پروژه کارآفرینی پرورش قارچ در 21 صفحه ورد قابل ویرایش

تاریخچه استفاده از قارچ خوراکی

قارچها موجوداتی هستند که از ادوار قدیم با انسان بوده اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پر کامبرین و دونین بر می‌گردد. تاریخ مصرف قارچ های خوراکی بعنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان های نخستین از خواص ویژه قارچ ها اطلاع داشتند. آزتک ها از قارچها بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا God's flesh می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده که از گروه قارچ های کلاهکدار است . اگر تاریخچه تولید قارچهای خوراکی به دقت مورد بررسی قرار گیرد , تاریخی چند هزار ساله را میتوان برای آن قائل شد. پرورش قارچهای خوراکی حدوداً به 20 قرن پیش در ژاپن و چین بر می‌گردد. کاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال 1754 میلادی ابداع شد.

کشور های مختلف جهان با توجه به فرهنگ غذایی در طی سالهای گذشته به نوعی از این محصول ارزشمند برخوردار بوده اند و در حال حاضر , اکثر قریب به اتفاق کشورهای دنیا آن را به عنوان یک محصول کشاورزی و باغی قلمداد و حتی به منظور توسعه هر چه بیشتر تولید و مصرف آن , برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای آن قائلند و سالانه هزینه های بسیاری را مصرف آن میسازند . در این میان کشورهای آمریکایی , اروپایی , اسیایی و آفریقایی هر کدام به نوعی نسبت به توسعه همه جانبه آن اقدام و گاهی در بعضی کشورها با توجه به فرهنگ غذایی , میزان قارچها بر دیگران پیشی گرفته و تولید آن گونه خاص , بیشتر است.کشورهایی مانند چین , از 2 هزار سال پیش قارچها را نیز به موازات سایر محصولات کشاورزی پنداشته و در حال حاضر , سالانه چند میلیون تن تولید انواع قارچها را در برنامه های خود دارند . البته در این میان از خواص داروئی و درمانی قارچهای داروئی نیز غافل نمانده و در صنعت داروسازی در کشور مذکور در حد قابل توجهی رونق یافته است به طوری که در مراجعه به پزشکان چینی , انواع داروها از جمله قرص , کپسول , آمپول و.... تجویز میگردد.

البته شایان ذکر است که قارچها به لحاظ بافت فیبری و سلولزی و نیز داشتن پلی ساکاریدهایی در دیواره سلولی شان به عنوان ضد سرطان محسوب میگردند . در این میان می توان به قارچهایی اختصاصا ضد سرطان اشاره کرد مانند قارچهای گاندرما ,آریکولاریاو شیتاکه .

صنایع تبدیلی قارچها نیز امروزه به عنوان یکی از صنعت های روز , مورد توجه خاص قرار گرفته است . صنایع کنسرو سازی , مربا , ترشی و پودر قارچ , از جمله فرآورده های قارچ است که در دنیا از مصرف بالایی نیز برخوردار است. از نکات قابل توجه و تامل دراین صنعت این است که با توجه به تولید بالای ضایعات کشاورزی در اکثر کشورها از جمله ایران, استفاده بهینه از این ضایعات را میتوان نام برد.

اصولا قارچها از ضایعات کشاورزی تولید میگردند.از جمله کاه و کلش گندم , برنج , سویا , آفتابگردان , ذرت , خاک اره, علفهای هرز , گراسها و....

بطوری که میتوان گفت در تولید قارچ از ضایعات کشاورزی و دور ریز که اصولا کشاورزان هزینه و زحماتی برای نابودی آنها باید متحمل شوند میتوان غذای پروتئینی و مقوی تولید کرد که خود این یکی از مزایای عمده این رشته تولیدی است . از سوی دیگر , میتوان به ارزش غذایی قارچها نیز اشاره کرد. این صنعت در کشور ما از حدود 30 سال پیش در حوالی تهران آغاز و به صورت کم و بیش توسعه یافت ولیکن از دهه 60 بدین سو , نوعی از قارچها به نام تکمه ای در کشور به صورتی صنعتی کامل آغاز و دهها واحد تولیدی در کشور پا گرفت . البته در آغاز ارائه محصول به دلیل نو بودن محصول و فرهنگ غذایی خاص ایرانیان , با استقبال خوبی روبرو نشد , ولی با گذشت سه دهه , امروزه از فرهنگ مصرف بالایی برخوردار شده است به طوری که واحدهای تولیدی فعال با ظرفیت کامل , در حال تولید و گسترش آن هستند .

جنبه های اقتصادی قارچ خوراکی

درآمد حاصل از قارچ خوراکی تحت تأثیر عوامل مختلف تولید قرار دارد از جمله سیستم تولید انتخاب شده، نوع ساختمان و مصالح مورد استفاده، میزان پیچیدگی و گرانی ماشین آلات و دستگاههای هوادهی و میزان سرمایه اولیه.

در تولید نهایی قارچ خوراکی هدف نهایی این است که حداقل 70 درصد قارچ درجه یک تولید نمایند.

میزان محصول حاصل از یک تن کمپوست به شرح زیر طبقه بندی می شود:

تولید نامطلوب : کمتر از kg 135 قارچ

تولید ضعیف : حدود kg 135 – 160 قارچ

تولید نسبتاً مطلوب : kg 160 – 180 قارچ

تولید خوب : kg 180- 190 قارچ

تولید عالی : بیش از kg 200 قارچ

چنانچه برداشت پس از رشد کامل قارچ (باز شدن کلاهک) صورت گیرد، حدود 50 درصد افزایش محصول داریم ولی لازم به ذکر است که از نقطه نظر بازارپسندی بشدت کاهش می‌یابد.

خواص غذایی و درمانی قارچ

به دنبال کمبود جهانی پروتئین بویژه در جهان سوم از سال 1960 به بعد تحقیقات بسیاری در رابطه با پروتئین انواع قارچ های خوراکی صورت گرفت و میزان پروتئین قارچهای خوراکی از حداقل 8/1 تا 9/5 درصد وزن خشک قارچ گزارش شد. میزان درصد پروتئین قارچ بستگی به نژاد قارچ، شرایط زراعی، اندام مورد آزمایش، مرحله رشدی، میزان آب موجود در بافت، چرخه باردهی، فاصله زمانی بین زمان برداشت و زمان اندازه گیری پروتئین دارد. به عبارتی پروتئین قارچ تازه در حدود دو برابر پروتئین اغلب سبزیجات و حبوبات بوده و به علت درصد بالای رطوبت گوشت آن از نظر هضم مانند سبزیجات و حبوبات است. (پروتئین آن 70 تا 90% قابلیت هضم دارد) و اصولاً پروتئین قارچ خوراکی از لحاظ ارزش غذایی در حد فاصل پروتئین گوشت و سبزیجات قرار گرفته است و مصرف آن برای میانسالان و سالخوردگان به جای گوشت قرمز توصیه می‌‌‌شود.

قارچهای صدفی

قارچهای صدفی همگی متعلق به جنس پلوروتوس(Pleurotus ) می باشند.این

قارچها که به نام اویستر مشروم(Oyster mushroom ) معروف هستند به دلیل سهولت در کشت ، عدم نیاز به کمپوست ، مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی همانند گرما ، سرما ، خشکی و آفات کشت آن بسیار آسان است . این قارچ گونه های زیادی دارد که چند گونه زیر بیشتر در ایران کشت می شود .

1- پلوروتوس ساجور کاجو: قارچی است سفید رنگ نسبتا پر محصول خوش طعم و خوش عطر می باشد . زادگاه آن هند می باشد .

2- پلوروتوس فلوریدا : زادگاه آن آمریکا می باشد . قارچی است کاملا سفید،کلاهک آن زیاد گوشتی نیست پر محصول است و به دلیل مقاوم بودن به گرما در تابستان بازده خوبی دارد .
3- پلوروتوس استراتوس : قارچی است بسیار بسیار پر محصول و رنگ آن خاکستری است به دلیل بلوغ سریع این قارچ ، هاگ آن در فضای سالن پخش شده و بیماریهای پوستی و ریوی را ایجاد می کند .

4- پلوروتوس فیزیوس : قارچی است بسیار محصول از تلفیق استراتوس و فلوریدا به وجود آمده است . رنگ آن سفید است با کلاهک گوشتی و بین قارچهای صدفی بیشتر از بقیه مشتری پسند است . اسم صنعتی این قارچ است5- پلوروتوس فلابلاتوس : قارچی است صورتی رنگ،بسیار کم محصول و بیشتر به منظور خواص دارویی آن کشت می شود . یکی از موارد استفاده درمانی آن در درمان بیماری ایدز می باشد.

6- پلوروتوس سیترینو پلاتوس( قارچ صدفی طلایی) : در نگاه اول رنگ زرد و درخشان این گونه توجه بیننده را به خود جلب می کند .بسیار پر محصول ، طعم این قارچ در ابتدا تند و تلخ است اما بعد از پخت طعمی با بوی تند گردو که گاهی نیز بوی ماهی با عطری خاص می دهد.

روش کشت قارچ های صدفی

جهت کشت قارچ صدفی ابتدا ماده سلولزداری انتخاب می کنیم . بهترین ماده کاه

گندم و جو است و توصیه می کنیم از کاه برنج استفاده نشود . کاه گندم یا جو باید دارای خصوصیات زیر باشد :

1- کاه تازه باشد یعنی رنگ آن طلایی و فاقد ساقه هایی با رنگ قهوه ای یا سیاه