گزارش کارآموزی شرکت کشت و صنعت گرگان (شهره) در 77 صفحه ورد قابل ویرایش

تقدیر و تشکر
حمد و ستایش، ذات کبریای غیب منیع لایدرکی را شایسته است که از کوچکترین ذرات تا اعظم اجرام لاتعد و لاتحصی را به قدرت کامله و حکمت بالغه در نهایت اکمال و اتقان، خلعت خلقت پوشانید و به آدمیان نیروی عقل و ادراک عطا فرمود تا «علی‌ قدر مراتبهم»، به فحض در کیفیات و روابط ضروریه منبعث از حقایق اشیاء پردازند و به کشف اسرار مکنونه و مکتومه در عالم طبیعت توفیق حاصل نماید و دل ذره را بکشافند و آفتاب‌ها در میان آن مشاهده کنند و در آسمان منیع آن ذات کبریا سر تعظیم فرود آرند و «بما عرفناک حق معرفتک» ناطق شوند. حال که به فضل و عنایات و توفیقات الهی، این قدرت به من ارزانی داشته شد که با اندیشه خویش قدمی هرچند کوچک در علم‌آموزی و آشنایی با دنیای اسرارآمیز طبیعت بردارم و این گزارش را به سرانجام رسانم، بر خود وظیفه می‌دانم که با الهام از مکتب حیات‌بخش اسلام که: «من لم یشکر المخلوق، لم یشکر الخالق»، بدینوسیله از عزیزان و سرورانی که صادقانه و بدون چشم‌داشت در انجام این گزارش کار مرا یاری نموده و از راهنمایی‌های صمیمانه‌شان دریغ ننموده‌اند، تقدیر و تشکر نمایم.

از پدر و مادر گرامی‌ام که با توجه به مشکلات تحصیل، همکاری صمیمانه خود را در زندگی ابراز داشتند و پشتیبان و یاور بنده بوده‌اند، نهایت سپاسگذاری را دارم.
در پایان از تمامی کسانی که به هر طریقی در انجام این تحقیق مرا یاری نموده و از هیچ کمکی دریغ ننموده‌اند، ولی در اینجا نامی از آنها برده نشده است، ضمن پوزش خالصانه، صمیمانه تقدیر و تشکر می‌گردد.

فهرست مطالب
1-1 مقدمه و تاریخچه کنسروسازی.. 1
1-2 معرفی کشت و صنعت گرگان.. 10
1-3 محصولات تولیدی شرکت... 11
1-4 اصول و مراحل مختلف خط تولید محصولات کنسروی.. 13
1-4-1 انتخاب مواد اولیه. 13
1-4-1-1 میوه و سبزی.. 13
1-4-1-2 مواد اولیه‌ی نیمه آماده. 13
1-4-2 درجه‌بندی مواد اولیه. 16
1-4-3 تمیز کردن مواد اولیه. 17
1-4-4 آماده کردن ماده‌ی اولیه. 17
1-4-4-1 جدا کردن پوست میوه. 18
1-4-4-2 دم‌گیری و جدا کردن هسته. 19
1-4-4-3 قطعه قطعه کردن.. 19
1-4-4-4 استفاده از خلاء برای خارج کردن اکسیژن، هوا و گازها (آبدهی در خلاء)‌. 19
1-4-5 بلانچینگ.... 20
1-4-6 فرمولاسیون.. 22
1-4-7 پر کردن در قوطی.. 23
1-4-8 خارج کردن اکسیژن و گازها 24
1-4-8-1 خارج کردن هوا با استفاده از دما 25
1-4-8-2 خارج کردن هوا با استفاده از روش‌های مکانیکی.. 25
1-4-8-3 خارج کردن هوا با استفاده از تزریق... 25
1-4-9 درب‌بندی قوطی‌های کنسرو. 25
1-4-10 فرآیند دمایی کنسروها 26
1-4-10-1 پخت محصول.. 26
1-4-10-2 دما دادن به منظور استریلیزاسیون محصول.. 27
1-4-10-3 دستگاه‌ها و روش‌های دما دادن کنسروها 27
1-4-11 سرد کردن قوطی‌های کنسرو. 28
1-4-12 کدگذاری و برچسب‌زنی قوطی‌های کنسرو. 28
1-4-13 کارتن‌گذاری و نگهداری قوطی‌ها 29
1-4-14 میکروبیولوژی کنسروها 30
1-5 خط تولید ذرت شیرین کارخانه‌ی شهره. 30
1-5-1 ذرت فریز شده. 33
1-5-2 کنسرو ذرت شیرین.. 34
1-5-3 مخزن آب نمک‌زنی.. 36
1-5-4 کوکر کولر. 37
1-6 خط تولید خوراک بادمجان کارخانه‌ی شهره. 38
1-7-1 فلوچارت تولید کنسرو لوبیاچیتی با سس.... 40
1-7-2 فلوچارت تولید فرآورده‌های گوجه‌فرنگی.. 41
1-8 تاسیسات و تجهیزات کارخانه. 42
1-8-1 سردخانه و انجماد. 42
1-8-1-1 تجهیزات تولید و توزیع سرما 43
1-8-1-2 ساختمان سردخانه. 44
1-8-2 دیگ بخار. 46
1-8-3 انبارهای کارخانه. 49
1-8-4 تصفیه‌ی فاضلاب (تصفیه‌ی آب صنعتی). 51
1-9 بخش کنترل کیفی محصول و آزمون‌های آن.. 53
1-9-1 آب کارخانه. 53
1-9-1-1 آزمون‌های آب کارخانه‌ی شهره. 54
1-9-2 آزمون‌های فیزیکی ـ شیمیایی کارخانه‌ی شهره. 58
1-9-3 آزمون‌های میکروبی کارخانه‌ی شهره. 63
1-10 نتیجه‌گیری.. 65
1-11 پلان کارخانه شهره. 66
1-12 جداول.. 67
1-13 اشکال.. 69
فهرست جداول

جدول 1: برخی از روش‌های نگهدای غذا....................................................................................................... 59
جدول 2: تخمین آب مورد احتیاج برای فرآیند کنسرو میوه و سبزی‌ها.............................................. 59
جدول 3: بخار آب مصرفی واحدهای مختلف در کارخانه......................................................................... 59
جدول 4: زمان و دما برای نابود کردن کلستریدیوم بوتولینوم در غذاهای کم اسید........................... 60
جدول 5: درصد پری قوطی خوراک بادمجان (متوسط)............................................................................. 60



فهرست اشکال

شکل 1: دستگاه آنزیم‌بر بلانچر ...................................................................................... 61
شکل 2: پرکن محلول خودکار (فیلر).............................................................................. 61
شکل 3: اتوکلاو مداوم FMC برای استریل کردن قوطی‌ها............................................ 62
شکل 4: دستگاه اگزاستینگ با آب داغ.......................................................................... 62

-1 مقدمه و تاریخچه کنسروسازی
کلمه کنسروسازی از لغت یونانی conservar به معنی حفظ کردن مشتق شده است. به طور کلی، کنسروکردن در صنایع غذایی عبارت است از ایجاد شرایطی که بتوان تحت آن شرایط محصول موردنظر را برای مدت‌های طولانی حفظ نمود. کنسرواسیون غذا با استفاده از گرما، تاریخچه نسبتاً کوتاهی دارد. در اواخر قرن 18، هنگام لشگرکشی ناپلئون به روسیه، تعداد زیادی از سربازان فرانسه به علت مسمومیت‌های غذایی تلف شدند و دولت فرانسه برای رساندن غذای سالم به لشگریانش، یک جایزه‌ی 12000 فرانکی برای کشف روش کنسرواسیون غذا تعیین کرد. قنادی فرانسوی پس از سال‌ها زحمت، موفق شد غذا را با جوشاندن در ظرف و لحیم کردن درب آن در همان دمای معین برای مدتی حفظ کند و جایزه مزبور را ببرد. این عمل به نام «appertization» نامیده شد که اساس کنسرواسیون غذا را تشکیل می‌دهد.
نیکلاس آپرت نتوانست علت فاسد شدن غذا را با این روش توضیح دهد‌، ولی در ادامه با کشف میکروب توسط پاستور در سال 1864 لویی پاستور بیان داشت که عامل فساد در مواد غذایی کنسری، میکروب است. شیشه و قوطی حلبی در اوایل قرن نوزدهم (1810) توسط صنعتگری انگلیسی به ثبت رسید. در سال 1823، قوطی حلبی با سوراخی در بالای آن به نام canister نامیده شد و به بازار آمد. نام انگلیسی can و روش کنسرواسیون غذا با استفاده از گرما در قوطی حلبی و یا شیشه به نام canning از آن مشتق شده است.
و در ادامه صنعت کنسروسازی با تلاش‌های افراد زیادی همچون شریور تکامل و توسعه یافت. امروزه که فقط 150 سال از تولید غذاهای قوطی شده می‌گذرد، این صنعت به جایی رسیده که توانسته است هزاران نوع غذایی ساده و پخته آماده در اختیار مصرف کنندگان بگذارد. در کشور عزیزمان ایران، اولین کارخانه کنسروسازی در سال 1316 برای تولید کنسرو ماهی در بندرعباس تاسیس شد و در حال حاضر تعداد کارخانه‌های کنسروسازی کشور متجاوز از 150 واحد است که در نقاط مختلف کشور و بویژه قطب‌های تولید مواد اولیه مربوطه، مستقر می‌باشند.1-2 معرفی کشت و صنعت گرگان
شرکت کشت و صنعت گرگان در تاریخ 21/12/1352 تاسیس و تحت شماره‌ی 34 در اداره‌ی ثبت استان گلستان به ثبت رسیده است و در تاریخ 7/12/1355 پروانه‌ی بهره‌برداری آن به شمار‌ه‌ی 395/45 با تایید وزارت صنایع وقت تحت عنوان کشت و صنعت صادر گردیده است. مرکز اصلی آن در گرگان و فعالیت اصلی آن بر اساس ماده‌ی 3 اساسنامه، عبارت است از انجام کلیه‌ی عملیات مربوط به کشت و صنعت و انجام هرگونه فعالیت‌های مربوط به تولید، تبدیل، عرضه و فروش محصولات اصلی و فرعی و همچنین بهره‌برداری از سردخانه به ظرفیت سه هزار تن است.
لازم به ذکر است در گذشته‌ای نه چندان دور، محصولات این شرکت با نام یک و یک تولید می‌شد، ولی در حال حاضر تمام محصولات این شرکت با نام شهره تولید و به بازار عرضه می‌گردد.

1-3 محصولات تولیدی شرکت
این شرکت بالغ بر 30 نوع محصول تولید می‌کند که عبارتند از:
رب گوجه‌فرنگی حلب 17 کیلویی؛ رب گوجه‌فرنگی حلب 5 کیلویی؛ رب گوجه‌فرنگی حلب 1 کیلویی؛ رب گوجه‌فرنگی حلب 5/0 کیلویی؛ رب گوجه‌فرنگی 70 گرمی؛ رب گوجه‌فرنگی شیشه‌ای 750 گرمی؛ خیارشور حلب 17 کیلویی؛ خیارشور حلب 5 کیلویی خیارشور قوطی 1 کیلویی درجه‌ی یک؛
10. خیارشور شیشه‌ای 750 گرمی ریز درجه‌ی یک، G1؛
11. خیارشور شیشه‌ای 750 گرمی متوسط درجه‌ی دو، G1؛
12. زیتون شور شیشه‌ای 750 گرمی درشت؛
13. زیتون شور شیشه‌ای 750 گرمی متوسط؛
14. زیتون شور شیشه‌ای 350 گرمی متوسط؛
15. ترشی سیر شیشه‌ای 750 گرمی؛
16. ترشی سیر شیشه‌ای 350 گرمی؛
17. ترشی لیته‌ی بادنجان شیشه‌ای 750 گرمی؛
18. ترشی لیته‌ی مخلوط شیشه‌ای 750 گرمی؛
19. ترشی حبه‌ی مخلوط شیشه‌ی 750 گرمی؛
20. کنسرو خوراک بادنجان 500 گرمی؛
21. کنسرو خوراک بادنجام 300 گرمی؛
22. خوراک لوبیا سبز؛
23. کنسرو لوبیا سبز؛
24. کنسرو نخودفرنگی؛
25. کنسرو لوبیاچیتی؛
26. کنسرو باقلا سبز؛
27. کنسرو ذرت شیرین؛
28. کنسرو مخلوط سبزیجات؛
29. کنسرو خوراک کدو؛
30. کمپوت گلابی؛
31. کمپوت گیلاس؛
32. مربای توت‌فرنگی؛
33. مارمالاد توت‌فرنگی؛
34. مربای هویج؛
35. کنسرو لوبیاچیتی با قارچ؛
36. ترشی کدو شیشه‌ای 750 گرمی؛
37. کنسرو اسفناج 500 گرمی.


1-4 اصول و مراحل مختلف خط تولید محصولات کنسروی1-4-1 انتخاب مواد اولیه1-4-1-1 میوه و سبزی
برای انتخاب مواد اولیه‌ی کنسروها استانداردهای مشخصی وجود دارد که شامل ویژگی‌های مختلفی مانند وضعیت ظاهری، شکل، اندازه، ابعاد، رنگ، حالت فیزیکی، بافت ، یکنواختی محصول، شمارش و نوع میکروارگانیسم‌های موجود در آنها، نحوه و ظروف بسته‌بندی می‌باشند که مجموعه‌ی آنها را specifications می‌نامند.
specifications یا به اصطلاح ویژگی‌های تعیین شده توسط هر کارخانه‌ی کنسروسازی، خاص همان واحد بوده و تهیه و اجرای آنها کار ساده‌ای نیست. در صورت انتخاب ماده‌ی اولیه، مهمترین اصل، توجه به انتخاب گونه‌ی محصول است، زیرا گونه‌های مختلف طی مراحل مختلف کنسروسازی دارای رفتارهای گوناگون هستند و در نتیجه فرآورده‌های با کیفیت‌های مختلف از آنها بدست می‌آید.1-4-1-2 مواد اولیه‌ی نیمه آماده
الف) نشاسته:
انواع نشاسته از منابع اولیه‌ی مختلف و با ویژگی‌های متفاوت در کنسروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نشاسته برای حفظ قوام مواد غذایی و ثبات آنها در طی فرآیند دمایی در دمای بالا موثر است. همچنین در بهبود کیفیت بافت میوه‌ها و سبزی‌ها نقش مهمی دارند. از نشاسته گاهی برای حفظ طعم و مزه‌ی محصول نیز استفاده می‌گردد.

ب) شکر:
از شکر برای فرمولاسیون قسمت مایع قوطی‌های کمپوت و برای تغییر طعم و مزه‌ی آنها استفاده می‌گردد. به علاوه شکر موجب تشدید اثر مواد موثر در طعم و بو در محصول می‌گردد. گاهی وجود شکر در فرمول موجب بهبود رنگ و تردی محصول می‌شود. در مورد کنسروسازی‌ها نیز شکر موجب طعم و مزه‌ی محصول می‌گردد، اما در مورد فرآورده‌های گوجه‌فرنگی استفاده از شکر مناسب نیست، زیرا در مزه‌ی ترش و مطبوع محصول اثر منفی دارد و رشد میکروارگانیسم‌ها را در طی مراحل بعدی نگهداری تشدید می‌کند.
ج) کلرور سدیم (نمک طعام)
از نمک به عنوان چاشنی در اغلب سبزی‌ها به منظور افزایش پذیرش آنها توسط مصرف کننده استفاده می‌شود. باید توجه داشت که سه طعم اصلی شوری، ترشی و شیرینی، اثرات مختلفی روی یکدیگر دارند. نمک موجب کاهش ترشی اسیدها و افزایش شیرینی قندها می‌گردد و بنابراین، می‌توان از آن در فرمولاسیون محصول موردنظر برای تغییرات و بهبود طعم بهره‌گیری نمود.
از نمک در فرمولاسیون انواع آب نمک (brine) مورد مصرف در کنسرو هم استفاده می‌گردد که کاربرد آنها به عنوان قسمت مایع قوطی‌های کنسروسازی‌ها و پاره‌ای از فرآورده‌های گوشتی ضروری است.
د) اسیدهای آلی
اسیدهای آلی طبیعی مانند تارتاریک، مالیک، سیتریک، آبلیموی تازه و اسیدهای حاصل از تخمیر، مانند اسید لاکتیک، اسید استیک و اسیدهای معدنی مانند اسید فسفریک و ارتوفسفریک، به اشکال مختلف در کنسروسازی کاربرد دارند.


1-4-14 میکروبیولوژی کنسروها
آلودگی و فساد در قوطی کنسرو در اثر دو عامل مهم ممک است اتفاق بیافتد: یکی در اثر عدم کفایت فرآیند دمایی که در این حالت فرم فعال یا اسپورمیکروارگانیسم‌های زنده‌ی مانده در قوطی فعالیت کرده و موجب فساد می‌شوند و دیگری آلودگی‌ای که بیشتر در اثر آلودگی آب ویژه‌ی سرد کردن قوطی یا نشتی شدن قوطی‌ها در اثر زنگ‌زدگی یا عوامل مکانیکی و غیره ممکن است اتفاق بیافتد.1-5 خط تولید ذرت شیرین کارخانه‌ی شهره
از ذرت دو نوع محصول به دست می‌آید:
1. ذرت فریز شده 2. کنسرو ذرت شیرین
برای هر دو محصول، نصف مسیر مشابه می‌باشد، بدین ترتیب که ابتدا درصد افت ذرت‌هایی که توسط کشاورز وارد کارخانه می‌شوند، باید توسط کارشناس مربوطه مشخص شود. درصد افت ذرت عبارت است از: خشکی، نارس بودن، ریزی و آفت‌زدگی. برای محاسبه‌ی درصد افت ذرت، وزن یا تعداد مشخصی از ذرت را جدا کرده، نسبت وزن ذرت‌های آسیب‌دیده به کل وزن یا نسبت تعداد ذرت‌های آسیب دیده به تعداد کل را محاسبه نموده، درصد افت محصول را بدست می‌آورند.
پس از پذیرش محصول توسط کارشناس، در بسیاری مواقع، ذرت تا زمان فرآوری در سردخانه در دمای 15-10 درجه سانتیگراد نگهداری می‌شود. سپس وارد خط تولید شده که به ترتیب مراحل زیر بر روی ذرت جهت تولید محصول انجام می‌گیرد:
بلال‌ها بر روی نوار نقاله ریخته شده که در حین بالا رفتن و عبور از تونل، بخار به آنها دمیده می‌شود تا کرم‌ و حشرات موجود در ذرت از بین بروند. سپس سر و دم ذرت در یک دستگاه به فاصله‌ی 5-1 سانتیمتر زده می‌شود. پس از آن ذرت بدون دم به دستگاهی به نام پوست‌گیری وارد می‌شود که در آن توسط چرخش غلتک‌های دوگانه‌ای که برخلاف جهت یکدیگر حرکت می‌کنند، به روش سایشی پوست‌های ذرت جدا می‌شوند.
سپس توسط کارگران، قسمت‌های خراب و سیاه ذرت به همراه ساقه، توسط چاقو بریده می‌شود که در این قسمت ضمن عبور بلال‌ها از روی نوار نقاله، جداسازی بلال‌های خراب و نارس و بلال‌های ریز هم صورت می‌گیرد. در این مرحله، ‌گاهی اوقات در صورت لزوم ذرت بدون دم و ساقه را که ممکن است آفت داشته باشد، در داخل ظرف بزرگی پر از آب نمک می‌اندازند تا آفت‌ها و کرم‌ها از آن جدا گردند. سپس ذرت بدون دم و ساقه و پوست وارد قسمت دان‌کن می‌شود که ذرت را از قسمت جلویی آن وارد ریلی کرده که دارای غلطک می‌باشد و توسط چرخش تیغه‌های دستگاه، ‌ذرت از غلاف جدا شده، به صورت دانه دانه درمی‌آید که اگر اندازه‌ی ذرت خیلی کوچک باشد، دانه‌ها خوب جدا نمی‌شوند.
پس از آن مخزن سیار حاوی ذرت دان شده توسط لیفتراک دستی به قسمت بوجاری منتقل می‌شود که در آنجا دانه‌ها توسط نوار بالابر وارد دستگاه air cleaner می‌شود. طرز کار این دستگاه به این صورت است که ابتدا ذرت‌ها بر روی تکان دهنده اولیه ریخته شده و ذرات چسبیده از هم جدا می‌شوند. سپس دانه‌های ذرت از یک فن جدا کنند عبور کرده که ضمن عبور از فن، اجسام سبک و ساقه و پوست ذرت توسط جریان هوا جدا می‌شوند و در ادامه دانه‌های ذرت بر روی تکان‌دهنده‌ای ثانویه (الک)، ریخته شده که در این قسمت چوب و ذراتی که از منافذ الک درشت‌تر هستند، جدا شده و اینها جزو ضایعات بوده و به مصرف خوراک دام می‌رسد.
در ادامه دانه‌های ذرت یک سورتینگ اولیه می‌شوند و سپس توسط یک پمپ به نام هیدروپمپ بوسیله‌ی جریان آب و از طریق لوله‌های مربوطه، ذرت و آب با فشار وارد دستگاه شستشو می‌شوند. شایان ذکر است که بعد از هیدروپمپ، یک شیر وجود دارد که چون سنگ‌های بزرگ، سنگین می‌باشند و نمی‌توانند بالا بروند، در داخل آن می‌مانند و در نیم ساعت یکبار دستگاه هیدروپمپ را خاموش کرده و سنگ‌ها را خارج می‌کنند. دستگاه شستشو شامل غلاف‌گیر، سنگ‌گیر و لپه‌گیر می‌باشد، بدین صورت که غلاف‌گیر از دو استوانه‌ی تودرتو تشکیل شده که می‌چرخند. استوانه‌ی داخلی دارای سوراخ‌های بزرگی می‌باشد که ذرات بزرگتر از دانه ذرت، غلظت ذرت توسط آن جدا شده و دانه ذرت از آن عبور می‌کند و وارد استوانه‌ی خارجی می‌گردند که به صورت طولی و کوچک‌تر است که از این استوانه ذرت‌ها عبور نمی‌کنند، بلکه سنگ‌ها و غلاف‌ها به همراه آب اضافی به مخزن پایینی وارد می‌شوند و آب اضافی مجدداً به لوله‌ی هیدروپمپ برگشت می‌کند. بعد از غلاف‌گیر، دانه ذرت وارد سنگ‌گیر می‌شود که از یک مخزن حوض مانند تشکیل شده است که در آن در اثر اختلاف در جرم حجمی و سرعت جریان آب، سنگ‌ها از ذرت‌ها جدا می‌شوند.
به این ترتیب که سنگ‌ها که جرم حجمی بالایی دارند، پایین رفته و پوسته‌های سبک در بالای آب جمع می‌شوند و ذرت از طریق لوله‌ای به سمت لپه‌گیر می‌رود. در لپه‌گیر، لپه‌ها از یک استوانه عبور می‌کنند و شستشوی نهایی دانه ذرت صورت می‌گیرد. سپس ذرت تمیز و شسته شده، وارد air cleaner می‌شوند که در آن، جریان هوا بر روی صفحه‌ای که ذرت‌ها روی آن قرار گرفته‌اند،‌ دمیده می‌شود و ذراتی که سبک می‌باشد، خارج شده و سپس ذرت وارد دستگاه بلانچر می‌شود. از اهداف بلانچینگ، می‌توان به غیرفعال کردن آنزیم‌ها و تثبیت رنگ بافت و خروج هوای میان بافتی و پخت اولیه اشاره کرد.
قابل ذکر است که بلانچر از یک استوانه که در داخل آن یک هلیکس که می‌چرخد و ذرت‌ها با آن می‌چرخند و تا وسط آن آب وجود دارد، تشکیل شده است که مدت زمان و دمای آن بسته به نوع بافت ماده تنظیم می‌شود (معمولاً برای ذرت بین 95-80 درجه‌ی سانتیگراد و مدت زمان 15-8 دقیقه می‌باشد). بعد از خروج ذرت از بلینچر، آب سرد به منظور ایجاد شوک حرارتی و کامل شدن فرآیند آنزیم‌بری بر روی دانه ریخته می‌شود. پس از بلانچر sorting وجود دارد که بوسیله‌ی نیروی انسانی، آشغال‌ها و احیاناً کرم‌ها جدا می‌شوند. پس از سورتینگ ذرت، می‌توان 2 نوع محصول تولید کرد که به شرح زیر می‌باشد:1-5-1 ذرت فریز شده
دانه ذرت پس از sorting وارد هیدروکولر شده که در آنجا دمای دانه و ذرت پایین آورده می‌شود. هیدروکولر دارای شیرهای آب سرد می‌باشد که آب بر روی ذرت ریخته و ذرت را سرد می‌کند که این عمل برای تسهیل و تسریع فریز کردن صورت می‌گیرد. پس از هیدروکولر، ذرت وارد تونل انجماد IQF می‌شود که ذرت‌ها را به صورت سریع و دانه به دانه منجمد می‌کند.
در تونل انجماد، ذرت‌ها به دمای 30- درجه‌ی سانتیگراد رسیده و منجمد می‌شوند. سپس در کیسه‌های پلاستیکی (معمولاً به صورت 20 کیلویی) بسته‌بندی می‌شوند و سریعاً به سردخانه انتقال داده می‌شوند و در دمای 18- درجه‌ی سانتیگراد نگهداری می‌شوند و با حفظ چرخه‌ی سرما به صورت فریز به بازار عرضه می‌گردند.

گزارش کارآموزی کامپیوتر-اداره برق شهرستان گرگان در 31 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب

فصل اول، آشنایی کلی با موضوع کارآموزی

مقدمه:....................................................................................................................................... 1

تاریخچه پیدایش برق در منطقه مازندران............................................................................................. 2

در این اداره دو بایگانی وجود دارد:................................................................................................... 4

در دبیرخانه کلاً سه پست شغلی وجود دارد:......................................................................................... 4

فصل دوم، ارزیابی قسمت‌های مختلف

نامه‌ها:....................................................................................................................................... 5

ثبت نامه ها در دفتر اندیکاتور:........................................................................................................ 7

پیک:...................................................................................................................................... 12

مرخصی‌ها:................................................................................................................................ 12

کارت مرخصی:.......................................................................................................................... 12

بایگانی مرخصی‌ها:....................................................................................................................... 15

حکم ماموریت:.......................................................................................................................... 15

استعلام:.................................................................................................................................. 17

دفتر ارسال مراسلات:................................................................................................................ 18

کمیسیون:................................................................................................................................ 19

دفتر راهنما:............................................................................................................................. 20

نوار چیست؟............................................................................................................................. 21

لیست پرونده‌های برقدار:............................................................................................................ 21

فصل سوم، آزمون نتایج، آموخته‌ها و پیشنهادات

نتیجه‌گیری کلی:......................................................................................................................... 22




مقدمه:

انسان از زمانی که خواندن و نوشتن را فراگرفت و بکار و فعالیت و تحصیل علوم مختلف مشغول شد، به تدریج به سمت تحقیق و پژوهش روی آورد و کم‌کم نیاز به ثبت آموخته‌ها در قالب کتبا و دفتر در او احساس شد. بدین ترتیب گام‌های نخستین را در جهت بایگانی کردن آنچه که او آموخته بود، برداشت.

در واقع این کار از روزگاران قدیم توسط تاریخ‌نویسان و مورخان در دربار پادشاهان با شرح کامل وقایع و حوادث آن زمان شروع شد و توسط دانشمندان و پژوهشگران با سند نمودن نتایج آزمایشات و آنچه فرا گرفته بودند، دنبال شد تا به امروز.

امروزه تهیه سند در همه امور از کارهای تاریخی گرفته تا نویسندگی و کارهای دولتی انجام می‌شود. این کار در زمان حاضر امری بسیار پسندیده و معمول بوده و ضرورت آن در همه مکان‌های دولتی و سازمان‌ها و حتی شرکت‌های خصوصی احساس می‌شود.

بایگانی کردن در یک تعریف عام به معنای تهیه و نگهداری نسخه دومی‌از مجموعه فعالیت‌هایی که می‌بایست در یک روال کاری انجام شوند، می‌باشد.

در حال حاضر بخش بایگانی، یکی از بخش‌های مهم هر سازمان دولتی و یا خصوصی را تشکیل می‌دهد. سازمان آب، اداره گاز، برق، مخابرات و... همگی دارای قسمت بایگانی می‌باشند، اما بخش بایگانی در یک محیط گسترده‌تر با حیطه کاری وسیع‌تر قرار می‌گیرد. این محیط کاری دبیرخانه نامیده می‌شود.

دبیرخانه یکی از مهمترین قسمت‌های یک اداره می‌باشد که بایگانی کردن اسناد یکی از کارهای عمده و مهمی‌است که در این بخش انجام می‌شود. کلیه کارهای مربوط به بایگانی در دبیرخانه تفکیک می‌شود و کار هر قسمت توسط یک متصدی خاص با تخصص مربوط به آن کار به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود. کار بایگانی به صورت زیر تفکیک می‌شود:


ثبت اسناد
تفکیک اسناد
تشکیل پرونده
بایگانی پرونده‌ها


در این صورت ارائه خدمات بهینه و سریعتر صورت می‌گیرد. در این اداره کلیه کارهای بایگانی به صورت دستی انجام می‌شود. در کشور ما جایگزین کردن سیستم‌های کامپیوتری در دبیرخانه به جای کارهای دستی در حال اجراست، اما هنوز تمام دبیرخانه‌های ادارات و سازمان‌های کشور مجهز به سیستم کامپیوتری نشده‌اند و این کار در برنامه‌های آتی این سازمان‌ها قرار گرفته است.

اما به نظر می‌رسد با وجود یک سیستم کامپیوتری در دبیرخانه‌ها، با اینکه حجم کارهای دستی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما نیاز به کار دستی هیچگاه رفع نمی‌شود. به هر حال، قرار دادن سیستم‌های کامپیوتری به کارها (در همه‌جا) سرعت می‌بخشد و باعث بالا رفتن کیفیت کار پاسخ به ارباب رجوعان می‌شود.
تاریخچه پیدایش برق در منطقه مازندران

در سال 1307، اولین موتور ژنراتور برق به قدرت 150 کیلووات در گرگان نصب گردید و دومین کارخانه برق در شر بابل به قدرت 120 کیلووات و متعاقب آن سومین کارخانه برق در شهر ساری به قدرت 60 کیلووات نصب و مورد بهره‌برداری قرار گرفت و به تدریج دیگر شهرهای این استان به مولدهای کوچک دیزلی مجهز شدند.

این نیروگاه‌ها توسط بخش‌های خصوصی و یا شهرداری‌ها اداره می‌شدند، ولی چون قادر به تامین برق شهرها نبودند، لذا به منظور تامین نیرو و نیز توزیع و استاندارد نمودن شبکه‌ها در سال 1343 وزارت آب و برق تشکیل و شروع بکار نمود.

وزارت آب و برق اقدام به تاسیس شرکت توانیر و شرکت‌های برق منطقه‌ای در سطح کشور نمود که تولید و انتقال نیروی برق مازندران به عهده شرکت توانیر و قسمتی از انتقال و توزیعت نیرو در سطح منطقه به عهده شرکت برق منطقه‌ای مازندران واگذار گردید و این شرکت در آذرماه سال 1344 رسماً تاسیس و فعالیت خود را در منطقه آغاز نمود.

در دبیرخانه اداره برق، چون تقریباً کلیه کارها به صورت دستی انجام می‌شود، لذا ارتباط چندانی با کامپیوتر ندارند، فقط تایپیست است که کار او با کامپیوتر انجام می‌شود، ولی کار او فقط به تاپ نامه‌ها (در محیط Word) و تایپ جداول و نمودارها (در محیط Excel) خلاصه می‌شود.

یکی از بخش‌های اداره که ارتباط بیشتری با کامپیوتر دارند، بخش پذیرش می‌باشد. این بخش مسوولیت بزرگی در پاسخگویی به ارباب رجوعان و متقاضیان دارند. کامپیوترهای این بخش همگی متصل به شبکه (Server) هستند. کار عمده کارمندان این بخش در محیط Access می‌باشد.

Access یا بانک اطلاعاتی در همه سازمان‌ها یکی از بهترین محیط‌ها برای نگهداری اطلاعات می‌باشد. در بخش پذیرش، در وهله اول پس از درخواست انشعاب برق توسط متقاضی، اطلاعات درخواست کننده وارد کامپیوتر می‌شود؛ سپس تشکیل پرونده‌ها به صورت دستی دنبال می‌شود و سرانجام با طی یک روال کاری (بازدید، تشکیل جلسه و تایید طرح) پرونده‌ها کمیسیون می‌شوند و کمیسیون‌ها در همان بخش پذیرش توسط کارمند مربوطه این کار در محیط Word تایپ می‌شود و بقیه کارها در دبیرخانه دنبال می‌شود.

یکی دیگر از بخش‌های این اداره که با کامپیوتر ارتباط دارند، قسمت حسابداری اداره می‌باشد. اگرچه حجم عظیمی‌از کار این قسمت هم به صورت دستی انجام می‌شود، اما وارد کردن ارقام و حساب‌های مالی و نگهداری اطلاعات پولی شرکت در محیط Access صورت می‌گیرد.

بخش دیگر قسمت آمار و اطلاعات اداره می‌باشد که وظیفه نگهداری کلیه آمار و اطلاعات در مورد تاریخچه اداره برق، اطلاعات آماری سال‌های مختلف و نمودارهای آماری می‌باشد که با محیط Access کار می‌کنند.
استعلام:

وقتی متقاضی درخواست انشعاب برق را می دهد مراحل کاری ابتدا از پذیرش با درخواست متقاضی و تشکیل پرونده شروع می شود و در نهایت با بازدید از محل و تایید برای فروش برق ادامه می یابد تا در مراحل آخر جلسه ای در اداره در یکشنبه و سه شنبه هر هفته تشکیل می شود این جلسات در اتاق رئیس مالی و اداری برگزار می گردد بدین ترتیب اداره وسایل و ابزار مورد نیاز را در اختیار قرار می دهد و متقاضی پیمانکار مورد نظر خود را انتخاب می کند و بدین ترتیب کار وصل برق از طریق پیمانکار شروع می شود.

پس در استعلام اداره فقط وظیفه بازید از محل و تشخیص وسایل مورد نیاز و در اختیار قرار دادن آنها به پیمانکار را به عهده دارد.

برگه های استعلام پس از تایید و امضا رئیس مالی و اداری و مدیر اداره به دبیرخانه فرستاده می شوند استعلام ها توسط تایپیست تایپ می شوند قبلاٌ ذکر شد که استعلام ها از جمله نامه هایی هستند که فرم آماده دارند و همچنین بدون رونوشت هستند. برای هر استعلام سه برگ بدون رونوشت تایپ می شود و به خود استعلام ها سنجاق می شوند سپس دوباره استعلام با برگه های تایپ شده به نزد رئیس مالی و اداری برده می شوند او استعلام های تایپ شده را به دقت مطالعه و بررسی می کند و در صورت عدم وجود مشکل برگه های رویی را امضا می کند و دوباره استعلام ها به دبیرخانه برگردانده می شوند اینبار مسئول ثبت استعلام ها را ثبت می کند و مرحله بعد تفکیک استعلام هاست.

ثبت استعلام ها: ثبت استعلام ها شکل خاص و یکسانی دارد در قسمت عنوان نام شرکتی که پیمانکار خود را مسئول اجرای طرح کرده است و در قسمت شرح می نویسیم پیمانکاری آقای/خانم ........ که در جای خالی نام پیمانکار نوشته می شود. پس از ثبت هر استعلام برگه های تایپی دوم و سوم را که فاقد امضا هستند مهر رئیس مالی و اداری (که این مهر در دبیرخانه موجود است) می زنیم در هر سه برگ باید شماره دفتر را بنویسیم.

تفکیک استعلام ها شکل خاص و یکسانی دارد در قسمت عنوان نام شرکتی که پیمانکار خود را مسئول اجرای طرح کرده است و در قسمت شرح می نویسیم پیمانکاری آقای / خانم........ که در جای خالی نام پیمانکار نوشته می شود. پس از ثبت هر استعلام برگه های تایپی دوم و سوم را که فاقد امضا هستند مهر رئیس مالی و اداری (که این مهر در دبیرخانه موجود است) می زنیم در هر سه برگ باید شماره دفتر را بنویسیم.

تفکیک استعلام‌ها: برای تفکیک برگه رویی هر استعلام که اصل امضای رئیس مالی و اداری را داراست برای تایپ کنار گذاشته و برگه دوم را به اصل استعلام ضمیمه کرده و برگه سوم را برای ناظر کنار می گذاریم. اصل استعلام که همراه برگه دوم تایپ شده می باشد در دبیرخانه بایگانی می شود برگه‌های سوم برای ناظر فرستاده می شوند و برگه های اول باید توسط تایپیست در دفتری به نام دفتر ارسال مراسلات ثبت شده و این برگه ها به همراه دفتر به پذیرش برده می شوند پذیرش برگه ها را تحویل گرفته و مسئول مربوطه پای دفتر را امضا می کند بدین وسیله از رد وبدل کردن استعلام ها مدرکی تهیه می شود مبنی بر اینکه تمام کارها روال خود را طی کرده و استعلام ها به پذیرش برده شده‌اند.
کمیسیون:

گفتیم متقاضی درخواست خرید انشعاب برق را از پذیرش با دادن تقاضا و تشکیل پرونده شروع می کند پس از بازدید و تایید طرح باید پرونده های متقاضیان کمیسیون شود جلسات کمیسیون در اتاق مدیر بین مدیر و سایر مدیران اداره تشکیل می شود این جلسات در خصوص نحوه همکاری در اجرای طرح مورد نظر جهت تامیین برق می باشد پس از اینکه پرونده ها کمیسیون شدند به پذیرش برده می شوند کمیسیون ها درپذیرش تایپ می شوند و به دبیرخانه برای ثبت فرستاده می شوند دبیرخانه کمیسیون ها را ثبت و تفکیک کرده و دوباره به پذیرش می فرستد.

کمیسیون در واقع در مورد نحوه تامین برق متقاضی توسط اداره می باشد یعنی آن دسته از کارهایی که جهت اجرای طرح تامین برق اداره تقبل می کند که در مراحل بعدی متقاضی لیست پیمانکاران مجاز شرکت را از اداره طرح و نوسازی دریافت کرده و پس از مدت تعیین شده به امور تحویل می دهد در کمیسیون ها متقاضی تعهداتی را باید بدهد تا مراحل بعدی (استعلام ها) دنبال شوند این تعهدات در ذیل آمده است:

1) متقاضی پاکت های استعلام را از اداره طرح و نوسازی دریافت و به پیمانکاران مجاز (مطابق لیست پیمانکاران مجاز شرکت) ارائه و پس ازمدت تعیین شده به امور تحویل می دهد.

2) در صورتیکه متقاضی مایل به ارجاع کار به پیمانکار مجاز خاصی باشد می بایستی مطابق لیست لوازم مورد تایید شرکت از اقلام با درجه 1 و 2 جهت اجرای طرح استفاده نماید.

3) متقاضی پس از تعیین برنده استعلام نسبت به اجرای طرح مطابق طرح تصویبی و نظریه کمیسیون با نظارت ناظر امور از طریق پیمانکار برنده اقدام می نماید.

4) متقاضی برابر طرح تصویبی و پس از تایید ناظر و بهره برداری امور نسبت به تحویل موقت و سپس تحویل دائم و بلاعوض تاسیسات منصوبه و شبکه احداث شده اقدام م نماید.

5) متقاضی پس از تحویل بلاعوض تاسیسات نسبت به پرداخت هزینه های انشعاب و لوازم اندازه گیری اقدام خواهد نمود.

6) متقاضی محل نصب لوازم اندازه گیری مناسب با شرایط جهت دسترسی تعمیر و کنترل ماموران مجاز برق مطابق طرح تامین می نماید.

7) رفع هر گونه موانع احتمالی و کسب مجوزهای لازم جهت رعایت حریم به عهده متقاضی است.

اعتبار این نظریه از تاریخ صدور تا دو ماه می باشد.

8) شرکت برق منطقه ای مازندران در قبال تامین برق متقاضی در فصول و ساعات اوج مصرف شبکه سراسری تعهدی ندارد و در ساعاتی که شبکه سراسری با کمبود تولید مواجه است متقاضی متعهد به کاهش و یا قطع مصرف خود می باشد.

ثبت کمیسیون ها: کمیسیون ها برای ثبت قالب یکسانی دارند بدین ترتیب که در قسمت عنوان نام متقاضی و در قسمت شرح می نویسیم: شرایط و نحوه تامین برق

بعد کمیسیون ها را در دفتر ارسال مراسلات ثبت کرده و به پذیرش می فرستند. (تنها کمیسیون ها توسط اداره تایپ نمی شوند)
دفتر راهنما:

دفتری است بر اساس نام و شماره پرونده. که برای رسیدگی به ارباب رجوع جهت سریعتر یافتن پروند ها استفاده می شود این دفتر بر اساس حروف الفبا مرتب شده است صفحات این دفتر به شکل زیر است:

نام


شماره


نام


شماره

یکی از کارهای دیگری که در این اداره انجام می شود دادن تشویقی به فرزندان یا همسران دانش آموز یا دانشجوی ممتاز کارمندان می باشد که برای این کار فرمهایی برای هر مقطع تحصیلی خاص آماده شده که این فرمها به کارمندان داده می شود این فرمها باید از طریق مدیر مدرسه یا رئیس دانشگاه به تایید برسد و به همراه کارنامه تحویل دبیرخانه داده شود پس از مراحل خاصی تشویقی با توجه به معدل به شخص مورد نظر داده می شود این روال کاری هم از طریق دبیرخانه انجام می شود.

تایپ برنامه هفتگی مدیر: این کار هر هفته در روزهای شنبه یا یکشنبه انجام می شود که پس از تایپ به تعداد زیاد پرینت گرفته می شود و برای هر یک از مسئولین اداره برده می شود.

گزارش کارآموزی کارخانه نوشابه‌ سازی زمزم گرگان در 34 صفحه ورد قابل ویرایش

مقدمه:

آشامیدنی‌ها به طور کلی مواد غذایی هستند که برطرف کننده نیازهای غذایی نیستند، بلکه از آنها برای رفع عطش و مقداری هم محرک هستند، مثل چای و قهوه در یک دسته‌بندی کلی نوشابه‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. آشامیدنی‌های غیرگازدار محرک
2. نوشابه‌های غیرالکلی
3. نوشابه‌های الکلی

دسته اول شامل: قهوه، چای، آشامیدنی‌های کاکائویی و شکلاتی

دسته دوم: آب‌های معدنی و چشمه، آب میوه، شربت و لیمونادها

دسته سوم: آب جو و شراب

آشامیدنی‌ها از اهمیت زیادی در صنعت برخوردار هستند، چون حاوی بسیاری از مواد مغذی مثل ویتامین‌ها هستند که تابع قوانین مربوط به مواد غذایی هستند و از سوی دیگر این فرآیندها در حجم زیادی به مصرف می‌رسند. یک نوشتابه سبک عمدتاً شامل آب، شکر، ترکیبات طعم دهنده یا آب میوه و سایرا فزودنی‌هاست. طعم و مزه محصول نهایی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در تولید اینگونه نوشابه‌هاسا که توسط تعادل بین اسیدیته، شیرینی، شفافیت، وجود طعم دهنده، عطر کوورت Tarbidity‌ و تازگی محصول مشخص می‌شود.





کیفیت محصول نهایی به عوامل زیر بستگی دارد:

1. آب مصرفی: که حضو املاح در طعم نوشابه اثر می‌گذارد. به همین دلیل آب مورد نیاز در صنعت نوشابه‌سازی می‌بایست تصفیه شده و املاح مضر و غیرضروری آن حذف شود.
2. کیفیت قند: یک نوشابه معمولی شامل 11-9درصد قند است که به صورت ساکاروز و قند اینورست Inversugar، گلوکز، فروکتوزات به نوشابه‌های رژیمی قند مصنوعی می‌زنند.
3. افزودن اسیدهای خوراکی: ‌اسید سیتریک و تارتاریک، اسانس‌ها و عطرها.
4. مقدار CO2: اکثر لیمونات‌ها حاوی 8-4 گرم CO2 در لیتر هستند. وجود CO2 در محصول نهایی باعث تازگی نوشابه می‌شود و به علت خاصیت Buctriocide باعث افزایش مدت زمان نگهداری نوشابه می‌شود.
5. استفاده از سایر افزودنی‌ها: مثل افزودن عوامل ایجاد کوورت.


تاریخچه و معرفی شرکت:

شرکت زمزم گرگان در سال 1352 با سرمایه بخش خصوصی در داخل شهر گرگان تاسیس شد. در ابتدا محصولاتش را با نام پپسی به بازار عرضه کرد. با شروع انقلاب، مدیریت مجموعه تغییر یافته و در حال حاضر وابسته به بنیاد جانبازان می‌باشد.

قرار گرفتن شرکت در داخل شهر گرگان و عدم وجود سیستم تصفیه فاضلاب مناسب، باعث شد که سازمان حفاظت از محیط زیست پساب خروجی شرکت را به عنوان یکی از آلوده ‌کننده‌های آب دریای خزر به حساب آورد تا اینکه در سال 1377 مطالعات مقدماتی برای انتقال کارخانه از داخل شهر به مکان فعلی، یعنی در کیلومتر 8 جاده گرگان ـ گنبد، ابتدای روستای اصفهانکلاته آغاز گردید و به تدریج با انتقال دستگاه‌ها از سال 1378 به بعد و نهایتاً در اردیبهشت 1379، عملیات انتقال به اتمام رسید و کارخانه در مکان ذکر شده شروع بکار نمود.

محصولات این شرکت عبارتند از:

انواع نوشابه‌های گازدارد با طعم پرتقالی، کولا، لمون لایم، آب آشامیدنی، انواع نوشابه‌های رژیمی (با طعم پرتقالی و کولا)، دوغ گازدار و بدون گاز.

موفقیت‌های کسب شده در زمینه نشان‌های استاندارد:

این شرکت تا کنون دارای 5 نشان استاندارد ملی برای محصولات تولیدی خود می‌باشد.

در زمینه کسب استانداردهای بین‌المللی، این شرکت در سال 1380، ‌استاندارد بین‌المللی HACCP را از شرکت توف رانیلند آلمان کسب نمود. این استاندارد مربوط به بهداشت و ایمنی مواد غذایی بوده و تاکید ‌آن بر ایجاد شرایط مناسب تولید مواد غذایی (GMP) می‌باشد.

این شرکت همچنین در سال 1381 موفق گردید استاندارد مدیریت زیست‌محیطی (ISO-14001) را از شرکت URS انگلستان اخذ نماید. گام اول جهت برقراری سیستم ISO-14001 ایجاد یک سیستم تصفیه فاضلاب مناسب بوده است که اختصاراً UASB نامیده می‌شود که در آن تصفیه پساب خروجی کارخانه به کمک لجن فعال و باکتری‌های بی‌هوازی و هوازی انجام می‌گیرد.

در زمینه مدیریت کیفیت نیز در سال 1382 با استقرار سیستم مدیریت کیفیت در این شرکت گواهینامه ISO9001-2000 توسط شرکت URS انگلستان اخذ گردیده است.

شرح فعالیت‌های شرکت:

محصولات این شرکت در 3 استان گلستان، مازندران و سمنان توزیع می‌گردد. همچنین دارای صادرات محدودی به کشورهای همجوار می‌باشد.

پرسنل شرکت در 6 ماهه اول سال که بیشترین میزان تولید محصولات را دربر می‌گیرد، در 2 شیفت کاری معادل با 350 تا 400 نفر می‌باشد و معمولاً در 6 ماهه دوم سال تولید در یک شیفت کاری و با وجود 180 نفر پرسنل صورت می‌گیرد.

مساحت زمین کارخانه حدود 4 هکتار می‌باشد و دارای بخش‌های مختلفی از جمله سالن تولید، ساختمان اداری، رستوران، انبار محصول، فاز 1.2، تصفیه‌خانه فاضلاب، تاسیسات و .... می‌باشد. در حال حاضر شرکت علاوه بر تولید محصولات مختلف در ظروف 284 سی‌سی و همچنین ظروف PET (یک بار مصرف) با سایزهای 300.500 سی‌سی، توزیع کننده محصولات شرکت بهنوش از جمله ماءالشعیر و دلستر نیز می‌باشد.

در خصوص نحوه نظارت بر فعالیت‌های تولیدی این مجموعه از سوی مراجع قانونی ذیربط معمولاً هر ماه یکبار نمونه‌برداری توسط ادارات نظارت بر مواد غذایی دانشگاه علوم پزشکی گرگان و نیز اداره کل استاندارد گلستان به صورت جداگانه انجام می‌گیرد. ضمناً بازرسان اداره کل محیط زیست نیز از پساب خروجی کارخانه جهت کنترل مقادیر DO, COD, BOD به صورت ادواری نمونه‌برداری انجام می‌دهند.
آب:

آبی که از چاه استخراج می‌شود، دارای سختی بالایی است که با این درجه سختی برای صنعت نوشابه‌سازی مناسب نمی‌باشد، بنابراین باید یک سری عملیات تصفیه آب بر روی آن انجام شود تا از لحاظ صنعتی بتوان از آن استفاده کرد.

ابتدا آب از چاه توسط یک پمپ تایمردار از اعماق زمین پمپ شده و در دو مخزن بتونی با ظرفیت 600مترمکعب ذخیره می‌شود و در این مخازن پیوسته مقداری کلر جهت ضدعفونی کردن آب به آن اضافه می‌شود. ضمن عمل ذخیره‌سازی آب مقداری از املاح آب و رسوبات آن ته‌نشین شده که این امر خود موجب کاهش مقداری از سختی آب می‌شود.

(طی آزمایشی که انجام شد ، سختی آب خامی که در این مخزن ذخیره می‌شود، حدود 284ppm بود که برای نوشابه‌سازی مفید نیست). سپس توسط پمپی که به صورت دائم فعال است، آب از این منابع بتونی پمپ شده و به سه قسمت می‌رود:



1. گچ‌ گیرها
2. محوطه ـ خط تولید (دستشویی، حمام و ...)
3. تصفیه‌خانه آب

که در تصفیه‌خانه آب عملیات تصفیه فیزیکی و شیمیایی بر روی آب انجام می‌شود تا بتوان از آن در امر نوشابه‌سازی استفاده نمود.


تصفیه‌خانه آب:

در اینجا آبی که از مخازن بتونی استخراج شده، ابتدا وارد تانک واکنش شیمیایی می‌شود. در این تانک آهک هیدراته، سولفات آهن و پرکلرین که به طور جداگانه تهیه شده‌اند، به آب اضافه می‌شوند. تانک واکنش شیمیایی دوجداره است که آب در حد فاصل دو جداره آن قرار می‌گیرد. آهک هیدراته، سولفات آهن و پرکلرین توسط مخزنی که در بالای تانک وجود دارد، به صورت همگن به آب اضافه می‌شود تا واکنش شیمیایی در تمام نقاط تانک به صورت یکنواخت انجام شود. پرکلرین به عنوان ماده ضدعفونی کننده به آب اضافه می‌شود و به آهک کمک می‌کند تا عمل انعقاد بهتر صورت گیرد (جهت حذف بی‌کربنات‌ها).

آهک هیدراته نیز با املاح واکنش می‌دهد. آهک محیط را قلیایی می‌کند و کمک می‌کند به حذف بی‌کربنات‌ها و محصول کربنات است که می‌تواند Ca, Mg بیشتری را رسوب دهد.

واکنش آهک هیدراته بدین صورت است:

1. Ca(OH)2 ? Ca2+ + 2OH-
2. 2HCo-3 + 2OH- ? 2Co2-3 + 2H2O
3. Ca2+ + Co2-3 ? CaCO3

Ca(OH)2 + 2HCo-3 ? CaCo3$ + Co2-3 + 2H2O

و به این ترتیب بخش عمده‌ای از سختی کربناتی Carbonate hardness که مربوط به املاح کربنات و بی‌کربنات کلسیم و منیزیم است، حذف می‌گردد. توسط آهک هیدراته حذف و کاهش فلزات سنگین و ترکیبات دیگر فلزی و ترکیبات آلی انجام می‌گیرد. همچنین کاهش موثری در باکتری‌ها و ویروس‌ها و جلبگ‌ها ماده دیگری که به تانک واکنش شیمیایی افزوده می‌شود، سولفات آهن است (سولفات فرو با نام تجاری زاج سبز) که جزو مواد منعقد کننده یا کواگولانت می‌باشد که به پدیده ته‌نشینی یا کواگولاسیون کمک می‌کند. سولفات آهن همراه با آهک مصرف می‌شود و توسط آهک هیدراته طی واکنش‌های زیر ایجاد هیدروکسید آهن می‌نماید که رشته‌های زنجیری ایجاد کرده و کلوئیدها به آن می‌چسبند و لخته‌های بزرگ ایجاد می‌نماید و تولید رسوب می‌کنند و به این ترتیب در امر تصفیه آب توسط واکنش‌های شیمیایی زیر موثر واقع می‌شود. سولفات آهن همچنین به عنوان یک جاذب که تولید یون می‌کند، می‌تواند عمل کند.

1. FeSo4 + Ca(HCo3)2 ? Fe(HCo3)2 + CaSo4

2. Fe(Heo3)2 + 2Ca(OH)2 ? Fe(OH)2$ + 2CaCo3

3. FeSo4 + Ca(OH)2 ? Fe(OH)2$ + CaSo4

4. 4Fe(OH)2 + 2H2O + O2 ? 4Fe(OH)3$

لخته‌های بزرگی که توسط سولفات آهن ایجاد می‌شوند، نهایتاً در کف تانک واکنش شیمیایی رسوب کرده و طی عمل برگشتی بعد از مدتی که از فعالیت تانک گذشت، این رسوبات از تانک خارج شده تا تانک همچنان بتواند به فعالیت خود با راندمان بالا ادامه دهد. ظرفیت تانک واکنش شیمیایی 25000 لیتر دبی ورودی آن 500 لیتر و دبی خروجی 300 لیتر در دقیقه می‌باشد. بر روی تانک 3 شیر نصب شده است که شیر اول تصفیه شده و شیر دوم آب نیمه تصفیه و شیر سوم آب تصفیه شده آهک داراست.

شیرها برای این منظور نصب شده است که مقدار سولفات آهن و آب آهک و پرکلرین تانک را بسنجند تا همواره غلظت آنها مشخص باشد.
آزمایشات شیمیایی:

1. آزمایش شکر وارد شده به کارخانه:

هنگامی که شکر تازه وارد کارخانه شود، یک سری آزمایش بر روی آن انجام می‌دهند که مشخص شود آیا شکر قابل مصرف است یا نه؟

آزمایش بدین صورت است که ابتدا حدود 104گرم شکر را وزن کرده، سپس درون بشری می‌‌ریزند و آن را به حجم 100سی‌سی می‌رسانند و بعد آن را روی هم‌زن مکانیکی قرار می‌دهند تا آب مقطر و شکر به طور کامل با هم مخلوط شوند. سپس آن را درون استوانه مدرج 250 سی‌سی می‌ریزند و توسط هیدرومتر بریکس، شکر را می‌گیرند. بعد بریکس آن را با استاندارد شکر مقایسه می‌کنند و می‌سنجند که آیا شکر قابل استفاده است یا خیر؟

و باید تقریباً در دمای (oc)20 در حدود 10 بریکس داشته باشد، در غیر این صورت شکر آلوده است و از کیفیت پایینی برخوردار می‌باشد و نیز قابل مصرف است.

2. آزمایش تعیین pH نوشابه:

برای گرفتن pH نوشابه‌ها،‌ دستگاهی به نام pH متر در آزمایشگاه وجود دارد که یک نوع الکترودی دارد بسیار حساس و توسط pH~4, pH~7 کالیبره شده است و الکترود آن را درون آب مقطر نگه می‌دارند. سپس هرگاه خواستند که pH نوشابه را بگیرند، درون یک بشر کوچک مقدار کمی نوشابه بدون گاز (که گاز آن را خالی کرده‌اند) می‌ریزند و نوک pHمتر را درون نوشابه قرار می‌دهند و دستگاه pH متر بر حسب درجه حرارت و دمای نوشابه یک pH مشخص را نشان می‌دهد که برای نوع کولا به دلیل وجود اسید فسفریک pH پایین دارد که pH آن در حدود 2/0±5/2 و نوشابه‌های نوع پرتقالیpH در حدود 2/0±3 می‌باشد، زیرا اسید فسفریک اسید قوی‌ترین نسبت به اسیدسیتریک موجود در نوشابه‌های پرتقالی است و pH نوشابه‌های لمون لایم نیز در حدو 2/0±3 است.





3. آزمایش تعیین بریکس نوشابه:

در کارخانه نوشابه، رمز اصلی یک نوشابه خوب، در بریکس آن می‌باشد. بنابراین بریکس نوشابه را هر نیم ساعت یک بار می‌گیرند تا با مواد جامد محلول در نوشابه غلظت و دیگر عوامل موثر در طعم نوشابه مطلع شوند که اگر بریکس نوشابه کم یا زیا بود، با شیر، میزان حجم ورودی آب به فلومیکس بریکس نوشابه را تغییر دهند. برای گرفتن بریکس، اولین کاری که می‌کنند، این است که 2 بطر نوشابه را از خط تولید برداشته و گاز آن را خالی می‌کنند تا نوشابه کاملاً بدون گاز شود، سپس آن را درون استوانه 250 سی‌سی می‌ریزند و هیدرومتر یا بریکس‌سنج را درون آن معلق معلق می‌کنند و می‌گذارند تا بر روی سطح معینی از نوشابه بایستد. آن وقت عددی را که هیدرومتر به ما نشان می‌دهد (عدد مربوط به سطح نوشابه در استوانه) را می‌خوانیم و بعد آن را از درون استوانه خارج می‌کنیم و دمای آن را می‌خوانیم و با توجه به دما بریکس‌سنج و از روی جدول مربوط به تصحیحات دمایی اصلاحات لازم را انجام داده و به این ترتیب بریکس واقعی نوشابه را بدست می‌آوریم. بریکس نوشابه‌های نوع پرتقالی در حدود حداقل 11 و بریکس نوشابه‌های نوع کولا حداقل 10 می‌باشد. اگر بریکس بیشتر یا کمتر از این مقدار باشد، با تنظیم فلومیکس بریکس نوشابه را تنظیم می‌کنند.

4. آزمایش اسیدیته نوشابه:

برای انجام تمام آزمایشات نوشابه باید گاز نوشابه از آن خارج شود. بعد از خارج شدن گاز، 25 سی‌سی نوشابه را برمی‌داریم و 250 سی‌سی آب مقطر نیز جدا می‌کنیم. سپس آب مقطر را بر روی شعله گاز می‌گذاریم تا بجوشد. بعد از یک یا دو قل خوردن (حدود 30 ثانیه)، 25 سی‌سی نوشابه را درون آن می‌ریزیم و می‌گذاریم تا یک جوش دیگر بخورد. سپس شعله را خاموش کرده و می‌گذاریم تا خنک شود و در آخر به محلول چند قطره فنل فتالئین اضافه کرده و با سود 1/0 تیتر می‌کنیم تا به رنگ پوست پیازی تغییر رنگ دهد. در این هنگام مقدار سود مصرفی را در فرمول قرار می‌دهیم و اسیدیته نوشابه را بدست می‌آوریم:

= اسیدیته بر حسب اسیدسیتریک

5. آزمایش اسیدیته مربوط به ماست یا دوغ:

10 گرم از ماست یا دوغ را می‌گیریم و به همان مقدار آب اضافه می‌کنیم. چند قطره فنل فتالین اضافه کرده و با سود 1/0 تیتر می‌کنیم (تغییر رنگ سفید به ارغوانی). عدد بدست آمده را در فرمول قرار می‌دهیم:

= اسیدیته بر حسب اسیدلاکتیک

6. اندازه‌گیری چربی مربوط به دوغ به روش ژربر:

ابتدا 10 سی‌سی از اسید سولفوریک را به نسبت 9% رقیق کرده و داخل بوتریمتر می‌ریزیم. سپس با پیپت مخصوص مخصوص شیر، 11 میلی‌لیتری از نمونه که گاز آن خارج شده است را در داخل بوتیریمتر به آرامی اضافه می‌کنیم. سپس 1 میلی‌لیتر از الکل آسیلیک اضافه کرده و درب آن را با آچار مخصوص بسته و کاملاً هم می‌زنیم. لازم به ذکر است قبل از ریختن کلیه مواد، نباید عمل اختلاط صورت گیرد. سپس بوتریمترها را به حالت بالانس به مدت 5 دقیقه در دور 1100 سانتریفوژ می‌کنیم. بعد از این مدت نتیجه را قرائت می‌کنیم. محدوده قابل قبول میزان چربی ماست جهت دوغ، نباید از 25/1 درصد بیشتر باشد.





7. آزمایش دانسیته ماست:

ابتدا یک بالن ژوژه 1000 سی‌سی را که کاملاً تمیز و خشک است، برداشته و وزن آن را با ترازو صفر می‌کنیم. سپس تا خط نشانه در آن ماست ریخته و جرم آن را با ترازو اندازه می‌گیریم و با توجه به فرمول زیر، دانسیته ماست را گزارش می‌کنیم:

که دانسیته ماست باید حدود 0025/0 گزارش شود.

8. آزمایش قند کل:

نوشابه‌ای که گاز از آن خارج شده را برای انجام آزمایش احتیاج داریم. 25 سی‌سی از نوشابه را برمی‌داشته، درون ارلنی می‌ریزیم. سپس مقداری کربن اکتیو و استات سرب درون آن می‌ریزیم. با هم مخلوط کرده و بعد آن را صاف کرده و از کاغذ صافی عبور می‌دهیم. بعد از صاف شدن دوباره مقداری اگزالات پتاسیم اضافه می‌کنیم و رنگ آن شیری می‌شود. سپس دوباره محلول را صاف می‌کنیم. بعد از صاف کردن مقداری دیگر اگزالات پتاسیم اضافه می‌کنیم و خواهیم دید که تغییر رنگ نمی‌دهد. ولی اگر تغییر رنگ دهد، آزمایش ما اشتباه می‌باشد، بعد به حجم 1000 سی‌سی می‌رسانیم. سپس 25 نمونه از آن را برداشته و 10 سی‌سی HCl (1:3) به آن اضافه می‌کنیم و به حجم 1000 سی‌سی می‌رسانیم و در بن‌ماری 70 درجه به مدت 5 دقیقه بماند. سپس بعد از سرد شدن با فنل فتالین و سود نرمال تیتر می‌کنیم. بعد این ماده ت تیتر شده را که رنگ ارغوانی دارد را درون بورت می‌رسانیم. سپس 5 سی‌سی فهلینگ A‌ و 5 سی‌سی فهلینگ B و چند قطره متیلن بلو را درون ارلنی می‌ریزیم و در مجاورت شعله و حرارت آن را تیتر می‌کنیم و بعد از تیتر کردن خواهیم دید که یک رسوب قرمز آجری در محلول ایجاد شده است و عدد تیتر شده را در فرمول قرار می‌دهیم و قند کل آن را بدست می‌آوریم. فرمول آن به این صورت است:

= قند کل

9. آزمایش عصاره خشک:

ابتدا بوته‌چینی را کاملا‌ً شسته و تمیز می‌کنیم. بعد در آون 100 درجه سانتیگراد به مدت 5 دقیقه قرار می‌دهیم تا کاملاً خشک شود. سپس درون دیسکاتور قرار می‌د‌هیم تا اگر احیاناً رطوبتی دارد، گرفته شود. بعد آنرا توسط ترازوی آنالیک وزن می‌کنیم و وزن آن را یادداشت می‌کنیم. سپس 10 سی‌سی نمونه بدون گاز را درون آن می‌ریزیم و به مدت 4 ساعت درون آون 100 درجه قرار می‌دهیم تا مواد آلی آن از محیط خارج شود (مواد آلی منظور گاز CO2‌ و H2O) و بعد از 4 ساعت بوته را از آون درمی‌آوریم و داخل دیسکاتور قرار می‌دهیم تا سرد شود و مجدداً بوته را وزن می‌کنیم و وزن آن را از وزن بوته خالی کم می‌کنیم تا وزن عصاره خشک بدست آید و عدد بدست آمده را در 10 ضرب می‌کنیم و این عدد برابر با عصاره خشک است.

عصاره خشک = 10 × (وزن بوته خالی – وزن نمونه با عصاره).

10. آزمایش خاکستر:

بوته‌ای که داخل آن عصاره خشک است را به مدت 4 ساعت داخل کوره الکتریکی با دمای (oc)500 قرار می‌دهیم. بعد از 4 ساعت آنرا درون دیسکاتور قرار می‌دهیم و بعد بوته را وزن می‌کنیم و وزن حاصله را از بوته خالی کم می‌کنیم و عدد بدست آمده نشان دهنده خاکستر است.

خاکستر = (وزن بوته خالی – وزن بوته با نمونه)





11. تعیین چگالی:

برای تعیین چگالی یک نوشابه، ابتدا گاز نوشابه را کاملاً خالی کرده، بعد آن را درون استوانه 250 سی‌سی می‌ریزیم و چگالی‌سنج را درون آن به حالت شناور معلق می‌کنیم. وقتی که چگالی‌سنج بر روی سطح نوشابه ثابت ماند، عددی را که نشان می‌دهد، می‌خوانیم و آن نشاندهنده چگالی است. چگالی نوشابه‌های نوع کالا در حدود 005/0±035/1 و چگالی نوشابه‌های نوع پرتقالی 005/0±045/1 است.

12. تعیین میزان گاز CO2:

برای اندازه‌گیری گاز فوق، دستگاه فشارسنج وجود دارد که نوشابه را بر روی آن می‌گذاریم. سپس با فشار دستی اطراف آن در نوشابه را سوراخ می‌کنیم و نوشابه را تکان می‌دهیم تا گاز آن به طور کامل خارج شود. البته خارج از مایع نوشابه، نه خارج از بطری نوشابه. سپس درجه‌ای که فشارسنج نشان می‌دهد را می‌خوانیم که نشان دهنده گاز حل شده درون نوشابه است. بعد از روی جدول مربوط و با توجه به دما و فشار که دما باید بر حسب فارنهایت باشد و از طریق درون‌یابی عدد مربوطه را بدست آورده، گزارش می‌کنیم. هرچه قدر که نوشابه‌ای بیشتر در کربوکولر بماند، گاز فوری آن بیشتر خواهد شد.