فصل اول

بورس

اگر چه عبارت بورس واژه‌ای پرکاربرد است اما تا حدودی مبهم می‌نماید. غالباً به سهام شرکت‌ها در هر کشور اطلاق می‌گردد. به عنوان مثال یک سرمایه‌گذار در ایالات‌متحده بورس را مجموعه سهام شرکت‌های موجود در این کشور می‌داند. برای نمونه این بازار در ایالات‌متحده شامل بورس سهام شهر نیویورک که به اختصارNyseنامیده می‌شود، انجمن ملی بها گذاری خودکار سهام توسط دلال‌ها سهام NADAQ، بورس سهام آمریکا در شیکاگو Amex می‌باشد.در معنای وسیع آن، بازار بورس به کل سهام موجود در تمام کشورها اطلاق می‌گردد.

تجارت

در اصل بازار بورس به صورت علنی و در تالاری که بدین‌منظور در نظر گرفته شده بود برگزار می‌گردد. اما امروزه تجارت سهام بیشتر از طریق کامپیوتر و به صورت آن‌لاین بین فروشنده و خریدار صورت می‌گیرد.شرکت‌های بزرگ اغلب در چندین مکان به تجارت می‌پردازند. برای مثال، سهام شرکت Exxon Mobile در استرالیا، فرانکفورت، بلژیک، لندن، بوینس‌آیرس و نیویورک خرید و فروش می‌گردد.

مالکیت

در سال‌های دور، در سرتاسر جهان، خریداران و فروشندگان سهام، سرمایه‌گذاران و تجاری بودند که به صورت شخصی و انفرادی به داد و ستد می‌پرداختند، با گذشت زمان بازارها به سوی نهادگرایی حرکت کردند و خریداران و فروشندگان به صورت موسساتی درآمده‌اند، (مثال: سازمان امور بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، شرکت‌های تعاونی سرمایه‌گذاری در سهام، گروه‌های سرمایه‌گذار و بانک‌ها) افزایش سرمایه‌گذاری به صورت سازمانی و نهادی سبب ایجاد ملاحظات حرفه‌ای و شغلی شده و این نوع بازارها را تحت نظم و کنترل قانونی درآورده است.

خصوصیات بازار بورس در سرتاسر جهان با یکدیگر متفاوت است. برای نمونه، اکثریت سهام در بازارهای بورس ژاپن در دست شرکت‌های مالی و کمپانی‌های صنعتی است در صورتی که در ایالات‌متحده آمریکا و کشور انگلیس این مقدار در دست اشخاص و افراد است.

تاریخچه بورس

در قرن 12 میلادی در فرانسه Courtier dechange به اداره و نظارت بر دیون جوامع کشاورزی به نمایندگی از بانک‌ها مربوط بود و افراد شاغل در این محل را می‌توان اولین دلالان بورس نامید.در قرن 13 میلادی، تجار Bruges در خانه شخصی به نام vander bourse جمع می‌گردیدند و در سال 1309 آنجا را به صورت یک موسسه درآوردند که Bruges Bourse نامیده می‌شد. این ایده به سرعت در فلاندر (نام ناحیه‌ای در قرون وسطی که بخشی از شمال خاوری فرانسه و جنوب بلژیک امروزی را دربرمی‌گرفت) و بخش‌های همسایه گسترش یافت و Bourses به زودی در شهرهای گنت و آمستردام گشایش یافت . .در اواسط قرن 13، بانکداران ونیزی شروع به تجارت اوراق قرضه دولتی نمودند. در سال 1351 دولت ونیز شایعات در حال انتشار را که هدفش کاهش قیمت اوراق قرضه دولتی بود را بی‌اساس و بی‌اعتبار خواند.شهرهای پیزا که برج پیزا در آن است. ورونا، جنوا و فلورانس نیز در قرن 14، تجارت این نوع اوراق را آغاز کردند. این امر در این شهرها امکان‌پذیر بود بدین‌علت که این شهرها مستقل بوده و توسط دوک اداره نمی‌شد بلکه اداره آنها به دست شورایی از بومیان این شهرها بود . کشور هلند بعدها شرکت‌های سهامی با مسوولیت محدود را در بورس بنیان نهاد که به سهامداران امکان فعالیت و در معاملات تجاری و سهیم شدن در سود و زیان این شرکت‌ها را می‌داد . .در سال 1602 کمپانی هند شرقی شعبه کشور هلند اولین اوراق بهادار و سهام را در بازار بورس آمستردام منتشر کرد. این کمپانی اولین شرکتی است که سهام و اوراق قرضه خود را صادر نمود.

بازارهای بین‌المللی

اولین بازار بورسی که به طور مستمر فعالیت می‌کرد Amesterdam beurs در اوایل قرن 17 میلادی بود. هلندی‌ها در پیش‌فروش سهام، امتیاز خرید و فروش سهام به بهای از پیش تعیین شده و... پیشرو بودند.امروزه بازارهای بورس در تمام کشورهای قدرتمند اقتصادی وجود دارد و بزرگترین این بازارها در کشورهای چین، ایالات‌متحده ژاپن و در اروپا قرار دارد.

شاخص بورس

نوسان قیمت بازار یا بخشی از آن در سیستمی که شاخص بازار بورس نامیده می‌شود ثبت می‌گردد.

سند مشتق1

: Option قراردادی است که به سرمایه‌گذار حق خرید یا فروش اوراق‌قرضه را مثل سهام و... با قیمت توافق شده در یک دوره زمانی مشخص و بدون الزام می‌دهد.

Future )قراردادهای آتی یا سلف): قراردادی است که سرمایه‌گذار را ملزم به خرید و فروش اوراق قرضه با قیمت توافق شده در یک دوره زمانی مشخص، می‌نماید . . این نوع بازارها در قیاس با بازارهای سهام‌های دارای حق تقدم ریسک‌پذیری بالاتری دارند.

Leverage strategies

استراتژی‌های سرمایه‌گذاری (سرمایه‌گذاری با پول قرضی(

سهامی که کارگزار بورس مالک آن نیست به صورت سلف فروش و یا وجه‌الضمان داد و ستد می‌گردد.

سلف فروش

در این سیستم، کارگزار بورس سهام را قرض می‌گیرد (معمولاً از بنگاه دلالی که سهام مشتری و یا سهام خود را به طور قسطی نگاه می‌دارد) و بعد آن را در بازار به فروش می‌رساند. به این امید که قیمت‌ها کاهش یابد. سپس کارگزار سهام را دوباره خریداری می‌کند. در صورتی که قیمت‌ها کاهش یافته باشد سود کرده و در صورتی که قیمت‌ها افزایش یافته باشد ضرر می‌کند.

بودجه خرید