اُراکل (oracle)

مقدمه

اُراکل (Or – a – cle): 1- شخصی (همچون یکی از کشیش‌های یونان باستان) که یکی از خدایان از طریق وی سخن می‌گفته است. 2- عبارت یا پاسخ مقتدرانه یا معقول. 3- شکل در هم ریخته Carole.

تعریف مذکور بیانگر همه چیز است، این طور نیست؟ صحبت از اُراکل i8 است. این همان بانک اطلاعاتی است که تمام بانک‌های اطلاعاتی دیگر را مغلوب می‌کند. اُراکل یعنی عصاره تمام محصولات، بارزترین مدرک، بهترین بهترین‌ها، چیزی که تمام حکمتها و پاسخها از آن جریان می‌یابد. و اگر کشیش یونانی خود را برای مشاوره داشتید، در آن صورت هیچ مشکلی برای پیدا کردن چگونگی استفاده از این مورد مشکل‌ساز نداشتید.

اُراکل i8 نه تنها یکی از بهترین نرم‌افزارهای بانک اطلاعاتی رابطه‌ای است، بلکه یکی از پیچیده‌ترین آنها نیز می‌باشد. اُراکل i8 کارهای بسیار جالبی انجام می‌دهد، اما کارهای آسان‌ نیز گاهی اوقات مشکل‌ساز هستند.

شاید اُراکل i8 را از طریق اینترنت خریده باشید. شاید از اُراکل i8 در کارهایتان استفاده می‌کنید. صرفنظر از اینکه چه عاملی باعث روی آوردن‌تان به اُراکل i8 شده است، می‌خواهم یک مطلب را در همین مرحله به طور واضح مطرح کنم. موتور بانک اطلاعاتی در اختیار دارید که حقیقتا پیچیده است و قابلیتهای بسیار زیادی دارد، اما اُراکل i8‌ فاقد زیباییهایی است که خریداران نرم‌افزار در عصر تکنولوژی “Plug and Play" خواهانند.

اُراکل i8 به تنهایی همچون اکسس میکروسافت یا پارادکس نیست، یعنی برنامه‌هایی که همه چیز را آماده و سهل‌الاستفاده به طور یکجا دارند. اُراکل i8 از نظر شمای ظاهری بسیار ساده است و ویژگیهای بسیار کمی برای گزارش‌گیری و آماده‌سازی فرم‌ها دارد.

کشف اُراکل i8: برنامه‌ای که همه چیز را یکجا دارد

در دهه 70 میلادی شخصی به نام لری الیسون[1] نرم‌افزار بسیار بزرگی نوشت. برنامه اُراکل در یک کامپیوتر بزرگ[2] اجرا می‌شد و اندازه آن به قدری بزرگ بود که تنها کامپیوترهای بسیار بزرگ، فضا برای آن داشتند.

روزی یکی از دوستان وی این برنامه را دید و از وی خواست که یک نسخه از آن را در اختیار او بگذارد، و لیکن به وی اطلاع داد که کامپیوترش قادر به اجرای آن برنامه بزرگ نیست. بنابراین به وی پیشنهاد نمود که چنانچه حجم برنامه‌اش را کاهش دهد، وجه قابل توجه‌ای به او پرداخت خواهد نمود.

لری الیسون پیشنهاد او را پذیرفت و در کمتر از یک سال نسخه کم‌حجم‌تری از برنامه را برای کامپیوتر کوچک وی آماده نمود. وقتی نسخه جدید برنامه به آن شخص تحویل داده شد، وی آن را «اعجاب‌انگیز» خواند.

انجام این کار لری را بر این فکر واداشت که مالکین کامپیوترهای کوچک دیگر نیز ممکن است برنامه اُراکل را بخواهند. بنابراین وی گروهی از بهترین مهندسین سرتاسر جهان را در کالیفرنیا گردهم آورد تا اُراکل را برای انواع کامپیوترها تولید کنند.

نسخه امروزی موتور اُراکل همان چیزی است که وی رویایش را در سر می‌پروراند. استفاده از اُراکل i8 یعنی به کارگیری یک بانک اطلاعاتی بسیار قدرتمند.

هسته مرکزی اُراکل i8

شکل 11 موتور بانک اطلاعاتی اُراکل i8 و برنامه‌های خدماتی[3] مرکزی آن را نشان می‌دهد. این برنامه‌های خدماتی صرفنظر از سیستم عامل یا سخت‌افزاری که به کار می‌برید، تجهیزات استاندارد همراه اُراکل i8 هستند. این برنامه‌های خدماتی و خود بانک اطلاعاتی در تمام محیط‌ها به یک شکل عمل می کنند. تنها تفاوت موجود به امکانات درونی سیستم‌هایی که به کار می‌برید مربوط است و اُراکل i8 از ویژگیهای منحصر به فرد هر کامپیوتر برای ذخیره‌سازی، خواندن، نوشتن و غیره بهره‌مند می شود.

برنامه‌های خدماتی مرکزی عبارتند از:

WebDB – صبر کنید تا به موقع ببینید که این برنامه خدماتی قادر به انجام چه کارهایی است! با استفاده از آن می‌توانید صفحه‌های وبی پیاده‌سازی کنید که به صورت برنامه در بانک اطلاعاتی ذخیره می شوند و داده‌ها را بر حسب تقاضا به اینترنت یا یک اینترانت تحویل می‌دهند.

Enterprise Manager – استفاده از این ویژگی که در اُراکل 7 به عنوان یک برنامه خدماتی افزودنی [4] معرفی شد، در اُراکل i8 نیز ادامه دارد. این ابزار از طریق منوها و پنجره‌هایی که برای انجام بسیاری از کارهای مدیریتی بانک اطلاعاتی دارد (مثلا ایجاد جداول و تعریف کاربران جدید)، سبب صرفه‌جویی بسیار زیاد در برنامه‌نویسی می‌شود.

SQL*Plus – این ابزار امکان ایجاد و اجرای پرس‌و‌جوها، افزودن سطرهای جدید، تغییر داده‌ها و نوشتن گزارشها را فراهم می‌سازد. برای استفاده از آن باید با زبان برنامه‌نویسی SQL آشنا باشید. زبان SQL را می‌توانید در تقریبا تمام بانکهای اطلاعاتی به کار برید.

EXP و IMP - داده‌ها را می‌توانید از بانک‌های اطلاعاتی اُراکل i8‌صادر (EXP) و یا به آن وارد (IMP) کنید.

Precompilers – مجموعه‌ای از «پیش‌کامپایلرها»[5] در دسترس هستند؛ در واقع، یک مورد برای هر یک از زبانهای برنامه‌سازیی چون کوبول، Ada، C، C++، پاسکال و فرترن وجود دارد.

Assistants – ویزاردهایی در اُراکل معرفی شده‌اند که شما را در انجام کارهایی چون انتقال از اُراکل 7 به 8، انتقال یک بانک اطلاعاتی اکسس به اُراکل، و تبدیل ساختارهای بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای به شی‌ءها، گام به گام یاری می‌کنند.

راه‌اندازی اُراکل i8

می‌دانم که بسیاری از شما اُراکل i8 را در یک کامپیوتر بزرگ یا در یک شبکه به کار می‌برید. اُراکل i8 می‌بایست به عنوان بخشی از روتین راه‌اندازی اولیه کامپیوتر آماده و اجرا شود. در غیر این صورت قادر به استفاده از Enterprise Manager نخواهید شد. همان گونه که در قسمت «راه‌اندازی اُراکل i8 با استفاده از Server Manager» همین فصل شرح داده شده است، یک روش دیگر برای انجام این کار، استفاده از ابزار Server Manager در خط فرمان است.

راه‌اندازی بانک اطلاعاتی با Instance Manager

برای راه‌اندازی بانک اطلاعاتی اُراکل i8 خود به شکل ذیل عمل کنید:

1- Instance Manager را اجرا کنید.

اگر از ویندوز 95، 98 یا NT استفاده می‌کنید، گزینه‌های زیر را از منو انتخاب کنید

Start Programs Oracle HOME2 DBA Management pack Instance Manager

دقت کنید که ممکن است نام Oracle HOME2 در کامپیوترتان Oracle HOME1 باشد. نام دقیق این فرمان توسط شخصی که نرم‌افزار را بر روی کامپیوتر نصب می‌کند مشخص می‌شود.

اگر از یونیکس استفاده می‌کنید، فرمان ذیل را در مقابل خط فرمان سیستم عامل تایپ کنید:

Oemapp instance

صفحه آغازین Oracle Instance Manager را مشاهده خواهید کرد. سپس پنجره برقراری ارتباط[6] همچون شکل 2-1 ظاهر می‌شود.

2- با استفاده از نام کاربری INTERNAL ارتباط برقرار کنید.

دگمه رادیویی “Connect directly to a database" را انتخاب کنید. INTERNAL را به عنوان نام کاربری وارد و از ORACLE (یا کلمه عبور جاری) به عنوان کلمه عبور استفاده کنید. کادر Service را خالی گذاشته و یا نام گره شبکه اُراکل را تایپ کنید.

نماد تصویری [7] Database نزدیک بالای ساختار درختی است که در پنجرة سمت چپ نشان داده شده است. وقتی این نماد تصویری را به وسیله ماوس برمی‌گزینید، در وضعیت متمایز[8] قرار می‌گیرد. سپس تصویر چراغ راهنمایی در پنجرة سمت راست ظاهر می‌شود. سبز بودن چراغ آن نشانگر باز بودن و اجرای بانک اطلاعاتی است. چنانچه چراغ آن قرمز رنگ باشد، بانک اطلاعاتی بسته است و نیاز به اجرا دارد. چراغ زرد رنگ نیز نمایانگر آن است که بانک اطلاعاتی اجرا یا نصب شده و لیکن برای کار باز نشده است.

3- در صورت نیاز، بانک اطلاعاتی را اجرا کنید.

اگر چراغ راهنمایی قرمز است، بانک اطلاعاتی را اجرا کنید. برای این کار، دگمه رادیویی Database Open را در پنجرة سمت راست به وسیله ماوس برگزینید. سپس، Apply را به وسیله ماوس برگزینید. از شما سؤال خواهد شد که از کدام پارامترهای مقداردهی اولیه استفاده شود. OK را به وسیله ماوس برگزینید تا از مجموعه پارامترهای پیش‌فرض استفاده شود. سپس پیامی مبنی بر اجرای اُراکل i8 نمایش داده می شود. OK را یک مرتبه دیگر به وسیله ماوس برگزینید تا چراغ راهنمایی سبز رنگ را مشاهده کنید.

4- کادر (*) گوشه بالایی سمت راست را به وسیله ماوس برگزینید تا از Instance Manager خارج شوید. اینک می‌توانید قسمتهای مختلف بانک اطلاعاتی را بررسی کنید.

قطع اجرای اُراکل i 8

قسمتهای ذیل شیوه قطع اجرای بانک اطلاعاتی را نشان می‌دهند.

به هنگام قطع اجرای بانک اطلاعاتی خود دقت کنید، به ویژه اگر بانک اطلاعاتی را در شبکه به اشتراک گذاشته‌اید. کاربران دیگر نیز ممکن است در حال استفاده از آن باشند. اجرای اُراکل i8 را تنها پس از کسب اجازه از DBA خود قطع کنید. پس از حصول اطمینان از اینکه همه کاربران، کار خود را با بانک اطلاعاتی به پایان رسانده‌اند، اجرای آن را قطع کنید.

قطع اجرای اُراکل i8 در Desktop

اُراکل i8 راه‌حل ساده‌ای برای قطع اجرای بانک اطلاعاتی فراهم کرده است. Instance Manager می‌تواند این کار را مدیریت کند. با انجام کارهای ذیل می‌توانید اجرای اُراکل i8 را با استفاده از ابزار مذکور قطع کنید.

1- Instance Manager را اجرا کنید.

اگر از ویندوز 95، 98 یا NT استفاده می‌کنید، فرمان زیر را به وسیله ماوس برگزینید.

Start Programs Oracle HOME2 DBA Management pack Instance Manager

اگر از یونیکس استفاده می‌کنید، فرمان ذیل را تایپ کنید:

Oemapp instance

پنجره برقراری ارتباط ظاهر ‌شده و اطلاعات لازم را درخواست می‌کند.

2- با استفاده از نام کاربری INTERNAL ارتباط برقرار کنید.

کادرهای پنجرة برقراری ارتباط را پر کنید؛ INTERNAL را به عنوان ID کاربری وارد کنید و کلمه عبور متناظر با آن را نیز وارد کنید. کلمه عبور پیش‌فرض آن ORACLE است.

3- کارهای این مرحله را تنها در صورتی که پارامترهای خود را تغییر داده و یا هیچگاه پیش از این اجرای اُراکل i8 به وسیله Instance Manager قطع نکرده‌اید، انجام دهید. برای اینکه پارامترها را ذخیره کنید، Initialization Parameters را در بخش سمت چپ به وسیله ماوس برگزینید. پارامترهای بانک اطلاعاتی خود را مشاهده خواهید کرد. دگمه Save را در بخش سمت راست به وسیله ماوس برگزینید.

4- دگمه رادیویی Shutdown را انتخاب و Apply را به وسیله ماوس برگزینید.

همان گونه که در شکل 20-1 نشان داده شده است، فهرستی از گزینه‌ها ظاهر می‌شود. این گزینه‌ها نشان دهندة روشهای مختلف قطع اجرای بانک اطلاعاتی هستند.

5- Immediate (گزینه پیش‌فرض) را انتخاب و OK را به وسیله ماوس برگزینید.

شرح گزینه‌های دیگر در ذیل آورده شده است.

Normal – قطع اجرای اُراکل i8 با استفاده از این گزینه بیشتر طول می‌کشد، اما روند کار به گونه‌ای است که به تمام کاربران فرصت داده می‌شود تا کارهای خود را پیش از قطع اجرای بانک اطلاعاتی کامل کنند. از این گزینه در مواقعی استفاده کنید که به کاربران هشدار داده‌اید که ارتباط خود را قطع کنند و می‌خواهید قطع اجرای بانک اطلاعاتی تا کامل شدن کار آنها به تعویق بیفتد.

Abort – این گزینه برای مواقعی است که اجرای بانک اطلاعاتی با استفاده از گزینه‌های Normal یا Immediate قطع نمی‌شود. از این گزینه در مواقعی استفاده کنید که بانک اطلاعاتی به فرامین پاسخ نمی‌دهد، و یا اقدام به قطع اجرای آن ناقص مانده است.

اُراکل i8 پیامی را ارسال می‌کند و به آگاهیتان می‌رساند که پیش از قطع اجرا، آنقدر در انتظار می‌ماند تا همه کاربران کار خود را به پایان برسانند. OK را به وسیله ماوس برگزینید. صبر کنید تا اُراکل i8 کارش را انجام دهد. اُراکل i8 شما را به Instance Manager باز می‌گرداند. خواهید دید که چراغ راهنمایی قرمز رنگ است.

6- Instance Manager را ببندید.

کادر (*) را در گوشه بالایی سمت راست پنجره به وسیله ماوس برگزینید.

اینک بانک اطلاعاتی بسته شده و در صورت تمایل می‌توانید کامپیوتر خود را خاموش کنید.

قطع اجرای اُراکل i8 در یک کامپیوتر بزرگ یا شبکه

اجرای اُراکل i8 را بدون کسب اجازه از DBA خود قطع نکنید. در کامپیوترهای بزرگ، پردازشهایی که نیاز به بانک اطلاعاتی دارند ممکن است در حال اجرا باشند – پردازشهایی که ممکن است از وجودشان آگاه نباشید. برخی از پردازشها به گونه‌ای زمانبندی می‌شوند تا پس از ساعات اداری اجرا شوند تا تأثیری بر عملیات معمول نداشته باشند.

اگر فردی به عنوان DBA تعیین شده است، به وی اطلاع دهید. در غیر این صورت، برای آشنایی با فرمان خاصی که برای قطع اجرای اُراکل i8 است، به دفترچه راهنمای اُراکل i8 رجوع کنید. همان گونه که در قسمت پیش شرح داده شد، متداولترین روش برای قطع اجرای اُراکل i8، استفاده از Instance Manager است.

انواع کارهایی که می‌توانید با اُراکل i8 انجام دهید

در این قسمت سه سناریو مطرح شده‌اند که شما را در درک بهتر کارهایی که بانک‌های اطلاعاتی می‌توانند در دنیای واقعی انجام دهند یاری می‌کنند. امیدوارم از مطالعه آنها لذت ببرید. از قوه تخیل خود به خوبی استفاده کنید و ببینید که چه کارهایی می‌توانید با استفاده از بانک اطلاعاتی خود انجام دهید.

حفظ و نگهداری اطلاعات ماهیها (مثال آسان)

چرا ماهیهای یک آکواریم در مواقعی که دنیای آبی‌شان ساکت می‌شود، و در «گهوارة» حبابها و امواج آرام قرار دارند این قدر مضطرب می‌شوند. گمان می‌کنم اگر من هم چشمانم دائما از پشت آن شیشه‌ها به چشمهای گرد و بزرگ می افتاد، مضطرب می‌شدم.

به مثال آکواریم باز می گردیم. مواردی که باید بر روی آنها کار کنید در ذیل فهرست شده‌اند:

- حجم آب آکواریم یک گالن است.

- روزی یک مرتبه به Wesley غذا می‌دهیم.

- آب آکواریم را هر 14 روز یک بار عوض می‌کنیم.

- سه عدد از ماهیها مرده‌اند. نوشته سنگ قبر آنها به شرح ذیل است:

Fish Two – تاریخ تولد 1/1/96، تاریخ مرگ 15/3/96.

Fish Three - تاریخ تولد 1/1/96، تاریخ مرگ 8/4/96.

Fish Four - تاریخ تولد 1/3/96، تاریخ مرگ نامعلوم.

حفظ و نگهداری اطلاعات فروشگاه حیوانات خانگی (مثال نسبتا دشوار)

من غذای ماهیهای خود را از فروشگاهی که در نزدیکی خانه‌ام است خریداری می‌کنم. این فروشگاه محل فروش قفس پرندگان، قلاده سگ، پودر شیرین و چند صد مورد دیگر است، از جمله پرندگان، خرگوش و حتی میمون. برخی از فعالیتهای گوناگون مالک فروشگاه در ارتباط با بانک اطلاعاتی این کار عبارتند از:

- حفظ و نگهداری اطلاعات تمام اقلام فروشگاه، قیمت خرید، قیمت فروش و موجودی انبار

- محاسبه مالیات فروش

- محاسبه مجدد موجودی انبار به هنگام فروش

- تهیه ترازهای مالی ماهیانه

- تهیه گزارشهای مالیاتی سالیانه

- حفظ و نگهداری نام و نشانی مشتریان

- چاپ نامه‌های شخصی برای تبلیغ

- چاپ برچسبهای پستی

محاسبه و حفظ و نگهداری خودکار موجودی انبار – انجام این کار مستلزم برنامه‌سازی و نوشتن Trigger برای بانک اطلاعاتی است که از حوصله این کتاب خارج است.

محاسبه مالیات به هنگام فروش – برای محاسبه مالیات به هنگام فروش به یک Trigger در بانک اطلاعاتی و یا یک ابزار اضافی (مثلا (Oracle Forms نیاز خواهید داشت.

1- Larry Ellison

2- Mainframe

3- Utility

4- Add - On

5- Precompiler

6 - Login

7- Icon

8- Highighted

سازمان و کار درونی کامپیوترها

درون کامپیوتر

در این بخش مقدمه ای را برای سازمان و کار درونی کامپیوترها فراهم می آوریم. مدل بکار رفته یک مدل عمومی است، ولی مفاهیم مورد استفاده قابل اعمال به همه کامپیوترها از جمله ‍PS/2 , IBM و سازگار با آنهاست. قبل از آغاز این مبحث،‌مروری بر تعاریف برخی از اصطلاحات در کامپیوتر،‌مانند کیلو (k) ، مگا،‌گیگا، بایت، RAM, ROM و غیره مفید است.

بعضی اصطلاحات مهم

یکی از امکانات مهم یک کامپیوتر حافظه موجود در آن است. بنابراین اکنون اصطلاحات بکار رفته برای اندازه حافظه در IBM PC ها و سازگار با آنها را بیان می کنیم. از بحث قبل بیاد دارید که بیت یک رقم دودویی بود که می توانست مقدار 0 یا 1 داشته باشد. بایت یک مجموعه 8 بیتی است. نیبل نصف یک بایت، یا 4 بیت است. کلمه دو بایت یا 16 بیت می باشد. نمایش زیر به منظور نشان دادن اندازه نسبی این واحدها ارائه شده است. البته،‌آنها می توانند هر ترکیبی از صفرها و یک ها باشند.

یک کیلوبایت،‌ ¹⁰ 2 بایت یا 1024 بایت است. اغلب از K برای بیان آن استفاده می شود. مثلاً برخی از فلاپی دیسک ها (یا دیسک نرم) k 356 داده را نگه می دارند. یک مگابایت، یا ساده تر مگ، ²⁰ 2 بایت است. این مقدار، کمی بیش از یک میلیون بایت است و مقدار دقیق آن 576/048/1 می باشد. با گذری سریع در ظرفیت به گیگابایت یا ³⁰ 2 بایت می رسیم (بیش از 1 بیلیون یا میلیارد)، و یک ترابایت نیز ⁴⁰ 2 بایت است (بیش از 1 تریلیون). برای مثالی از چگونگی کاربرد آنها،‌فرض کنید که کامپیوتری دارای 16 مگابایت حافظه باشد. این مقدار برابر با 2²⁰ * 16 یا 2²⁰ * ⁴ 2 یا 2²⁴ است. بنابراین 16 مگابایت 2²⁴ بایت می باشد.

در میکروکامپیوترها معمولا از دو نوع حافظه استفاده می شود که عبارتند از RAM ، که به معنی حافظه با دستیابی تصادفی است (گاهی هم حافظه خواندن / نوشتن نامیده می شود) و ROM که به معنی حافظه فقط خواندنی می باشد. RAM بوسیله کامپیوتر برای ذخیره سازی موقت برنامه های در حال اجرا مورد استفاده قرار می گیرد. این برنامه ها یا اطلاعات بعد از خاموش شدن کامپیوتر از بین می روند. به همین دلیل، RAM را گاهی حافظه فرار هم می خوانند. ROM برای برنامه ها و اطلاعات لازم در عملکرد کامپیوتر لازم است. اطلاعات در ROM دائمی است و قابل تعویض بوسیله کاربر نمی باشد و پس از خاموش شدن کامپیوتر هم از بین نمی رود. بنابراین آن را حافظه غیرفرار گوییم.

سازمان درونی کامپیوترها

بخش عملیاتی هر کامپیوتر قابل تفکیک به سه قسمت است: CPU (واحد پردازش مرکزی)، حافظه و وسایل I/O (ورودی / خروجی) ، شکل 9-0 ملاحظه شود. نقش CPU اجرای (پردازش) اطلاعات ذخیره شده در حافظه است. عمل وسایل I/O همچون صفحه کلید، مانیتور تصویر (ویدئو) ، تهیه مفاهیم ارتباط و محاوره با CPU است. CPU از طریق رشته ای از سیم ها به نام گذرگاه به حافظه و I/O متصل است. گذرگاه داخل یک کامپیوتر، درست مثل گذرگاههای خیابانی که مردم رااز مکانی به مکانی دیگر هدایت می کنند، اطلاعات را از جایی به جای دیگر انتقال می دهند. در هر کامپیوتر سه نوع گذرگاه موجود است: گذرگاه آدرس، گذرگاه داده و گذرگاه کنترل.

به منظور شناسایی یک وسیله (حافظه یا I/O ) توسط CPU ، باید آدرسی به آن تخصیص داد. آدرس اختصاص یافته به یک وسله مورد نظر باید منحصر به فرد باشد؛ یعنی دو وسیله مختلف مجاز به داشتن یک آدرس نیستند. CPU آدرس را روی گذرگاه آدرس قرار می دهد (البته به شکل دودویی) و مدار دیکد وسیله را می یابد. آنگاه CPU از گذرگاه داده برای بدست آوردن داده از وسیله یا ارسال داده به آن استفاده می نماید. گذرگاههای کنترل برای تهیه سیگنال های خواندن و نوشتن در وسیله و مطلع ساختن آن از تصمیم CPU برای دریافت اطلاعات و یا ارسال اطلاعات به آن است. از سه گذرگاه فوق، آدرس و داده، توانمندی یک CPU را نشان می دهند.

توضیحی بیشتر درباره گذرگاه داده

چون گذرگاههای داده برای انتقال اطلاعات به و یا از CPU بکار می روند، هر چه گذرگاههای داده بیشتر باشند، CPU بهتر است. اگر گذرگاههای داده را همچون خطوط اتوبان تصور کنیم، واضح است که هر چه خطوط بیشتر باشند، مسیر بین CPU و وسایل بیرونی (مانند چاپگرها، ROM, RAM و غیره ، شکل 10-0 ملاحظه شود) بهتر خواهد بود. اما افزایش در تعداد خطوط، هزینه ساخت را افزایش می دهد. گذرگاههای حافظه بیشتر،‌بمعنای CPU و کامپیوتر گرانتر می باشد. اندازه متوسط گذرگاه داده در CPU ها بین 8 و 64 متغیر است، کامپیوترهای اولیه مانند Apple2 از یک گذرگاه داده 8 بیت استفاده می کردند، در حالیکه سوپرکامپیوترهایی همچون Cray گذرگاه داده 64 بیتی را به کار می برند. گذرگاههای داده دو طرفه هستند، زیرا CPU از آنها به هنگام دریافت و یا ارسال داده استفاده می کند. توان پردازش CPU به اندازه این گذرگاهها وابسته است، زیرا یک گذرگاه 8 بیتی هر بار قادر است 1 بایت داده را بفرستد،‌ولی گذرگاه 16 بیتی، 2 بایت را هر بار ارسال می کند که در نتیجه دو برابر سریعتر خواهد بود.

توضیحی بیشتر درباره گذرگاه آدرس

چون گذرگاه آدرس برای شناسایی وسیله و حافظه متصل به CPU بکار می رود، هر چه گذرگاههای آدرس بیشتر باشند، تعداد وسایلی که آدرس دهی می شوند بیشتر خواهند بود. به بیان دیگر تعداد گذرگاههای آدرس برای یک CPU ، تعداد مکان هایی را که با آن محاوره می کند افزایش می دهد. همواره تعداد مکان ها است که در آن x تعداد خطوط آدرس می باشد و ربطی به اندازه خطوط داده ندارد. مثلا یک CPU با 16 خط آدرس می تواند 65536 (2¹⁶ ) یا k 64 حافظه را آدرس دهی کند. هر مکان حداکثر 1 بایت داده دارد. به این دلیل است که غالباً تمام ریزپردازنده های همه منظور را بایت آدرس پذیر می نامند. برای مثالی دیگر، کامپیوتر IBM PC AT از یک CPU با 24 خط آدرس و 16 خط داده استفاده می کند. در این حالت،‌کل حافظه قابل دسترس،‌16 مگابایت خواهد بود (مگابایت 16=2²⁴) در این مثال 2²⁴ مکان وجود دارد، و چون هر مکان یک بایت است،‌16 مگابایت حافظه موجود خواهد بود. گذرگاه آدرس یک گذرگاه یک طرفه می باشد، و به این معنی است که CPU از گذرگاه آدرس فقط برای ارسال آدرس به خارج از خود استفاده می کند. بطور خلاصه: تعداد کل حافظه های آدرس‌پذیر بوسیله یک CPU همیشه برابر با ^x2 می باشد که در آن x تعداد بیت های آدرس است و ربطی به اندازه گذرگاه داده ندارد.

CPU و ارتباط آن با RAM و ROM

در پردازش اطلاعات بوسیله CPU ، داده باید در RAM یا ROM ذخیره شود. وظیفه ROM در کامپیوترها ارائه اطلاعات ثابت و دائمی است. این اطلاعات عبارتند از :‌جداول برای الگوی کاراکترهای مورد نمایش روی صفحه مانیتور، یا برنامه هایی که در کامپیوتر نقش اساسی دارند، مانند برنامه هایی که کل RAM موجود در سیستم را می یابند و یا تست می کنند، و یا برنامه هایی که اطلاعات را روی مانیتور نمایش می دهند. بر عکس، RAM برای ذخیره اطلاعاتی بکار می رود که غیر دائمی و قابل تغییر با زمان می باشند، مانند انواع سیستم های عامل و بسته های کاربردی مثل بسته های پردازش کلمات و محاسبه مالیاتی. این برنامه ها را برای پردازش توسط CPU در RAM قرار داده می شوند. CPU اطلاعات مورد پردازش را از RAM یا ROM دریافت می نماید. در صورتیکه آن را در آنجا نباید شروع به جستجو در وسایل ذخیره سازی حجیم مانند دیسک می نماید، و سپس اطلاعات را به RAM منتقل می کند به این دلیل، گاهی RAM و ROM را حافظه اصلی می نامند و دیسک ها نیز حافظه ثانوی خوانده می شوند.

درون CPU ها

برنامه ذخیره شده در حافظه دستورالعمل هائی را برای CPU فراهم می سازد تا بر اساس آن عملی را انجام دهد. عمل می تواند یک جمع داده ساده همچون صورتحساب و یا کنترل یک ماشین مانند روبات باشد. برداشت این دستورات از حافظه و اجرای آنها بعهده CPU است. برای انجام اعمال برداشت و اجرا، تمام CPU ها مجهز به امکانات زیر هستند:

1- قبل از هر چیز تعدادی ثبات در اختیار CPU قرار دارد. CPU از این ثبات ها برای ذخیره موقت اطلاعات استفاده می کند. اطلاعات می تواند دو مقدار مورد پردازش و یا آدرس مقدار مورد نظری باشد که باید از حافظه برداشت شود. ثبات های درون CPU می توانند 8 بیت ، 16 بیت، 32 بیت و یا حتی 64 بیت باشند. اندازه آنها به CPU بستگی دارد. بطور کلی هر چه ثبات ها بیشتر و بزرگتر باشند، CPU مناسب تر است. عیب ثبات های بیشتر و بزرگتر، گرانی CPU می باشد.

2- CPU دارای بخشی بنام ALU (واحد حساب/ منطق) است. بخش ALU در CPU مسئول انجام اعمال حسابی مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم، و اعمال منطقی مانند AND ، OR و NOT می باشد.

3- هر CPU دارای یک شمارنده برنامه است. نقش شمارنده برنامه اشارهبه آدرس دستورالعمل بعدی برای اجرا است. با اجرای هر دستورالعمل، شمارنده برنامه افزایش یافته و به آدرس دستورالعمل بعدی برای اجرا اشاره خواهد کرد. در این اشاره، محتوای شمارنده برنامه روی گذرگاه آدرس قرار گرفته و دستورالعمل مورد نظر را یافته و آن را از مبدأ برداشت می کند. در IBM PC شمارنده برنامه را IP یا اشاره گر دستورالعمل می خوانند.

4- نقش دیکدر دستورالعمل ، تفسیر دستور برداشت شده توسط CPU است. می توان دیکدر دستورالعمل را همانند یک فرهنگ لغت تصور کرد که مفهوم هر دستورالعمل را ذخیره نموده و CPU را در برداشت قدم های بعدی پس از دریافت دستورالعمل هدایت می کند. همانطور که فرهنگ لغت باتعریف هر چه بیشتر لغات نیاز به صفحات بیشتری دارد، CPU هم در درک دستورالعمل های بیشتر نیاز به ترانزیستورهای بیشتری خواهد داشت.

عملیات درونی کامپیوتر

برای نمایش برخی از مفاهیم مورد بحث فوق، تحلیل قدم به قدمی از پردازش یک CPU برای جمع سه عدد در زیر داده شده است. فرض کنید که یک CPU فرضی دارای چهارثبات با نام های D,C,B,A باشد. این پردازشگر دارای گذرگاه داده 8 بیتی و گذرگاه آدرس 16 بیتی است. بنابراین CPU می تواند به حافظه هایی از 0000 تا FFFFH دسترسی داشته باشد (جمعاً H 10000 مکان) . عملی که CPU می خواهد انجام دهد عبارتست از قراردادن مقدار 21 در ثبات A و سپس جمع ثبات A با مقادیر H42 و H12 فرض کنید که کد انتقال مقدار به ثبات A برابر (BOH) 10111000 و کد جمع یک مقدار به ثبات A نیز (04H ) 0100 0000 باشد. مراحل لازم و کد اجرای آنها برابر زیر است:

اگر برنامه اجرایی فوق در مکان هایی از حافظه قرار گیرد که از H 1400 شروع می شود. محتوای هر مکان حافظه بقرارزیراست:

عملیاتی که CPU برای اجرای برنامه فوق طی می کند بقرار زیر است:

1- شمارنده برنامه CPU می تواند مقداری بین 0000 و FFFFH داشته باشد. باید 1400 را در شمارنده برنامه نشاند تا آدرس اولین دستورالعمل برای اجرا مشخص گردد. پس از بارکردن شمارنده برنامه با آدرس اولین دستورالعمل، CPU آماده اجرا است.

2- CPU ، H 1400 را روی گذرگاه آدرس قرار داده و آن را به خارج ارسال می دارد. مدار حافظه مکان را می یابد و در این هنگام CPU نیز سیگنال READ را فعال می نماید و به این ترتیب بایت مکان H1400 را از حافظه درخواست می کند. این موجب می شود تا محتوای حافظه در مکان H 1400 ، که B0 است، روی گذرگاه قرار گیرد و به CPU انتقال یابد.

3- CPU دستورالعمل B0 را به کمک مدار دیکد دستورالعمل، دیکد می کند. پس از یافتن تعریف دستورالعمل متوجه می شود که باید محتوی مکان حافظه بعدی را به ثبات A در داخل CPU بیاورد. بنابراین به مدار کنترل خود فرمان اجرای دقیق آن را صادر می نماید. وقتی که مقدار H 21 را از مکان 1401 حافظه به درون آورد، دریچه های ورودی همه ثبات ها را بجز ثبات A ، می بندد. بنابراین مقدار H 21 وقتی وارد CPU شود مستقیماً وارد ثبات A می گردد. پس از تکمیل یک دستورالعمل ، شمارنده برنامه به آدرس دستورالعمل بعدی برای اجرااشاره می کند، که در این حالت 1402 است. سپس آدرس H 1402 به روی گذرگاه آدرس ارسال می شود تا دستورالعمل بعدی برداشت شود.

4- آنگاه از مکان H 1402 ، کد 04 را بر می دارد. پس از دیکد کردن، CPU می فهمد که باید محتوای ثبات A را با بایتی که در آدرس بعدی قرار دارد (1403) جمع کند. پس از آوردن مقدار (در این حالت H42 ) به درون CPU ، مقدار درون ثبات A را همراه با این مقدار به ALU برای انجام جمع تحویل می دهد. سپس نتیجه جمع را از خروجی ALU دریافت کرده و در ثبات A قرار می دهد. در این هنگام شمارنده برنامه برابر با H 1404 ، یعنی آدرس دستورالعمل بعدی می گردد.

5- آدرس H 1404 روی گذرگاه آدرس قرار می گیرد و کد درون آن آدرس به داخل CPU آورده شده و سپس دیکد و اجرا می گردد. مجدداً این کد مقداری را به ثبات A می افزاید. شمارنده برنامه به H 1406 اصلاح می شود.

6- نهایتاً، محتوای آدرس 1406 برداشت و اجرا می گردد. این دستورالعمل، HALT ، به CPU می فهماند تا افزایش شمارنده برنامه را متوقف نماید. در غیاب HALT ، CPU به اصلاح شمارنده برنامه ادامه داده و دستورالعمل ها را برداشت می نماید.

اکنون فرض کنید که آدرس H1403 به جای H 42 ، حاوی 04 باشد. CPU چگونه داده 04 را برای جمع از کد 04 تفکیک می کند؟ بخاطر آورید که برای این CPU ، کد 04 به معنی انتقال یک مقدار به داخل ثبات A است، بنابراین CPU سعی بر دیکد مقدار بعدی نخواهد کرد، بلکه محتوای مکان حافظه بعدی را بدون توجه به مقدار آن بداخل ثبات A منتقل می سازد.

این فصل با بحثی در موردنقش و اهمیت میکروکنترلرها در زندگی روزمره آغاز می شود. در بخش 1-1 روال انتخاب یک میکروکنترلر، همراه با استفاده از آنها را مورد بحث قرار می دهیم. بخش 2-1 انواع اعضای خانواده 8051 ، همچون 8052 ، 8031 و ویژگی های آنها را پوشش می دهد. بعلاوه انواع مختلف 8051 مانند 8751 ، AT 51C89 و 5000DS را مورد بحث قرار خواهیم داد.

طراحی وب سایت (ASP)

مقدمه

برای شروع به چه چیزی نیاز است؟

استفاده از ASP بدون بکارگیری IIS یا PWS :

ASP چیست؟

چگونه می‌توان یک فایل ASP را روی کامپیوتر شخصی اجرا کرد؟

نحوه نصب PWS و اجرای فایل‌های ASP روی Win 98

NT Server 4.0 چیست؟

نیازهای سخت‌افزاری

نرم‌افزارها و ابزارهای لازم:

فصل اول

مروری بر ASP

فصل دوم

شی‌ها در ASP

فصل سوم

نوشتن اسکریپت‌های ساده

مقدمه

امروزه وب به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر سایه خود را در تمامی زندگی اجتماعی، اقتصادی و بشریت انداخته و دارای رشد بسیار سریع در زمینه بکارگیری تکنولوژی‌های جدید است.

همزمان با این رشد اعجازگونه وب‌ سایتها از حالت اولیه خود که کوچک و عمدتا ایستا بودند خارج شده و به سمت حجیم شدن و پویایی حرکت کردند.

امروزه روی یک وب سایت نرم‌افزارهای متعددی اجرا می‌شوند تا پاسخ وی نیاز کاربران خود بوده و در این دنیای رقابت، دلیلی برای بودن خود داشته باشند.

در این مسیر تکنولوژی‌های متعددی نظیر تکنولوژی Dynamic Scripting مانند ASP بوجود آمد تا طراحان را جهت طراحی یک وب سایت پویا یاری کند. استفاده از مزایای کلاس‌های Vb script، استفاده از متدها و نمونه‌هایی از این تدابیر جهت طراحی صفحات ASP ماجولار با قابلیت استفاده مجدد Reusable است.

شرکت ماکروسافت در سال 1996 تکنولوژی‌ (Active Server page) را معرفی نمود. تکنولوژی‌ فوق اولین بار به همراه سرویس دهندة اطلاعاتی اینترنت
(IIS: Internet Information server) نسخة 3.0 ارائه شد. با بکارگیری تکنولوژی‌ فوق امکان طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای بزرگ و بانک‌‌های اطلاعاتی به همراه صفحات وب فراهم شد، هسته اولیه ASP زبان Vbscript است. صفحات ASP همراه کدهای نوشته شده توسط زبان فوق ایجاد می‌شود. Vbscript به عنوان زبان استاندارد برای پیاده‌سازی صفحات ASP در نظر گرفته شده است. بنا به اظهارات شرکت مایکروسافت در ماه مه سال 2000، قریب به 800000 نفر در این زمینه فعالیت داشتند و به طراحی صفحات وب با بهره‌گیری از تکنولوژی‌ فوق مشغول بودند. آمار فوق نشان دهنده سرعت رشد تصاعدی و استقبال عموم از تکنولوژی‌ فوق در سطح جهان دارد. قریب به 500 شرکت کامپیوتری در سطح جهان بصورت کاملا تخصصی صرفا به تولید قطعات و اجزای متفاوت بصورت گیت‌های آماده نرم‌افزاری به کمک ASP فعالیت داشته و محصولات آنها در وب سایت‌های متعدد عرضه می‌شود.

ASP تقریبا هر کاری می‌تواند انجام دهد. مثلا دستیابی و جستجو در بانک‌های اطلاعاتی متفاوت مستقل از بانک، شخصی کردن صفحات وب، نمایش صفحات متفاوت برای مرورگرهای متفاوت، حفاظت رمز عبور، بازیهای کامپیوتری، پردازش فرم‌ها و …

برای شروع به چه چیزی نیاز است؟

جهت استفاده کامل از توانایی‌های ASP، می‌بایست سیستم عامل ویندوز NT 4.0 را به همراه IIS 4.0 استفاده کرد. از ویندوز Server 2000 همراه IIS 5.0 نیز می‌توان بهره برد. جهت استفاده از ASP روی کامپیوترهایی که بر روی آنها ویندوز 98 یا 95 نصب شده می‌توان سرویس دهندة شخصی وب یا (PWS: Personel Web Server ) را روی کامپیوتر نصب کرد.

Microsoft Internet Information Server 2.0

Windows NT Server 4.0 با سرویس دهندة وب، سرویس دهندة FTP و حتی سرویس دهنده گوفر کامل می‌شود. تمام سرویسهای عمده اینترنت به سادگی از طریق این سرویس نصب می‌شوند فقط از برنامه کاربردی Network control panel برای افزودن Microsoft Internet Information Server 2.0 استفاده کنید و قادر خواهید بود که حضور وب جهانی را احساس کنید.

استفاده از ASP بدون بکارگیری IIS یا PWS :

به دلیل اینکه سرویس دهندگان وب تنها بر روی محصولات ویندوز شرکت مایکروسافت اجرا می‌گردند. شما ممکن است فکر کنید که برای استفاده از صفحات ASP حتما باید از IIS یا PWS روی سرویس دهنده وب خود استفاده نمایید. این درست نیست. زیرا که شرکت‌های زیادی نرم‌افزارهایی را ایجاد کرده‌اند که به شما اجازه می‌دهند صفحات ASP را روی سرویس دهنده‌های متنوع و کامپیوترهای مختلف ایجاد نمایید.

یکی از محصولات Holycon Softwares In stant ASP است که به صورت مخفف ASP می‌گویند. یکی دیگر از این محصولات توسط شرکت Chili !soft ایجاد Chili! ASP نامیده می‌شود این محصولات می توانند روی سرویس‌دهنده‌هایی که IIS ندارند اجرا شوند به علاوه محصولات زیر:

Jave Web Server . . Sun Web Server . Apache . Net scape Eterprise server

این محصولات روی کامپیوترهای زیر نیز می‌توانند نصب شوند.

IBM / AIX Apple Mac os Sun Solaris Linux

ASP چیست؟

ASP مخفف کلمات Active server page است. ASP برنامه‌ای است که به کمک IIS اجرا می‌شود. IIS یکی از عناصری است که همراه ویندوز 2000 آورده شده. IIS یکی از اجزای Win NT 4.0 option pack نیز می‌باشد.

PWS یک نسخة خاص و کوچکتر از برنامة IIS است. PWS را می توان از روی CD حاوی ویندوز 98 نصب کرد.

چگونه می‌توان یک فایل ASP را روی کامپیوتر شخصی اجرا کرد؟

با نصب یکی از نرم‌افزارهای PWS و یا IIS (با توجه به سیستم عامل نصب شده) بدون نیاز به یک سرویس دهنده کمکی دیگر.

نحوه نصب PWS و اجرای فایل‌های ASP روی Win 98

مرحله اول: برنامة Setupexe را از مسیر Add ons \ PWS \ موجود در CD حاوی Win 98 اجرا کنید.

مرحله دوم: یک فولدر به برنامه Inetpub روی هارد ایجاد و در آن یک فولدر به نام Wwwroot بسازید.

مرحله سوم: یک فولدر جدید با نام دلخواه مثل My web در فولدر Wwwroot بسازید.

مرحله چهارم: با استفاده از یک ادیتور مبتنی مثل Notepad کدهای دلخواه Asp خود را تایپ کرده و فایل فوق را با نام دلخواه Test . asp ولی با انشعاب Asp در فولدر My web ذخیره کنید.

مرحله پنجم: اطمینان داشته باشید که PWS در حالت اجرا است.

مرحله ششم: مرورگر خود را فعال کرده و در محل مربوطه آدرس زیر را تایپ کنید.

http: // local host / My Web / Test . asp

NT Server 4.0 چیست؟

همه چیز از سال 1992 با نشر نگارش 1/3 Windows Advanced Server آغاز شد در ابتدا موفقیت Windows NT 4.0 سرویس دهندة برنامة کاربردی بود که به عنوان سیستمی برای برنامه‌های کاربردی مبتنی بر سرویس دهندة مایکروسافت مانند
SQI Server، در داخل ناول یا سایر سیستمهای عامل شبکه موجود استفاده می‌شد NT 4.0 در بسیاری از شبکه های محلی شرکتها که قبلا دقیق مایکروسافت را به عنوان استانداردی برای محصولات رومیزی انتخاب کرده بودند جای پای محکمی پیدا کرد و به عنوان سیستمی مفید برای برنامه‌های کاربردی Back office مایکروسافت مطرح شد. این جای پای محکم با معرفی Windows NT Server 3.5 در سال 1993 به راه‌حل کامل و قدرتمندی برای سیستم عالم شبکه تبدیل گردید.

NT Server برخلاف سایر سرویس دهنده‌های سیستم، ایستگاه کاری نیز می‌باشد. NT 4.0 رابط کاربر تقریبا با رابط کاربر ویندوز 95 و برنامه‌های رومیزی معمولی مانند Word، Excel و هزاران برنامه کاربردی دیگر ویندوز دارد که به خوبی بر روی NT Server 4.0 اجرا می‌شوند. اما، در زیر این رابط سادة میز کار، ابزارهای پیچیدة مدیریت و سرپرستی شبکه و سیستم عامل شبکة قدرتمندی با پشتیبانی چندین پروتکل و سیستم می‌باشد این رابط آشنا و ساده یکی از جذاب‌ترین ویژگیهای NT Server 4.0 و همچنین مشکلی عمده برای سرپرستان مبتدی می‌باشد. نصب NT 4.0 ساده است. NT 4.0 رابط ساده‌ای دارد که با سبک اشاره و کلیک عملیات ابتدایی را فورا برای افراد آشنا با ویندوز (که هم اکنون با 100 میلیون نسخة فروش تقریبا برای همه آشنا می‌باشد) قابل درک و دسترسی می‌سازد.

نیازهای سخت‌افزاری

حداقل نیازهای سخت‌افزاری برای IIS به صورت زیر است:

CPU: 486 / 33 یا بالاتر

حافظه: 16 مگا بایت برای سرویس دهنده NT و 12 مگا بایت برای ایستگاه کاری NT .

فضای دیسک: 125 مگا بایت برای سرویس دهندة NT و 110 مگا بایت برای ایستگاه کاری NT .

صفحه نمایش: VGA یا بالاتر.

CD – ROM .

دیسکت گردان فلاپی ظرفیت بالا.

نرم‌افزارها و ابزارهای لازم:

نرم‌افزارها و زبانهای برنامه‌نویسی که در این پروژه استفاده شده‌اند به شرح زیر می‌باشد:

- زبان‌های HTML و ASP و VBScript

- پایگاه داده‌ Access

- سیستم عامل ویندوز XP و وب سرور IIS