فهرست

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق 1

مقدمه 2

بیان مسئله 5

تعریف دانش آموز یش دانشگاهی 6

اهمیت و ضرورت تحقیق 7

اهداف تحقیق 9

فرضیه های تحقیق 9

تعیین متغیرها 10

تعاریف عملیاتی مفاهیم 10

فصل دوم: پیشینه و ادبیات تحقیق 12

تاریخچه مواد مخدر 13

تاریخچه تریاک و مواد مخدر در ایران 16

تاریخچه مصرف هروئین در ایران 18

قوانین ایران درباره اعتیاد 18

تاریخچه کنترل بین المللی مواد مخدر 19

تاریخچه عملی تحقیق 20

فصل سوم: روش تحقیق 22

نوع تحقیق 23

ابزار اندازی گیری 23

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 24

جدول ها و نمودارها 25

فرضیه ها 42

فصل پنجم: نتیجه گیری 47

خلاصه تحقیق 48

ارائه پیشنهادات 49

محدودیت های تحقیق 49

محدودیتهایی که در کنترل محقق است 50

ضمائم: پرسشنامه ارائه شده به دانش آموزان 51

منابع و مآخذ 52

مقدمه

اعتیاد به مواد مخدر، به عنوان نابسامانی اجتماعی، پدیده ای است که بدان ‹‹ بلای هستی سوز›› نام نهاده اند؛ زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری ازارزش ها وهنجارهای فرهنگی واخلاقی می گرددوسلامت جامعه رابه مخاطره می اندازدهرسال این بلای خانمان برانداز، قربانیان بی شماری را به آغوش سرد خاک می نشاند.

اعتیاد به مواد مخدر تقریباً پدیده نوظهوری است که ازعمر آن شاید بیش از150 سال نمی گذرد. البته مصرف ماده مخدر وحتی خوگری ونیز استعمال نفننی بدان، تاریخی طولانی دارد. لیکن از قرن 19 به بعد است که به سبب تأثیر فراوان بر جنبه های متفاوت زندگی اجتماعی انسان ها، توجه بسیاری را بخود جلب کرده است. تحقیقات تاریخی ومردم شناختی نشان داده است که استفاده از مواد مخدر درگذشته صرفاً به بزرگسالان محدود بود ونوجوانان وجوانان به آن روی نمی آوردند. مصرف مواد مخدربه طور پراکنده درمراسم اعتقادی ومذهبی منحصراً توسط گروه های خاصی درشرایط معینی صورت می گرفت. اما بعدها هنگامی که مرفین، هروئین، کوکائین وبازار آمد، مواردی از اعتیاد جوانان نیزمشاهده شد . دردهه 1960 تعداد معتادان به این پدیده آنقدر اندک بودکه توجه اجتماعی را درمقایسه وسیع به خود جلب نمی کرد؛ اما دراوایل دهه 1970 استفاده از مواد مخدر ناگهان درمیان جوانان ونوجوانان شایع شد وبه صورت مسأله ای جهانی وابعاد همه گیر آن بصورت یک موج از قاره ای به قاره دیگر گستــرش یافت.

ودردنیای هیــپیگری مــاری جوانا ¹وسیله ای برای تفریح اشتراکی وگروهی شد وهمراه موسیقی وعشق به عنوان ســه رکن اساســی فرهنگی هیپیها متجلی گردید. ² مشکل این آفت ویرانگر دردهه مذکور به چند کشور صنعتی ثروتمند جهان محدود می شد، اما اینک به یک معضل جهانی تبدیل شده وآثار تخریبی آن بیشتر متوجه کشورهای توسعه نیافته است.

گسترش کشت وتجارت مواد مخدر اثرات بسیار خوبی برتوسعه اقتصادی کشورهای تولید کننده داشته است. براساس یافته های یک مؤسسه تحقیقات اقتصادی درکلمبیا، بیش از80 درصد سودتجار عمده مواد مخدراین کشور درخارج سرمایه گذاری می شود ودولت سالانه معادل یک میلیارد دلار صرف مبارزه با گروه های مسلح تولید کننده این مواد وحفاظت از جان مقامات کشور می کند.

حجم معاملات کارتلهای جهانی مواد مخدر سالانه به 5/1 تریلیون دلار بالغ می شود. درآمد حاصله ازتجارت غیرقانونی آن، ازصادرات نفت بیشتر شده وتنها از درآمد حاصل ازصادرات اسلحه درجهان کمتر است.

________________

1- ماری جوانا یا حشیش ماده ای است که ازگل وساقه گیاه شاهدانه به دست می آید ودرایران به عنوان ‹‹بنگ›› معروف است. این ماده حالتی تخدیری درانسان بوجود می آورد که توأم با پرحرفی، آوازخوانی وخنده های غیرارادی واحمقانه است.

2- قبل از پیدایی هیپیگری درآمریکا، تفریح جوانان بصورت انفرادی بود وهرکس به تنهایی به تدارک سرگرمی می پرداخت، اما ماری جوآنا مرز مالکیت خصوصی وانفرادی تفریح را شکست وآن را بصورت اشتراکی درآورد. اینک ماری جوانا دست به دست می گردد وهمگان را دراین تفریح شامل می شود. به بیان دیگر، ماری جوانا بیشتر نشانه یک شیوه فرهنگی است تا یک ماده مخدر(صالحی- 1371-156).

درپاسخ به نگرانی های فزاینده بین المللی درباره این بلای خانمانسوزبودکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کنفرانس بین المللی مواد مخدر وتجارت ممنوع را درسال1987 دروین تشکیل داد.

هدف کنفرانس، ترتیب دادن اقداماتی درسطح محلی، ملی و بین المللی برای مبارزه با مواد مخدر

همچنین مشخص کردن فعالیت های آینده درزمــینه آموزش های پیشگیرانــه، کاهش مصــارف

غیرقانونی، فشارهای قانونی ، ریشه کن کردن منابع مواد مخدر، وتوان بخش معتادان وبه خصوص وارد کردن آنان به اجتماع بود. درحلسات این کنفرانس ‹‹ گیسب دب گنارو›› عمل تولید کنندگان موادمخدر سرکوب نخواهد شد مگر اینکه فرهنگ اعتیاد ازمیان برداشته شود واین بدان معناست که مبارزه ای سرسختانه وپیگیر باید علیه تولید کنندگان ، قاچاقچیان وسندیکاهای جنایتکار وقدرتمندی که از این راه پول هنگفتی به جیب می زنند، صورت گیرد.

بیان مسأله

موضوع: ‹‹ راهکارهای پیشگیری ازاعتیاد دربین دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر جاجرم››

- تعریف راه کارها: به مجموعه راه حل های پیشنهادی برای حل یک مسأله یامشکل راه کار گفته می شود.

- تعریف پیشگیری: پیشگیری درفرهنگ لغات به معنای جلوگیری ازوقوع چیزی یا کاری است ودراصطلاح هررشته ای ازعلوم با موضوع آن ترکیب می شود، چنانچه درحقوق جزا، پیشگیری ازوقوع جرم، درپزشکی، پیشگیری از بیماری ودراین تحقیق، پیشگیری از استفاده نابجای مواد مخدر، روان گردان درمعنای اصطلاح سازمان بهداشت جهانی (Drug Abuse) ترتون والکل می باشد.

- تعریف اعتیاد: اعتیاد چیست؟ اعتیاد را به عادت کردن¹، خو گرفتن، خوگر شدن وخود را وقف عادتی نکوهیده کردن معنی کرده اند. به عبارت دیگر، ابتلای اسارت آمیز به ماده مخدر که ازنظر جسمی یا اجتماعی زیان آورشمرده شود اعتیاد نام دارد.

اصطلاح اعتیاد به سهولت قابل تعریف نیست، اما عواقب آن به صورت های مختلف نظیرکم شدن تحمل² ووابستگی بدنی³ هویدا می شود.

درطب جدید به جای کلمه اعتیاد، وابستگی به دارو⁴ به کارمی رود که دارای همان مفهـوم ولـــی

________________

1- اعمال عادت شده معمولاً اتوماتیک وار بدون تفکر واندیشه انجام می گیرد. به عبارت دیگر ‹‹عادت›› تابع یک اصل فیزیکی که ازهوش واراده فرد جداست، می باشد.

2- Tolerance

3- Physical Dependence

4- Drug Dependence

دقیق تر وصحیح تر است.

- تعریف مواد مخدر: سازمان بهداشت جهانی ماده مخدر را این گونه تعریف می کند‹‹ هرماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بتواند بریک یا چند عملکرد ازعملکرد ها تأثیربگذارد، ماده مخدر است››. این تعریف مصرف کنندگان مواد مخدر را افراد غیر طبیعی ومنحرف می داند وبر اساس آن مخدرهایی نظیر توتون ومشروبات الکلی وهم مخدرهای غیرقانونی مانند: هروئین، ¹ال.اس. دی² را دربر می گیرد.

- ازنظر آسیب شناسی هردارویی که پس ازمصرف چنان تغییراتی را درانسان بوجود آوردکه از نظر اجتماعی قابل قبول وپذیرش نباشد واجتماع نسبت به آن حساسیت یا واکنش نشان دهد، آن دارو مخدر است وکسی که چنین دارویی را مصرف می کند معتاد شناخته می شود.

تعریف دانش آموز پیش دانشگاهی

به کلیه کسانی که درمقطع دبیرستان تحصیل می کنند وسال سوم دبیرستان را گذرانده اندو موفق به اخذ دیپلم شده اند ومشغول به تحصیل درسال آخر دوره دبیرستان هستند دانش آموز پیش دانشگاهی می گویند.

تعریف شهر جاجرم

شهر جاجرم مرکز شهرستان جاجرم است که این شهرستان یکی ازتوابع استان خراســان شمــالی

است که درفاصله 170 کیلومتری جنوب غربی مرکز استان خراسان شمـالی قرار دارد. وهمـــجوار

________________

1- هروئین پودرکریستالی سفید رنگی با طعم تلخ وازمشتقات تریاک است که با عمل تقطیر مستقیماً از مرفین استخراج می شود.

2- ال.اس.دی. مخفف یک اصطلاح آلمانی به معنی مواد توهم زا است وبصورت گرد سفیدرنگ یا قرص روشن وبدون رنگ ومزه وبو یافت می شود.

شهرستان های شاهرود، با فاصله 200 کیلومتر- سبزوار180 کیلومتر می باشد.

این شهرستان درای سه بخش است. 1- بخش مرکزی به مرکزیت شهر جاجرم.

2- بخش شوقان به مرکزیت شوقان. 3- بخش سنخواست به مرکزیت سنخواست.

اهمیت وضرورت تحقیق

با توجه به اهمیت زیادی که این تحقیق دارد برآنیم تا با انجام آن راهکارهای جهت رهایی از این دام با جستجو دراثرات اعتیاد برروی نحوه زندگی ومعیشت افراد گام برداریم وبا توجه به اینکه چقدر از نیروی انسانی ما روزانه دراین راه تلف می شود وچقدر از این بابت ما ضررمی بینیم؟ با توجه به اینکه 80% افرادی که درزندان ها بسر می برند گرفتار اعتیاد هستند وبیشتر آنهانیز جوان وجزءنیروی کار این مرز وبوم هستند.

پس این خود اهمیت وضرورت تحقیق را مشخص می کند. متأسفانه برخی از افراد با انتخاب این راه که به بن بست اعتیاد منتهی می شود، خودرا از بسیاری پیشرفت ها منع کرده اندو گرفتار زندان شده اند وبه جای قرار گرفتن درچرخه اقتصادی کشور وکمک به آبادانی این کشور واستفاده بهتر از زندگی، بدون هیچ هدفی درچهاردیواری زندان مشغول سپری کردن مدت حکومت خود هستند. آیا این مهم نیست که بدانیم سرنوشت چنین افرادی بعد از اتمام محکومیت چیست؟ آیا این مهم نیست که بعد ازخارج شدن ازاین محیط چه خواهندکرد؟

آیا بازهم به این علت که بیکارند وجامعه آنها را رد کرده به این محیط بازنخواهند گشت؟ همه این سوالات نشانگر اهمیت فوق العاده تحقیق می باشد وبا اینکه آیا می توانیم ازنتایجی ازسوی امروزه مسئله اعتیاد به مواد وداروها چه به مواد مجاز وغیر مجاز، بصورت یک مشکل جهانی وفراگیر درآمده است. آمارهای منتشره ازسوی سازمان های بین المللی، بخصوص سازمان بهداشت جهانی، کمیته کنترل جهانی مواد مخدر، وسازمان یونسکو حاکی از افزایش فزاینده مصرف این مواد درسطح جهان است. تنها تفاوت موجود بین کشورها ورده های سنی مختلف، درالگوی مصرفی آنها است. برهیچ کس پوشیده نیست که گسترش این روند بییشتر تیشه بر ریشه بنیادهای اخلاقی، اقتصادی واجتماعی یک جامعه می زندوآن را ازدرون دچارفساد می کند ودرنهایت به انحطاط می کشد. این مشکل امروزه آنچنان خودنمایی می کند که هیچ کشوری نمی تواند خود را کاملاً مصون از آن بداند.

ازاین رو پی بردن به علل سوء مصرف داروها ومواد به عنوان اولین قدم پیشگیری مطرح می شود از آنجا که اعتیاد دارویی ووابستگی به مواد مخدر موضوعی پیچیده وچند بعدی است، طبیعتاً فعالیتی فراگیر وگسترده درهمه جوانب اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی، آموزشی و... را طلب می کند. آنچه مسلم است علاج واقعه قبل ازوقوع ، بیش ازهر راه حل دیگر با عقل سلیم جوردرمی آید. مطالعات جهانی نشان داده است که درپیشگیری اولیه، آموزش همه جانبه نقش قطعی وتعیین کننده دارد وسرمایه گذاری دراین بخش نتایج بلند مدت ودیرپایی حاصل می کند.با توجه به مطلب ارائه شده واهمیت مسأله پیشگیری ازاعتیاد می توان به اهمیت وضرورت این تحقیق پی برد ما برآنیم که بتوانیم به اهمیت وحساس بودن این مسأله گامی جهت رسیدن به جلوگیری ، راهی جهت پیشگیری ازاعتیاد برداریم. ازسویی حساس بودن سن دانش آموزان دوره پیش دانشگاهی و ورود به دوره جدیدی درزندگی تحصیلی وشغلی می توان به اهمیت بالای این تحقیق پی برد.

امید است که با توکل برخدا ویاری اساتید محترم گامی درجهت رسیدن به این مهم که همانا آشنایی این قشر عظیم وحساس جامعه با معضلات وپی آمدهای اعتیاد است برداریم. انشاءالله

اهداف تحقیق

هر تحقیق بالطبع دارای هدف خاصی می باشد. که محقق درنظر دارد به این اهداف دست پیدا کند. تا بتواند با ارائه راه حل های مناسب مشکل جامعه را نیز حل کند. هدف از تحقیق درزمینه اثرات اعتیاد دروهله اول پاسخ به سوالات ذهنی محقق بود که او زا واداربه تحقیق دراین رابطه نموده است. که بتواند روشن کند که آیا اعتیاد درموفقیت یا عدم موفقیت فرد درزندگی تأثیر دارد یا خیر ودیگر اینکه اصولاً چه افرادی به دام اعتیاد گرفتار می شوند. وچرا روزبه روز برتعداد معتادان افزوده می شود.

پیدا کردن پاسخ این سوالات باوقت کمی که دراختیار محقق می باشد امکان پذیر نیست واین درحیطه کاری متخصصین وکارشناسان است که به طور جدی دنبال نمایند وهمچنین این کارتوجه عمیق مسئولان کشور را می طلبد. بنابراین حداقل کاری که ما می توانیم انجام دهیم تحقیقی هرچندسطحی دروقتی اندک است که امید است درآینده ای نه چندان دور با این مشکل وداع کنیم.

وبه گفته مجتبی جبل عاملی جانشین دبیرکل ستاد مواد مخدر: با توجه به تدوین سیاست های کلان مبارزه با مواد مخدر از این پس پیشگیری ازاعتیاد اولویت اول مبارزه با مواد مخدردر کشوراست. بنابراین ما امیدواریم که با انجام این تحقیقات جزئی اثرات اعتیاد را ریشه یابی کنیم وبا ارائه راه حل های مناسب گامی مثبت درپیشگیری از اعتیاد جوانان برداریم.

فرضیه های تحقیق

1- به نظر می آید که، سازگاری والدین درگرایش فرزندان به اعتیاد مؤثر است.

2- به نظر می آید بیکاری یکی ازعوامل کشش افرادبه اعتیاد است.

3- به نظر می آید میزان درآمد خانواده درابتلای افراد به اعتیاد مؤثراست.

4- به نظر می آید عدم آگاهی والدین از روحیات ومسائل خاص جوانان درگرایش فرزندانشان به اعتیاد مؤثر است.

5- به نظر می آید تنها ومجرد زندگی کردن افراد درابتلای آنها به اعتیاد مؤثر است.

تعیین متغیرها

دو نوع متغیر دراین تحقیق وجود دارد:

- متغیر مستقلX - متغیر وابسته Y

متغیروابسته: اعتیاد

متغیر مستقل : معاشرت با دوستان ناباب- علاقه- بیکاری- وجود معتاددرخانواده- مشکلات خانوادگی- رتبه تولد وتحصیلات- میزان توجه والدین.

تعاریف عملیاتی مفاهیم

1) اعتیاد

الف- تعریف نظری: درمعنای وسیع عبارت است ازرفتاری که براثر عادت برفرد چنان مسلط می شودکه کاملاً ویا تا حدودی رفتارهای سالم او را تحت تأثر قرارمی دهد وآنها را تحت سیطره خود در می آورد.

ب- تعریف عملی: اعتیاد به استفاده مکرر وزیادازمواد مخدر ومحرک والکل اطلاق می گردد.

2) دانش آموزان پیش دانشگاهی

الف- تعریف نظری: به کلیه افرادی که مدرک دیپلم خود را اخذ کرده اند ودردبیرستان مشغول گذراندن آخرین سال تحصیلی خود قبل ازورود به دانشگاه ها می باشند.

ب) تعریف عملی: این افراد دررشته های مختلف تحصیلی ازجمله علوم انسانی، تجربی وریاضی مشغول به تحصیل هستند.

3) مواد مخدر

الف- تعریف نظری: هرچیزی که انسان یا حیوان را ازحالت عادی خارج کند مانند هزچیز لذت آور.

ب) تعریف عملی: مواد مخدر انواع واقسام زیادی دارد، مانند حشیش، تریاک، هروئین و... .

فهرست

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق 1

مقدمه 2

بیان مسئله 5

تعریف دانش آموز یش دانشگاهی 6

اهمیت و ضرورت تحقیق 7

اهداف تحقیق 9

فرضیه های تحقیق 9

تعیین متغیرها 10

تعاریف عملیاتی مفاهیم 10

فصل دوم: پیشینه و ادبیات تحقیق 12

تاریخچه مواد مخدر 13

تاریخچه تریاک و مواد مخدر در ایران 16

تاریخچه مصرف هروئین در ایران 18

قوانین ایران درباره اعتیاد 18

تاریخچه کنترل بین المللی مواد مخدر 19

تاریخچه عملی تحقیق 20

فصل سوم: روش تحقیق 22

نوع تحقیق 23

ابزار اندازی گیری 23

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 24

جدول ها و نمودارها 25

فرضیه ها 42

فصل پنجم: نتیجه گیری 47

خلاصه تحقیق 48

ارائه پیشنهادات 49

محدودیت های تحقیق 49

محدودیتهایی که در کنترل محقق است 50

ضمائم: پرسشنامه ارائه شده به دانش آموزان 51

منابع و مآخذ 52

مقدمه

اعتیاد به مواد مخدر، به عنوان نابسامانی اجتماعی، پدیده ای است که بدان ‹‹ بلای هستی سوز›› نام نهاده اند؛ زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری ازارزش ها وهنجارهای فرهنگی واخلاقی می گرددوسلامت جامعه رابه مخاطره می اندازدهرسال این بلای خانمان برانداز، قربانیان بی شماری را به آغوش سرد خاک می نشاند.

اعتیاد به مواد مخدر تقریباً پدیده نوظهوری است که ازعمر آن شاید بیش از150 سال نمی گذرد. البته مصرف ماده مخدر وحتی خوگری ونیز استعمال نفننی بدان، تاریخی طولانی دارد. لیکن از قرن 19 به بعد است که به سبب تأثیر فراوان بر جنبه های متفاوت زندگی اجتماعی انسان ها، توجه بسیاری را بخود جلب کرده است. تحقیقات تاریخی ومردم شناختی نشان داده است که استفاده از مواد مخدر درگذشته صرفاً به بزرگسالان محدود بود ونوجوانان وجوانان به آن روی نمی آوردند. مصرف مواد مخدربه طور پراکنده درمراسم اعتقادی ومذهبی منحصراً توسط گروه های خاصی درشرایط معینی صورت می گرفت. اما بعدها هنگامی که مرفین، هروئین، کوکائین وبازار آمد، مواردی از اعتیاد جوانان نیزمشاهده شد . دردهه 1960 تعداد معتادان به این پدیده آنقدر اندک بودکه توجه اجتماعی را درمقایسه وسیع به خود جلب نمی کرد؛ اما دراوایل دهه 1970 استفاده از مواد مخدر ناگهان درمیان جوانان ونوجوانان شایع شد وبه صورت مسأله ای جهانی وابعاد همه گیر آن بصورت یک موج از قاره ای به قاره دیگر گستــرش یافت.

ودردنیای هیــپیگری مــاری جوانا ¹وسیله ای برای تفریح اشتراکی وگروهی شد وهمراه موسیقی وعشق به عنوان ســه رکن اساســی فرهنگی هیپیها متجلی گردید. ² مشکل این آفت ویرانگر دردهه مذکور به چند کشور صنعتی ثروتمند جهان محدود می شد، اما اینک به یک معضل جهانی تبدیل شده وآثار تخریبی آن بیشتر متوجه کشورهای توسعه نیافته است.

گسترش کشت وتجارت مواد مخدر اثرات بسیار خوبی برتوسعه اقتصادی کشورهای تولید کننده داشته است. براساس یافته های یک مؤسسه تحقیقات اقتصادی درکلمبیا، بیش از80 درصد سودتجار عمده مواد مخدراین کشور درخارج سرمایه گذاری می شود ودولت سالانه معادل یک میلیارد دلار صرف مبارزه با گروه های مسلح تولید کننده این مواد وحفاظت از جان مقامات کشور می کند.

حجم معاملات کارتلهای جهانی مواد مخدر سالانه به 5/1 تریلیون دلار بالغ می شود. درآمد حاصله ازتجارت غیرقانونی آن، ازصادرات نفت بیشتر شده وتنها از درآمد حاصل ازصادرات اسلحه درجهان کمتر است.

________________

1- ماری جوانا یا حشیش ماده ای است که ازگل وساقه گیاه شاهدانه به دست می آید ودرایران به عنوان ‹‹بنگ›› معروف است. این ماده حالتی تخدیری درانسان بوجود می آورد که توأم با پرحرفی، آوازخوانی وخنده های غیرارادی واحمقانه است.

2- قبل از پیدایی هیپیگری درآمریکا، تفریح جوانان بصورت انفرادی بود وهرکس به تنهایی به تدارک سرگرمی می پرداخت، اما ماری جوآنا مرز مالکیت خصوصی وانفرادی تفریح را شکست وآن را بصورت اشتراکی درآورد. اینک ماری جوانا دست به دست می گردد وهمگان را دراین تفریح شامل می شود. به بیان دیگر، ماری جوانا بیشتر نشانه یک شیوه فرهنگی است تا یک ماده مخدر(صالحی- 1371-156).

درپاسخ به نگرانی های فزاینده بین المللی درباره این بلای خانمانسوزبودکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کنفرانس بین المللی مواد مخدر وتجارت ممنوع را درسال1987 دروین تشکیل داد.

هدف کنفرانس، ترتیب دادن اقداماتی درسطح محلی، ملی و بین المللی برای مبارزه با مواد مخدر

همچنین مشخص کردن فعالیت های آینده درزمــینه آموزش های پیشگیرانــه، کاهش مصــارف

غیرقانونی، فشارهای قانونی ، ریشه کن کردن منابع مواد مخدر، وتوان بخش معتادان وبه خصوص وارد کردن آنان به اجتماع بود. درحلسات این کنفرانس ‹‹ گیسب دب گنارو›› عمل تولید کنندگان موادمخدر سرکوب نخواهد شد مگر اینکه فرهنگ اعتیاد ازمیان برداشته شود واین بدان معناست که مبارزه ای سرسختانه وپیگیر باید علیه تولید کنندگان ، قاچاقچیان وسندیکاهای جنایتکار وقدرتمندی که از این راه پول هنگفتی به جیب می زنند، صورت گیرد.

بیان مسأله

موضوع: ‹‹ راهکارهای پیشگیری ازاعتیاد دربین دانش آموزان پیش دانشگاهی شهر جاجرم››

- تعریف راه کارها: به مجموعه راه حل های پیشنهادی برای حل یک مسأله یامشکل راه کار گفته می شود.

- تعریف پیشگیری: پیشگیری درفرهنگ لغات به معنای جلوگیری ازوقوع چیزی یا کاری است ودراصطلاح هررشته ای ازعلوم با موضوع آن ترکیب می شود، چنانچه درحقوق جزا، پیشگیری ازوقوع جرم، درپزشکی، پیشگیری از بیماری ودراین تحقیق، پیشگیری از استفاده نابجای مواد مخدر، روان گردان درمعنای اصطلاح سازمان بهداشت جهانی (Drug Abuse) ترتون والکل می باشد.

- تعریف اعتیاد: اعتیاد چیست؟ اعتیاد را به عادت کردن¹، خو گرفتن، خوگر شدن وخود را وقف عادتی نکوهیده کردن معنی کرده اند. به عبارت دیگر، ابتلای اسارت آمیز به ماده مخدر که ازنظر جسمی یا اجتماعی زیان آورشمرده شود اعتیاد نام دارد.

اصطلاح اعتیاد به سهولت قابل تعریف نیست، اما عواقب آن به صورت های مختلف نظیرکم شدن تحمل² ووابستگی بدنی³ هویدا می شود.

درطب جدید به جای کلمه اعتیاد، وابستگی به دارو⁴ به کارمی رود که دارای همان مفهـوم ولـــی

________________

1- اعمال عادت شده معمولاً اتوماتیک وار بدون تفکر واندیشه انجام می گیرد. به عبارت دیگر ‹‹عادت›› تابع یک اصل فیزیکی که ازهوش واراده فرد جداست، می باشد.

2- Tolerance

3- Physical Dependence

4- Drug Dependence

دقیق تر وصحیح تر است.

- تعریف مواد مخدر: سازمان بهداشت جهانی ماده مخدر را این گونه تعریف می کند‹‹ هرماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بتواند بریک یا چند عملکرد ازعملکرد ها تأثیربگذارد، ماده مخدر است››. این تعریف مصرف کنندگان مواد مخدر را افراد غیر طبیعی ومنحرف می داند وبر اساس آن مخدرهایی نظیر توتون ومشروبات الکلی وهم مخدرهای غیرقانونی مانند: هروئین، ¹ال.اس. دی² را دربر می گیرد.

- ازنظر آسیب شناسی هردارویی که پس ازمصرف چنان تغییراتی را درانسان بوجود آوردکه از نظر اجتماعی قابل قبول وپذیرش نباشد واجتماع نسبت به آن حساسیت یا واکنش نشان دهد، آن دارو مخدر است وکسی که چنین دارویی را مصرف می کند معتاد شناخته می شود.

تعریف دانش آموز پیش دانشگاهی

به کلیه کسانی که درمقطع دبیرستان تحصیل می کنند وسال سوم دبیرستان را گذرانده اندو موفق به اخذ دیپلم شده اند ومشغول به تحصیل درسال آخر دوره دبیرستان هستند دانش آموز پیش دانشگاهی می گویند.

تعریف شهر جاجرم

شهر جاجرم مرکز شهرستان جاجرم است که این شهرستان یکی ازتوابع استان خراســان شمــالی

است که درفاصله 170 کیلومتری جنوب غربی مرکز استان خراسان شمـالی قرار دارد. وهمـــجوار

________________

1- هروئین پودرکریستالی سفید رنگی با طعم تلخ وازمشتقات تریاک است که با عمل تقطیر مستقیماً از مرفین استخراج می شود.

2- ال.اس.دی. مخفف یک اصطلاح آلمانی به معنی مواد توهم زا است وبصورت گرد سفیدرنگ یا قرص روشن وبدون رنگ ومزه وبو یافت می شود.

شهرستان های شاهرود، با فاصله 200 کیلومتر- سبزوار180 کیلومتر می باشد.

این شهرستان درای سه بخش است. 1- بخش مرکزی به مرکزیت شهر جاجرم.

2- بخش شوقان به مرکزیت شوقان. 3- بخش سنخواست به مرکزیت سنخواست.

اهمیت وضرورت تحقیق

با توجه به اهمیت زیادی که این تحقیق دارد برآنیم تا با انجام آن راهکارهای جهت رهایی از این دام با جستجو دراثرات اعتیاد برروی نحوه زندگی ومعیشت افراد گام برداریم وبا توجه به اینکه چقدر از نیروی انسانی ما روزانه دراین راه تلف می شود وچقدر از این بابت ما ضررمی بینیم؟ با توجه به اینکه 80% افرادی که درزندان ها بسر می برند گرفتار اعتیاد هستند وبیشتر آنهانیز جوان وجزءنیروی کار این مرز وبوم هستند.

پس این خود اهمیت وضرورت تحقیق را مشخص می کند. متأسفانه برخی از افراد با انتخاب این راه که به بن بست اعتیاد منتهی می شود، خودرا از بسیاری پیشرفت ها منع کرده اندو گرفتار زندان شده اند وبه جای قرار گرفتن درچرخه اقتصادی کشور وکمک به آبادانی این کشور واستفاده بهتر از زندگی، بدون هیچ هدفی درچهاردیواری زندان مشغول سپری کردن مدت حکومت خود هستند. آیا این مهم نیست که بدانیم سرنوشت چنین افرادی بعد از اتمام محکومیت چیست؟ آیا این مهم نیست که بعد ازخارج شدن ازاین محیط چه خواهندکرد؟

آیا بازهم به این علت که بیکارند وجامعه آنها را رد کرده به این محیط بازنخواهند گشت؟ همه این سوالات نشانگر اهمیت فوق العاده تحقیق می باشد وبا اینکه آیا می توانیم ازنتایجی ازسوی امروزه مسئله اعتیاد به مواد وداروها چه به مواد مجاز وغیر مجاز، بصورت یک مشکل جهانی وفراگیر درآمده است. آمارهای منتشره ازسوی سازمان های بین المللی، بخصوص سازمان بهداشت جهانی، کمیته کنترل جهانی مواد مخدر، وسازمان یونسکو حاکی از افزایش فزاینده مصرف این مواد درسطح جهان است. تنها تفاوت موجود بین کشورها ورده های سنی مختلف، درالگوی مصرفی آنها است. برهیچ کس پوشیده نیست که گسترش این روند بییشتر تیشه بر ریشه بنیادهای اخلاقی، اقتصادی واجتماعی یک جامعه می زندوآن را ازدرون دچارفساد می کند ودرنهایت به انحطاط می کشد. این مشکل امروزه آنچنان خودنمایی می کند که هیچ کشوری نمی تواند خود را کاملاً مصون از آن بداند.

ازاین رو پی بردن به علل سوء مصرف داروها ومواد به عنوان اولین قدم پیشگیری مطرح می شود از آنجا که اعتیاد دارویی ووابستگی به مواد مخدر موضوعی پیچیده وچند بعدی است، طبیعتاً فعالیتی فراگیر وگسترده درهمه جوانب اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی، آموزشی و... را طلب می کند. آنچه مسلم است علاج واقعه قبل ازوقوع ، بیش ازهر راه حل دیگر با عقل سلیم جوردرمی آید. مطالعات جهانی نشان داده است که درپیشگیری اولیه، آموزش همه جانبه نقش قطعی وتعیین کننده دارد وسرمایه گذاری دراین بخش نتایج بلند مدت ودیرپایی حاصل می کند.با توجه به مطلب ارائه شده واهمیت مسأله پیشگیری ازاعتیاد می توان به اهمیت وضرورت این تحقیق پی برد ما برآنیم که بتوانیم به اهمیت وحساس بودن این مسأله گامی جهت رسیدن به جلوگیری ، راهی جهت پیشگیری ازاعتیاد برداریم. ازسویی حساس بودن سن دانش آموزان دوره پیش دانشگاهی و ورود به دوره جدیدی درزندگی تحصیلی وشغلی می توان به اهمیت بالای این تحقیق پی برد.

امید است که با توکل برخدا ویاری اساتید محترم گامی درجهت رسیدن به این مهم که همانا آشنایی این قشر عظیم وحساس جامعه با معضلات وپی آمدهای اعتیاد است برداریم. انشاءالله

اهداف تحقیق

هر تحقیق بالطبع دارای هدف خاصی می باشد. که محقق درنظر دارد به این اهداف دست پیدا کند. تا بتواند با ارائه راه حل های مناسب مشکل جامعه را نیز حل کند. هدف از تحقیق درزمینه اثرات اعتیاد دروهله اول پاسخ به سوالات ذهنی محقق بود که او زا واداربه تحقیق دراین رابطه نموده است. که بتواند روشن کند که آیا اعتیاد درموفقیت یا عدم موفقیت فرد درزندگی تأثیر دارد یا خیر ودیگر اینکه اصولاً چه افرادی به دام اعتیاد گرفتار می شوند. وچرا روزبه روز برتعداد معتادان افزوده می شود.

پیدا کردن پاسخ این سوالات باوقت کمی که دراختیار محقق می باشد امکان پذیر نیست واین درحیطه کاری متخصصین وکارشناسان است که به طور جدی دنبال نمایند وهمچنین این کارتوجه عمیق مسئولان کشور را می طلبد. بنابراین حداقل کاری که ما می توانیم انجام دهیم تحقیقی هرچندسطحی دروقتی اندک است که امید است درآینده ای نه چندان دور با این مشکل وداع کنیم.

وبه گفته مجتبی جبل عاملی جانشین دبیرکل ستاد مواد مخدر: با توجه به تدوین سیاست های کلان مبارزه با مواد مخدر از این پس پیشگیری ازاعتیاد اولویت اول مبارزه با مواد مخدردر کشوراست. بنابراین ما امیدواریم که با انجام این تحقیقات جزئی اثرات اعتیاد را ریشه یابی کنیم وبا ارائه راه حل های مناسب گامی مثبت درپیشگیری از اعتیاد جوانان برداریم.

بخش اول- تاریخچه موضوع :

نگاهی به تاریخچه موادمخدر در جهان :

استعمال موادمخدر بسته به نوع فرهنگ در هر جامعه متفاوت است نقش گیاه خشخاش بر روی لوحه­های گلی و کتیبه­های سنگی بیانگر آگاهی اقوام گذشته از این گیاه و خواص آن می­باشد .حداقل حدود هفت هزار سال پیش انسان از شیره تریاک، تریاک و دانه­های خشخاش به انواع مختلف به عنوان داروهای ضد درد و شفا بخش امراض استفاده می­کرده­اند. (میرعلی، 1384 ،ص 49).سومریان از کهن ترین اقوامی هستند که از تریاک استفاده می­کردند و از آن به نام گیاه شادی بخش نام می­بردند . مجارستان اولین کشور اروپایی است که گیاه خشخاش را هزار ودویست سال پیش از میلاد مسیح می­شناختند و از شیره آن استفاده می­کردند. (برفی، 1384 ،ص 58)

در کشورهای گرم وخشک خاورمیانه چندین هزار سال پیش ، بومیان کشف کردند که یک گیاه یکساله در 9-7 روز معین شیره ای تولید می­کند که اگر خورده شود ، رنج ناشی از درد را از میان می برد.

خشخاش ابتدا در مصر کشت شد و بنام تبائیکا[1] شناخته می­شد . که از واژه طبس [2]نام شهری در مصر باستان که در آن خشخاش کشت می­شده بر گرفته شده است . در پاپیروسهای ابرس که از 1500 سال پیش از میلاد به جای مانده ، به روشی درمانی برای آرام کردن کودکان اشاره شده است. همان روشی که امروزه به کمک آن در مصر کودکان را آرام می­کنند و برای این منظور دارویی به کار می­برند که در آن تریاک به کار می­رود . در این پاپیروسها از نوشیدنی ویژه ای نام برده شده است که آمیخته ای از تریاک و الکل است . 1500 سال پیش از میلاد تخم خشخاش از مصر به یونان برده شده و در آنجا رواج یافته است.در افسانه­های هومر از جزیره ای یاد شده است که در آن قهرمانان ادیسه گرفتار نشئگی مواد اعتیاد آوری گردیده و نجات از آن به سادگی میسر نبوده است .در ادبیات کلاسیک ویرژیل [3] و اوید [4] اشاره­هایی به خشخاش شده است و خدای خواب یونانیان موسوم به هیپنوز [5] همانند خدای خواب رومیان سومنوس غالبا در حالیکه شاخه­ای از گیاه خشخاش در دست داشت و یا خود را با آن آراسته بود و گاهی اوقات با ظرفی دارای تریاک در دست نقاشی می­شد . تریاک در یونان باستان دارای اهمیت بوده و به نظر می­رسید که تریاک داروی همه دردها باشد : در برابر سم و گزیدگی و زهر مقاوم است ، سرد مزمن ، تهوع و سرگیجه ، کری ، گرفتگی نفس ، کولیک ، یرقان ، سفت شدن طحال ، سنگ ، شکایتهای دستگاه ادراری ، تب ها ، جذام ، مشکلات مخصوص زنان ، مالیخولیا ، و طاعون را درمان می کند . در سده پنجم پیش از میلاد بازرگان عرب تخم خشخاش را به عنوان دارو به ایران وارد کرده و از راه ایران به چین بردند ( کریم پور : 1364 ، ص 40). در آغاز سده دهم میلادی در کتب پزشکی چین به تریاک اشاره شده است . در آغاز سده هیجدهم ورود مقادیر زیاد تریاک به کشور چین طی یک قرن توسط دولت انگلیس سبب بروز جنگها و کشمکش­هایی بین دو کشور گردید که به جنگ تریاک شهرت یافت . دولت انگلیس ورود تریاک به چین را که بیشتر در آن کشور به جای دارو به کار برده می­شد ، با 200 صندوق تریاک در سال 1729 آغاز کرد و در سال 1383 به بیش از 40000 صندوق و در سال­های دهه 1850 به 70000 صندوق افزایش داد ( یزدانی : 1359 ، ص 35). این امر سبب معتاد شدن چندین میلیون چینی ، بر باد رفتن حجم زیادی از توان مالی چین و ایجاد بحران در زمینه­های اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی این کشور شد . این وضعیت برخی از روشنفکران چینی را واداشت تا جنبشی سیاسی – اجتماعی را بر علیه واردات تریاک توسط انگلیس سازمان دهند و دولت چین را واداشتند تا قوانینی بر علیه ورود تریاک و مصرف آن را در این کشور وضع کند .

در سال 1860مافیا که پشتیبان توده­ها بود منحرف می­شود و به تشکیلات ضد بشری تبدیل می­گردد .موسولینی این سازمان را در ایتالیا از بین برد اما مافیا وارد آمریکا شد . جامعه ملل در برابر این هجوم مافیایی موادمخدر عکس العمل نشان داد و طی قرارداد 23 ژانویه 1912 در لاهه به امضای جمعی از کشورها رسید اقدام به محدود کردن کشت و تجارت تریاک نمود و جمع زیادی ازکشورها به جمع مبارزه کنندگان موادمخدر پیوستند(همان،ص 48 ). پس از پایان جنگ جهانی دوم، تایلند، لائوس و برمه مرکز فعالیت مافیا گردید و مناطق مذکور را "مثلث طلائی" نامیدند. در سال1949 که انقلاب سوسیالیستی چین به پیروزی رسید در حدود 50 میلیون نفر در چین معتاد به موادمخدر بوده­اند. مائو رهبر انقلاب چین، مبارزه سخت و جدی بر علیه گروه­های سازمان یافته قاچاقچیان موادمخدر را آغاز و ضربه ای هولناک بر معتادین و قاچاقچیان و سودگران وارد آورد . در خاورمیانه نیز به علت جنگ داخلی در افغانستان در حدود دو میلیون نفر مهاجر افغانی در پاکستان بسر می­برند که بین افغانستان و پاکستان در رفت و آمد می باشند موادمخدر را از افغانستان به پاکستان حمل می کنند و این دو کشور "هلال طلائی" نامیده می­شود. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 سازمان مافیا و سایر قاچاقچیان با استفاده از بی نظمی، اختلافات قومی و مذهبی در بعضی از کشورهای مستقل مشترک المنافع، مسیر جدیدی را از شمال افغانستان برای عبور از کشورهای مذکور برای حمل موادمخدر به اروپا گشودند بطوری که تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، ارمنستان و اوکراین و آذربایجان مسیر ترانزیت موادمخدر به اروپا شده است (همان،ص 50).

در دوران تشنجات جهانی ایتالیا، انگلیس، فرانسه و آلمان مرکز فعالیت مافیا شد . اسپانیا به دلیل داشتن سواحل طولانی در دریای مدیترانه و اقیانوی اطلس یکی از پایگاه های قاچاقچیان موادمخدر در اروپا بشمار می­رود. در قاره آفریقا نیز سازمان مافیا با استفاده از جنگ های داخلی، فقر،هرج و مرج در کشورهای آفریقائی، سعی در گسترش کشت خشخاش در قاره مذکور از جمله اوگاندا، زامبیا، نیجریه، کنگو و آفریقای جنوبی را دارد. در قاره آمریکا مصرف آمفتامین در بین معتادان رو به ازدیاد است. در ایالات متحده آمریکا که سازمان مافیا فعالیت گسترده دارد مصرف انواع موادمخدر حتی در بین دانش آموزان متداول است . کوکائین از کلمبیا و ونزئلا، هروئین از شرق آسیا و مکزیک وارد آمریکا می­شود. کوکائین بیشترین نوع موادمخدر مصرفی در آمریکا می­باشد (همان،ص70).

[1] -Thebaica

2- Tebes

[3] - Virgile

[4] - Ovid

[5]- Hypnos