فایل شاپ

فروش مقاله،تحقیقات و پروژه های دانشجویی،دانلود مقالات ترجمه شده،پاورپوینت

فایل شاپ

فروش مقاله،تحقیقات و پروژه های دانشجویی،دانلود مقالات ترجمه شده،پاورپوینت

هویت در اشکال مختلف اجتماعی و فردی

اگر درنظام اسلامی تربیت دینی به ثمر نرسد و نسل جوان جامعه تربیت صحیح دینی پیدا نکند یعنی تربیت اسلامی در وجود و شخصیت آنان زنده فعال نباشد تلخی این ناکامی با شیرینی هیچ کامیابی دیگری قابل تحمل نیست و نباید دل را به موفقیت‏های دیگر خوش داشت و از اصل قضیه غافل بود (رهبری نژاد 1375)
دسته بندی علوم اجتماعی
فرمت فایل doc
حجم فایل 74 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 92
هویت در اشکال مختلف اجتماعی و فردی

فروشنده فایل

کد کاربری 8044

مقدمـه

اگر درنظام اسلامی , تربیت دینی به ثمر نرسد و نسل جوان جامعه تربیت صحیح دینی پیدا نکند یعنی تربیت اسلامی در وجود و شخصیت آنان زنده فعال نباشد تلخی این ناکامی با شیرینی هیچ کامیابی دیگری قابل تحمل نیست و نباید دل را به موفقیت‏های دیگر خوش داشت و از اصل قضیه غافل بود. (رهبری نژاد 1375)

قشر جوان در هر جامعه‏ای به لحاظ برخورداری از توان و انرژی فراوان قادرند تأثیر تعیین کننده‏ای بر آینده آن جامعه داشته باشند آنها به راحتی تغییرات اجتماعی ـ فرهنگی و حتی سیاسی جامعه را سمت و سو می‏دهند , قادرند امنیت فرهنگی جامعه را تأمین کنند و یا فرهنگ را به سویی برند که مطلوب جامعه نیست. چرا که میراث فرهنگی گذشتگاه توسط آنها به نسل بعد منتقل می‏شود و چنانچه آنها در انتقال این میراث فرهنگی امانت‏دار خوبی باشند و در مواجه با فرهنگهای دیگر دچار « خودباختگی فرهنگی» نشوند, خواهند توانست امنیت فرهنگی آن جامعه را تأمین کنند. ولی اگر در مواجهه با فرهنگهای بیگانه دچار خودباختگی فرهنگی شوند, تا چند نسل بعد از فرهنگ مطلوب جامعه نمی‏توان خبر گرفت.

همه اینها نشانگر اهمیت ویژه قشر جوان و لزوم شناخت موقعیت آن و برنامه‏ریزی صحیح جهت شکوفایی صحیح شخصیت آنها دارد.

«بنابراین گزاف نیست اگر بهبود کیفیت نظامهای تعلیم و تربیت را معادل ارتقاء کیفیت حیات و تمدن انسانی در همه ابعاد قلمداد کنیم و از سرمایه‏گذاری در جهت دستیابی به سیاستها, اصول و روشهای مناسب در این عرصه بعنوان ضروری‏ترین و مدبرانه‏ترین سیاست هر جامعة بشری یاد کنیم».

مهرمحمدی , محمود. جایگاه مدارس تجربی در نظام تعلیم و تربیت , فصلنامه تعلیم و تربیت شماره 28, ص 11

و بقول کانت « بشر تنها با تعلیم و تربیت آدم تواند شد و آدمی چیزی جز آنچه تربیت از او می‏سازد نیست»

شکوهی , غلامحسین . تعلیم و تربیت و مراحل آن , مشهد , انتشارات آستان قدس , 1363 , ص 171

و از آنجائیکه تعلیم و تربیت عمدی کوششی منظم و حساب شده محسوب شده است , وجود برخی طرحها برای هدایت چنین کوششی ضروری بنظر می‏رسد. واژه برنامه‏درسی معمولاً به چنین طراحی اطلاق می‏شود.

« شکل و ساختار برنامه درسی از تصمیماتی که در خصوص عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی اتخاذ می‏شود تأثیری پذیرد. عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی عبارتند از :

1- اهداف

2- محتوا

3- فعالیت‏های یادگیری دانش‏آموزان

4- روشهای ارزشیابی

5- منابع و ابزار یادگیری

6- زمان

7- فضا

8- گروه‏بندی دانش‏آموزان

9- استراتژی‏های تدوین و روشهای یاددهی

یادگیری که در برنامه‏ریزی درسی با این عوامل 9 گانه به طرق مختلف برخورد می‏شود.»

کلاین , فرانسیس , الگوهای طراحی برنامه درسی , دکتر محمود مهر محمدی , فصلنامه تعلیم و تربیت , شماره 4 و 3 ص 11

اما مفهوم مسلط برنامه درسی چه از نظر تاریخی و چه در حال حاضر موضوعات مدرسه‏ای است که بوسیله معلمان تدریس شده و بوسیله دانش‏آموزان فراگرفته می‏شود.

در نظام کنونی آموزش و پرورش ایران نیز کتاب درسی بهترین مرجع و منبع یادگیری دانش‏آموزان است و تقریباً تمام فعالیت‏های آموزش رسمی در چارچوب کتاب درسی صورت می‏گیرد.

در فرایند ارزیابی برنامه درسی یا اتخاذ تدابیر و تصمیمهای برنامه‏ای نظرات و نگرش دانش‏آموزان و معلمان از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است.

پویایی برنامه درسی زمانی تحقق می‏یابد که گروههای مختلف که هر کدام به نحوی در سطوح مختلف در امر برنامه درسی دخالت دارند, به همفکری بپردازند و همچنین به نگرش دانش‏آموزان و معلمان در این زمینه توجه کافی مبذول شود.

از طرف دیگر آموزش دینی به لحاظ دارا بودن ابعاد متنوع و مرتبط با جنبه‏های گوناگون زندگی انسان از مهمترین موضوعات آموزش و پرورش به شمال می‏رود.

در جوامع با حاکمیت دینی , بواسطه تأثیر و توجه به پرورش ارزشهای اخلاقی و اعتقادی فراگیران , تربیت دینی جایگاه ویژه‏ای در برنامه‏های آموزش و پرورشی دارد. به همین دلیل است که مأموریت و رسالت اصلی نظام آموزش و پرورش در چنین جوامعی تربیت همه جانبه دانش‏آموزان بر پایه تعالیم و دستورات الهی است.

در نظام آموزش و پرورش کشور اسلامی ایران نیز پرورش فراگیران بر دستورات دین مبین اسلام که منبعث از قرآن مجید, سنت و سیره رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) تکیه دارد. پس برنامه‏ریزان درسی و مؤلفین کتب باید فعالیت‏هایی که صبفه دینی , اقتصادی و اخلاقی دارد را در اولویت قرار دهند.

بر اساس اسناد موجود [1]هدف از تدریس این درس در دوره متوسطه تحقق اهداف گران‏سنگی نظیر تقویت ایمان و اعتقاد به خداوند , پرورش حس احترا و قدردانی از انبیاء, پایبندی نسبت به دستورات ایشان و مواردی نظیر آن می‏باشد و با توجه به اهمیت نیل به این اهداف همواره این دغدغه برای برنامه‏ریزی و پژوهشگران حوزه تربیت دینی وجود داشته است که «تا چه میزانی اهداف مزبور محقق یافته‏اند و موانع عدم تحقق کامل آنها چه بوده‏اند؟ [2]

علاوه بر دغدغه اصولی فوق که به میزان اثربخشی درس بینش اسلامی و تلاش در جهت رفع موانع تحقق اهداف مربوط می‏شود, در سالیان اخیر دغدغه دیگری در میان صاحب‏نظران تعلیم و تربیت اسلامی بروز کرده است « آیا آموزش‏های دین به طور عام و درس بینش اسلامی به طور خاص توانسته در شکل‏گیری هویت دینی دانش‏آموزان مؤثر افتد؟ [3]

به بیان دیگر صرف نظر از بررسی میزان اثربخشی محتوای درس بینش اسلامی در جهت تحقق اهداف آن , اهمیت بررسی شکل‏گیری هویت دینی نیز مورد نظر قرار گرفته است.

چرا که هویت به معنای کیستی انسان به نقل از دکتر کاردان , زمانی مطرح می‏شود که انسان خود با چیز دیگری مقایسه کند.

احمدلو, مصیب؛ بررسی رابطه میزان هویت ملی و هویت قوی در بین جوانان تبریز, رساله کارشناسی ارشد جامعه‏شناسی دانشگاه تربیت مدرس , تهران 1381

در واقع هویت همانند دیگر مقولات تنها زمانی برجستگی می‏یابد و مطرح می‏شود که در بحران باشد.

دوران , بهزاد ؛ تأثیر فضای سایبرنیتیک بر هویت اجتماعی , رساله دکتری جامعه‏شناسی , دانشگاه تربیت مدرس تهران , 1381

امروزه جهانی‏سازی , تهدیدی برای هویت‏های ملی و سکولاریسم, تهدیدی برای هویت‏های دینی می‏باشد.

لذا پژوهش حاضر بر آن است که به میزان تأثیر بررسی کتاب دینی سال اول دبیرستان در شکل‏گیری هویت دینی دانش‏آموزان منطقه 7 از دیدگاه معلمان بپردازد.

لازم به ذکر است که در بخش بیان مسأله به طور اجمال و در فصل دوم به طور کاملاً مشروح دیدگاه پژوهش حاضر در مورد نقش کتاب دینی سال اول دبیرستان در شکل‏گیری هویت دینی دانش‏آموزان ذکر شده است.

فصــل اول

کلیــات تحقیــق

بیان مسئله :

در سالهای اخیر موضوع هویت در اشکال مختلف اجتماعی و فردی و با رویکردهای مختلف و نیز عمده‏ترین گرایش فرهنگی نسبت به آن که همانا ویژگی ملی و دینی است به یکی از چالش‏های عمده در بحث و بررسی از نظام فرهنگی کشور درآمده است.

عوارض و آسیبهای ناشی از دگرگونی در نظام فرهنگی و ارزشی, تغییر الگوهای سنتی زندگی, پیدایش آرمانها و آرزوهای جدید کاهش نقش آموزش‏های دینی , افزایش گرایش‏های جدید اجتماعی و بسیاری از موارد مشابه دیگر همگی باعث گردیده جوانان در معرض بی‏هویتی دینی و ملی قرار گیرند.

اگر چه هدف آموزش‏های دینی را نمی‏توان صرفاً ایجاد و پرورش باورها, ارزشها, نگرشها و طرز تلقی‏های مطلوب از نظر دین دانست ولی مسلماً اهداف حیطه ارزشی, مهمترین اهداف این‏گونه آموزشها می‏باشد. زیرا در صورت به وجود آمدن باورها, ارزشها, نگرشها و طرز تلقی‏های مطلوب است که اعمال صالح و اخلاق پسندیده به وجود خواهد آمد و در غیر این صورت آموزشها جنبه سطحی می‏یابند و نمی‏توانند اسباب تحقق اهداف تربیت دینی را فراهم آورند.

بعد آنکه برنامه‏ریزان درسیِ حیطه تربیت دینی مطمئن شوند که برنامه‏هایشان توانسته است اهداف حیطه ارزشی را متحقق سازد و هویت دینی دانش‏آموزان را به خوبی شکل دهد بایستی اولاً اصول و روشهای علمی برنامه‏ریزی درسی در حیطه ارزشی را مد نظر قرار دهند و ثانیاً عناصر مختلف در زمینه شکل‏گیری هویت دینی دانش‏آموزان مثل , اعتقادات دینی, استدلال یعنی ظاهر دینی , رفتار دینی و گفتار دینی را مد نظر قرار دهند.

ضرورت انجام تحقیق:

مطالعه و بررسی پژوهشها, گزارشها, مقالاتی که به ویژه در سالیان اخیر مطرح شده است نشان دهندة عدم توفیق نسبی نظام آموزش و پرورش به طور کلی و آموزش دینی در مدارس به طور خاص در تحقق اهداف ارزشی اسلامی بوده است. به عنوان نمونه قاسم کریمی در هفتمین همایش جایگاه تربیت (1377) می‏گوید: ” ... همگان به وضوح دریافته‏اند که نسلهای تحت تعلیم فاقد ویژگیها, اندیشه‏ها و رفتارهای دینی, اخلاقی, سیاسی , اجتماعی و انقلابی مورد نظر هستند». ( ص 21)

« علی ساده‏ای در ششمین همایش جایگاه تربیت (1374) می‏گوید: « ... به عبارت بهتر , پیام سمینارها کنفرانس‏ها و اجلاسهای متعدد توسط نهادها و مراکز آموزش و فرهنگی کشور در سالهای اخیر, نشانه‏هایی از احساس خطر و افزایش ضریب آسیب‏پذیری دینی و مذهبی در نسل نو می‏باشد.» (ص 86)

و علی‏اکبر نوایی (1377) در بحث تربیت و نوسازی معنوی چنین می‏گوید: « متأسفانه امروزه شاهد صحنه‏هایی از گروهای مد هستیم که باز متأسفانه تشکیل دهندگان آن عمدتاً از دانش‏آموزان می‏باشند» (ص 194)

در این میان آموزش و پرورش هر جامعه باید قبل از هر نهاد دیگر اجتماعی بفکر حل این مشکل باشد. چون جامعه ما جامعه‏ای مذهبی و پایبند به آموزشهای دینی به حساب می‏آید, بایستی با حساسیت و جدیت بیشتری موضوع را تعقیب نموده و بحل آن اهتمام بورزد.

بنابراین نمی‏توان تردید داشت که درس دینی از اهمیت خاصی برخوردار است. بطوریکه از جهاتی نمی‏توان آنرا با هیچ درس دیگری مقایسه کرد. اگر دروس دیگر به یک بعد از ابعاد زندگی فراگیر نظر دارند, درس دینی با کل زندگی او سروکار دارد. درس دینی پایه‏های ایدئولوژی دانش‏آموز را پی‏ریزی می‏کند و درصدد تبیین فلسفة حیات برای آنهاست تا چگونه زیستن را به آنها بیامورد. بعبارت دیگر هدف نهایی درس دینی ایجاد تغییر و تحول در بینشها, نگرشها, منشها, علائق عادات و در یک کلام «سازندگی شخصیت» است.

با توجه به آنچه ذکر شد, بنظر میفرسد ضرورت تحقیق در زمینه درس دینی در مقطع متوسطه , بخصوص سالهای اولیة آن که تقریباً همزمان با سن بلوغ و آغاز دورة نوجوانی است, برکسی پوشیده نباشد.

« سراسر دورة بلوغ همه شگفتی است. هم سن عقل است و هم سن عواطف گنجینه‏های دل و جان هر دم سیلی از اندیشه و طوفانی از عشق به هر سو می‏پراکند. هیچوقت جهان این همه زیبا بنظر نمی‏رسد. هیچگاه به این نحو دور از دسترس و این همه قابل تصرف دیده نمی‏شود. سن‏های بعدی به حسرت به آن نگاه می‏کنند. همة عواطف و احساسات پاک غذای خود را از این سن می‏گیرند. می‏توان آن را رنسانس زندگی نامید.» (دورانت , ویل ص 124)

در این دوران , نوجوان در عین حال که آمادة خدمت است, قادر است از منافع خود چشم‏پوشی کند – ایندو خصیصه حاکی از آنست که ارشهای معنوی معینی از ارزشهای اخلاقی و فلسفی و مذهبی و هنری در فکرش مقام مهمی دارند. دشوارترین قسمت تربیت شخصیت در دوران بلوغ, تربیت اخلاقی است. « تا این دوره حیات اخلاقی جز تجلی عادت اجتماعی که از خارج بر ارادة طفل تحمیل می‏شود, نیست. حیات اخلاقی در این دوره برای نخستنی بار بصورت تعالی بسوی خیر درمی‏آید و آن از شخصیتی ناشی می‏شود که تشنة خودمختاری است, امکانات اخلاقی جدید همان اخلاق فردی بجای اخلاق اجتماعی و اخلاق آرمانی , بجای اخلاق مقرراتی است نکته عمده‏ای که شرط تعالی بسوی خیر است , تلاش در راه اثبات شخصیت خویش است که با بلوغ آغاز می‏شود و در طول این دوره بسط و توسعه می‏یابد. مربی می‏تواند در این دوره آنان را وادار کند به ندای پاکان و قهرمانان گوش فرا دهند در کسانیکه طبع دینی دارند, ندای پاکان همان ندای الهی است.» (دین , مورسی ص 155 و 154)