فایل دیکشنری رشته حسابداری شامل 581 صفحه می باشد.

فهرست مطالبفصل اول خصوصیات حسابداری شهرداری ........ 1روش حسابداری .............. 1روش نگهداری حسابها.......... 2بودجه ................. 3تهیه وتنظیم بودجه ............... 3فصل دومتعاریف .................. 7حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)................ 8حسابهای عمومی (بامانده بستانکار).................. 8بستانکاران .................. 9بانک /صندوق ...................... 9پیش پرداخت وعلی الحساب ................ 11تنخواه گردان ............... 13تامین اعتبار......... 21فصل سومطبقه بندی عملیات ................ 24طبقه بندی هزینه ها............ 26انواع درآمد............ 28وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار............ 29استقراض ازیک حساب برای استفاده درحساب دیگر.... 31سپرده هاووجوه امانی ................. 33فصل چهارمدارائیهای جاری ................. 37دارائیهای ثابت ................ 38عملیات مربوط به خرید دارائی ثابت ............. 42فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت .......... 44مشارکت یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی .. 45بدهی های جاری ................ 46فصل پنجمعملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها......... 50بستن حساب تنخواه گردان پرداخت ............. 50بستن حساب تنخواه گردان حسابداری ................... 53تعدیلات یا اصلاحات ......... 55بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )........... 57بستن حسابهای موقت .................................... 58گزارشهاوصورتحسابهای مالی .............. 60صورتحساب مازاد............. 64ترازنامه .................. 65صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک .......... 70 فصـل اول خصوصیات حسابداری شهـرداری ها حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد . دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد. در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های درآمد شهـرداری را توأم یـا غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.1- روش حسـابداری از نقطه نظـر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال مالـی و نیز هزینـه از جمع اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15 اردیبهشـت سـال بعـد میباشد تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول سال مالی به حیطه وصول درنیامده اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری منظـور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به تصـویب میرسـد و پرداخـت شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی نسـبت به هر یک از منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان دورة عمل بودجه باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت رسدگی و تصویب انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش فوق الذکـر شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق مادة 43 آئین نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری شهرداریهای کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد. کلیه شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر اسـاس مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده نمایند.2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه ـ مرحلـه تصـویب بودجه ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجهتهیـه و تنظیـم بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام منـدرج در بودجـه بدهـد. تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از اسفند ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.اجـرای بودجـه همانطورکه اشـاره شد بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد، در این مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه مجـوزی بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی دارد، همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود به عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف ) مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل : ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است . تفــریغ‎ بودجـه در پایان سـال مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ، تهیه و مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر گزارش خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی نمـاید همچنیـن شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعـد از تصویب به وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و آئیـن نامه شهرداریها مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحلـه به شرح زیر انجام خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خـرج بوسیله کارکنان ثابـت شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .ب) حسـابرسی به وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر انتخـاب خواهند شـد، در موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش حسابرسـان مذکـور را هماره تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق بـررسی گزارشهای مالی و گزارش حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه دوم تصـویب بودجه از اختیارات انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مـرحله چهارم که نظارت بر بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام میگیـرد. طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی اقتصـادین در سرفصل های مربوط در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای

فهرست مطالب

فصل اول

خصوصیات حسابداری شهرداری ............................................................................ 1

روش حسابداری ..................................................................................................... 1

روش نگهداری حسابها............................................................................................ 2

بودجه ..................................................................................................................... 3

تهیه وتنظیم بودجه ................................................................................................... 3

فصل دوم

تعاریف ................................................................................................................... 7

حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)............................................................................ 8

حسابهای عمومی (بامانده بستانکار)........................................................................... 8

بستانکاران ............................................................................................................... 9

بانک /صندوق ........................................................................................................ 9

پیش پرداخت وعلی الحساب .................................................................................. 11

تنخواه گردان ......................................................................................................... 13

تامین اعتبار.............................................................................................................. 21

فصل سوم

طبقه بندی عملیات .................................................................................................. 24

طبقه بندی هزینه ها.................................................................................................. 26

انواع درآمد............................................................................................................ 28

وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار.................................................................................. 29

استقراض ازیک حساب برای استفاده درحساب دیگر............................................. 31

سپرده هاووجوه امانی ............................................................................................ 33

فصل چهارم

دارائیهای جاری ................................................................................................... 37

دارائیهای ثابت .................................................................................................. 38

عملیات مربوط به خرید دارائی ثابت ................................................................. 42

فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت ............................................................. 44

مشارکت یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی ..................................... 45

بدهی های جاری ............................................................................................... 46

فصل پنجم

عملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها....................................................... 50

بستن حساب تنخواه گردان پرداخت .................................................................. 50

بستن حساب تنخواه گردان حسابداری .............................................................. 53

تعدیلات یا اصلاحات ....................................................................................... 55

بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )................................................................... 57

بستن حسابهای موقت ........................................................................................ 58

گزارشهاوصورتحسابهای مالی ........................................................................... 60

صورتحساب مازاد.............................................................................................. 64

ترازنامه ............................................................................................................. 65

صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک ......................................................... 70

فصـل اول

خصوصیات حسابداری شهـرداری ها

حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد . دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد. در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های درآمد شهـرداری را توأم یـا غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.
1- روش حسـابداری از نقطه نظـر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال مالـی و نیز هزینـه از جمع اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15 اردیبهشـت سـال بعـد میباشد تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول سال مالی به حیطه وصول درنیامده اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری منظـور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به تصـویب میرسـد و پرداخـت شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی نسـبت به هر یک از منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان دورة عمل بودجه باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت رسدگی و تصویب انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش فوق الذکـر شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق مادة 43 آئین نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری شهرداریهای کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد. کلیه شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر اسـاس مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده نمایند.
2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه ـ مرحلـه تصـویب بودجه ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجه
تهیـه و تنظیـم بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام منـدرج در بودجـه بدهـد.
تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از اسفند ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.
اجـرای بودجـه همانطورکه اشـاره شد بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد، در این مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه مجـوزی بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی دارد، همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود به عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف ) مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل : ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است .
تفــریغ‎ بودجـه در پایان سـال مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ، تهیه و مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر گزارش خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی نمـاید همچنیـن شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعـد از تصویب به وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و آئیـن نامه شهرداریها مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحلـه به شرح زیر انجام خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خـرج بوسیله کارکنان ثابـت شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .ب) حسـابرسی به وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر انتخـاب خواهند شـد، در موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش حسابرسـان مذکـور را هماره تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق بـررسی گزارشهای مالی و گزارش حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه دوم تصـویب بودجه از اختیارات انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مـرحله چهارم که نظارت بر بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام میگیـرد.
طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی اقتصـادین در سرفصل های مربوط در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای

فهرست مطالبفصل اول خصوصیات حسابداری شهرداری ........ 1روش حسابداری .............. 1روش نگهداری حسابها.......... 2بودجه ................. 3تهیه وتنظیم بودجه ............... 3فصل دومتعاریف .................. 7حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)................ 8حسابهای عمومی (بامانده بستانکار).................. 8بستانکاران .................. 9بانک /صندوق ...................... 9پیش پرداخت وعلی الحساب ................ 11تنخواه گردان ............... 13تامین اعتبار......... 21فصل سومطبقه بندی عملیات ................ 24طبقه بندی هزینه ها............ 26انواع درآمد............ 28وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار............ 29استقراض ازیک حساب برای استفاده درحساب دیگر.... 31سپرده هاووجوه امانی ................. 33فصل چهارمدارائیهای جاری ................. 37دارائیهای ثابت ................ 38عملیات مربوط به خرید دارائی ثابت ............. 42فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت .......... 44مشارکت یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی .. 45بدهی های جاری ................ 46فصل پنجمعملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها......... 50بستن حساب تنخواه گردان پرداخت ............. 50بستن حساب تنخواه گردان حسابداری ................... 53تعدیلات یا اصلاحات ......... 55بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )........... 57بستن حسابهای موقت .................................... 58گزارشهاوصورتحسابهای مالی .............. 60صورتحساب مازاد............. 64ترازنامه .................. 65صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک .......... 70 فصـل اول خصوصیات حسابداری شهـرداری ها حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد . دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد. در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های درآمد شهـرداری را توأم یـا غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.1- روش حسـابداری از نقطه نظـر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال مالـی و نیز هزینـه از جمع اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15 اردیبهشـت سـال بعـد میباشد تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول سال مالی به حیطه وصول درنیامده اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری منظـور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به تصـویب میرسـد و پرداخـت شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی نسـبت به هر یک از منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان دورة عمل بودجه باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت رسدگی و تصویب انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش فوق الذکـر شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق مادة 43 آئین نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری شهرداریهای کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد. کلیه شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر اسـاس مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده نمایند.2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه ـ مرحلـه تصـویب بودجه ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجهتهیـه و تنظیـم بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام منـدرج در بودجـه بدهـد. تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از اسفند ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.اجـرای بودجـه همانطورکه اشـاره شد بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد، در این مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه مجـوزی بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی دارد، همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود به عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف ) مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل : ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است . تفــریغ‎ بودجـه در پایان سـال مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ، تهیه و مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر گزارش خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی نمـاید همچنیـن شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعـد از تصویب به وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و آئیـن نامه شهرداریها مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحلـه به شرح زیر انجام خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خـرج بوسیله کارکنان ثابـت شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .ب) حسـابرسی به وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر انتخـاب خواهند شـد، در موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش حسابرسـان مذکـور را هماره تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق بـررسی گزارشهای مالی و گزارش حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه دوم تصـویب بودجه از اختیارات انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مـرحله چهارم که نظارت بر بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام میگیـرد. طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی اقتصـادین در سرفصل های مربوط در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای

فصل اول: حسابداری دولتی

تعریف حسابداری:

حسابداری به انحناء گوناگون تعریف شده است. کامل ترین تعریف فن حسابداری به شرح زیر است:

حسابداری عبارت است از فن ثبت، طبقه بندی و تلخیص فعالیت های مالی یک مؤسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تفسیر نتایج حامل از بررسی این ارقام.

تعریف حسابداری سازمانهای دولتی نیز خارج از حدود تعریف مذکور نیست. و در این سازمانها نیز باید کلیه فعالیتهای مالی در قالب اعداد قابل سنجش به پول ثبت طبقه بندی و تلیخیص شود و در مورد مطالعه و بررسی و تجزیه و تحلیل ثبت تلخیص، گزارش نویسی و تفسیر نتایج حاصله از معادلات و مؤسسات و ادارات دولتی می باشد که با توجه به این قوانین و مقررات مالی دولت انجام می شود.

بنابراین حسابداری دولتی شامل تمام عملیات وصول و پرداخت منابع مالی دولت و نگاهداری حسابه8ای سازمانهای دولتی و نیز تهیه گزارشهای مالی مربوطه می باشد.

صورتهای مالی سازمانهای دولتی به منظور رفع نیازهای اساسی زیر تهیه می شود:

نیاز قانونی: دولت و سازمانهای دولتی مشمول قوانین و مقرراتی می باشند که محدودیتهای اساسی در مورد نوع، ماهیت، طبقه بندی و محتویات حسابها و صورتهای مالی برای آنها ایجاد می نماید.

2- نیازهای نظارتی: قوه مقننه، دولت و افراد کشور جهت نظارت بر عملیات سازمانهای دولتی به خصوص عملیات مربوط به اجرای بودجه و ارزیابی عملکرد مدیریت سازمانهای مذکور به اطلعات کافی نیاز دارند.

3-نیاز اطلاعاتی: مدیران سازمانهای دولتی به منظور برنامه ریزی تصمیم گیری و اجرای عملیات به نحوه مطلوب و مناسب، به اطلاعات و کزارشهای به موقع صحیح نیاز دارد.

دولت به علت عهده دار بودن مسئولیت وصول و معرفت درآمدها و وجوه عمومی و نگهداری حسابهای دولتی و تهیه گزارشهای مالی لازم برای اطلاع مردم کشور و قوه مقننه ایفا کننده نقش اساسی در حسابداری دولتی است. و در واقع حسابداری دولتی ابزاری است که مدیریت دستگاه های دولتی را قادر می سازد که منابع مالی مورد استفاده که بخشی از اعتبارات مصوب تخصیص یافته دولت را تشکیل می دهد به نحو صحیح و در جهت تحقیق برنامه های مصوب به مصرف برسانند. منظور اصلی از برقراری سیستم حسابداری عبارت است از تهیه و تنظیم اطلاعات مالی و مربوط به یک سازمان که مورد احتیاج مدیران، صاحبان سرمایه، بستانکاران دولت و عموم مردم می باشد.

در اغلب کشورها سازمانهای دولتی در دو شکل کلی انتفاعی و غیر انتفاعی ایجاد و اداره می شوند و در هر یک از سازمانهای دولتی هزینه ها را معمولاً از محل درآمدهای خود که با فروش کالا و ارائه خدمات تحصیل می نمایند تأمین می کنند بنابراین سیستم حسابداری این نوع سازمان باید امکان شناساسیی درآمدها و هزینه های واقعی هر سال مالی و مقایسه آنها با یکدیگر و تعیین میزان داراییها، بدهیها و ارزش ویژه (حقوق صاحبان سهام ) را در پایان سال مالی فراهم سازد. سازمانهای دولتی غیر انتفاعی هزینه های خود را از محل درآمدهای عمومی دولت و در حدود اعتبارات مصوب تأمین می نماید.

اقسام دستگاههای اجرایی در نظام اداری جمهوری اسلامی به شرح زیر می باشد:

1- وزارتخانه ها

2- مؤسسات دولتی

3- شرکتهای دولتی

4- مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی

-وزارتخانه ها واحدهای سازمانی مشخص است که به موجب قانون به این عنوان شناخته شده یا بشود.

- مؤسسات دولتی واحد سازمانی مشخصی است که موجب قانون ایجاد و زیر نظر یکی از قوای سه گانه اداره می شود و عنوان وزارت خانه ندارد. نهاد ریاست جمهوری که زیر نظر ریاست جمهوری اداره می گردد یک مؤسسه دولتی شناخته می شود. شرکت دولتی شناخته شده باشد. و بیش از 5 درصد سرمایه آن متعلق به دولت باشد. هر شرکت تجاری که از طریق سرمایه گذاری شرکتهای دولتی ایجاد شود و مادام که بیش از پنجاه درصد سهام آن متعلق به شرکتهای دولتی است شرکت دولتی تلقی می گردد.

- مؤسسات و نهادهای عمومی غیر انتفاعی غیر دولتی واحدهای سازمانی مشخص هستند که با اجازه قانون به منظور وظایف و خدماتی که جنبه عمومی دارد تشکیل شده و یا می شود.

خصوصیات حسابداری دولتی

اصول عمومی:

1- استفاده از بودجه جهت کنترل دقیق وجوه عمومی به منظور:

الف- عدم تجاوز مخارج از حدود مقرر در قانون بودجه

ب- صرفه جویی در مصرف وجوه عمومی

ج‌- مقایسه و تطبیق عملیات با بودجه مصوب

2- تقسیم منابع درآمد با توجه به هدفهای مورد نظریه حسابهای مخصوص از طریق:

الف- نگهداری حسابهای جداگانه برای انواع مختلف وجود دولتی.

ب- هر حساب یک واحد کامل حسابداری است.

3-برقراری کنترل داخلی قوی و سیستم حسابداری داخلی.

الف- مطالعه و سنجش لیاقت و درستی مأموران یک سازمان

4-توجه به حسابداری درآمد و هزینه به جای حسابداری برای سود و زیان زیرا:

الف- منظور اصلی دولت تحصیل سود نیست.

ب- هدف اصلی و اساسی دولت انجام خدمات خاص، یا خدمات عمومی برای استفاده عموم مردم یا اهالی یک منطقه معین است.

5-تبعیت از قوانین و مقررات به منظور حفظ منافع اجتماعی

خصوصیات سازمانهای دولتی

- به طور کلی نبودن انگیزه سود جویی یکی از خصوصیات بارز سازمانهای دولتی است سازمانهای دولتی به منظور تحصیل سود تأسیس نمی شوند و انتظارات دریافت بازده نسبت به سرمایه گذاری خود و یا برگشت سرمایه را ندارد.

- شکل و ترکیب سازمانی و حدود مسئولیت به وسیله قانون ومقررات تعیین می شود. ملزم به رعایت قوانین مالی و بودجه ای می باشند.

- سازمانهای دولتی واحدهای سازمانی مشخص هستند که معمولاً با اجازه قانون ایجاد سهامداران و صاحبان سرمایه هستند و هیچگونه منافع یا حقوق قابل خرید، فروش و یا انتقال وجود ندارد.

- سازمانهای دولتی منابع مالی و پولی خود را از محل درآمدهای دولت در محدوده اعتبارات بودجه مصوب دریافت می نمایند و بر اساس ضوابط و مقررات قانونی هزینه انجام می پذیرد.

اهمیت برقراری سیستم حسابداری در سازمانهای عمومی و خصوصی دارای شعب متعدد است که اداره امور مالی از مهمترین و اساسی ترین آنها محسوب می شود، هر مؤسسه دولتی یا غیر دولتی ناگزیر از برقراری سیستم صحیحی برای اداره امور مالی خود می باشد بدون ایجاد چنین سیستم، اداره امور هر مؤسسه دیر یا زود دستخوش اختلال و بی نظمی خواهد شد.

ایجاد چنین سیستم، اداره امور مالی مستلزم استفاده کامل از روشهای حسابداری و پیروزی از اصول فن حسابداری و حسابرسی است. منظور اصلی از برقراری سیستم حسابداری عبارت است از تهیه و تنظیم اطلاعات مالی مربوط به یک سازمان که مورد احتیاج و بررسی مدیر یا مدیران صاحبان سرمایه و بستانکاران آن سازمان دولت و عموم مردم می باشند. اتخاذ روشهای تصحیح برای نیل به این منظور و تهیه گزارشهای مالی دقیق و قابل اطمینان برای مؤسسات گوناگون صرفنظر از وسعت، طرف اداره، حدود فعالیت انتفاعی یا غیر انتفاعی بودن آنها حائز اهمیت می باشد.

در سازمانهای دولت این مسأله بایستی مورد توصیه خاص قرار گیرد، زیرا نتایج حاصل از عملیات حسابداری در این قبیل مؤسسات یکی از مفیدترین وسایل سنجش کارآیی، لیاقت و صداقت افراد است که اداره امور عمومی یک ملت به دست آنان سپرده شده است.

اصول و موازین مخصوص حسابداری دولتی

علاوه بر ضوابط قواعد ذکر شده برخی اصول و موازین خاص نیز باید در سیستم حسابداری دولتی پیروی و اجرا شود، به اهم اصول مخصوص حسابداری ذیلاً اشاره خواهد شد:

1- اصول لزوم نگهداری حسابهای مستقل برای وجوه دولتی

یکی از خصوصیات اصلی حسابداری دولتی لزوم نگهداری حسابهای جداگانه و مستقل برای وجوه دولتی است.

سازمانهای دولتی از منابع دولتی از منابع مختلف برای اجرای وظایف محوله استفاده می نمایند. هر یک از این منابع برای تحقق اهداف و مقاصدی تخصیص داده می شود که منحصراً بایستی در اجرای فعالیتها و برنامه هایی مصرف می شود که رسیدن به اهداف مورد نظر را امکان پذیر نماید. این طراحی یک سیستم حسابداری مناسب جهت آوری اطلاعات مالی مربوط به هر یک از منابع و نگهداری حساب دریافت و پرداخت جداگانه اطلاعات مالی مربوط به هر یک از منابع و نگهداری حساب دریافت و پرداخت جداگانه آنها لازم به نظر می رسد. وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی ناگذیراند برای هر یک از منافع مالی مورد استفاده و به طور کلی هر یک از وجود مستقل در اختیار سیستم حسابداری جداگانه ای طراحی نمایند. هر یک از حسابهای مستقل وجود دارائی یکسری حساب (سر فصل) خود تراز یا متوازن می باشد که در هر مقطع زمانی با هم موازنه می شوند. با استفاده از سیستم حسابداری مستقل اطلاعات مربوط به دریافت و پرداخت و موجودی هر یک از وجود مستقل قابل استخراج خواهد بود.

2- اصول کنترل بودجه ای

یکی دیگر از اصول مهم و لازمه الرعایه در حسابداری دولتی اصل کنترل بودجه ای است اهمیت اصل مذکور ناشی از 55 قانون اساسی جمهوری اسلامی ساست که بدون رعایت آن جلوگیری از تجاوز هزینه ها از اعتبارات مصوب عملاً امکان پذیر نخواهد بود. (اصل پنجاه و پنجم): دیوان محاسبات به کلیه حسابهای وزارتخانه ها، مؤسسات، شرکتهای دولتی و سایر دستگاههایی که به نحوی از اتخاذ بودجه کل کشور استفاده می‌کنند به ترتیب قانون مقرر می دارد که هیچ هزینه ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد. دیوان محاسبات حسابهای و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع آوری و گزارش تفریح بودجه هر سال را به انضمام نظارت خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود.)

در اجرای اصل کنترل بودجه ای، سیستم حسابداری وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی به نحوه طراحی می گردد که اجرای بودجه ی مصوب را در قالب طبقه بندی های بودجه ای میسر نماید. رابطه حسابداری دولتی و بودجه عمدتاً در راستای تحقق اصل کنترل بودجه ای است، بدین معنی که دفاتر حسابداری مورد عمل وزاتخانه ها و مؤسسات دولتی دقیقاً بر اساس نیازهای اطلاعات بودجه ای طراحی می گردد. اطلاعات مالی مربوط به درآمد ها و هزینه های به طریقی در دفاتر حسابداری ثبت می شود که امکان مقایسه ارقام واقعی درآمدهای قطعی وصول شده و هزینه های واقعی انجام یافته با ارقام مربوط به درآمدهای پیش بینی شده و اعتبارات مصوب مندرج در بودجه کل کشور سال مربوط را فهم سازد.

در اکثر حسابهای مستقل برای وجوه دولتی کنترل بودجه ای به وسیله ثبت و نگاهداری حسابهای مستقل برای وجوه دولتی کنترل بودجه ای به وسیله ثبت و نگاهداری حسابهای بودجه ای علاوه بر حسابهای عادل اعمال می گردد. حسابهای بودجه ای حسابهایی هستند که در آنها ارقام بودجه ای شامل درآمدهای پیش بینی شده و اعتبارات مصوب منعکس می شوند. حسابهای مذکور حسابهای موفق می باشند که درآغاز هر سال مالی بعد از ابلاغ بودجه مصوب به امور مالی سازمان دولتی افتتاح می شوند و در طول سال مالی بعد از ابلاغ مصوب به امور مالی سازمان دولتی افتتاح می شوند و در طول سال مالی همراه با حسابهای عادی نگهداری و در پایان سال مالی بسته می شوند.

3-اصل تقدم قوانین و مقررات مالی و محاسباتی بر اصول متداول حسابداری

در حسابداری دولتی اهمیت قوانین و مقررات مالی به اندازه ای که اصول و موازین متداول حسابداری را تحت تأثیر قرار می دهند. در اجرای این اصل هر جا که قوانین و مقررات مالی و محاسباتی را اصول موازین متداول حسابداری را بر اصول و موازین حسابداری ترجیح داده و اجرا نماید.