گزارش کاراموزی بررسی سفال و سفال گری در 28 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان

صفحه

مقدمه ای بر سفال و سفالگری


1

فصل اول (معرفی سفالگری به روش قالبگیری)




کارگاه سفالگری و وسایل آن


6

طرز تهیه دوغاب


7

قالبگیری


9

خط گیری و پولیش کاری


10

پخت در کوره های سنتی و الکتریکی


10

نقاشی و لعاب کاری


15

فصل دوم (گزارش کار عملی در کارگاه سفالگری مارلیک)




مشخصات کارگاه سفالگری مارلیک


19

بیوگرافی استاد سعید فخر موسوی


20

شرح تهیه سفالینه در کارگاه سفالگری مارلیک


23

نتیجه گیری و تقدیر


25

فهرست منابع و مآخذ


27



مقدمه :
مقدمه ای بر سفال و سفالگری

خاک دستمایة خداوند برای آفرینش انسان است . همه از خاک به وجود آمده ایم و به خاک برمی گردیم. آنچه خداوند ما را از آن آفریده پاکترین عناصر طبیعت می باشد. آب و خاک یکی از برترین هنرهای انسانی که از مظاهر خداوند بر روی زمین است هنر شکل دادن به گل یا همان سفال است. انسان از همان ابتدای خلقت به این هنر روی آورد. انسان غارنشین برای تهیه و نگهداری غذا از گل شکل گرفته استفاده می کرد، آنها برای این کار گل را به شکل ظروف مورد نیاز خود در آورده و آن را در مقابل نور و حرارت خورشید قرار می دادند تا خشک شود. این بار 27000 سال پیش در منطقه Dolni Vestonice یا همان چک و اسلواکی امروزی مردم از آتش برای سخت کردن ظروف گلی استفاده کردند. برای پخت سفال بدون شکستگی آنها گل را در هوا کاملاً خشک می کردند و سپس آن را به راحتی در یک آتش باز قرار می دادند و با دمایی حدود c650 تا c 750 می پختند. در این منطقه بقایای تعداد زیادی از سفالینه های ساخت دست بشر که مجسمه هایی از انسانها و حیوانات است یافت شده.

اولین بار چرخ سفال در هزاره چهارم قبل از میلاد (00 35سال قبل از میلاد مسیح) ساخته شد. این چرخ شامل یک صفحه صاف بود که به طور افقی به دور محور خود می چرخید. این چرخ که چرخ دستی نامیده می شد توسط دستیار سفالگر به حرکت درمی آمد. و سفالگر با دستهای خود به راحتی گل را شکل می داد. در قرن شانزدهم در اروپا با کمک چرخ دنده های سنگین کارایی چرخهای دستی افزایش یافت. در قرن نوزدهم چرخهایی به بازار آمد که با نیروی پای سفالگر به چرخش در می آمد. در قرن بیستم چرخهایی با قدرت موتور الکتریکی به وجود آمد.

اولین بار در قرن ششم قبل از میلاد کوره سفالگری ساخته شد. این کوره با سوخت چوب گرم می شد. بعدها کوره هایی با سوختهای زغال سنگ، نفت و گاز به وجود آمد و پس از آن نیز کوره های الکتریکی کم حجم و کوچک به بازار آمد که توانایی پخت سفالینه های سخت و چینی را نیز دارد.

باز هم برای اولین بار لعاب توسط رومی ها با چینی ها و سفالگران اروپایی در قرون وسطی به سفال اضافه شد. این لعاب عملاً سفالینه را نسبت به آب نفوذناپذیر می کرد. لعاب نازک شفاف و سفید اولین بار توسط سفالگران مسلمان و بعد در اسپانیا و ایتالیا استفاده شد. چینی ها و ژاپنی ها بعدها لعاب مشابهی برای بازارهای اروپایی ساختند. اولین بار در قرن هجدهم چاپ دستی ، لیتو گرافی و عکس روی سفال انجام شد. امروزه سفالینه هایی با طرحها و رنگهای مختلف با لعاب و نقش و نگار زیبا در بازارها یافت می شود که اغلب به روشهای جدیدتر مثل روش قالب گیری تهیه می شوند. در بازار امروزی دیگر کار با چرخ سفال کارآیی چندانی ندارد.

آنچه شما در فروشگاهها می بینید ، اغلب به روش قالبگیری تهیه می شود که این روش نیز خود نکات ارزشمند و
ریزه کاری هایی دارد. بر آنیم تا در این مجال کوتاه به معرفی بخش کوچکی از طرز تهیه سفالینه های قالبی و لعاب کاری آنها بپردازیم و معرفی کوتاهی از هنر غنی و زیبای سفالگری به شکل امروزی بپردازیم.

کارآگاه سفالگری و وسایل آن :

1 - کارگاه سفالگری دارای 2 سالن می باشد که سالن اولیه کارگاه قالب و قالبگیری و همچنین دارای دوغاب و کوره می باشد.

سالن دوم،‌سالنی است که در آن کار نقاشی و کار لعاب و ما در قالب در آن وجود دارد.



قالب ها :

ابتدا شکل سفالینه ای که در نظر داریم طراحی می کنیم، سپس مدل گلی آنرا تهیه می کنیم و بعد از خشک شدن مدل از آن قالب می گیریم. این قالب تماماً از گچ می باشد به علت اینکه گچ یک سطح آبکشی دارد که آب دوغاب را جذب خود کرده و یک پوسته از دوغاب به قالب می نشیند.





تهیة دوغاب :

دوغاب در اصل مخلوطی از خاک و آب است ، که این خاک از چند نوع می باشد:

1 - خاک رس

2 - خاک کائولن

3 - خاک فلرسپات

4 - خاک بال کلی .

1 - خاک رس : قدیمی ترین خاکی که در سفالگری به کار رفته می شد، خاک رس است. این خاک در همه جای زمین وجود دارد، کافی است که حدود 2 متر از زمین را کنده و به خاک رس طبیعی دست پیدا کنیم. ولی یک نوع خاک رس دیگر وجود دارد، که این خاک مصنوعی می باشد که از انواع فضولات حیوانی که بر روی هم انباشته شده به دست می آید.

2 - خاک کائولن : این خاک دارای رنگ سفید می باشد و از مناطق مختلفی در ایران تهیه می شود، از جمله کویر سمنان و زنوز

3 - خاک فلدسپات : این خاک دارای رنگ خاکستری می باشد و از سر کویر سمنان تهیه می شود.

4 - خاک بال کلی : این خاک از قوشة دامغان تهیه می شود.

ترکیبی از این خاکها همراه آب مخلوط شده و در دستگاهی به نام بارمیل ریخته می شود. حجم این دستگاه 120 کیلوگرم می باشد که 24 کیلو آب و 40 کیلو خاک ترکیبی در آن ریخته و به مدت 6 الی 7 ساعت هم می خورد. پس از آن دوغاب تهیه شده را صاف می کنیم.

لازم به ذکر است جهت رنگ بخشیدن به سفالینه به رنگ نارنجی از اکسید آهن استفاده می شود که آن نیز به ترکیب خاک اضافه می شود. نکته دیگر آنکه خاک سرامیک از چند نوع خاک تهیه می شود، اما برای کار با چرخ سفال فقط از خاک رس استفاده
می شود چرا که خاک رس دارای استیائی بیشتری می باشد ولی خاک سرامیک دارای استیائی نمی باشد و بر روی چرخ قرار
نمی گیرد.



قالبگیری :

پس از تهیه غالب و دوغاب نوبت به قالبگیری می رسد. قالبها را ابتدا تمیز می کنیم چون اگر خاکی در قالب وجود داشته باشد باعث شکستگی سفالینه می شود. بعد از تمیز کردن قالبها را توسط کش به هم متصل می کنند، بعد از این کار نوبت به دوغاب می رسد که دوغاب آماده شده را در قالبهای گچی ریخته بعد از مدت 15 دقیقه الی 1 ساعت دوغاب اضافة داخل قالب را خالی می کنیم در این حالت پوسته ای از گل به قالب گچی می چسبد و سپس بعد از گذشت 1 ساعت دیگر قالب را باز کرده و سفالینه ای که در داخل به خود شکل گرفته از آن خارج می کنیم و برای مدت 2 الی 3 روز می گذاریم تا ظرف سفالینه خشک شود.

خط گیری و پولیش کاری :

خط گیری :

پس از خشک شدن ظروف مرحلة خط گیری است که این مرحله را می توانیم توسط چاقو، خطی که دور ظروف است گرفته و بعد از این کار نوبت به پویش کاری می رسد. در این مرحله توسط یک ابر مرطوب به آب گرم به اطراف ظرف می کشیم تا تمام زوائه و اضافات آن صاف و صیقلی شود.

(گزارش کار عملی در کارگاه سفالگری مارلیک)

مشخصات کارگاه سفالگری مارلیک

کارگاه سفالگری مارلیک در محمدشهر کرج واقع شده این کارگاه به شکل مستطیل و دارای 2 سالن می باشد که بین این سالنها حیاطی کوچک قرار دارد. در مجموع فضای این سالنها و حیاط 240 متر می باشد. جنس کف این سالنها از موزاییک می باشد. دیواره ها در سالن اول از کاه و گل می باشد و سالن دوم از گچ و سیمان است، جایی ؟ جایی دیوارها در سالن اول طاقچه هایی تعبیه شده که
سفالینه های ساخت دست استاد فخر موسوی در آن قرار دارد. در سالن اول چرخ سفال، قالبهای گچی ، انواع گیوه ها، دستگاه بارمیل ، بشکه های دوغاب ، کورة سنتی ، لعاب اولیه و بخاری بزرگ که برای خشک شدن قالبهای گچی استفاده می شود وجود دارد بر دیوارها تابلوهایی از کارهای اولیة استاد فخر موسوی از جمله آبرنگ ، عکس و رنگ روغن به چشم می خورد و ارتفاع سقف از کف سالن حدود 4 متر می باشد .

در سالن دوم میز نقاشی ، رنگها ، ابزار نقاشی ، کورة الکتریکی، ابزار سفال و قفسه هایی برای نگهداری نمونه های سفال وجود دارد. بر دیوارها تابلوهای عکس ، نمونه کارهای استاد فخر موسوی و فرزندانشان و همسرایشان و پوسترهایی از جشنواره های مختلف به چشم می خورد. ابعاد هر یک از سالنها حدود 110 متر می باشد، حیاط که به منزلة راهرویی بین سالنها وجود دارد مساحتی حدود 20 متر دارد.


بیوگرافی استاد سعید فخر موسوی

استاد سعید فخر موسوی در سال 1318 در شهرستان مراغه متولد شده اند در سن 5 سالگی به تبریز رفته و بعد در سن 14 سالگی به تهران آمده درسن 14 سالگی به کارهای چاپ و دیگر کارها

پرداخته.

بیشتر به سینما علاقه داشتند و در سینما فیلمهای هنری و فلسفی را نگاه کرده . بعد از 14 سالگی به بعد تکنیک هایی از قبیل آبرنگ و رنگ روغن را آموخته و از همین تکنیکها در سفالگری خود استفاده زیادی کرده.

در سال 1362 به گرمسار رفته و در نزد آقای خان بیگی به تکنیک آبرنگ پرداخته . تکنیک آبرنگ وی بیشتر در قطعه های 70×50 کار شده و موضوع آبرنگ وی بیشتر طبیعت بوده و بیشتر کارها را در 20 الی 15 دقیقه به پایان می رساند. بعد از تکنیک آبرنگ به تکنیک رنگ روغن پرداخت.

آقای سعید فخر موسوی در سال 1357 ازدواج کرده و از ثمرة این ازدواح ، 1 پسر و 1 دختر به نامهای یاشار و جیران بوده .

در سال 1363 به تهران برگشته و در منطقة محمد شهر کرج کارگاه سفالگری مارلیک را ساخت. و زندگی خود را در همین مکان ،

البته خانة وی جدا از کارگاه سفالگری است ،‌ به همراه فرزندان خود ادامه داده.