بخش 1 : مقدمه

1-1 مقدمه ای بر بانک اطلاعاتی

دادِگان (پایگاه داده‌ها یا بانک اطلاعاتی) به مجموعه‌ای از اطلاعات با ساختار منظم و سامـانمند گـفته می‌شود. این پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً در قالبی که برای دستگاه‌ها و رایانه‌ها قابل خواندن و قابل دسترسـی باشند ذخیــــره می‌شوند. البته چنین شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات تنها روش موجود نیست و شیوه‌هـای دیگری مانند ذخیره‌ســازی ساده در پرونده‌ها نیز استفاده می‌گردد. مسئله‌ای که ذخیره‌سازی داده‌هـا در دادگــان را موثر می‌ســازد وجود یک ساختار مفهومی است برای ذخیره‌سازی و روابط بین داده‌هااست.

پایگاه داده در اصل مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات است.این واژه از دانش رایانه سرچشمه می‌‌گیرد ،اما کاربر وسیع و عمومی نیز دارد، این وسعت به اندازه‌ای است که مرکز اروپایی پایگاه داده (که تعاریف خردمندانه‌ای برای پایگاه داده ایجاد می‌‌کند) شامل تعاریف غیر الکترونیکـی برای پایگاه داده می‌‌باشـد. در این نوشـتار به کاربرد های تکنیکی برای این اصطلاح محدود می‌‌شود.

یک تعریف ممکـن این اسـت کـه: پایگـاه داده مجموعـه‌ای از رکورد هـای ذخیره شـده در رایـانه بـا یک روش سیستماتیک (اصولی) مثل یک برنامه رایانه‌ای است که می‌‌تواند به سوالات کاربر پاسخ دهد. برای ذخیره و بازیابی بهتر، هر رکورد معمولا به صـورت مجموعه‌ای از اجـزای داده‌ای یا رویداد هـا سازماندهـی مـی‌‌گردد. بخش های بازیابی شده در هر پرسش به اطلاعاتی تبدیل می‌‌شود که برای اتخاذ یک تصمیـم کاربرد دارد. برنامـه رایانه‌ای که برای مدیریت و پرسش و پاسخ بین پایگاه‌های داده‌ای استفاده می‌‌شود را مدیـر سیستم پایگاه داده‌ای یا به اختصار (DBMS) می‌‌نامیم. خصوصیات و طراحی سیستم های پایگاه داده‌ای در علم اطلاعات مطالعه می‌‌شود.

مفهوم اصلی پایگاه داده این است که پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد ها یا تکه هایی از یک شناخت است.نوعا در یک پایگـاه داده توصیـف ساخـت یافته‌ای برای موجـودیت هـای نگـه داری شده در پایـگاه داده وجود دارد: این توصیف با یک الگو یا مدل شناخته می‌‌شود. مدل توصیفی، اشیا پایگاه‌های داده و ارتباط بین آنها را نشـان می‌‌دهد. روش های متفاوتی برای سازماندهی این مدل ها وجود دارد که به آنها مدل های پایگـاه داده گوییم. پرکاربرد‌ترین مدلی که امروزه بسیار استفاده می‌‌شود، مدل رابطه‌ای است که به طـور عـام به صورت زیر تعریف می‌‌شود: نمایش تمام اطلاعاتی که به فرم جداول مرتبط که هریک از سطـر ها و ستونـها تشکیـل شده است (تعریف حقیقی آن در علم ریاضیات برسی می‌‌شود). در این مدل وابستگی ها بـه کمـک مقادیر مشترک در بیش از یک جدول نشان داده می‌‌شود. مدل های دیگری مثل مدل سلسلـه مراتب و مدل شبکه‌ای به طور صریح تری ارتباط ها را نشان می‌‌دهند.
در مباحث تخصصی تر اصتلاح دادگان یا پایگاه داده به صورت مجموعـه‌ای از رکـورد هـای مرتبط با هم تعریف می‌‌شود. بسیاری از حرفه‌ای ها مجموعه‌ای از داده هایی با خصوصیات یکسان به منظـور ایجـاد یک پایگاه داده‌ای یکتا استفاده می‌‌کنند.

معمولا DBMS ها بر اساس مدل هایی که استفاده می‌‌کنند تقسیم بنـدی می‌‌شونـد: ارتباطی،شی گـرا، شبکـه‌ای و امثال آن. مدل هـای داده‌ای به تعیین زبانهای دسترسـی بـه پایگاه‌های داده علاقه مند هستند. بخش قابل توجهی از مهندسـی DBMS مستقـل از مـدل های می‌‌باشد و به فـاکتور هایی همچون اجرا، همزمانی،جامعیت و بازیافت از خطاهای سخت افزاری وابسطه است.در این سطح تفاوت های بسیاری بین محصولات وجود دارد.

موارد زیر به صورت خلاصه شرح داده می شود:
2-1 تاریخچه پایگاه داده
3-1 انواع دادگان ها
4-1 مدل های پایگاه داده
1-4-1 مدل تخت
2-4-1 مدل شبکه ای(Network)
3-4-1 مدل رابطه ای
4-4-1 پایگاه داده‌های چند بعدی
5-4-1 پایگاه داده‌های شیء
5-1 ویژگی‌های سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها
6-1 فهرست سیستم‌های متداول مدیریت دادگان

2-1 تاریخچه پایگاه داده

اولیـن کاربردهـای اصطـلاح پایـگـاه داده بـه June 1963 بـاز مـی‌گردد، یعنـی زمـانی کــه شرکـت System Development Corporation مسئولیـت اجـرایـی یـک طـرح به نـام "توسعه و مدیریت محاسباتی یک پایگاه داده‌ای مرکزی" را بر عهده گرفت. پایگاه داده به عنوان یک واژه واحد در اوایل دهـه 70 در اروپا و در اواخر دهه 70 در خبر نامه‌های معتبر آمریکایی به کار رفـت.(بانـک داده‌ای یا Databank در اوایـل سـال 1966 در روزنامه واشنگتن کار رفت).

تصویر:اولین سیستم مدیریت پایگاه داده در دهه 60 گسترش یافت. از پیشگامـان این شاخه چارلز باخمن می‌‌باشد. مقالات باخمـن ایـن را نشـان داد که فرضیـات او کاربرد بسیار موثرتری برای دسترسی به وسایل ذخیره سازی را مهیـا می‌‌کنـد. در آن زمانهـا پردازش داده بر پایـه کـارت های منگنه و نوار هـای مغناطیسی بود که پردازش سری اطلاعات را مهیا می‌‌کند. دو نوع مدل داده‌ای در آن زمانهـا ایـجاد شـد:CODASYL موجب توسـعه مدل شبکه‌ای شدکه ریشه در نظریات باخـمن داشت و مدل سلسله مراتبی که توسط North American Rockwell ایجاد شد و بعدا با اقباس از آن شرکت IBM محصولIMS را تولید نمود.

مدل رابطـه‌ای توسـط E. F. Codd در سـال 1970 ارائه شد.او مدل های موجود را مـورد انتقاد قرار می‌‌داد. برای مدتـی نسبتا طـولانـی این مدل در مجـامع علـمی مـورد تایید بود. اولیـن محصـول موفق برای میکرو کامپیوتر ها dBASE بودکـه برای سیستـم عامـل هـایCP/M و PC-DOS/MS-DOS ساختـه شـد. در جـریان سال 1980 پژوهـش بر روی مـدل توزیع شده (distributed database) و ماشین های دادگانی (database machines) متمرکـز شد، امـا تاثیر کمـی بر بازار گـذاشت. در سال 1990 توجهات به طرف مدل شی گرا(object-oriented databases) جلـب شـد. این مـدل جـهت کنترل داده‌هـای مرکب لازم بود و به سادگی بر روی پایگاه داده‌های خاص، مهندسی داده(شامل مهندسی نرم افزار منابع) و داده‌های چند رسانه‌ای کار می‌‌کرد.

در سال 2000 نوآوری تـازه‌ای رخ داد و دادگـان اکس‌ام‌ال (XML) به وجـود آمد. هـدف ایـن مـدل از بین بردن تفاوت بین مستندات و داده هـا اسـت و کمـک می‌‌کند که منابع اطلاعاتی چه ساخت یافته باشند یا نه در کنار هم قرار گیرند

3-1 انواع دادگان ها
دادگان‌ها از نظر ساختار مفهومی و شیوه‌ای رفتار با داده‌ها بر دو نوع هستند :
1.دادگان رابطه‌ای
2.دادگان شی‌گرا

4-1 مدل های پایگاه داده

شگـرد هـای مختلفـی برای مدل های داده‌ای وجود دارد. بیشتر سیستم های پایگاه داده‌ای هر چند که طور معمول بیشتر از یک مـدل را مورد حمایت قرار می‌‌دهند، حول یک مدل مشخص ایجاد شده اند. برای هر یک از الگوهای های منطقی (logical model) اجـراهای فیزیکی مختلفی قابل پیاده شدن است و سطوح کنترل مختلفی در انطباق فیزیکی برای کاربران محیا می‌‌کند. یک انتخـاب مـناسب تـاثیر مـثری بر اجرا دارد.مثـالی از موارد الگوی رابطه‌ای (relational model) است: همـه رویـدادهای مهـم در مـدل رابطـه‌ای امکان ایجاد نمایه‌هایی که دسترسی سریع به سطرها در جدول را می‌‌دهد،فراهم می‌‌شود.

یک مـدل داده‌ای تنهـا شیـوه سـاختمان بـندی داده ها نیست بلکه معمولا به صورت مجموعه‌ای از عملیات ها که می‌‌توانـد روی داده هـا اجـرا شـود تعریـف مـی‌‌شوند. برای مثـال در مـدل رابطـه‌ای عملیـاتی هـمچون گـزینش (selection)، طرح ریزی (projection) و اتصال (join) تعریف می‌‌گردد.

1-4-1 مدل تخت
مدل تخت یا جدولی (flat (or table) model ) تشـکیل شده اسـت از یـک آرایـه دو بعدی با عناصر داده‌ای که همه اجزای یک ستون به صورت داده‌های مشابه فرض می‌‌شود و هـمه عناصـر یک سطـر با هم در ارتباط هستند. برای نمونه در ستون هایی که برای نام کـاربـری و رمـز عبور در جـزئی از سیستم های پایگاه داده‌ای امنیتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد هر سطر شـامل رمـز عبـوری اسـت که مخصوص یک کاربر خاص است. ستون های جدول که با آن در ارتباط هستند به صورت داده کاراکتری، اطـلاعات زمانـی، عـدد صـحیح یـا اعداد ممیز شناور تعریف می‌‌شوند. این مدل پایه برنامه‌های محاسباتی(spreadsheet) است.

پایـگاه داده هـا با فایـل هـای تـخت به سـادگی توسط فایل های متنی تعریف می‌‌شوند. هر رکورد یک خط است و فیلد ها به کمک جدا کننده هایی از هم مجزا می‌‌شوند. فرضا به مثال زیر دقت کنید:
id name team
1 Amy Blues
2 Bob Reds
3 Chuck Blues
4 Dick Blues
5 Ethel Reds
6 Fred Blues
7 Gilly Blues
8 Hank Reds
داده‌های هر ستون مشابه هـم اسـت ما بـه این ستونهـا فیلـد ها (fields) گوییم. و هر خط را غیر از خط اول یک رکـورد(record) مـی‌‌نامیم. خـط اول را که برخـی پـایگاه‌هـای داده‌ای آنرا ندارند رکورد برچسب(field labels) گوییم. هر مقدار داده‌ای اندازه خاص خود را دارد که اگـر به آن اندازه نـرسـد مـی‌‌توان از کاراکنر فاصله برای این منظور استفاده کرد اما این مسئله مخصوصا زمانی که بخواهیـم اطلاعـات را بـر روی کـارت های منگنه قرار دهیم مشکل ساز خواهد شد. امروزه معمولا از نویسه TAB برای جـداسـازی فیلـد ها و کـاراکتر خـط بعد برای رکورد بعدی استفاده می‌‌کنیم. البته شیوه‌های دیگری هم وجود دارد مثلا به مثال زیر دقت کنید:
"1","Amy","Blues"
"2","Bob","Reds"
"3","Chuck","Blues"
"4","Dick","Blues"
"5","Ethel","Reds"
"6","Fred","Blues"
"7","Gilly","Blues"
"8","Hank","Reds"
این مثال از جدا کننده کاما استفاده می‌‌کند.در این نوع مدل تنها قابلیت حذف،اضافه،دیدن و ویرایش وجود دارد که ممکن است کافی نباشد.Microsoft Excel این مدل را پیاده سازی می‌کند.

2-4-1 مدل شبکه ای(Network)
در سال 1969 و در کنفرانس زبانهای سیستم هـای داده‌ای (CODASYL) توسطCharles Bachman ارائه شد. در سال 1971 مجددا مطـرح شـد و اسـاس کار پایگاه داده‌ای قرار گرفت و در اوایل دهه 80 با ثبت آن درسازمان بین المللی استانداردهای جهانی یا ISO به اوج رسید.

مدل شبکه‌ای (database model) بر پایه دو سازه مهم یعنی مجموعه ها و رکورد ها ساخته می‌‌شود و برخلاف روش سلسله مراتبی که از درخت استفاده می‌‌کند، گـراف را به کار می‌‌گیرد. مزیت این روش بر سلسله مراتبی این است که مدل های ارتباطی طبیعی بیشتری را بین موجـودیت هـا فراهـم می‌‌کند. الی رغم این مزیت ها به دو دلیل اساسی این مدل با شکست مواجه شد: اول اینکه شرکت IBM بـا تولید محصـولات IMS و DL/I که بر پایه مدل سلسله مراتبی است این مدل را نادیده گرفت. دوم اینکه سرانجام مدل رابطه‌ای (relational model) جای آن را گرفت چون سطح بالاتر و واضح تر بود. تا اوایل دهـه 80 بـه علـت کـارایی رابـط هـای سطح پایین مدل سلسله مراتبی و شبکه‌ای پیشنهاد می‌‌شد که بسیاری از نیاز های آن زمان را برطـرف می‌‌کـرد. اما با سـریعتر شـدن سخت افزار به علت قابلیت انعطاف و سودمندی بیشتر سیستم های رابطه‌ای به پیروزی رسیدند.

رکورد ها در این مدل شامل فیلد هایی است (ممکـن اسـت همچـون زبـان کوبول (COBOL) به صورت سلسله مراتب اولویتی باشد). مجموعه ها با ارتباط یـک بـه چنـد بیـن رکورد ها تعریف می‌‌شود:یـک مالک و چند عضو عملیات های مدل شبکه‌ای از نوع هدایت کننده است: یک برنامه در موقعیت جـاری خـود باقـی می‌‌ماند و از یک رکورد به رکورد دیگر می‌‌رود هر گاه که ارتباطی بین آنها وجود داشته باشد. معمولا از اشاره‌گرها(pointers) برای آدرس دهی مستقیم به یک رکورد در دیسک استفاده می‌‌شود. با این تکنیـک کارایـی بـازیابی اضـافه مـی‌‌شـود هر چند در نمایش ظاهری این مدل ضروری نیست .

3-4-1 مدل رابطه ای
مدل رابطـه ای (relational model) در یـک مقـاله تحصیلـی توسـط E. F. Codd در سـال 1970 ارائه گشت. این مدل یک مدل ریاضیاتی است که با مفاهیمی چون مستندات منطقی (predicate logic) و تئوری مجموعه ها (set theory) در ارتباط اسـت. محصـولاتی همچون اینگرس،اراکل، DB2 وسرور اس‌کیوال (SQL Server) بر این پایه ایجاد شده است. ساختار داده ها در این محصولات به صورت جدول است با این تفاوت که می‌‌تواند چند سطر داشته باشد.به عبـارت دیگر دارای جداول چـند گانه است که به طور صریح ارتباطات بین آنها بیان نمی‌شود و در عوض کلید هایی به منظور تطبیق سطر ها در جداول مختلف استفاده می‌‌شود. به عنوان مثال جدول کارمندان ممکن است ستونی به نام "موقعیت" داشته باشد که کلید جدول موقعیت را با هم تطبیق می‌‌دهد.

4-4-1 پایگاه داده‌های چند بعدی
پایگاه داده‌هـای رابطـه‌ای توانسـت به سرعت بازار را تسخیر کند، هرچند کارهایی نیز وجود داشت که این پایگاه داده‌ها نمی‌توانست به خوبی انجام دهد. به ویژه به کارگیری کلیدها در چند رکورد مرتبط به هم و د ر چند پایگـاه داده مشترک، کندی سیستم را موجب می‌شد. برای نمونه برای یافتن نشانی کاربری با نام دیویـد، سیستـم رابطه‌ای باید نام وی را در جدول کاربر جستجو کند و کلید اصـلی (primary key ) را بیابد و سپس در جدول نشانـی‌ها، دنبال آن کلید بگردد. اگر چه این وضعیت از نظر کاربر، فقط یـک عملیـات محسوب، امـا به جستجـو درجـداول نیازمند است که این کار پیچیده و زمان بر خواهد بود. راه کار ایـن مشکـل ایـن اسـت کـه پایگاه داده‌ها اطلاعات صریح درباره ارتباط بین داده‌ها را ذخیره نماید. مـی‌توان بـه جای یافتن نشانی دیوید با جستجو ی کلید در جدول نشانی، اشاره‌گر به داده‌ها را ذخـیره نمـود. در واقـع، اگـر رکـورد اصـلی، مالک داده باشد، در همان مکان فیزیکی ذخیره خواهد شد و از سوی دیگر سرعت دسترسی افزایش خواهد یافت.چنین سیستمـی را پایگـاه داده‌هـای چند بعدی می‌نامند. این سیستم در هنگامی که از مجموعه داده‌های بزرگ استفاده می‌شود، بسیار سودمند خواهد بود. از آنجاییکه این سیستم برای مجموعه داده‌های بزرگ به کار می‌رود،هیچگاه در بازار به طور مستقیم عمومیت خواهد یافت.

5-4-1 پایگاه داده‌های شیء
اگر چه سیستم‌های چند بعدی نتوانستند بازار را تسخـیر نمـایند، امـا به توسعـه سیستم‌های شیء منجر شدند. این سیستم‌ها که مبتنی بر ساختار و مفاهیم سیستم‌های چند بعدی هستند،بـه کاربر امکان می‌دهـند تـا اشیاء را به طور مستقیـم در پایگـاه داده‌هـا ذخیـره نمـاید. بدیـن ترتیب سـاختار برنامه نویسی شیء گرا (object oriented ) را می‌توان به طور مستقیم و بدون تبدیل نمودن به سایر فرمت‌ها، در پایگاه داده‌ها مورد استفاده قرار داد. این وضعیت به دلیل مفاهیم مالکیـت (ownership) در سیستـم چند بعدی، رخ می‌دهد. در برنامه شیء گرا (OO)، یک شیء خاص "مالک " سایر اشیاء در حافظـه اسـت، مثلا دیوید مالک نشانی خود می‌باشد. در صورتی که مفهوم مالکیت در پایگاه داده‌های رابطه‌ای وجود ندارد.

5-1 ویژگی‌های سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها
پس از این مقدمه به توصـیف سیستـ مدیریت پایگاه داده‌ها می‌پردازیم. سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها، مـجموعه‌ای پیچیده از برنامه‌های نرم‌افزاری است که ذخیره سازی و بازیابی داده‌های (فیلدها، رکوردها و فایل‌ها) سازمان را در پایگاه داده‌ها، کنترل مـی‌کند. این سیستم، کنترل امنیت و صحت پایگاه داده‌ها را نیز بر عهده دارد. سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها، درخواست‌هـای داده را از برنـامـه مـی‌پذیرد و به سیستم عامل دستور می‌دهد تا داده‌ها ی مناسب را انتقال دهد. هنگامی که چنین سیستمی مورد استفـاده قـرار می‌گیرد، اگر نیازمندیهای اطلاعاتی سپازمانی تغییر یابد، سیستـم‌های اطلاعاتی نیز آسانتر تغییر خواهند یافت. سیستم مذکور از صحت پایگاه داده‌ها پشتیبانی می‌کند . بدین ترتیب که اجازه نمی‌دهد بیش از یک کاربر در هر لحظه، یک رکورد را به روز رسانی کند . این سیستم رکوردهای تکراری را در خارج پایگاه داده‌ها نگاه می‌دارد. برای مثال ، هیچ دو مشترک با یک شمـاره مشتـری ، نمی‌توانند در پایگاه داده‌ها وارد شوند. این سیستم روشی برای ورود و بـه روز رسـانی تعامـلی پـایگـاه داده‌هـا فراهم می‌آورد. یک سیسـتم اطلاعـات کسـب و کـار از موضوعاتی نظیر (مشتریان، کارمندان، فروشندگان و غیره) و فعالیت‌هایی چون (سفارشات، پرداخت‌ها، خریدها و غیره) تشکیـل شـده اـست.

طراحی پایگاه داده‌ها، فرایند تصمیم گیری درباره نحوه سـازماندهی این داده‌ها در انواع رکوردها و برقراری ارتباط بیـن رکـوردهاست.سیستـم مـدیریت پـایگاه داده‌هـا می‌تواند ساختار داده‌ها و ارتباط آنها را در سازمان به طور اثر بخش نشان دهد. سه نوع مدل متداول سازمانی عبارتند از: سلسله مراتبی، شبکه‌ای و رابطه‌ای. یک سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها ممکن است یک، دو یا هر سه روش را فراهم آورد. سرورهای پایگاه داده‌ها ، کامپیوترهایی هستند که پایگـاه داده‌هـای واقعـی را نگـاه مـی‌دارنـد و فقـط سیستـم مدیریــت پایگـاه داده‌هـا و نرم‌افزار مربـوطه را اجرا می‌کنند. معمولا این سرورها رایانه‌های چند پردازنده‌ای با آرایه‌های دیسک RAID برای ذخیره سازی می‌باشند.

6-1 فهرست سیستم‌های متداول مدیریت دادگان
معروف‌ترین این نرم‌افزارهای مدیریت دادگان‌ها می‌توان به چند نمونه زیر اشاره کرد:

1.Oracle
2.Microsoft SQL Server
3.MySQL
4.PostregSQL
5.DB2
6.Microsoft Access
که پروژه ای که در ادامـه مـورد بررسـی قرار می گیرد بـا استفـاده از بـانک اطلاعاتـی Microsoft Access تهیه شده است.

بخش 2: معرفی پروژه

1-2 عنوان پروژه:

بانک اطلاعاتی تجهیزات آزمایشگاه کنترل نیروگاه طوس

آزمایشگـاه کنتـرل نیروگـاه طـوس وظـیفه تسـت ،تـعمیـر و نـگهداری از تجهیزات کنترلی بکار رفته در قسمت های مختلـف نیروگـاه طـوس را به عـهده دارد؛ دردوره تعـیرات اساسی واحد های نیروگاه این آزمایشگاه وظیفه بررسی و تنظیم این تجهیزات را بر اسـاس جـزوات مدونی کـه نحـوه تنظیـم هرتجهیز را مشخص نموده است بر عهده دارد.

نحـوه عمـلکرد بدیـن صـورت است که هر دستگاهی دارای کد خاصـی است که تنظیم آن در جزوه دستورالعمل با توجه به کد آن مشخص شده است؛ که فرد باید با توجه به کد دستگاه در جزوه نحوه تنظیم آن را بیابد و مـورد استفاد قرار بدهد. طبیعتاً این روش دستیابی به اطلاعات تجهیزات را در طـی مدت تعمیرات اساسی کـند می کـند

و متعاقباً روند تعمیرات اساسی را با مشکل مواجه می سازد.

هدف از ایجاد بانک اطلاعات تجهیزات تسریع روند دسترسی به اطلاعات هر تجهیز می باشد.

2-2 مفاهیم اولیه بکار رفته در پروژه

1-2-2 تجهیز :

هر دستگاهی که در آزمایشگاه تست وبررسی و تنظیم میشود،یک تجهیز خاص است.

2-2-2 کد Aks :

شماره مشخصه هر تجهیز که با توجه به آن اطلاعات مورد بازیابی قرار می گیرد.

3-2-2 لیست Mkb :

لیستـی کـه در آن تنظیمـات پیـش فرض هـر تجهیز آورده شده است و هر تجهیز با توجـه بـه شمـاره Aks خود دارای ردیف خاصی در لیست می باشد.

بخش3 : تحلیل ساختار بانک اطلاعاتی

در این بخش ساختار بانک اطلاعاتی از جمله : جداول، ارتباط بین آنها،فرمهای بکار رفته ،query های مورد

استفاده و کدهای Visual basic بکار رفته در بانک مورد بررسی قرار می گیرد.

1-3 ساختار جداول:

1-1-3 جدول Grp

این جدول به منظور تعیین رده های تجهیز طراحی شده،از جمله این رده ها می توان از ترانسمیترها،سوئیچها و

نام برد.(شکل1-3)

شکل 1-3

Properties

DateCreated: 2006/10/22 07:19:16 ق.ظ DefaultView: Datasheet

NameMap: Long binary data OrderByOn: False

Orientation: Left-to-Right RecordCount: 5

Updatable: True

Columns

Name Type Size

grpID Long Integer 4

grpname Text 50

Relationships

grpInstrument

grp Instrument

grpID 1 ¥ groupID

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

grpsubgrpname

grp subgrpname

grpID 1 ¥ grp

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

2-1-3 جدول Instrument

از این جدو.ل برای نگهداری مشخصات تجهیز استفاده می شود.(شکل 2-3)

شکل 2-3

Properties

DateCreated: 2006/10/22 07:19:16 ق.ظ DefaultView: Datasheet

NameMap: Long binary data OrderByOn: True

Orientation: Left-to-Right RecordCount: 17

Updatable: True

Columns

Name Type Size

InsID Long Integer 4

groupID Long Integer 4

subgrpID Long Integer 4

Ins_name Text 50

Aks_code Text 50

tech_spcification Memo -

local_code Text 50

existance Long Integer 4

details Anchor -

offering_comp Text 50

filepath Text 250

Relationships

grpInstrument

grp Instrument

grpID 1 ¥ groupID

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

subgrpnameInstrument

subgrpname Instrument

subgrpID 1 ¥ subgrpID

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

3-1-3 جدول List

این جدول حاوی بخشی از اطلاعات لیست Mkb برای هر تجهیز میباشد و هر تجهیز در این جدول دارای ردیف خاصی است.(شکل 3-3)

شکل 3-3

Properties

DateCreated: 2006/10/23 08:34:35 ق.ظ DefaultView: Datasheet

NameMap: Long binary data OrderByOn: False

Orientation: Left-to-Right RecordCount: 2316

Updatable: True

Columns

Name Type Size

ردیف Text 255

نام دستگاه Text 255

مشخصات فنی Text 255

کاربرد Text 255

AKS کد شناسائی Text 255

اندازه گیری باره Text 255

دامنه تنظیم Text 255

نقطه تنظیم Text 255

نوع دستگاه/شرکت سازنده Text 255

4-1-3 جدول 'Sheet1 (ELC

این جدول حاوی بخش دیگر از اطلاعات لیست Mkb برای هر تجهیز میباشد و هر تجهیز در این جدول دارای ردیف خاصی است.(شکل 4-3)

شکل 4-3

Properties

DateCreated: 2006/10/23 12:19:09 ب.ظ DefaultView: Datasheet

NameMap: Long binary data OrderByOn: False

Orientation: Left-to-Right RecordCount: 864

Updatable: True

Columns

Name Type Size

ردیف Double 8

کُد ابزار Text 255

محل کارت Text 255

شماره کارت Text 255

کاربرد کارت Text 255

مقدار ورودی Text 255

سیگنال ورودی Text 255

تریشولد ورودی Text 255

مقدار خروجی Text 255

سیگنال خروجی Text 255

تریشولد خروجی Text 255

5-1-3 جدول Subgrpname

این جدول به منظور تعییـن زیـر رده هـای تجهیـز طراحـی شده و بـرای هـر ردیف در جدول Grp زیر رده های خاصی وجود دارد.(شکل 5-3)

شکل 5-3

Properties

DateCreated: 2006/10/22 07:19:16 ق.ظ DefaultView: Datasheet

NameMap: Long binary data OrderByOn: False

Orientation: Left-to-Right RecordCount: 7

Updatable: True

Columns

Name Type Size

subgrpID Long Integer 4

grp Long Integer 4

subgrpname Text 50

Relationships

subgrpnameInstrument

subgrpname Instrument

subgrpID 1 ¥ subgrpID

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

grpsubgrpname

grp subgrpname

grpID 1 ¥ grp

صفات: Enforced; Cascade Updates; Cascade Deletes

نوع ارتباط: One-To-Many

6-1-3 جدول tblDatabases

این جدول نام و مسیر بانک اطلاعاتی را جهت استفاده ماژول Backup نگهداری می کند.(شکل 6-3)

شکل 6-3

Properties

DateCreated: 2006/10/22 07:19:17 ق.ظ

LastUpdated: 2006/10/22 11:45:16 ق.ظ OrderByOn: False

RecordCount: 14 Updatable: True

Columns

Name Type Size

DBId Long Integer 4

DatabaseName Text 50

FolderPath Text 255

7-1-3 جدول tblObjects

این جدول اطلاعاتی راجع عملیت پشتیبان گیری از جمله اجزایی که عملیات پشتیبان گیری از آنها انجام شده یا

اجزایی که باید از آنها پشتیبان گرفته شود و همچنین تاریخ آخرین عملیات را نگهداری میکند.(شکل 7-3)

شکل 7-3

Properties

DateCreated: 2006/10/22 07:19:17 ق.ظ

LastUpdated: 2006/10/22 11:45:16 ق.ظ OrderByOn: False

RecordCount: 1703 Updatable: True

Columns

Name Type Size

objectID Long Integer 4

DBId Long Integer 4

ObjectType Long Integer 4

ObjectName Text 100

RevisionNumber Integer 2

LastBackupTimeStamp Date/Time 8

BackupRecommended Yes/No 1

LastUpdated Date/Time 8

بخش 1 : مقدمه

1-1 مقدمه ای بر بانک اطلاعاتی

دادِگان (پایگاه داده‌ها یا بانک اطلاعاتی) به مجموعه‌ای از اطلاعات با ساختار منظم و سامـانمند گـفته می‌شود. این پایگاه‌های اطلاعاتی معمولاً در قالبی که برای دستگاه‌ها و رایانه‌ها قابل خواندن و قابل دسترسـی باشند ذخیــــره می‌شوند. البته چنین شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات تنها روش موجود نیست و شیوه‌هـای دیگری مانند ذخیره‌ســازی ساده در پرونده‌ها نیز استفاده می‌گردد. مسئله‌ای که ذخیره‌سازی داده‌هـا در دادگــان را موثر می‌ســازد وجود یک ساختار مفهومی است برای ذخیره‌سازی و روابط بین داده‌هااست.

پایگاه داده در اصل مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات است.این واژه از دانش رایانه سرچشمه می‌‌گیرد ،اما کاربر وسیع و عمومی نیز دارد، این وسعت به اندازه‌ای است که مرکز اروپایی پایگاه داده (که تعاریف خردمندانه‌ای برای پایگاه داده ایجاد می‌‌کند) شامل تعاریف غیر الکترونیکـی برای پایگاه داده می‌‌باشـد. در این نوشـتار به کاربرد های تکنیکی برای این اصطلاح محدود می‌‌شود.

یک تعریف ممکـن این اسـت کـه: پایگـاه داده مجموعـه‌ای از رکورد هـای ذخیره شـده در رایـانه بـا یک روش سیستماتیک (اصولی) مثل یک برنامه رایانه‌ای است که می‌‌تواند به سوالات کاربر پاسخ دهد. برای ذخیره و بازیابی بهتر، هر رکورد معمولا به صـورت مجموعه‌ای از اجـزای داده‌ای یا رویداد هـا سازماندهـی مـی‌‌گردد. بخش های بازیابی شده در هر پرسش به اطلاعاتی تبدیل می‌‌شود که برای اتخاذ یک تصمیـم کاربرد دارد. برنامـه رایانه‌ای که برای مدیریت و پرسش و پاسخ بین پایگاه‌های داده‌ای استفاده می‌‌شود را مدیـر سیستم پایگاه داده‌ای یا به اختصار (DBMS) می‌‌نامیم. خصوصیات و طراحی سیستم های پایگاه داده‌ای در علم اطلاعات مطالعه می‌‌شود.

مفهوم اصلی پایگاه داده این است که پایگاه داده مجموعه‌ای از رکورد ها یا تکه هایی از یک شناخت است.نوعا در یک پایگـاه داده توصیـف ساخـت یافته‌ای برای موجـودیت هـای نگـه داری شده در پایـگاه داده وجود دارد: این توصیف با یک الگو یا مدل شناخته می‌‌شود. مدل توصیفی، اشیا پایگاه‌های داده و ارتباط بین آنها را نشـان می‌‌دهد. روش های متفاوتی برای سازماندهی این مدل ها وجود دارد که به آنها مدل های پایگـاه داده گوییم. پرکاربرد‌ترین مدلی که امروزه بسیار استفاده می‌‌شود، مدل رابطه‌ای است که به طـور عـام به صورت زیر تعریف می‌‌شود: نمایش تمام اطلاعاتی که به فرم جداول مرتبط که هریک از سطـر ها و ستونـها تشکیـل شده است (تعریف حقیقی آن در علم ریاضیات برسی می‌‌شود). در این مدل وابستگی ها بـه کمـک مقادیر مشترک در بیش از یک جدول نشان داده می‌‌شود. مدل های دیگری مثل مدل سلسلـه مراتب و مدل شبکه‌ای به طور صریح تری ارتباط ها را نشان می‌‌دهند.
در مباحث تخصصی تر اصتلاح دادگان یا پایگاه داده به صورت مجموعـه‌ای از رکـورد هـای مرتبط با هم تعریف می‌‌شود. بسیاری از حرفه‌ای ها مجموعه‌ای از داده هایی با خصوصیات یکسان به منظـور ایجـاد یک پایگاه داده‌ای یکتا استفاده می‌‌کنند.

معمولا DBMS ها بر اساس مدل هایی که استفاده می‌‌کنند تقسیم بنـدی می‌‌شونـد: ارتباطی،شی گـرا، شبکـه‌ای و امثال آن. مدل هـای داده‌ای به تعیین زبانهای دسترسـی بـه پایگاه‌های داده علاقه مند هستند. بخش قابل توجهی از مهندسـی DBMS مستقـل از مـدل های می‌‌باشد و به فـاکتور هایی همچون اجرا، همزمانی،جامعیت و بازیافت از خطاهای سخت افزاری وابسطه است.در این سطح تفاوت های بسیاری بین محصولات وجود دارد.

موارد زیر به صورت خلاصه شرح داده می شود:
2-1 تاریخچه پایگاه داده
3-1 انواع دادگان ها
4-1 مدل های پایگاه داده
1-4-1 مدل تخت
2-4-1 مدل شبکه ای(Network)
3-4-1 مدل رابطه ای
4-4-1 پایگاه داده‌های چند بعدی
5-4-1 پایگاه داده‌های شیء
5-1 ویژگی‌های سیستم مدیریت پایگاه داده‌ها
6-1 فهرست سیستم‌های متداول مدیریت دادگان

2-1 تاریخچه پایگاه داده

اولیـن کاربردهـای اصطـلاح پایـگـاه داده بـه June 1963 بـاز مـی‌گردد، یعنـی زمـانی کــه شرکـت System Development Corporation مسئولیـت اجـرایـی یـک طـرح به نـام "توسعه و مدیریت محاسباتی یک پایگاه داده‌ای مرکزی" را بر عهده گرفت. پایگاه داده به عنوان یک واژه واحد در اوایل دهـه 70 در اروپا و در اواخر دهه 70 در خبر نامه‌های معتبر آمریکایی به کار رفـت.(بانـک داده‌ای یا Databank در اوایـل سـال 1966 در روزنامه واشنگتن کار رفت).

تصویر:اولین سیستم مدیریت پایگاه داده در دهه 60 گسترش یافت. از پیشگامـان این شاخه چارلز باخمن می‌‌باشد. مقالات باخمـن ایـن را نشـان داد که فرضیـات او کاربرد بسیار موثرتری برای دسترسی به وسایل ذخیره سازی را مهیـا می‌‌کنـد. در آن زمانهـا پردازش داده بر پایـه کـارت های منگنه و نوار هـای مغناطیسی بود که پردازش سری اطلاعات را مهیا می‌‌کند. دو نوع مدل داده‌ای در آن زمانهـا ایـجاد شـد:CODASYL موجب توسـعه مدل شبکه‌ای شدکه ریشه در نظریات باخـمن داشت و مدل سلسله مراتبی که توسط North American Rockwell ایجاد شد و بعدا با اقباس از آن شرکت IBM محصولIMS را تولید نمود.

مدل رابطـه‌ای توسـط E. F. Codd در سـال 1970 ارائه شد.او مدل های موجود را مـورد انتقاد قرار می‌‌داد. برای مدتـی نسبتا طـولانـی این مدل در مجـامع علـمی مـورد تایید بود. اولیـن محصـول موفق برای میکرو کامپیوتر ها dBASE بودکـه برای سیستـم عامـل هـایCP/M و PC-DOS/MS-DOS ساختـه شـد. در جـریان سال 1980 پژوهـش بر روی مـدل توزیع شده (distributed database) و ماشین های دادگانی (database machines) متمرکـز شد، امـا تاثیر کمـی بر بازار گـذاشت. در سال 1990 توجهات به طرف مدل شی گرا(object-oriented databases) جلـب شـد. این مـدل جـهت کنترل داده‌هـای مرکب لازم بود و به سادگی بر روی پایگاه داده‌های خاص، مهندسی داده(شامل مهندسی نرم افزار منابع) و داده‌های چند رسانه‌ای کار می‌‌کرد.

در سال 2000 نوآوری تـازه‌ای رخ داد و دادگـان اکس‌ام‌ال (XML) به وجـود آمد. هـدف ایـن مـدل از بین بردن تفاوت بین مستندات و داده هـا اسـت و کمـک می‌‌کند که منابع اطلاعاتی چه ساخت یافته باشند یا نه در کنار هم قرار گیرند

3-1 انواع دادگان ها
دادگان‌ها از نظر ساختار مفهومی و شیوه‌ای رفتار با داده‌ها بر دو نوع هستند :
1.دادگان رابطه‌ای
2.دادگان شی‌گرا

4-1 مدل های پایگاه داده
شگـرد هـای مختلفـی برای مدل های داده‌ای وجود دارد. بیشتر سیستم های پایگاه داده‌ای هر چند که طور معمول بیشتر از یک مـدل را مورد حمایت قرار می‌‌دهند، حول یک مدل مشخص ایجاد شده اند. برای هر یک از الگوهای های منطقی (logical model) اجـراهای فیزیکی مختلفی قابل پیاده شدن است و سطوح کنترل مختلفی در انطباق فیزیکی برای کاربران محیا می‌‌کند. یک انتخـاب مـناسب تـاثیر مـثری بر اجرا دارد.مثـالی از موارد الگوی رابطه‌ای (relational model) است: همـه رویـدادهای مهـم در مـدل رابطـه‌ای امکان ایجاد نمایه‌هایی که دسترسی سریع به سطرها در جدول را می‌‌دهد،فراهم می‌‌شود.

یک مـدل داده‌ای تنهـا شیـوه سـاختمان بـندی داده ها نیست بلکه معمولا به صورت مجموعه‌ای از عملیات ها که می‌‌توانـد روی داده هـا اجـرا شـود تعریـف مـی‌‌شوند. برای مثـال در مـدل رابطـه‌ای عملیـاتی هـمچون گـزینش (selection)، طرح ریزی (projection) و اتصال (join) تعریف می‌‌گردد.

1-4-1 مدل تخت
مدل تخت یا جدولی (flat (or table) model ) تشـکیل شده اسـت از یـک آرایـه دو بعدی با عناصر داده‌ای که همه اجزای یک ستون به صورت داده‌های مشابه فرض می‌‌شود و هـمه عناصـر یک سطـر با هم در ارتباط هستند. برای نمونه در ستون هایی که برای نام کـاربـری و رمـز عبور در جـزئی از سیستم های پایگاه داده‌ای امنیتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد هر سطر شـامل رمـز عبـوری اسـت که مخصوص یک کاربر خاص است. ستون های جدول که با آن در ارتباط هستند به صورت داده کاراکتری، اطـلاعات زمانـی، عـدد صـحیح یـا اعداد ممیز شناور تعریف می‌‌شوند. این مدل پایه برنامه‌های محاسباتی(spreadsheet) است.

پایـگاه داده هـا با فایـل هـای تـخت به سـادگی توسط فایل های متنی تعریف می‌‌شوند. هر رکورد یک خط است و فیلد ها به کمک جدا کننده هایی از هم مجزا می‌‌شوند. فرضا به مثال زیر دقت کنید:
id name team
1 Amy Blues
2 Bob Reds
3 Chuck Blues
4 Dick Blues
5 Ethel Reds
6 Fred Blues
7 Gilly Blues
8 Hank Reds
داده‌های هر ستون مشابه هـم اسـت ما بـه این ستونهـا فیلـد ها (fields) گوییم. و هر خط را غیر از خط اول یک رکـورد(record) مـی‌‌نامیم. خـط اول را که برخـی پـایگاه‌هـای داده‌ای آنرا ندارند رکورد برچسب(field labels) گوییم. هر مقدار داده‌ای اندازه خاص خود را دارد که اگـر به آن اندازه نـرسـد مـی‌‌توان از کاراکنر فاصله برای این منظور استفاده کرد اما این مسئله مخصوصا زمانی که بخواهیـم اطلاعـات را بـر روی کـارت های منگنه قرار دهیم مشکل ساز خواهد شد. امروزه معمولا از نویسه TAB برای جـداسـازی فیلـد ها و کـاراکتر خـط بعد برای رکورد بعدی استفاده می‌‌کنیم. البته شیوه‌های دیگری هم وجود دارد

بانک اطلاعاتی Access 2005 در 39 صفحه word قابل ویرایش با فرمت doc

فهرست مطالب:

آشنایی با نرم افزار مورد استفاده

بانک اطلاعاتی چیست؟

بانک های اطلاعاتی رابطه ای

قابلیت های یک بانک اطلاعاتی

Access مایکرو سافت به منزله یک RDBMS

تعریف داده ها و ذخیره سازی

کنترل داده ها

دلایل سوئیچ کردن به یک بانک اطلاعاتی

بخش اول) آشنایی با نرم افزار مورد استفاده

نرم افزار از دبیرخانه تحت بانک اطلاعاتیAccess 2005 تهیه و تدوین گردیده فلذا برآن شدیم به دلیل توضیح کامل در خصوص نرم افزار استفاده شده جهت این برنامه را از فصل اول کتاب خودآموز جامع مایکروسافتAccess 2003 استفاده نماییم.

اگر با کامپیوترهای شخصی زیاد کار می کنید، بی تردید از واژه پردازها یا برنامه های کاربردی صفحه گسترده در کارهای خود استفاده می نمایید و احتمالاً استفاده از واژه پردازها را از زمانی که محصولات مبتنی بر کاراکتر تحتMS-DOS به کار برده می‌شوند شروع کرده و به تدریج آنها را به واژه پردازهایی که تحت سیستم عامل ویندوز اجرا می‌شوند ارتقاء داده اید. و نیز احتمال می رود که اکنون از مزیت داشتن بعضی نرم افزارهای بانک اطلاعاتی، یا به منزله جزئی از بسته های مجتمع سازی نشده مانند Microsoft Works یا به صورت یک برنامه جداگانه برخوردار هستید.

اکنون مدت های طلوانی است که برنامه های بانک اطلاعاتی برای استفاده کلیه کاربران کامپیوترهای شخصی به بازار ارائه شده اند، ولی متأسفانه بیشتر این برنامه ها یا برنامه‌های مدیریت ذخیره سازی ساده داده ها می باشند که برای ساخت برنامه های کاربردی مناسب نمی باشد. امروزه، حتی افرادی که با کامپیوتر به خوبی آشنا هستند نیز از سیستم های بانک های اطلاعاتی پیچیده دوری می کنند، مگر اینکه مجبور به استفاده از یک بانک اطلاعاتی اختصاصی تکمیل شده باشند. اکنون، با ارائهAccess مایکروسافت، یک سیستم بانک اطلاعاتی ساده در اختیار همگان می باشد و کاربران بسیاری برای ساخت بانک های اطلاعاتی ساده و کاملاً پیشرفته از آن استفاده می کنند.

اکنون که هفتمین نسخهAccess ارائه شده است، این نرم افزار به مراتب از پنجمین نسخه خود که برای نسخه های32 بیتی ویندوز طراحی شده بود قدرتمندتر گشته و نیاز به بررسی نحوه استفاده از کامپیوتر برای انجام کار تحتAccess دارد. اگر تاکنون به علت نیاز به مهارت های برنامه نویسی یا به علت نیاز به صرف وقت زیاد جهت یادگیری کار با بانک های اطلاعاتی، از نرم افزارهای بانک های اطلاعاتی دوری گزیده‌اید، اکنون می توانید بدون واهمه از علل فوق کار با برنامه ساده و آسانAccess را شروع کنید. ولی چگونه می توان مطمئن شد که به کاربردن Accessبرای انجام کارهای شما یک برنامه مناسب و انتخاب درست می باشد برای این منظور در زیر نگاهی به مزایای استفاده ای یک نرم افزار توسعه بانک اطلاعاتی بیندازید.

بانک اطلاعاتی چیست؟

به یک زبان ساده، یکDataBase (بانک اطلاعاتی) به مجموعه رکوردها و پرونده هایی اطلاق می شود که به منظور خاصی سازماندهی شده اند. برای مثال، می توانید اسامی و نشانی کلیه دوستان یا مشتریان را بر روی کامپیوتر خود نگه دارید. و یا کلیه نامه هایی را که می نویسید نگهداری کرده و انها را به ترتیب اسامی گیرندگان آنها مرتب سازید. و یا مجموعه ای از پرونده های حاوی، اطلاعات مالی- پول های پرداختی و حساب های دریافتی و موازنه حساب های خود را روی کامپیوتر ذخیره کنید. اسناد واژه پرداز که برحسب عنوان سازماندهی می شوند نیز به نوعی یک بانک اطلاعاتی را تشکیل می‌دهند. پرونده های صفحه گسترده ای که بر حسب کاربران آنها سازماندهی شده اند نیز نوع دیگری از یک بانک اطلاعاتی می باشند، میانبرها به کلیه برنامه ها در روی منویStart ویندوز نیز نوعی بانک اطلاعاتی محسوب می شوند و میانبرهای اینترنت به پوشهFavorite شما هم یک بانک اطلاعاتی است.

اگر کار شما کاملاً سازماندهی شده باشد، می توانید صدها کاربرگ یا میانبر را با استفاده از پوشه ها و زیرپوشه ها اداره کنید. هنگام انجام این کار، «شما» مدیر بانک اطلاعاتی محسوب می شوید. ولی اگر به اشکال بزرگی برخوردید چه باید کرد؟

چگونه می توان اطلاعات مربوط به مشتریان متعدد را که در اسناد و پرونده های کاربرگ های گوناگون درج شده اند جمع آوری کرد و به آنها دسترسی داشت؟ چگونه می توان با وارد کردن اطلاعات جدید همین اطلاعات رابطه برقرار نمود؟ چگونه می‌توان مطمئن شد که اطلاعات وارد شده صحیح می باشند؟ چگونه می توان اطلاعات را با دیگرانبه اشتراک گذاشت، ولی به آنان اجازه تغییر آنها را نداد؟ برای انجام این کارها، به یک سیستم مدیریت اطلاعات یا DataBase Management System (DBMS) نیاز دارید.