فصل اول

روش تحقیق

1 – 1 مقدمه

در این فصل با توجه به موضوع تحقیق، اهداف ومرور پیش نگاشته‌ها به انتخاب روش تحقیق تعیین متغیرها و فرضیات تحقیق پرداخته می‌شود. هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که مشخص شود چه شیوه‌ای اتخاذ گردد تا هرچه سریع، دقیق وآسانتر به اهداف مورد نظر و پاسخ‌ پرسش‌های تحقیق دست یافت. علاوه بر این در این فصل به تشریح جامعه آماری، تعیین حجم نمونه، اعتبار روایی و روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته می‌شود.

2-1 نوع و روش تحقیق

تحقیق حاضر از نوع کاربردی و به روش توصیفی، همبستگی می‌باشد، همچنین اختلاف میانگین‌ها نیز مقایسه می‌گردد. این تحقیق علاوه بر شناسائی نیازهای آموزشی و ترویجی توتون کاران استان کردستان ، همبستگی بین متغیرهای مستقل و وابسته و معنی‌دار بودن اختلافات بین میانگین متغیرهای مستقل ونیز پیش‌گوئی تغییرات متغیر وابسته بر اثر تغییرات متغیرهای مستقل را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

3–1 شیوه‌ اجرای تحقیق

تحقیق حاضر به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه برای شناسایی نیازهای آموزشی وترویجی توتون کاران استان کردستان صورت صورت گرفته است. در این تحقیق تعداد 175 نفر از توتون کاران استان کردستان از طریق نمونه‌گیری تصادفی انتخاب گردید‌ند و پرسشنامه‌های تحقیق توسط آنها تکمیل شده که بعد از جمع‌آوری اطلاعات، کار استخراج و تجزیه و تحلیل داده‌ها صورت پذیرفت.

4 –1 جامعه آماری

جامعه آماری مورد بررسی در این تحقیق شامل کلیه کشاورزانی است که در سال زراعی 83-1382 اقدام به کشت توتون در استان کردستان نموده اند وهمچنین طرف قرار داد با مجتمع دخانیات کردستان می باشند که برهمین 1038 نفر از توتون کاران جامعه آماری مارا تشکیل می دهند که از این تعداد 657 نفر توتون بارلی و تعداد 381 نفر توتون باسما تولید نموده اند.

5 –1جمعیت مورد مطالعه

جمعیت مورد مطالعه شامل نمونه منتخب از جمعیت مورد نظر است که با توجه به محدودیت‌های تحقیق و گستردگی جغرافیایی و پراکندگی جمعیت مزبور در سطح استان کردستان و نیز به علت عدم دسترسی به تمام آنان در مدت زمان انجام تحقیق، تعداد 175 نفر ازتوتون کاران در سطح استان برگزیده شدند تا پرسشنامه‌های تنظیمی توسط آنان تکمیل گردد.

6 –1روش نمونه‌گیری

در این تحقیق به منظور انجام نمونه‌گیری از میان جامعه آماری موجود از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده گردید. اگر در انتخاب نمونه ها برای هر یک از افراد جامعه محدود، شانس و احتمال مساوی در نظر گرفته شود آن را نمونه تصادفی ساده می نامند . برای بدست آوردن یک نمونه تصادفی ساده کافی است که برای کلیه افراد احتمالات مساوی منظور شود.

در این روش به هریک از واحد های جامعه مورد نظر احتمال انتخاب داده می شود و انتخاب یک واحد به هیچ شکل در انتخاب سایر اعضای جامعه تاثیر ندارد. ( ازکیا، 1382)

نمونه تصادفی ساده موقعی بکار برده می شود که اولاً اختلاف بین افراد جامعه زیاد نباشد (واریانس کم باشد) به عبارت دیگر افراد نسبت به هم همگن باشند و ثانیاً اطلاع قبلی درباره افراد جامعه نداشته باشیم. روش انتخاب نمونه در آمار گیری تصادفی ساده به صورت قرعه کشی یا استفاده از جدول اعداد تصادفی صورت می گیرد که دراین تحقیق از روش قرعه کشی استفاده گردیده است.

7 –1تعیین حجم نمونه

با توجه به این که تمامی افراد جامعه را نمی‌توان مورد مطالعه قرار داد، تعدادی نمونه که خصوصیات جامعه آماری را داشته باشند انتخاب می‌‌گردد. در این تحقیق نحوه تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران می‌باشد.

برای محاسبه فرمول کوکران احتیاج به پیش برآورد واریانس است بنابراین تعداد 20 نمونه مقدماتی انتخاب گردید که انحراف معیار صفت مذکور( دفعات تماس با مروج ) برابر با 725/0 محاسبه گردید و فاصله حدود اطمینان نیز برای اطمینان بیشتر برابر با 1/0 در نظر گرفته شد که بر این اساس، حجم نمونه برابر 175 نفر محاسبه گردید.

n=

= n حجم نمونه

N = حجم کل جامعه= 1038

= T مقدار t استودنت با 95 درصد اطمینان و 5 درصد خطا به میزان 2 96/1

= d فاصله حدود اطمینان برابر 1/0

8 –1 متغیرهای تحقیق

متغیر وابسته این تحقیق میزان نیازهای آموزشی توتون کاران در استان کردستان می باشد، که این مقیاس از طریق حاصل جمع جبری 16 شاخص بر اساس طیف لیکرت سنجیده خواهد شد. همچنین درتحقیق حاضر 17 متغیر مستقل وجود دارد که شامل: سن، جنسیت، وضعیت تاهل تعداد فرزندان، سطح تحصیلات، شغل اصلی، سطح زیر کشت توتون، سابقه کشت توتون ، نوع مالکیت میزان درآمد سالانه از کشت توتون، استفاده از تسهیلات حمایتی شرکت دخانیات، تعداد دفعات تماس با مروج دخانیات، تعداد دفعات شرکت در کلاس های آموزشی ـ ترویجی، بازدید از مزارع نمونه استفاده از مجلات و نشریات ترویجی، استفاده از فیلم های آموزشی و عضویت در تعاونی یا تشکلهای توتون کاران می باشند.

9 –1روش جمع‌آوری اطلاعات

در تحقیق حاضر برای جمع‌آوری اطلاعات از دو روش عمده یعنی روش کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی استفاده شده است.

در روش اسنادی و کتابخانه‌ای ابتدا به منابع رایانه‌‌ای مراجعه و پس از انتخاب منابع مورد نظر نسبت به تهیه، ترجمه و فیش‌برداری اقدام گردید در این تحقیق بررسی جامعی در اسناد و مدارک صورت گرفت تا ضمن تحکیم پایه‌های نظری تحقیق از نتایج بررسی‌های مشابه در خصوص موضوع تحقیق استفاده گردد.

در روش میدانی تنها وسیله مورد استفاده پرسشنامه می‌باشد. برای دستیابی به اطلاعات مورد نیاز در تحقیق با استفاده از مبانی نظری تحقیق و فرضیات تحقیق پرسشنامه ای حاوی 27 سئوال تهیه گردیده است. این پرسشنامه دارای سئوالات باز و بسته می باشد که در سئوالات، ویژگیهای شخص پاسخگو و میزان نیازهای آموزشی ـ ترویجی توتون کاران مورد سنجش قرار گرفته است. برای سنجش طیف پاسخهای مربوط به نظر خواهی در پرسشنامه از طیف لیکرت استفاده شده است که در آن پنج گزینه خیلی کم، کم ، متوسط، زیاد و خیلی زیاد مد نظر قرار گرفته است.

10 –1 روایی Validity

به منظور تعیین روایی پرسشنامه، از نقطه نظرات و پیشنهادهای اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی، محققان و کارشناسان شرکت دخانیات استفاده گردید و پس از اصلاحات لازم، اطمینان حاصل شد که سؤالات مطرح شده توانایی و قابلیت اندازه‌گیری محتوی و خصوصیات مورد نظر در تحقیق را دارا می‌باشند.

11 - 1 اعتبار Reliability

برای سنجیدن اعتبار پرسشنامه‌های تهیه شده، به وسیله یک تحقیق مقدماتی
(Pilot test) تعداد 15 نسخه از آن توسط توتون کاران تکمیل گردید که پرسشنامه‌های تکمیل شده با استفاده از نرم‌افزار spsswin و ضریب کرنباخ آلفا مورد سنجش قرار داده شد که نتایج حاصله از ضریب کرنباخ آلفا برای پرسشنامه مربوطه برابر 89 درصد گردید.

12 –1 ضریب کرنباخ آلفا

آزمون کرنباخ آلفا نشان می‌دهد که سؤال‌های آزمون تا چه حد توانایی یا خصیصه واحدی را اندازه می‌گیرد به طور کلی ضریب کرنباخ آلفا همسانی درونی یا ثبات درونی را ارزشیابی می‌کند کرنباخ برای برآورد همسانی درونی آزمون فرمول ذیل را پیشنهاد کرده است.

= (1-)

K = تعداد گویه ها = 16

Si = واریانس داده های هر یک از سئوالات = 435/13

St = واریانس داده ها یعنی نمره های خام آزمودنیها = 895/81

ارزیابی ضریب کرنباخ آلفا: کم متوسط زیاد

45% 75% 95%

در نهایت اعتبار یا ضریب به دست آمده برای پرسشنامه‌های مربوط به توتون کاران استان کردستان برابر 89/0 بدست آمد که می‌‌توان اظهار کرد که پرسشنامه‌های تحقیق از اعتبار خوبی برخوردار می‌باشند.

13 –1فرضیات تحقیق

فرضیه تحقیق حدس بخردانه در باره رابطه بین دو یا چند متغیر است فرضیه ها به صورت جمله اخباری بیان می شود و نشانگر نتایج مورد انتظار است. یک فرضیه هیچ گاه اثبات و یا ابطال نمی شود ، بلکه بر اساس داده های به دست آمده فقط تائید یا رد می شود(سرمد و دیگران ،‌1376 )

1ـ بین سن توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

H₁ : -1r1 r0 H₀: r=0

2ـ بین توتون کاران زن و مرد از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H₁: ₁₂

H₀: ₁=₂

3ـ بین توتون کاران متاهل و مجرد از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد

H₁: ₁₂

H₀: ₁=₂

4ـ بین تعداد فرزندان افراد توتون کار و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

5ـ بین سطح سواد توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

6ـ شغل اصلی توتون کاران بر میزان نیازهای آموزشی آنان تاثیر گذار است.

H₁: ₁₂ … H₀: ₁=₂ = …

7ـ بین سطح زیر کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه معنی داری وجود دارد

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

8ـ بین سابقه فعالیت در زمینه کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه معنی داری وجود دارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

9ـ نوع مالکیت اراضی زراعی( توتون ) بر میزان نیازهای آموزشی توتون کاران تاثیر گذار است

H₁: ₁₂ … H₀: ₁=₂ = …

10ـ بین میزان درآمد سالیانه توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

11ـ بین توتون کارانی که از تسهیلات حمایتی شرکت دخانیات استفاده نموده اند و سایرینی که استفاده نکرده اند از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H₁: ₁₂

H₀: ₁=₂

12ـ بین تعداد دفعات تماس مروج با توتون کاران و میزان نیازهای آموزشی توتون کاران رابطه معنی داری وجوددارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

13ـ بین میزان دفعات شرکت توتون کاران در کلاسهای آموزشی در زمینه کاشت، ‌داشت و برداشت توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجود دارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

14ـ بین تعداد دفعات بازدید توتون کاران از مزارع نمونه توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

15ـ بین میزان استفاده توتون کاران از نشریات و مجلات آموزشی – ترویجی و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

16ـ بین میزان استفاده توتون کاران از نمایش فیلم های آموزشی – ترویجی در خصوص کشت توتون و میزان نیازهای آموزشی آنان رابطه معنی داری وجوددارد.

H₁ : -1r1 r0

H₀: r=0

17ـ بین توتون کارانی که عضو تشکل ها یا تعاونی توتونکاری می باشند با سایرینی که عضو نمی باشند از نظر میزان نیازهای آموزشی اختلاف معنی داری وجود دارد.

H₁: ₁₂

H₀: ₁=₂

14 –1 روش‌های تجزیه و تحلیل آماری

در این تحقیق پس از جمع‌‌آوری و دسته‌بندی داده‌ها از روش آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردیده است که در ذیل به ویژگی هر یک از آنها پرداخته می‌شود.

الف) آمار توصیفی

آمار توصیفی به توصیف افراد گروه خاصی که مورد مشاهده قرار گرفته‌اند محدود می‌شود و در مورد افراد خارج از این گروه هیچ‌گونه نتیجه‌گیری نمی‌گردد. در قسمت آمار توصیفی این تحقیق ابتدا جداول توزیع فراوانی تهیه گردید و سپس مواردی چون فراوانی، درصد فراوانی، فراوانی تجمعی، میانگین، میانه، نما (مد)، انحراف معیار محاسبه گردیدند.

ب) آمار استنباطی

در تحلیل استنباطی هدف آن است که بر اساس مطالعات انجام شده در مورد نمونه‌ها نتایجی در مورد جامعه به دست آید در بخش آمار استنباطی از آماره‌های نظیر ضریب همبستگی اسپیرمن آزمون من – وایت‌نی، آزمون کروسکال والیس و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید که به برخی از خصوصیات و ویژگی‌های آزمون‌های انجام شده در ذیل اشاره می‌گردد.

ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن به عنوان ساده‌‌ترین نوع تحلیل همبستگی شناخته شده است. وقتی جهت متغیرها به جای اندازه‌های فاصله‌‌ای یا نسبی به صورت اندازه‌های رتبه‌ای بیان شوند از این ضریب استفاده می‌شود این ضریب شاخصی برای تعیین نوع همبستگی و میزان درجه رابطه بین صفات می‌باشد و مقدار آن نیز بین 1 و 1- در نوسان است. همبستگی مثبت و کامل برابر 1+ است یعنی در ازای افزایش هر واحد به یکی از متغیرها واحدی متناسب با آن به متغیر دیگر افزوده می‌شود. همبستگی کامل و منفی برابر 1- است یعنی این که در ازای افزایش هر واحد به یکی از متغیرها واحدی متناسب با آن از متغیر دیگر کاسته می‌شد و بالاخره این که فقدان کامل همبستگی برابر صفر می‌باشد.

در مواقعی که داده‌های آماری به صورت کیفی غیر اسمی یعنی در مقیاس ترتیبی بیان شده باشد برای مقایسه دو میانگین از دو گزاره مختلف، از آزمون من وایت نی استفاده می‌‌کنیم در واقع این آزمون در مقابل حالت دوم آزمون t استودنت قرار دارد.

اساس و پایه این آزمون رتبه دادن به متغیرها است، در واقع هدف این آزمون آن است که معلوم شود آیا دو جامعه از لحاظ وضع تمرکز با هم فرق معنی‌‌داری دارند و یا این که اختلاف موجود بر اساس شانس و تصادف به وجود آمده است.

هنگامی که تعداد گروههای مورد مقایسه بیش از دو تا و متغیرها رتبه‌ای باشند از آزمون کروسکال والیس استفاده می‌گردد. این آزمون مکمل آزمون من – وایت نی و جایگزین رتبه‌ای آزمون F می‌باشد. کارآیی این آزمون در حدود 95 درصد آزمون F است و محدودیت کمتری دارد و متفاوت بودن یا نبودن بیش از دو گروه مستقل را از لحاظ رتبه‌بندی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

برای بررسی اثر جمعی متغیرهای مستقل تحقیق بر متغیر وابسته از روش رگرسیون چند متغیره استفاده می‌گردد اهمیت اصلی رگرسیون چند متغیره در تبین بکارگیری همزمان روابط و تأثیرات متغیرهای مستقل با متغیر وابسته است. در رگرسیون چند متغییره مقادیر یک متغیر (Y ) توسط مقادیر دو یا چند متغییر دیگر (X1, X2, … ) برآورد می شود

جدول 1-1 : بررسی آمار تحلیلی مورد استفاده برای فرضیه های تحقیق

تجزیه وتحلیل اطلاعات

مقدمه

تحقیق حاضر نیازهای آموزشی و ترویجی توتون کاران استان کردستان را مورد بررسی قرارداده و نتایج حاصل از آن در دو بخش توصیفی و استنباطی آورده شده است هدف عمده تحلیل توصیفی در این تحقیق، معرفی ویژگی ها فردی توتون کاران و نیز نیازهای آموزشی آنان در خصوص کاشت، داشت، برداشت و عمل آوری توتون و همچنین توصیف آماری عوامل مورد مطالعه در تحقیق بوده است. در تحلیل استنباطی رابطه بین متغیرهای مورد نظر سنجیده شده و نتایج آزمون فرضیه های تحقیق ارائه می گردد.

آمار توصیفی

در این تحقیق تعداد 175 نفر از توتون کاران استان کردستان مورد مطالعه قرار گرفته اند که برای توصیف متغیرهای مستقل و وابسته از مشخصه های آماری نظیر جداول توزیع فراوانی درصد فراوانی، فراوان تجمعی، میانگین، میانه، نما، انحراف معیار،‌کمینه و بیشینه استفاده گردیده است.

ســن

متوسط سن افراد مورد مطالعه در این تحقیق 44 سال می باشد،که جوانترین آنها 19 سال و مسن ترین آنها 80 سال داشته اند. بیشترین فراوانی مربوط به طبقه سنی 31 تا 40 سال و کمترین فراوانی مربوط به گروه بیشتر از 80 سال است و انحراف معیار بدست آمده نیز برابر 81/14 می باشد.

جدول1-2 : توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس سن

میانگین : 44 سال میانه : 3 مد :2 انحراف معیار : 81/14

کمترین سن : 19 بیشترین سن : 80

جنسیت

از نظر جنسیت در این تحقیق 165 نفر (3/94%) از افراد مورد مطالعه مرد و 10 نفر (7/5%) زن می باشند.

جدول 2-4 : توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس جنسیت

تاهل

در تحقیق حاضر 163 نفر (1/93%) از افراد مورد مطالعه متاهل و 12 نفر (9/6%) نیز مجرد می باشند.

جدول 3-2 : توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس تاهل

فرزندان

میانگین تعداد فرزندان افراد مورد مطالعه در این تحقیق 4 نفر بوده است که بیشترین تعداد فرزند 12 نفر و بیشترین فراوانی مربوط به طبقه 3 الی 4 فرزند می باشد.

جدول 4 –2: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه براساس تعداد فرزندان

میانگین : 4 میانه : 2 مد :2 انحراف معیار : 47/2

کمینه : صفر بیشینه : 12

سطح تحصیلات

از نظر سطح تحصیلات، حدود 35 درصد از افراد مورد مطالعه با بیشترین فراوانی بی سواد و 27 درصد افراد نیز دارای تحصیلات ابتدایی بوده اند. کمترین فراوانی مربوط به افراد دارای تحصیلات دیپلم و به بالا با فراوانی 4 نفر(5/2 درصد) می باشد. همچنین حدود 19 درصد افراد دارای تحصیلات راهنمایی، 5/10 درصد افراد دارای تحصیلات دیپلم و حدود 6 درصد افراد دارای تحصیلات دبیرستانی می باشند. لازم به ذکر است که 5 نفر از افراد مورد مطالعه به پرسش مذکور پاسخ نداده اند.