مقاله بررسی منطقه جنوب آسیا در 50 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه

فصل اول: معرفی منطقه جنوب آسیا

مسائل و منازعات منطقه‌آی

فصل دوم: پاکستان

1- ویژگیهای پاکستان

الف: جغرافیای طبیعی و انسانی پاکستان

ب: جغرافیای سیاسی پاکستان

ج: جغرافیای اقتصادی پاکستان

2- حکومت و سیاست در پاکستان

3- روابط پاکستان با جمهوری اسلامی ایران

4- منازعات هند و پاکستان

الف: علل منازعه دو کشور و جایگاه کشمیر در آن

ب: صف‌آرایی هند و پاکستان

ج: علل اتمی شدن هند و پاکستان

فصل دوم: هند

1- ویژگیهای هند

الف: جغرافیای طبیعی و انسانی






ب: جغرافیای سیاسی

ج: جغرافیای اقتصادی

1- نظام اقتصادی

2- بخشهای مختلف اقتصادی

2- حکومت و سیاست در هند

3- روند اتمی شدن هند

4- سیاست خارجی هند

5- روابط با جمهوری اسلامی ایران

6- همکاری‌های نفت و گاز پتروشیمی ایران و هند

فصل چهارم: همکاری‌های منطقه‌ای در جنوب آسیا

1- اتحادیه همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (سارک)

2- جنوب آسیا و نظام بین‌الملل

الف: چین

ب: روسیه

ج: آمریکا






فهرست منابع

مقدمه

از بعد دیرینه‌شناسی پیشینه منطقه‌گرایی به سالهای دهة 1960 و 1970 بر می‌گردد که توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. اوج روی آوری به منطقه‌گرایی در دهه 1980 و به خصوص در زمینه اقتصادی می‌باشد که با فروپاشی شوروی این روند از سرعت بیشری برخوردار گردیده و کشورها سعی در حل مشکلات و مسائل خود در چارچوب مناطق جغرافیایی می‌نمایند. از همین روی منطقه جنوب آسیا به عنوان یکی از مناطق مهمی که در چارچوب نظام بین‌الملل با توجه به ویژگیهای استراتژیکی و جمعیتی که دارد از اهمیت زیادی برخودار گردد.

در این پژوهش ما سعی در شناخت و بررسی ویژگیهای این منطقه خواهیم نمود و به لحاظ اهمیت دو کشور هند و پاکستان، این دو را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

تحقیق حاضر از چهارفصل تشکیل گردیده‌است که در فصل اول به معرفی منطقه جنوب آسیا پرداخته می‌شود. در فصل دوم به معرفی کشور پاکستان پرداخته و ویژگیهای آن از نظر جغرافیای طبیعی، انسانی، سیاسی، اقتصادی، مورد بررسی قرار می‌گیرد، سپس سیاست و حکومت در پاکستان و روابط خارجی آن با جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد و به منازعات هند و پاکستان در انتهای این فصل پرداخته خواهد شد. در فصل سوم به معرفی کشور هندوستان پرداخته می‌شود و جغرافیای طبیعی، انسانی، سیاسی و اقتصادی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد، سپس بحث سیاست و حکومت در هند، روند اتمی‌شدن هند و سیاست خارجی و روابط ایران و هند مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل چهارم به مسئله همکاری در منطقه جنوب آسیا پرداخته می‌شود و عوامل واگرایی و همگرایی در اتحادیه همکاری‌های جنوب آسیا (سارک) مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس به بحث جنوب آسیا و نظام بین‌الملل پرداخته می‌شود و روابط این منطقه با چین، روسیه و آمریکا مورد بررسی قرار می‌گیرد.


فصل اول: معرفی منطقه جنوب آسیا

منطقه جنوب آسیا شامل کشورهای پاکستان، هند بنگلادش، سریلانکا، نپال، بوتان و مالدیو است. خرده سیستم جنوب آسیا نزدیک به 3/3 درصد خشکی‌های جهان را به همراه دارد. در میان کشورهای جنوب آسیا بوتان و نپال محصور در خشکی و سریلانکا و مالدیو جزیره هستند. مهمترین منابع طبیعی منطقه رودخانه‌های پرآب آن می‌باشد که به کشاورزی منطقه کمک فراوانی می‌کند ولی عدم استفاده صحیح از آنها و سیلهای فراوان در طول سال موجب شده که این منبع طبیعی خسارتهایی را همراه داشته باشد.(1) از جمله منابع مهم درآمد ارزش منطقه منابع ماهیگیری و نیز محصولات کشاورزی بخصوص جای و برنج است. به دلیل جمعیت زیاد منطقه جنوب آسیا نیروی انسانی نیز یکی از منابع اصلی درآمد ارزی برای این کشورها است.

مساحت و جمعیت کشورهای منطقه عبارتند از: پاکستان 943/803 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود 000/000/150 نفر هند با 263/287/3 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود 000/000/100/1 نفر، بنگلادش با 998/143 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود 000/000/120 نفر، نپال 800/140 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود 000/000/23، بوتان 620/46 کیلومتر و 000/000/2 نفر جمعیت آن، سریلانکا با 610/65 کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود 000/000/18 نفر و بالاخره مالدیو 298 کیلومربع و جمعیتی در حد 000/330 نفر، که مساحت جنوب آسیا تقریباً 532/488/4 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 000/000/500/1 نفر است.

جنوب آسیا از حیث نژادی دو نژاد سفید پوست و سیاه پوست را در بر می‌گیرد. نژاد سفید سفید به دو دسته اسلاوها و آریایی‌ها تقسیم می شود. مردم جنوب آسیا از نژاد آریایی‌ها هستند. نژاد سیاه پوست که به آنها دراویدی می‌گویند به نسبت دو نژاد سفید پوست و زرد پوست کمتر هستند و تنها در جزیره سیلان و جنوب هند زندگی می‌کنند.(2)

از کشور‌های منطقه گاهی تحت عنوان بازیگران جهان سوم یاد می‌کنند و گاه از دو قدرت هسته‌ای هند و پاکستان به عنوان دو قدرت مونیک منطقه دیگر بازیگران تحت‌الشعاع سیاستهای آنها خواهد بود نام برده می‌شود. فضای حاکم بر محیط منطقه بگونه‌ای است که کشورهای منطقه‌ای بی‌ثباتی و ناامنی حاصل از گسترش تروریسم، تسلیحات واهمه دارند چرا که هزینه‌های زیادی را به جهت فضای سرد صرف امور دفاعی کردند که خود امر گسترش دهنده هرچه بیشتر فقر و نداری در جنوب آسیا است.

درگیر شدن پاکستان در سر جنگ در سالهای 48-1947، 1965، 1971 و احتمال بروز جنگ در سالهای 1984، 1987، 1990، 1999 و 2001 مؤید بی‌ثباتی این منطقه و داشتن آثار منفی بر صلح و امنیت جهانی است. (3)

هندوستان در شکل‌دهی جنبش عدم تعهد و پاکستان در شکل‌‌دهی سازمان آر. سی‌. دی نقش داشتند.

در پایان قرن بیستم آزمایشا هسته‌ای هند و پاکستان کشورهای 8- G را وادار به اعمال تحریمهای اقتصادی علیه این دو کشور کردند اما تمام محاسبات استراتژیک و ارزیابی‌های متعارف سیاسی در مورد منطقه به هم ریخت و محیط امنیتی جدیدی بوجود آمد که این منطقه را به خطرناک ترین محل در جهان تبدیل ساخت.(4)

مسائل و منازعات منطقه‌ای

مهمترین مسئله در روابط دو قدرت کلیدی منطقه یعنی هند و پاکستان مسئله کشمیر است. این سرزمین که بین هند و پاکستان و چین و افغانستان قرار دارد پس از استقلال هند و جدایی پاکستان همواره مورد منازعه این دو کشور بوده‌است. کشمیر پس از فروپاشی شوروی مورد توجه آمریکا هم واقع شد‌ه‌است. زیرا هم از نظر اقتصادی و هم از نظر استراتژیک دارای اهمیت خاصی است چرا که هم با هند، پاکستان، چین و افغانستان هم مرز است و هم دروازه آسیای مرکزی و ماوراء آن محسوب می‌شود.(5) منطقه دیگری که بین هند و چین حایل است و از موقعیت استراتژیک بهره می‌برد منطقه ایجاد کرده‌است عمدتاً شامل فقدان توسعه انسانی، فقدان نهادینگی ملت‌سازی و عدم امنیت ملی به جهت تمایز دکترین‌های نظامی است.

دستیابی هند و پاکستان به تکنولوژی هسته‌ای و بویژه‌ سلاحهای اتمی باعث شده که حفظ صلح در این منطقه اهمیت بیابد و اکنون دو کشور با تکیه بر بازدارندگی هسته‌ای که محور حفظ امنیت میان هند و پاکستان است به همزیستی هسته‌ای تن در داده‌اند. بیش از چهل درصد فقرای جهان در جنوب آسیا زندگی می‌کنند که قسمت اعظم آنها در هند و پاکستان سکونت دارند.

‌


پی‌نوشت‌های فصل اول:

1- فریبا فرزین‌نیا، کتاب سبز پاکستا، (تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1376) صص 4-3

1- سمیه قنبری، سارک و همگرایی در جنوب آسیا، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی، 1383) صص 21-20

2- فرزین‌نیا، پیشین، صص 179-177

3- همان، ص 178

حسین ابراهیم‌خانی، هند و پاکستان و کشمیر (پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم‌سیاسی، 1375) صص 33-32


فصل دوم: پاکستان

1- ویژگیهای پاکستان
الف: جغرافیایی طبیعی و انسانی پاکستان

آب و هوای آن صحرایی، موسمی، نیمه صحرایی و کوهستانی است که بیشتر مناطق آن برای کشاورزی مناسب نیست. (1) 74 درصد مردم بیسواد هستند، 30 درصد جمعیت آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند و 46 درصد جمعیت آن زیر 15 سال هستند. هر سال 60 هزار پاکستانی از این کشور مهاجرت می‌کنند. در این کشور 4 گروه عمدی نژادی وجود دارند:

پنجابی، سندمی، بلوچی و پشتو که به لحاظ دین مشترک اسلام گرد هم آمده‌اند. 95 درصد مردم این کشور مسلمان (تشیع و تسنن) هستند که بیشتر درگیریهای داخلی پاکستان پیرامون همین اختلافات مذهبی است. (2)

زبان رسمی کشور پاکستان اردو و انگلیسی است هرچند زبانهای پنجابی، بلوچی و پشتو نیز وجود دارد. (3)

منابع طبیعی کشور عبارتند از: برنج، گندم، شکر، پنبه، ذرت و منابع معدنی آن هم شامل ذغال سنگ، گاز طبیعی، نفت خام، سنگ مرمر، سنگ آهن، منگنز، خاک‌رس، چینی، کرومیت و سلفون می‌باشند.

اکثر مردم کشاورز هستند و بیشترین محصول آن برنج است. (4)
ب: جغرافیای سیاسی پاکستان

این کشور راهی برای دستیابی کشورای تازه استقلال یافته به دریای آزاد است. از تنگه هرمز خیلی دور نبوده و پایگاههاس هوایی و دریایی آن در سواحل دریای عرب و دریای عمان می‌تواند نقش مهمی در منطقه داشته باشد به علت دارا بودن انبوه جمعیت مسلمان و وجود جریانهای افراطی مذهبی می‌تواند کانون بنیادگرایی اسلامی و اشاعه آن به دیگر نقاط اسلامی باشد و لذا توجه کشورهای مسلمان بسیاری را به خود جلب کرده‌است.(5)

بافت اجتماعی و ساختار سیاسی در پاکستان آن چنان بحران زده‌است که چیزی به جز بی‌ثباتی مزمن و مداوم را نشان نمی‌دهد. انتخابات پارلمان 342 نفری پاکستان نشان می‌دهد که هیچ حزبی قادر به تشکیل یک اکثریت ساده نمی‌باشد. برخلاف ناتوانی احزاب سنتی و عرفی، گروهها و احزاب دارای گرایش اسلامی توانسته‌اند موقعیت را محکم و استوار سازند. ناتوانی ساختاری و ارزشی احزابی که در طی سی سال گذشته در قلمرو سیاست پاکستان تعیین کننده بوده‌اند و افزایش قدرت احزاب و گروههایی که هویت ارزشی آنان وجه مشخصه فعالیتهایشان می‌باشد، در فضایی به وقوع پیوسته است که ارتش نقش وسیعتری را نسبت به گذشته دارا می‌باشد. (6)

فصل سوم: هند

1- ویژگیهای هند

الف: جغرافیای طبیعی و انسانی

کشور هند با وسعتی معادل 3287263 کیلو‌متر مربع، بزرگترین کشور منطقه و هفتمین کشور بزرگ دنیا می‌باشد. از شمال به بلندترین کوههای هیمالیا، از جنوب به اقیانوس هند منتهی می‌شود و دریای عرب و خلیج بنگال در غرب و شرق آن قرار دارند. همسایگانش چین، بوتان، نپال در شمال، پاکستان در شمال غربی، میانمار در شمال‌شرق و بنگلادش که تمامی خاک آن به استثنای بخش کوچکی که در همسایگی میانمار قرار دارد بوسیله سرزمین هند محاصره شده‌است می‌باشند. طول مرزهای خاکی آن 12700 کیلومتر و طول سواحل هند 7517 کیلومتر می‌باشد این کشور دارای 1256 جزیره است.(1)

هند در یک منطقه استوایی واقع شده‌است می‌توان آن را به چهار بخش جغرافیایی تقسیم کرد. ناحیه کوهستانی و فلاتهای مرتفع شمالی، جلگه‌های رود گنگ و سند در شرق و غرب، فلاتهای شبه جزیره در جنوب و ناحیه بیابانی غربی. بلندترین قله کشور هند «کانچنجونگا» 8586 متر ارتفاع دارد. شبه قاره هند به دلیل وسعت و همجواری با آبهای اطراف از آب و هوای متنوعی برخوردار است که شامل استوایی، سردسیری، مرطوب و پرباران، خشک بیابانی و سبز جنگلی است. ریزش باران در مناطق مختلف بین 10 تا بیش از 200 سانتیمتر سالانه در نوسان است. به دلیل همجواری با خط استوا و وزش بادها موسمی، آب و هوای این کشور در اکثر مواقع سال گرم است. حدود 20 درصد از مساحت هند را پوشش جنگلی قرار داده، که وسعت جنگلهای این کشور را به 75 میلیون هکتار رسانده است. (2)

مهمترین رودخانه‌های کشور؛ رودخانه مقدس گنگ با 2995 کیلومتر طول، براهماپوترا 2987 کیلومتر، گود‌آوری 1450 کیلومتر و کریشنا 1300 کیلومتر طول می‌باشد. بیش از 52درصد از مساحت هند را زمینهای کشاورزی تشکیل می‌دهد. (3)

هند از نظر تقسیمات کشوری دارای 28 ایالت و 7 فرمانداری (منطقه متحد) است. ساختار سیاسی هر ایالت از لحاظ سیستم حکومتی شباهت نزدیکی با حکومت مرکزی دارد. فرماندار که رئیس قوه‌مجریه نیز هست از طرف رئیس‌جمهور و به مدت 5 سال انتخاب می‌شود. شورای وزرا که سروزیر در رأس آن است به طور جمعی در برابر مجلس قانونگذاری ایالتی مسئول هستند. هر ایالات به نوبه خود دارای یک مجلس است که به آن پارلمان ایالتی می‌گویند، همچنین هر ایالت دارا یک دادگاه عالی است. ایالات جزء در موارد دفاع ملی، روابط خارجی، انتشار و گردش پول، ضرب سکه و حمل و نقل سراسرس از اخیارات داخلی برخودارند. (4)

جمعیت هند حدود 000/000/100/1 نفر است که پس از چین پرجمعیت‌ترین کشور جهان است. نرخ رشد جمعیت در سال 2000 به 93/1 درصد و تراکم جمعیت به 342 نفر در هر کیلومتر مربع رسیده است. نرخ امید به زندگی در مردان 61 سال و در زنان 59 سال است. نرخ با سوادی 65% جمعیت است. (5)

گروههای نژادی هند را به سه دسته تقسیم می‌کنند. هند و آریایی با 72 درصد از جمعیت در شمال و مرکز، دراویدی‌ها با 25 درضد از جمعیت در ایالات جنوبی که به ساکنان اصلی شبه قاره هند قبل از هجوم آریایی‌ها گفته می‌شود و مغول و دیگران 3 درصد، در هندوستان زبان عامل مهمتری نسبت به نژاد می‌باشد و تفاوت‌های اقدام از زبان‌ و دین آنان مشخص می‌شود. دین و مذهب در هند یک نیروی محرک جدایی و در عین حال همبستگی است. خشونت‌های فرقه‌ای میان مسلمانان و هندوها هرازگاهی درشبه قاره رخ می‌دهد. تخریب مسجد بابری به دست هندوهای افراطی در 1992 در شهرک ایودا حاصل همین اختلافات بود. (6)

این کشور دارای تنوع زبانی فراوانی است. پانزده زبان محلی رسمی قومی به رسمیت شناخته شده‌است. زبان رسمی این کشور هندی است و انگلیس نیز رابط بین دولتهای ایالتی (غیرهندی زبان) با یکدیگر و دولت مرکزی است. هند دومین کشور انگلیسی زبان در جهان است.

امروزه بیش از 80 درصد از جمعیت هند پیر و آیین هندو هستند. 12درصد مسلمان، 6/2 درصد مسیحی و 2 درصد سیک و بودایی هستند که علیرغم آزادی این مذاهب درگیری‌هایی بین آنها وجود دارد. به دلیل دارابودن تنوع فرهنگی و سابقه تمدن که جاذبه زیادی برای توریست‌ها دارد، صنعت تروریسم نقش مهمی در ارزآوری کشور دارد. همچنین صنعت فیلم‌سازی نیز نقش به سزایی در کسب درآمد ایفا می‌کند.

ب: جغرافیای سیاسی

هند با توجه به وسعت استراتژیک مهمی دارد. موقعیت هند به لحاظ دسترس به آبهای آزاد و طول سواحل، قرارگرفتن در مسیر راههای تجاری آسیای دور و جنوب‌شرقی به کانال سوئز و تامین مسیر انتقال انرژی از کشورهای حوزه خلیج فارس به ژاپن و کشورهای جنوب آسیای شرقی اهمیت ویژه‌ای یافته‌است. مجاورت هند با قدرت سیاسی و اقتصادی مهمی چون چین براهمیت این کشور افزوده است. مهمترین قدرت منطقه‌ای در حوزه اقیانوس هند است. علیرغم تخاصم تاریخی با پاکستان از نفوذ قابل توجهی بر سایر بازیگران منطقه از حمله سریلانکلا، بنگلادش، نپال، بوتان و مالدیو برخودار است.

از اهداف استراتژیک هند مهار تهدیدات چین، تداوم روابط استراتژیک با روسیه و استفاده از توان تکنولوژی آمریکا و کشورهای غربی برای بازسازی، تجهیز و تقویت ارتش آن کشور است. هند مایل به توسعه همکاری نظامی و امنیتی با کشورهای عربی به ویژه در دریای عمان برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر روابط گسترده این کشورها با پاکستان است. در سطح جهانی خواستار عضویت دائم در شورای امنیت است و توانسته است به موفقیتهای مهمی در عرصه خودکفایی نظامی دست یابد و مجموعه‌ای صنعتی – دفاعی بنا نهند که در نوع خود در جهان سوم کم‌نظیر است. در سالهای اخیر هند به گونه‌ای متفاوت همچون یک قدرت متوسط ظهور کرده‌است و قدرتی و رای مرزهای خود در منطقه جنوب آسیا را به نمایش گذاشته است. توانایی آن کشور در ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای و موشکهای بالستیکی میان‌برد و توانایی فنی در بهره‌برداری از فن‌آوری‌های هسته‌ای به اهمیت آن کشور افزوده است. منازعه کشمیر، درگیری با پاکستان، مناقشات قوی و جمعیت فقیر از جمله نقاط ضعف آن کشور محسوب می‌شود. (7)

هند در راه قدرتمند شدن گام بر می‌دارد و از آن به عنوان یک نیروی عمده در قرن 21 یاد می‌کنند. پیشرفت صنعتی، وضعیت خوب کشاورزی، تولیدات فراوان غلات، پیشرفت در بیوتکنولوژی، معادن غنی، بهبود در بخش مالی و ذخایر ارزی، قابلیت پذیرفته‌شدن در جمع صاحبان هسته‌ای، احتمال عضویت در شورای امنیت در صورت تغییر در ساختار در سازمان ملل، برخورداری از دانش فن‌آوری اطلاعات و احراز رتبه دوم در تحقیقات علمی در سطح جهانی از جمله دیگر نقاط استراتژیک هند می‌باشد. در حال حاضر هند با 000/200/1 نفر نظامی، سومین ارتش، چهارمین نیروی هوایی و پنجمین نیروی دریایی بزرگ در سطح جهان است. هند با ساخت و پرتاب ماهوره‌‌های مخابراتی، تحقیقاتی، تجاری به فضا از جمله قدرتهای مطرح در این زمینه است. (8)

ج- جفرافیای اقتصادی

1- نظام اقتصادی

پس از کسب استقلال عمده‌ترین مشکل هند کمبود موادغذایی در سطح کشور بوده در پاسخ به این معضل توجه اصلی حکومت به بخش کشاورزی معطوف شد، از طرفی آرمانگرایی سران نهضت استقلال کشور و اعتقاد به عدالت اجتماعی و مخالفت با سرمایه‌داری و امپریالیزم موجب شد، شیوه سوسیالیستی به عنوان وسیله مقابله با فقر و افزایش تولید و پیشرفت اقتصادی برگزیده شود. (9)

در برنامه اول توسعه هند (55-1951) با وجودآنکه استراتژی مشخصی برای توسعه وجود نداشت ولی تقدم خاصی برای بخش‌های کشاورزی، حمل و نقل و ارتباطات قائل شده‌بود. در بخش کشاورزی نیز برای تامین آب و برق، اولویت بالایی تعیین شد و در این برنامه تصریح شده‌بود که بدون تامین غذا و مواداولیه توسعه پایدار صنعتی امکان‌پذیر نخواهد بود. ضمن‌اینکه توسعه هر دو بخش اصولاً‌ تفکیک‌ناپذیر به نظر می‌آمد.(10)

در سالهای برنامه دو تا پنجم برنامه ریزان اقتصادی هند در پی ایجاد ساختار یک اقتصاد مختلط دولتی و بخش خصوصی بودند، اما براساس شواهد تاریخی بخش بخصوص به دلایل مختلف از جمله ضعف در خلاقیت و نوآوری و نیز کمبود سرمایه خط نقش مکمل بخش عمومی را داشت.(11)

سیاست آزادسازی و مقررات‌زدایی در هند که بیشتر توسط حزب کنگره آغاز شد، کشور را به سوی تجددگرایی هدایت کرد و راه را برای ورود شرکتهای خارجی و چند ملیتی باز گرائید. عدم قدرت رقابت کالاهای داخلی، بیکاری، تورم و عدم توزان تراز پرداختها و کاهش ارزش روپیه، اقتصاد هند را با تهدید روبرو کرد، زیرا دولت از یکسو واردات کالاهای غیراساسی را به دلیل عدم توازن در پرداختها محدود کرده‌بود و از سوی دیگر ورود و انتقال تکنولوژی را که موضوع بسیار کلی و مبهم بود را به تشخیص اشخاص حقیقی و حقوقی هند واگذار کرده‌بود، همچنین چارچوب برنامه‌ دولت در حمایت از صنایع کوچک موثر، قوی و روشن‌کننده نبود. (12)

در سال 1991 دولت حزب کنگره (رائو) سیاستهای صنعتی جدید هند را اعلام کرد. او با سیاست‌ لیبرالیسم اقتصادی درصدد بود اقتصاد هند را با اقتصاد جهانی پیوند زنند وهر نوع محدودیت در مورد سرمایه‌گذاری خارجی را از بین ببرد، در عین حال رشد خلاقیتها و صنایع پیشرو را در هند هموار سازد، وی صنایع دولتی غیر بازده را خصوصی اعلام کرد، که این برنامه تاکنون ادامه داشت است. (13)

2- بخشهای مختلف اقتصادی

هند دارای مرغوبترین زمینهای کشاورزی جهان است. در تولید پنبه، چای، برنج و کتف از مهمترین تولیدکنندگان جهان است. با تولید 13% سبزی تولیدی در سطح جهان مقام دوم را داراست. بزرگترین تولید کننده و مصرف‌کننده جای در سطح جهان است. 6 میلیارد از صادارت، سهم بخش کشاورزی است و 27 درصد از تولید ناخالص ملی هند سهم بخش کشاورزی است. دومین تولید‌کننده شیر بعد از آمریکاست. (14)

از مهترین منابع معدنی این کشور زغال سنگ است که بخش قابل توجهی از تولید انرژی از این منبع تامین می‌شود. بوکسیت، کروم، مس، طلا، سنگ آهن و سنگهای تزئینی از جمله منابع مهم هند هستند. سومین تولید‌:ننده زغال‌سنگ در سطح جهان است. بزرگترین صادرکننده الماس، بزرگترین تولید کننده آلومینیم در آسیا، از جمله بزرگترین تولید‌کنندگان فولاد در جهان می‌باشد. در زمینه صنعت خودروسازی پیشرفت قابل ملاحظه‌ای کرده‌‌است. صنعت نساجی هند دومین صنعت بزرگ در سطح جهان محسوب می‌شود و حدود 14 درصد از کل تولیدات صنعتی و 27 درصد از صادرات کل کشور را شامل می‌شود. (15)