*مقاله درباره ضرورت و روش تدوین استراتژی نانوتکنولوژی برای فن‌آوری مخابرات الکترواپتیک کشور*

چکیده

با توجه به افزایش تقاضا برای استفاده از سیستم‌های مختلف ارتباطی سریع و پر ظرفیت، سیستم مخابرات نوری بهترین انتخاب برای جوابگویی به این تقاضای روز افزون است. این سیستم‌ها در سرعت‌های بالا با استفاده از موجبرهای الکترواپتیک در ابعاد نانومتری ساخته می‌شوند. گرچه کشور ما در زمینه‌های مختلف علمی ممکن است از کشورهای پیشرفته عقب‌تر باشد، ولی شواهد حاکی از آن است که در زمینه اپتیک و لیزر فاصله ما با آنها بسیار کم است و با برنامه ریزی دقیق، خیلی سریع می‌توان با آنها رقابت کرد[1]. از طرفی تا سال 2000 هنوز کشورهای منطقه خاورمیانه سهمی در بازار بین المللی مخابرات نوری نداشتند و این منطقه بکر و خالی از رقیب داخلی باقی مانده‌است. ضمنا تا سال 2004 سهم این بازار حدود 100 میلیارد دلار برآورد شده، که رقم قابل توجهی است[2]. به‌عنوان مثال، فروش کریستال‌های غیرخطی که در مخابرات الکترواپتیک به‌کار می‌رود، رشدی سرسام آور دارد بطوری‌که در سال 2005 فروش 36 برابر فروش سال 2000 خواهد بود و به‌طور متوسط سالانه بیش از 90% افزایش رشد وجود خواهد داشت[2]. بنابراین تدوین استراتژی واحد، در کل کشور رمز موفقیت در این کار خواهد بود. در این مقاله ابتدا ضرورت تدوین استراتژی نانوتکنولوژی برای مخابرات الکترواپتیک بیان می‌شود، سپس مدل جامع مدیریت استراتژیک و روش و مراحل تدوین استراتژی ارایه می‌شوند. در ادامه، نمونه‌ای از نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدها در زمینه فن‌آوری مخابرات الکترواپتیک و استراتژی‌های مرتبط و متناسب با آنها بیان می‌شود. در آخر راهکارها و پیشنهاداتی برای پیاده‌سازی در ایران ارایه خواهد شد.

مقدمه

ساده‌ترین تعریف از نانوتکنولوژی بیان می‌کند که این فن‌آوری قدرت سازماندهی، کنترل و ساخت در حد اتمی و مولکولی را فراهم می‌آورد. با این فن‌آوری جدید، انقلابی در زندگی بشر به‌وجود آمده و مواد و امکانات جدیدی در عرصه‌های مختلف علوم از جمله مخابرات، شیمی، مواد، بیوتکنولوژی و غیره ایجاد می‌شود. نانوتکنولوژی مبحث جدیدی نیست و از سالها پیش در زندگی بشر وجود داشته است، ولی قرن حاضر زمانی است که بشر توانسته آن را بهتر بشناسد و با رویکردی جدید، بیشتر از گذشته آن را تحت کنترل خود درآورد[3].

تکامل سیستم‌های شبکه اترنت((Ethernet از Mb/s 100 به Gb/s 1 و سپس Gb/s 10 سبب رشد خیلی سریع شبکه‌های محلی شده است. همزمان با آن الگوی ترافیکی به بیرون از ناحیه محلی و هسته شبکه منتقل شده است. پیشرفت شگرف تجهیزات الکترواپتیک از لحاظ قیمت و عملکرد باعث می‌شود تا شبکه‌های DWDM و سوییچهای الکترواپتیک جایگزین شبکه‌های عمومی(Public Network Sector) شوند. زیرا این سیستم الکترواپتیک قادر است، سرعت قسمت پشتیبان (Backbone) شبکه IP را تا حد تراهرتز (1012 Hz) با هزینه کمتر، افزایش دهد[3]. لازم به ذکر است، ایجاد سیستم‌های نوری سرعت بالا، تنها با استفاده از مدولاتورها و سوییچهای الکترواپتیکی یا تمام نوری امکان پذیر است. زیرا افت سیگنال انتقال داده شده با کابلهای نوری نیز، مانند سایر محیط‌های انتقال، در مسافت‌های طولانی بسیار زیاد شده و باعث محو سیگنال و عدم دریافت آن می‌شود. برای جلوگیری از این مسأله، باید سیگنال اطلاعات در فرکانسهای بالا مدوله شود و این کار با استفاده از مدولاتورهای نوری امکان پذیر است. در میان مدولاتورهای نوری نیز مدولاتورهای الکترواپتیکی ماخ زندر بهترین کیفیت را دارا هستند. ساخت این مدولاتورها، نیازمند تجهیزات لایه نشانی و اتاق‌های تمیز با کلاس بالا (کمتر از 1000) است. لایه نشانی‌های لازم برای ساخت این مدولاتور و ادوات جانبی آن که مهم‌ترین بخش در سیستم‌های نوری محسوب می‌شوند، دقتی در حد نانومتر و آنگستروم را می‌طلبد. حتی در لایه نشانی با روش‌های تعویض پروتون و اپیتکسی، اتم‌ها با آرایش مناسب، تک به تک در کنار هم چیده ‌می‌شوند. به همین علت است که نانوتکنولوژی در صحنه مخابرات نوری وارد شده است. برای ساخت مدولاتور نوری از بستری به نام لیتیوم نایوبیت استفاده می‌شود. این ماده یک کریستال غیرایزوتروپیک است که ضریب ‌شکست آن با اعمال ولتاژ الکتریکی بر روی آن تغییر می‌کند. از این خاصیت برای مدولاسیون نور در آن استفاده می‌کنند[5]. در بخش‌های دیگر این مقاله در زمینه میزان فروش و سهم بازار لیتیوم نایوبیت و دیگر تجهیزات مخابرات الکترواپتیکی، مطالبی مطرح خواهد شد که بر ضرورت تدوین استراتژی در این صنعت تاکید خواهد کرد.

*مقاله درباره تحولات نانوتکنولوژی 1*

مجلس آمریکا و نانوتکنولوژی

18 اکتبر 2002- در تاریخ 17 اکتبر در مجلس نمایندگان آمریکا قانونی تصویب شد که بر اساس آن یک گروه مشاورة صنعتی با همکاری دولت به ارائه راهبردی برای سرمایه­گذاری در نانوتکنولوژی بپردازند.

مایک هوندا، یکی از این نمایندگان، گفت: "لازم است متخصصین صنعتی و دانشگاهی در کمیته مشاورة نانوتکنولوژی شرکت کنند. این گروه به تعیین سرمایه­گذاریها و اهداف برنامة پیشگامی ملی نانوتکنولوژی (NNI) در ایالات متحده کمک خواهد نمود."

این طرح در پاسخ به نگرانی هیات ملی تحقیقات آمریکا در زمینه نقش ضعیف صنعت در سازماندهی این پیشگامی مطرح شد. این برنامه نیازمند همکاری گروه مشاوره جهت تدوین سیاستهای پنج ساله کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در طول دهه آینده می­باشد. این هیات، گزارش سالانه‌ای از پیشرفت تحقیقات و میزان بودجة سازمانهای دولتی در زمینه نانوتکنولوژی به رئیس جمهور و کنگره تسلیم خواهد کرد.

پیشگامی ملی نانوتکنولوژی ایالات متحده قصد ارائه یک راهبرد ملی جهت افزایش تحقیقات در زمینه نانوتکنولوژی دارد. 30 سازمان دولتی در این پیشگامی شرکت دارند. در اواخر دهة 1990صنایع نیمه هادی و دانشگاه‌های آمریکا با بودجة دولت فدرال به سمت تحقیقات نانوتکنولوژی هدایت شدند.

بنا به اظهارات هوندا: "سیاست گذاریهای نانوتکنولوژی دولت باید اهداف روشنی داشته باشد تا سبب پیشرفت کشور گردد."

منبع: http://www.eetimes .com

آموزش نانوتکنولوژی

1 نوامبر2002-گروه فناوری بن فرانکلین در پنسیلوانیا اعلام کرد که مبلغ 000/600 دلار از طرف وزارت آموزش ایالات متحده جهت ایجاد یک برنامه آموزش پیوستة نانوتکنولوژی در تعدادی از کالج‌های محلی دریافت کرده است.

این بودجه به موسسه نانوتکنولوژی داده خواهد شدکه در سال 2000 ثبت و مبلغ 5/10 میلیون دلار بودجه از سازمان توسعه فناوری پنسلوانیا برای یک دورة سه ساله دریافت کرد. موسسه نانوتکنولوژی این مبلغ را برای کمک به گسترش یک برنامه آموزش پیوستة نانوتکنولوژی در دانشگاههای پن، درکسل، فیلادلفیا، دلوار و مانتوگومری هزینه می‌کند.

منبع: http://philadelphia.bizjournals .com

کنفرانس نانوتکنولوژی ایتالیا؛ فرصتها و پیامدها

18 اکتبر 2002- روز 25 نوامبر کنفرانسی با موضوع نانوتکنولوژی در شهر میلان ایتالیا برگزار شد.

این کنفرانس به بررسی برنامه‌های نانوتکنولوژی در اروپا و خارج از آن و نیز عرصه‌های صنعتی امیدوارکننده در زمینة نانوتکنولوژی پرداخت.

همچنین در این همایش چگونگی تحقیقات ایتالیا بررسی خواهد شد و سازمان تحقیقات صنعتی ایتالیا (AIRI)، به ارائه برنامة جدید خود با عنوان Nanotech IT پرداخت.

دربین برنامه‌های کنفرانس، رنزو توملینی از کمیسیون اروپا به بیان خلاصه راهبردهای سازمانی در زمینه نانوتکنولوژی می‌پردازد و هورست ولر از دانشگاه هامبورگ به تاثیر نانوتکنولوژی در آیندة تحقیقات در زمینه انرژی نگاهی داشت و کنفرانس با نمایش فیلمی از کمیسیون اروپا در همین زمینه پایان یافت.

منبع: http://www.ekt .gr/news/events/eu/19107.html

*مقاله درباره تحولات نانوتکنولوژی 2*

تاسیس و عضوگیری انجمن علمی نانوفناوری ایران

انجمن‌ علمی‌ نانوفناوری‌ ایران‌ با اهداف زیرتشکیل‌ ‌گردید:

ü گسترش‌، پیشبرد و ارتقای‌ سطح‌ دانش‌ جامعه‌ از فناوری های‌ جدید

ü کمک‌ به‌ توسعه‌ کمی‌ و کیفی‌ نیروهای‌ متخصص‌ و تشویق‌ محققان‌ و صنعتگران‌ به‌ کنکاش‌ در نانوتکنولوژی‌

ü بهبود بخشیدن‌ به‌ امر آموزش‌ و پژوهش‌ در زمینه‌های‌ مربوطه

ü بهره گیری هرچه بیشتر از پتانسیل علمی کشور در زمینه نانوتکنولوژی

این انجمن‌ به‌ منظور نیل‌ به‌ اهداف‌ فوق‌الذکر، اقدامات‌ زیر را به‌ عمل‌ خواهد آورد:

• ایجاد‌ فرهنگ‌ پژوهش‌ و تحقیقات‌ علمی‌ در سطح‌ ملی‌ و بین‌المللی‌ بین‌ محققان‌ و متخصصانی‌ که‌ به‌گونه‌ای‌ با علم‌ نانوتکنولوژی‌ آشنا هستند.
• همکاری‌ با نهادهای‌ اجرائی‌، علمی‌ و پژوهشی‌ در زمینه‌ ارزیابی‌ و بازنگری و اجرای‌ طرح‌ها و برنامه‌های‌ مربوط به‌امور آموزش‌ و پژوهش‌ در زمینه‌ علمی‌ موضوع‌ فعالیت‌ انجمن‌
• کمک‌ به‌ مدیران‌ و ارگانهای‌ سیاستگزار جهت‌ تدوین‌ ضوابط و آئین‌ نامه‌های‌ اجرائی‌ مربوط به‌ طرح‌تخصصی‌ موضوع‌
• ترغیب‌ و تشویق‌ پژوهشگران‌ و تجلیل‌ از محققان‌ و استادان‌ ممتاز
• اطلاع‌ رسانی‌ عمومی‌، خاصه‌ در متن‌ جامعه‌ علمی‌ از روند رو به‌ رشد فزاینده‌ فناوری های‌ جدید
• ارائه‌ خدمات‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌
• تشکیل‌ گردهمایی‌های‌ علمی‌ در سطح‌ ملی‌، منطقه‌ای‌ و بین‌ المللی‌
• انتشار کتب‌ و نشریات‌ علمی‌ و خبری‌

درخواست تشکیل انجمن توسط تعدادی از متخصصان و صاحبنظران نانوتکنولوژی، در اسفند ماه سال 1380 به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارسال گردید و در تاریخ 22/8/1381 به تصویب کمیسیون انجمنهای علمی و تائید معاونت محترم پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید.

شرایط و انواع عضویت در این انجمن مطابق فصل سوم اساسنامه بشرح ذیل می‌باشد:

- عضویت‌ پیوسته‌:

مؤسسان‌ انجمن‌ و کلیه‌ افرادی‌ که‌ دارای‌ حداقل‌ درجه‌ کارشناسی‌ ارشد در یکی‌ از رشته‌های‌ مهندسی‌، علوم‌پایه‌، علوم‌ پزشکی‌، کشاورزی‌ و دیگر رشته‌ها باشند می‌توانند به‌ عضویت‌پیوسته‌ انجمن‌ درآیند.

- عضویت‌ وابسته:

کسانی که دارای درجه کارشناسی هستند و مدت 5 سال به نحوی در یکی از رشته های مذکور در بند فوق شاغل باشند می‌توانند به‌ عضویت ‌وابسته‌ انجمن‌ درآیند.

- عضویت‌ دانشجویی‌:

کلیه‌ دانشجویان‌ رشته‌های‌ مهندسی‌ و علوم‌ پایه‌ می‌توانند به‌ عضویت‌ دانشجویی‌ درآیند.

- عضویت‌ افتخاری‌:

نخبگان‌ ویژه‌ جامعه‌ اعم‌ از شخصیتهای‌ ایرانی‌ و خارجی‌ که‌ مقام‌ علمی‌ یا اجرایی‌ آنان‌ در زمینه‌های ‌نانوتکنولوژی‌ حائز اهمیت‌ خاص‌ باشد یا در پیشبرد اهداف‌ انجمن‌ کمکهای‌ مؤثر و ارزنده‌ای‌ نموده‌ باشند می‌توانند بصورت‌ عضو افتخاری‌ انجمن‌ باشند.