*تحقیق کتابخانه‌های الکترونیکی در کشورهای دیگر*

در این بخش، ابتدا به سیر تکوینی خدمات اطلاعات و کتابخانه ای در چند دهه اخیر ونقش آن در پیشرفت و توسعه جوامع آمریکا و انگلیس اشاره گردیده و سپس نمونه هایی از کتابخانه های الکترونیک و روند اجرا در چند کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

با بررسی تاریخ تمدن بشری مشخص میشود که کتابخانه ها بخش جداناپذیر جامعه متمدن بوده و با نحوه فکری و بافت سازمانی جامعه انسانی ارتباط نزدیک دارد.در گذشته کتابخانه شکلی سنتی داشته و کتابدار همانند یک انبار گردان مسئول نگهداری و ارائه اطلاعات به مراجعین بوده است، با ورود به عصر انفجار اطلاعات و افزایش روزافزون حجم اطلاعات وتکنولوژیهای جدید، کتابخانه ها باید از محیط داخلی خود فراتر رفته و روندهای سیاسی، اجتماعی، حقوقی و بازارهای تکنولوژی اطلاعات را مد نظر داشته باشند.

آمریکا: خدمات اطلاعات و کتابخانه ای

در ویرایش جدید گزارش سالیانه‌ی، بخش ویژه‌ی کتاب خانه‌ی پزشکی قرن 21 اضافه شده است که می‌توان آن را از صفحه‌ی‌یک ملاحظه نمود. با افزایش مسؤلیت‌های کتاب خانه‌ی ملی پزشکی، NLM و برای پیاده کردن سیستم‌های جدید و بسیار توانمند اطلاعاتی جهت پاسخ دهی به نیاز عموم مردم و متخصصین پزشکی، NLM به امکانات و تسهیلات بیشتری نیاز دارد . با این حال، سال مالی 2002 پیشرفت‌هایی را در بسیاری از جهات نشان می‌دهد. برای گزینش تعداد کوچکی از انبوه مقوله‌های اجرا شده، چند گاه شما ر در این گزارش ذکر شده است .

در سال جاری تعداد سوابق MEDLINE به 12 میلیون رسید. در سال 2002، MEDLINE و سایر پایگاه‌های داده، از طریق سیستم باز‌یابی PubMed، بیش از 500 میلیون بار، مورد باز دید و جستجو قرار گرفتند.

خدمات اطلاعاتی مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولژی، روند توسعه خود را ادامه داد. برای نمونه، بانک اطلاعاتی GenBank از بیش از00/100 گونه‌ی اطلاعاتی تشکیل شده است که 15 میلیون توالی و بیش از 14 میلیارد زوج اساسی دارد.. این بانک روزانه مورد بازدید 50 هزار محقق قرار می‌گیرد.

MEDLINE PIUS. به عنوان‌یکی از منابع جامع و مطمئن اطلاعات پزشکی مطرح است . در سال 2002، نسخه‌ی اسپانیایی آن نیز در دسترس مصرف کنندگان قرار گرفت .

در تقسیمات NLM پیشرفت‌های مشابه مهّم دیگری نیز وجود داشته است که برخی از آن‌ها عبارتند از : گسترش تاریخچه‌ها در بخش علوم و Clinical Trial. Gov مرکز لیستر هیل (Lister Hill)، پاسخ سریع به 11/9 از خدمات اطلاعاتی تخصصی پرسنل و قرار گرفتن این خدمات روی وب، بهره‌برداری از شبکه جدید و مرکز امنیتی نصب شده‌ی اداره‌ی سیستم‌های ارتباطات و رایانه‌ای، ارائه‌ی بیشتر برنامه‌های جدید آموزشی داده‌ورزی زیستی (bioin formatics) و IAIMS با استفاده از برنامه‌های موسوم به برنامه‌های برون سازمانی (Extramural) موفقیت‌هایی مذکور و بسیاری دیگر از کامیابی‌هایی که در این گزارش تشریح شده‌اند نتیجه‌ی فعالیت‌های اختصاصی پرسنل مجرب و متخصص و هم چنین‌یاری و هم فکری کادر با استعداد مشاورین و رای‌زنان NLM بوده است . مشارکت همه کاربران سبب شده است که این مؤسسه در سراسر جهان به عنوان‌یکی از منابع کارا و قابل اعتماد اطلاعات زیست‌پزشکی ( Biomedical ) در کلیه‌ی اشکال خود شهره گردد.

NLM: کتابخانه ی پزشکی قرن 21

سال مالی 2002‌یکی از سال‌های محوری برای برنامه توسعه‌ی امکانات NLM به شمار می‌آید . در این سال قرارداد 35 درصد از طراحی ساختار به شرکت بوستونی Pervy Dean Rogors داده و قرار داد تکمیل طرح نهایی نیز بسته شد. مسائلی چون نقش تاریخی NLM، به عنوان بزرگ ترین مجموعه‌ی کتاب ها، مجلات و سایر اطلاعات زیست‌پزشکی و مسئولیت بزرگ و جدید آن در زمینه فناوری زیستی، تحقیقات خدمات پزشکی، سلامت مصرف کنندگان و حفظ آن از مهم ترین عواملی هستند که نیاز به گسترش فضا را برای مجموعه‌ها و مراجعان NLM افزون می‌کند.

کنگره‌ی آمریکا در سال مالی 2000 از NLM خواسته است که برای ساختار ساختمان جدید، مطالعات امکان سنجی را انجام دهد و به این ترتیب برنامه‌های روبه رشد مرکز ملی اطلاعات فناوری زیستی ( NCBI) و محدودیت‌های فزاینده‌ی فضای موجود بزرگترین مجموعه‌ی پزشکی جهان مورد تایید کنگره قرار گرفت. در سال مالی 2001، کنگره، منابع مالی را برای فعالیت طراحی مهندسی و ساختاری مجتمع جدید تاسیس کرد. اخیراً، کنگره در گزارش سنا موسوم به تخصیص اعتبار به نیروی کار، خدمات انسانی، بهداشت و آموزش و پرورش، بر تسریع گذر از فاز طراحی به مرحله‌ی ساخت تاکید کرده است:

بسیاری از بیماری‌های خیلی جدی مبنای مولکولی دارند. از آنجایی که مرکز اصلی اطلاعات فناوری زیستی NLM، حجم عظیمی از اطلاعات پوشش داده نشده را، در دهه‌ی گذشته سازمان دهی و تحلیل کرده است، لذا این مرکز‌یکی از مناسب ترین اجزای فرایند تحقیقات به شمار می‌آید. کنگره معتقد است که اگر این مرکز بخواهد در ایفای نقش عمده‌ی خود در مبارزه با بیماری‌ها نهایت مشارکت را داشته باشد، باید برای پاسخ گویی به تقاضای فزاینده ایی که به آن می‌رسد به سرعت به تسهیلات و امکانات مورد نظر مجهز شود . کمیته، اعتبار لازم برای چنین تسهیلاتی را تامین و اظهار امید واری کرد که با تکمیل طراحی، به سرعت فاز ساخت آغاز گردد. از همین رو کمیته از NIH خواست که تا تاریخ آوریل 2003 طی گزارشی، ویژگی‌ها و ابعاد تسهیلات جدید و هزینه ی پیش بینی شده را براساس برنامه زمانی با خطوط اجرایی سریع برای این کمیته ترسیم کند.

امکانات فیزیکی جدید ( با توجه به طرح جلد این گزارش ) ساختار منحصر به فردی است که با توجه به فعالیت کتاب خانه‌ی پزشکی قرن 21 و چشم انداز رو به تکوین آن طراحی شده است . نظر به گسترش انواع اطلاعات از کتاب ها، مقالات، رسانه‌های جمعی، و قرار گرفتن این اطلاعات در بانک اطلاعات GenBank، وظیفه‌ی NLM نیز سنگین تر شده است . انفجار اطلاعات و افزایش تقاضای دسترسی به اطلاعات از سوی دانشمندان، فراهم آوران مراقبت‌های پزشکی، بیماران،عموم مردم و لزوم مدیریت براین مقوله ها، الزام به تسهیلات نوآورانه و جدید را بیش از پیش نشان می‌دهد.