماند.

اشکالات و ناراحتی‌هایی که بعد از قرار دادن پروتز کامل در دهان بیمار ایجاد می‌شود متنوع هستند، در ضمن واکنش بیماران نیز در مقابل آنها مختلف است، که بستگی به وضع سلامت عمومی جسمی و روانی، وضعیت حفره دهان و طرز تفکر و شخصیت آنان دارد. بعضی از بیماران در برابر کوچکترین آزردگی و تحریک خارجی عکس‌العمل‌های شدیدی از خود نشان می‌دهند و بعضی با داشتن شخصیتی قوی و کنترل عصبی خوب حتی زخم‌های شدید پروتز را بدون شکایت تحمل می‌کنند که هر دو اینها برای بیمار مفید نیستند.

دندانپزشک باید با آگاهی بر علوم آناتومی، پاتولوژی، روانشناسی و داشتن مهارتهای لازم، عکس‌العمل‌های بافت نرم را در حالت طبیعی و پاتولوژیک تشخیص داده و بتواند یک اشکال موضعی را از مشکلات عمومی جسمی و روانی بیمار تمیز دهد.

فصل اول

مروری بر مقوله تشخیص و طرح درمان، و مروری بر آناتومی محیط دهان

1ـ تشخیص و طرح درمان

موفقیت یا شکست درمان با پروتز کامل قبل از شروع به عمل قابل پیش‌بینی است. اکثر ناراحتی‌های بیماران در اثر آماده نکردن بیمار از نظر جسمی و مشکلات دهانی، روحی و عدم شناخت صحیح آنها از ماهیت پروتز کامل است. برای دستیابی به موفقیت و داشتن طرح درمانی دقیق و درست، در ابتدا باید تشخیصی درست داشته باشیم.

هدف از نگارش این بخش مطرح کردن برخی مشکلات ایجاد شده توسط پروتز است که به علت عدم تشخیص صحیح و طرح درمان مناسب می‌باشد. در این قسمت بطور خلاصه مروری خواهیم داشت بر مقوله تشخیص و طرح درمان.

روشهای تشخیص:

1ـ گرفتن Observation که شامل تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی بیمار است.

2ـ معاینه داخل دهانی که شامل بررسی نسوج ساپورت کننده، روابط فکین و ضایعات پاتولوژیک می‌باشد.

3ـ کستهای تشخیصی برای بررسی روابط فکین.

4ـ رادیوگرافی برای بررسی آنومالیها (اجسام خارجی، ریشه دندان، دندان نهفته، علائم پاتولوژیک) همچنین بررسی محل کانال مندیبول و سوراخ چانه‌ای و ضخامت نسبی نسج زیر مخاطی که استخوان را در نواحی بی‌دندان پوشانده است. (25)

نکات مهم و مؤثر در تشخیص:

1ـ سن: با بالا رفتن سن قدرت تطابق با موقعیت‌های جدید و یادگیری مهارتهای لازم نقصان پیدا می‌کند همچنین تونسیته بافتها کاهش می‌یابند، که مسائل مربوط به چیدن دندانها در افراد مسن را مشکلتر می‌کنند و همچنان که قبلاً گفته شد با بالا رفتن سن واکنشهای دفاعی و ترمیم بدن نیز کاهش یافته و باعث تضعیف استخوان فکین می‌شود.

2ـ سلامت عمومی (جسمی ـ روانی): گرفتن ابزرواسیون و ارزیابی سلامت عمومی بیمار بایستی در همان جلسه اول انجام گیرد تا از بروز مشکلات بعدی پیشگیری شده و درمان با آگاهی بیشتری ادامه یابد.

3ـ آموزش اجتماعی و انتظارات بیماران: میزان تحصیلات، آموزش اجتماعی و نحوه زندگی بیمار بسیار مهم هستند و قبل از شروع به کار بایستی از انتظارات بیمار مطلع شد. بدین معنی که مهمترین خواسته بیمار از تهیه پروتز چیست؟ قدرت جوندگی، تکلم یا زیبایی، البته تمامی خواسته‌های بیمار برای ما ملاک عمل نیستند و پزشک بایستی با در نظر گرفتن تمامی این مسائل پروتز را طوری طراحی کند که فرم و وضعیت دهان با بقیه صورت هماهنگی لازم را داشته باشد.

4ـ ساپورت و ضخامت لبها: اگر بافتهای اطراف دهان چروک داشته باشد بایستی با ساپورت مناسب لبها این چروکها حذف شوند. البته چروکهایی که در رابطه با بالا رفتن سن و در کل صورت بیمار دیده می‌شود کلاً حذف نخواهند شد.

از نظر ضخامت لبها: اگر لبها نازک باشند کوچکترین تغییر جزئی در موقعیت لبیولینگوالی دندانها باعث تغییر شکل ظاهری لب می‌گردد اما در لبهای با ضخامت زیاد می‌توان بدون ایجاد تغییرات ظاهری مشخص، شکل قوس و محل قرار دادن دندانها را تغییر داد.

5ـ تونیسیته بافتها و عضلات: دو عامل در این مسئله دخیل هستند: 1) سن 2) سلامت عمومی

هر قدر تونیسیته عضلات و بافتها کم باشد احیای آن در نتیجه بازسازی زیبایی و احیای ظاهری جوانتر، مشکل و گاه ناممکن می‌شود.

6ـ ارتفاع عمومی صورت (V.D.): فاصله بین فکین را در هنگام صحبت کردن می‌توان مورد بررسی قرار داد.

7ـ سلامت محیط دهان و وضعیت مخاط (رنگ ـ قوام): ضایعات مخاط که اطلاعات مفیدی به ما می‌دهند.

8ـ ناحیة بیس فک بالا و فک پایین: حالت ایده آل برای بیس، داشتن لایه‌های تقریباً یکنواخت از بافت نرم است که محکم و اندکی دارای خاصیت ارتجاعی باشد. اگر این لایه نازک باشد تحت فشار پروتز زخمی می‌شود و اگر ضخیم باشد تحت فشار مضغی تغییر مکان می‌دهد که باعث عدم ثبات پروتز می‌شود.

9ـ جنبه‌های بیومکانیک: تعدادی از عوامل بیومکانیکی روی روشهای مورد استفاده و دشواری‌هایی که در تهیه پروتز کامل پیش می‌آیند تأثیر می‌گذارند. این عوامل را باید شناخت اگرچه برای حذف علل این مشکلات کار زیادی نمی‌توان کرد. این عوامل عبارتند از:

ـ روابط و شکل ریجهای باقیمانده: الگوی تحلیل فکین بر روابط آنها مؤثر است و با کوچک شدن آنها روابط آنها نیز تغییر می‌کند، پس میزان تحلیل ریجها نیز بر روابط آنها مؤثر است، از طرفی شکل ریج (کانتور مقطع عرضی) بر نحوه قالب‌گیری مؤثر است. تحلیل ریج باقیمانده پس از دست رفتن دندانها تغییرات شدیدی در مقطع عرضی آن ایجاد می‌کند. هنگامی که دندانها تازه کشیده شده‌اند ریج پهن است
اما بتدریج و به مرور زمان با تحلیل آن ریج کوتاه‌تر و باریکتر می‌شود. ریج ایده آل ریجی است با سطح فوقانی پهن، طرفین موازی و بلند. (شکل شماره 1)

Fig. 3. Tapered, round and square ridges diagrammatically in cros section. Potential for denture stability increases as a residual ridge becomes more square shapes.

شکل شماره 1:

از چپ براست 1) ریج باریک 2) ریج گرد 3) ریج مربعی و چهارگوش بهترین ریج برای افزایش ثبات ریج باقیمانده مربعی و چهارگوش است.

ـ شکل و اندازه قوسهای ماگزیلا و مندیبول: اندازه قوسها، سطح ساپورت کننده نهائی را تعیین می‌کند و شکل قوس (از جهت اکلوژن) در تعیین فرم کلی دندانها مؤثر است.

ـ عدم هماهنگی در اندازه فکین: این بیماران هنگامیکه دندانهای طبیعی داشته‌اند دچار مال اکلوژن (کلاس II یا III) بوده‌اند. جایگزین دندانهای مصنوعی باید در محل دندانهای طبیعی باشد، تغییر دادن اکلوژن ایده آل به اکلوژن یا اورجت زیاد احتیاج به زمان اضافی دارد.

ـ وضعیت عضلات گونه ـ لب ـ زبان: بر روی قالب‌گیری و توانائی و مهارت بیمار برای استفاده از پروتز مؤثرند.

ـ شکل کام: کام ایده آل کامی است که عمقی متوسط داشته باشد و شیب ناحیه روگا در قسمت قدامی کاملاً مشخص باشد.

ـ کمیت و کیفیت بزاق: برای گیر و ثبات بهتر پروتز، بزاقی از نوع سروزی و به مقدار متوسط ایده آل است.

3ـ مروری بر آناتومی محیط دهان (انساج ساپورت کننده، استخوان فکین، مخاط)

دندانپزشک باید کاملاً با آناتومی بافتهای مورد اتکاء و احاطه کننده پروتز آشنائی داشته باشد. زیرا با دانستن آن به دو مقصود می‌توان رسید:

الف) تعیین محل انتخابی نیروهای ناشی از بیس دست دندان، بر روی بافتهای مورد اتکا.

ب) تعیین شکل و فرم لبه‌های پروتز که بایستی با فانکشن نرمال عضلات احاطه کننده آن تداخلی نداشته و هماهنگی داشته باشند. (26)

البته در اینجا بحث اصلی بر سر آناتومی تشریحی نیست بلکه مورد نظر آناتومی فانکشنال است.

ساپورت و انساج ساپورت کننده پروتز

ساپورت پروتز کامل یعنی مقاومت ریجهای باقیمانده (استخوان ـ مخاط) در مقابل حرکات و فشارهای عمودی (vertical) پروتز بطرف ریج (5). برای داشتن ساپورتی مطلوب بایستی بیستهای پروتز با انساج زیرین خود تطابق کامل داشته باشند، تا از طرف دیگر سطوح اکلوژن نیز بطور صحیح بر روی یکدیگر قرار گیرند. با داشتن ساپورتی مناسب گیر و ثبات پروتز نیز تضمین می‌شود.

ساپورت پروتز با استفاده از روشهای قالب‌گیری بدست می‌آید که گسترش مناسب پروتز و فشار فانکشنال وارده بر انساج پشتیبان را (که حالت ارتجاعی متفاوتی دارند) فراهم می‌کند. از طرفی این ساپورت و روابط بیسها بایستی برای مدتی طولانی حفظ شود که این امر توسط انتقال نیروهای اکلوزالی به سمت بافتها و نواحی که بهترین مقاومت را در برابر این نیروها دارند بدست می‌آید.

برای داشتن حداکثر ساپورت مطلوب:

1ـ بیسهای پروتز بایستی حداکثر پوشش مخاطی را بدون تجاوز به ناحیه بافتهای متحرک داشته باشند.

2ـ انساج ساپورت کننده بایستی بیشترین مقاومت را در برابر تحلیل و تخریب ناشی از نیروها و فشارهای اکلوزالی و همچنین بیشترین مقاومت را نسبت به جابجائی عمودی داشته باشند و قادر به ایجاد تماس دقیق با بیس پروتز در هنگام فانکشن باشند.

3ـ جبران حالت ارتجاعی متفاوت نسوج، تا اینکه حرکت یکنواخت بیس پروتز تحت فانکشن و حفظ یک رابطه اکلوژنی هماهنگ تأمین گردد. (5)

ـ ویژگی‌هایی که بطور ایده آل انساج نرم ساپورت کننده بایستی داشته باشند عبارتند از:

1ـ نسوج نرم بایستی با استخوان کورتیکال زیرین باند نسبتاً محکمی داشته باشند.

2ـ توسط بافت کراتینیزه پوشیده شده باشند.

3ـ شامل یک لایه ارتجاعی بافت زیر مخاطی باشند.

در مجموع، این خصوصیات باید حرکات بیس پروتز را به حداقل برساند، ترومای وارده به بافت نرم و تحلیل استخوان را در دراز مدت کاهش دهد.(5)

ـ محیط دهان را از نظر نواحی ساپورت می‌توان به چهار قسمت تقسیم کرد:

براساس اثرات و خواص کلینیکی و هیستولوژیکی مخاط در فکین می‌توان نواحی تحمل فشار پروتز را به گروههای زیر تقسیم کرد:

1ـ نواحی ساپورت اولیه (ناحیه فشارپذیر اولیه).

2ـ نواحی ساپورت ثانویه (ناحیه فشارپذیر ثانویه).

3ـ نواحی که باید ریلیف شوند، جهت به حداقل رساندن فشار وارده.

4ـ نواحی که در ساپورت شرکت نمی‌کنند.

ملاحظات آناتومیک مندیبول از نظر نواحی ساپورت کننده

1ـ نواحی ساپورت اولیه یا نواحی فشارپذیر اولیه: که شامل Buccal shelf و Pear shape pad (PSP) (رترومولرپاپیلا) می‌باشند (شکل شماره 2)

PSP خلفی‌ترین حد مخاط کراتینیزه و جونده فک پایین است که از بهم پیوستن رترومولرپاپیلا و اسکار ناشی از کشیدن دندان مولر سوم پدید می‌آید و رترومولرپد خلفی‌تر از PSP قرار دارد. (5) PSP ناحیه‌ای است کم رنگ و سخت که براحتی از رترومولرپد که ناحیه‌ای است قرمز تیره، نرم و متحرک تمیز داده می‌شود. (29)

2ـ نواحی ساپورت ثانویه: شامل کرست ریج آلوئولار باقیمانده و برجستگی‌های زنخی است. (5)

3ـ نواحی ریلیف شونده: شامل مخاط آلوئولار شیبهای لینگوالی و قسمت قدامی ریج لیبال که کمتر کراتینیزه هستند، مستقیماً بر روی استخوان بازال قرار می‌گیرند. ریلیف بمنظور کاهش فشار وارده در نتیجه کاهش ترومای مخاطی انجام می گیرد. (5)

4ـ نواحی که در ساپورت شرکت نمی‌کنند: سایر نواحی آناتومیک باقیمانده مندیبول، معمولاً در تأمین ساپورت شرکت ندارند. شیبهای لبیال یا لینگوال ریج، یا ریلیف می‌شوند یا در ساپورت شرکت نمی‌کنند.

همچنین لبه‌های پروتز که برای ایجاد Border Seal در داخل انساج متحرک قرار می‌گیرند(5)،در ساپورت شرکت نمی‌کنند. (شکل شماره 3)

شکل شماره 2:

حدود آناتویک بین ساختمانهایی که نهایتاً PSP و رترمولرپد ریجهای مندیبول تشکیل می‌دهند نشان می‌دهد.

شکل شماره 3:

نواحی آناتومیک مختلف مندیبول که در تأمین ساپورت پروتز شرکت می‌کنند

1ـ نواحی ساپورت اولیه شامل PSP و باکال شلف

2ـ نواحی ساپورت ثانویه شامل کرست ریج و ناحیه برجستگی زنخی

3ـ نواحی که ریلیف می‌شوند (R) و یا در ساپورت شرکت نمی‌کنند شامل شیبهای لینگوال یا ریج لبیال (N/C)