روشهای نوین تدریس

کلیات
جامعه در حال خیزش ما به شدت نیازمندیک دیدگاه آموزشی جدید و در عین حال شاداب است که هم نوعی " فلسفه توسعه آموزشی ـ پرورشی " باشد و هم بتواند چشم انداز روشنی از آینده آموزش کشور ترسیم نماید. شرایط جدید، ملت ها را در برابر دو دیدگاه آموزشی زیر قرار داده است :
• دیدگاه آمـــوزش با تکیه بر فناوری اطلاعاتی و ارتباطی
• دیدگاه یادگیری دائمی و مادام العمــر و ژرف
انقلاب تکنولوژی سیمای جهان را به سرعت تغییر میدهد و فناوری اطلاعات هم اکنون نیز زندگی مردم رادگرگون کرده است. خط شکنیهایی که در فناوری مواد و نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی روی میدهد این دگرگونیها را تشدید خواهد کرد. این تکنولوژیها نه تنها تاثیرات عمیقی بر زندگی انسان دارند بلکه چنان در هم تنیده اند که انقلاب فناوری را به انقلاب چند رشته ای تبدیل کرده اند از اینرو شتاب پیشرفت درهر زمینه مضاعف شده است. فناوری اطلاعاتی و ارتباطی ((ICT شالوده بقا و توسعه ملی کشور, در یک محیط جهانی به سرعت در حال تغییر و تحول است و همین امر ما را در پی ریزی طرحهای نو, برجسته و شوق انگیز به چالش فرا می خواند تا در پرتو آن ,منابع انسانی و زیرساخت های قابل اعتماد بنا شود و در واقع ابزارها و وسایل لازم برای برنامه ریزی, مدیریت و ارزیابی تغییرات توسعه و دستیابی به رشد پایدار مورد نظر قرار گیرد و البته از سویی نیز اطلاعات بدون ارتباطات و ارتباطات نیز بدون اطلاعات کاربرد نداشته استفاده از فناوری برای تسهیل در رفع نیازهای افراد هر جامعه بسیار مهم است. داشتن دید و دانشی جامع راجع به فناوری , مهارت های ابزاری و توانایی به کارگیری فناوری و مهارتهای مربوطه, درک فرایندهای گردش اطلاعات, توانایی سازگاری همراهی و تسلط بر تغییرات سریع و مداوم همه و همه از طریق آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب مدلهای نوین آموزش در کلاسهای درس میسر خواهد بود.

یادگیری, فراگیران را آماده می کند تا از موضع لیاقت با چالش های خصوصی و حرفه ای خود روبه رو شوند اما این کافی نیست فراگیران باید بتوانند به شهروندان شایستهی جامعهی مدنی جهانی در عصر حاضر و آینده تبدیل شوند و این تنها در سایه یادگیری ژرف از راه توزیع عادلانه فرصتهای یادگیری در جامعه, مشارکت عمومی همه بخشهای کشور در ایجاد جامعه یادگیرنده و بهره برداری از منابع آن امکان پذیر خواهد بود. از طریق تمرکز یادگیری, جامعه شرایطی را می آفریند که پشتیبان توسعه پایدار و موفقیت آمیز و مبتنی بر دانش خواهد بود. جامعه یادگیرنده بالاترین اولویت ها را به آموزش می دهد و بر توسعه ظرفیتهای آموزشی خود تاکید می کند. در جامعه یادگیرنده, خلاقیت و نو آوری دو ارزش اجتماعی بسیار پرقیمت محسوب می شوند و گسترش همکاریها و هم افزاییها در خلق و توزیع دانش ,تسهیل و تشویق می شود و تعامل دانش و مهارت به مثابه ی فرایند افزایش خلاقیت, مورد توجه قرار می گیرد. کلید طلایی جوامع یاد گیرنده, سیستم آموزشی و در راس آن مدارس به ویژه مدارس با مدلهای خاص یادگیزی است. در مدلهای خاص یادگیری تلاش میشود تا یادگیرندگان آینده را ببینند, بفهمند و در اختیار بگیرند.

مقدمـــــــــه
بهره گیری ازتکنولوژی آموزشی به مفهوم جدید آن بی شک یکی از نوآوریهای آموزشی محسوب میشود. تکنولوژی آموزشی یا فناوری آموزشی اکنون صرفا" کاربرد دستگاههای سمعی و بصری نیست آموزش نیز امروز معنی و مفهوم جدیدی پیدا کرده است. مواد و وسایل آموزشی روز به روز تنوع بیشتری می یابند و کتاب درسی تنها یکی از آنها به حساب می آید. نقش معلم هم بیشتر راهنمایی و رهبری و هدایت است تا متکلم وحده بودن. پیشرفت علوم وفنون و توسعه حجم دانش بشری,تغییر شرایط و امکانات زندگی فردی و اجتماعی ,نفوذ تکنولوژی و صنعت در روابط ملی و بین المللی, نقش زمان در سرنوشت ملتها, ظهور مشاغل وتخصصهای جدید تغییر نیازهای جامعه, آگاهی ملت و... همه و همه در تغییر و تحول برنامه ها اثر میگذارند. یکی از برنامه های ویژه, تاسیس هسته اصلی فعالیت مدارس, محیطهایی است که به صورت ( مرکز مواد آموزشی (IMC طراحی میشوند. چند نوع مرکز مواد آموزشی تا کنون طراحی شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

نــــــوع اول
این مرکز به گونه ای است که مورد استفاده مشترک معلمان و دانش آموزان چندین مجتمع آموزشی به هم پیوسته است.

نـــــوع دوم
مزکز مواد آموزشی یک مجتمع آموزشی است که منبع ذخیره و تغذیه همه مدارس یک مجتمع است.

نـــــــوع سوم
مربوط به یک مدرسه است و امکان یادگیری از یک مجموعه وسایل آموزشی را در مدرسه فراهم می سازد.

نــــــوع چهـــــارم
مربوط به کلاس درس است و فرصت یادگیری مفاهیم هر ماده درسی را در محیط کلاس درس فراهم می آورد. در این نوع مرکز یادگیری تحت عنوان مرکز یادگیری کلاس classroom learning center دانش آموزان میتوانند با دسترسی به انواع ابزارها ی آموزشی فرصتهای یادگیری را در سطوح مختلف گسترش دهند در نوع چهارم مرکز موادآموزشی انواع لوازم و ابزار آموزشی از قبیل کتاب و سایر مطالب چاپی, فیلمهای علمی, آموزشی, نشریات, عکس, اسلاید, کلکسیونها و دستگاههای سمعی و بصری (تلویزیون, نوار ضبط صوت, ویدئو, و کامپیوتر و ...) هنگام اجرای روشهای تدریس با توجه به تفاوتهای فردی فراگیران شرایطی را پدید می آورند که تحت این شرایط مفاهیم آموخته شده عمق و وسعت بیشتری می یابند و مطالب درسی با درک کامل دریافت میشوند.

مراکز رشد benchmarking

مقدمه:
در این نوشتار سعی شده به برخی از موارد مهم در خصوص مراکز رشد بخصوص benchmarking ارزیابی و نظارت بر مراکز رشد اشاراتی گردد. از آنجا که در مورد benchmarking مانند بسیاری موارد دیگر معادل فارسی واحدی صورت نگرفته، واژه انگلیسی آن بکار می رود. برای ورود به بحث ابتدا تعریفی از این واژه صورت خواهد گرفت. در تعریف benchmarking گفته شده که استاندارد یا مبنای رجوع که براساس آن تخمین ها زده می شود و راهنمایی است که براساس آن تصمیمات اتخاد می گردد. مواردی که در benchmarking مراکز رشد غیر خصوصی مد نظر است می تواند از این قرار باشد:
ماموریت و اهداف، شهرت، نتایج نظرخواهی دیگران، میزان مشارکت و شکل حقوقی، موقعیت جغرافیانی، تامین بودجه، مدیریت، طراحی کسب وکار، بازار هدف و ارتقای آن، معیار پذیرش و خروج، تعداد کل متقاضیان و پذیرفته شده ها و نیز تعداد فارغ التحصیل شده های موفق، فضا و خدمات مرکز رشد، استانداردهای کیفی، نرخ راه اندازی و بقا، اثرات استخدام، عملکرد شرکت ها، نتایح نظرخواهی از فارغ التحصیلان پس از سه سال

در بخش های بعدی به مراکز رشد می پردازیم. در مورد اهداف آن گفته شده که محلی است که:
فرصت های شغلی ایجاد و در رقابت شرکت می کند
به مراکز تحقیق و توسعه کمک می کنند تا دانش فنی را تجاری کنند
به شرکت ها کمک می کنند تا فعالیت های off-spin داشته باشند
به افراد و گروه های نیازمند کمک می کنند

نقش دولت ها و مقررات باید بگونه ای باشد که: مقررات را ساده کرده و زمان و هزینه پذیرفته شدن را کمتر کنند. برای اخذ اعتبار و وام مکانیسم های منعطف و مناسبی بوجود آورند. از نظر مالیات و ایجاد سرمایه تشویق هایی در نظر بگیرند. تقویت سیستم های مرتبط با حقوق شرکت ها و مالکیت فکری ایده.

اصولا مراکز رشد مفید تلقی شده و اعتقاد بسیاری بر این است که می تواند محلی باشد برای تجمع افراد خلاق و کارآفرین، ایجاد فرصت های شغلی، تجاری شدن تکنولوژی های برتر و مطرح و نیز پیشرفت و توسعه مسائل حقوقی. شرکت ها به مراکز رشد روی می آورند بدلایل زیر: داشتن فضا و چهره موجه، کیفیت قیمت و داشتن واحدهای قابل تغییر، در اختیار گذاشتن خدمات حرفه ای و ایجاد فرصت های شبکه شدن و یافتن همکاران.

برای ورود به بحث لازم است ابتدا تعریقی از مرکز رشد صورت پذیرد سپس موارد مهم آن مورد مطالعه دقیقتر قرار گیرد. در خصوص تعریف یک مرکز رشد مطالب مختلفی گفته شده که ذیلا به برخی از آنها اشاراتی می نمائیم:
براساس تعریف الن و مک کلاسکی (1990) یک مرکز رشد جایی است که موارد زیر را فراهم می سازد:
داشتن فضای فیزیکی قابل پرداخت، به همراه امکانات مشترک اداری و مساعدت های کسب و کار آنهم در فضائی که منجر به ایجاد، بقا و رشد مشخص در یک کسب جدید می شود.
براساس تعریف دیگر مرکز رشد عبادرت است از جایی که شرکت های تازه تاسیس در فضای محدود دور گرد هم می آیند، هدف مراکز رشد افزایش بقا و رشد این شرکت ها از طریق در اختیار گذاشتن فضای اداری و خدمات مشترک مانند تلفن فاکس و تجهیزات کامپیوتری، حمایت های مدیریتی و خدمات پشتیبانی می باشد. البته تاکید اصلی بر توسعه اقتصاد محلی و ایجاد فرصت های شغلی است.
براساس تعریف انجمن ملی مراکز رشد آمریکا، مرکز رشد یک روند پویای توسعه تجاری است. مراکز رشد به شرکت های نوپا کمک می کنند تا در مراحل آسِیب پذیری اولیه، رشد و بقای بهتری داشته باشند و در این مسیر از حمایت های مستقیم مدیریتی، تامین سرمایه و حمایت های فنی برخوردار می شوند. همچنین خدمات اداری مشترک، دسترسی به تجهیزات، پرداخت اجاره بهای قابل انعطاف و فضای اداری قابل توسعه را همه زیر یک سقف جمع کرده است.

در حدود 3000 مرکز رشد با این تفکیک تقریبی در جهان داریم: آمریکا 1000، اروپا 900، شرق دور 600، آمریکای جنوبی 200، اروپای شرقی 150 و بقیه 150 عدد. 20% مراکز رشد آمریکا با دانشگاه ها و یا پارک های علمی همکاری دارند. این مراکز ابتدا بصورت مفهومی ایجاد شده بودند سپس بصورت مراکز رشد چند منظوره رشد کردند در پی آن مراکز رشد تخصصی شکل گرفت. نسل بعدی عبارت بود از مراکز رشد تکنولوژیک، مراکز رشد بدون دیوار، و مراکز رشد مختص یک بخش. در حال حاضر مراکز رشد مجازی و نیز مراکز رشد اقتصاد نوین منتسب به لالکاکا مشهورترند. نوع دیگری از مرکز رشد هم در آمریکا وجود دارد که 18 درصد کل مراکز رشد را تشکیل و داده و معروف به مرکز رشد پیوندی می باشد. در این مرکز رشد، امکانات دولتی در کنار تسهیلات بخش خصوصی جمع شده است. البته مراکز رشد دیگری هم داریم که معمول نیست از جمله مراکز رشد ایجاد شده توسط کلیسا ها و یا اتاق های بازرگانی که 8درصد کل مراکز رشد آمریکا را تشکیل می دهد. از نظر استفاده از دیگران، برخی از این مراکز رشد مانند مرکز رشد پاناسونیک در آمریکا به دنبال یافتن همکارانی از بیرون است در حالیکه مرکز رشد رویتر به کارکنان خود اتکا نموده است. در سوئد بیش از نیمی از مستاجران مرکز رشد جدا شده های (spin off) دانشگاهها می باشند.
در آمریکای جنوبی برزیل پیشتاز می باشد. در حالیکه در شرق پس از کمک های UNDP چین با 160 مرکز رشد، بزرگترین مراکز رشد را در بین کشورهای در حال توسعه داراست و اکنون 160 مرکز رشد دارد. در ژاپن تخمین زده می شود که تا سال 2010 تعداد مراکز رشد به 300 عدد و تعداد مدیران تربیت شده به سقف 500 نفر و فرصت های شغلی به 150000 برسد. هند، کره، مالزی، اندونزی، ازبکستان و ایران نیز بدنبال بقیه هستند. در آفریقا، مصر، افریقای جنوبی، غنا، جامائیکا نیز مراکز رشد بنا نهاده اند. در اروپا بالاترین مرکز رشد را به ترتیب آلمان، فرانسه و انگلیس با 300، 190 و 150 عدد دارا هستند.

جزوه آموزشی طراحی ، تولید و کاربرد مواد آموزشی

تکنولوژی آموزشی چیست؟
قبل از کاربرد مفهوم جدید تکنولوژی برنامه ریزان و معلمان در راه بهبود امر تدریس و حصول نتایج بهتر آموزش از مواد و وسایل آموزشی با مفهوم «سمعی و بصری» آن کمک می گرفتند.
مفهوم امروزه تکنولوژی آموزشی- سطحی وسیعتر از مفهوم قبلی داشته و صرفاً در کاربرد مواد و وسایل خلاصه نمی شود.
تکنولوژی آموزشی را می توان به «مهندسی آموزشی» تشبیه نمود که می تواند با استفاده از تکنیک هایی که می داند برای آموزشی طرحی ارائه دهد که ضمن تسهیل آن یادگیری سریع تر، موثرتر و پایدارتری را به همراه داشته باشد.
بهره گیری تکنولوژی از سایر علوم:
تکنولوژی آموزشی از علوم مختلف خصوصاً از علم روان شناسی (روان شناسی تربیتی) بهره ی زیادی می برد از دیدگاه تکنولوژی آموزشی امروزه ثابت شده آموزش موفق آموزشی است که مبتنی بر
خط زنجیره ای طراحی  اجراء  ارزشیابی باشد.
تعاریف تکنولوژی آموزشی
- تعریف لغوی تکنو به معنی فن و روش و لوژی به معنای شناخت
- معنی اصطلاحی- استفاده از یافته های علمی برای مقاصد آموزشی
- در طول زمان که تکنولوژی آموزشی دچار تغییر و تحول گردید تعاریف مختلفی نیز از آن ارائه گردید.
(1950)- آن رشته از فعالیتهای سیستمیک می دانستند که ماشین، مواد و تکنیک را برای رسیدن به هدفهای آموزشی و پرورشی به یکدیگر نزدیک می کرد.
- تعریف کمیته ملی مهندسی آمریکا- مجموعه ای از معلومات ناشی از کاربست علوم آموزشی، یادگیری در دنیای واقعی کلاس درس، همراه با ابزار و روشهایی که کاربست علوم نامبرده در بالا را تسهیل کنند. (آرمزی ودال 1353)
- از دیدگاه جی. آر. گاس: طرح سازمان یافته و استقرار یک سیستم فراگیری که از مزایای روشهای نوین ارتباطی جمعی، ابزار و وسایل بصری، سازمان بندی کلاس درس و روش های جدید تدریس بهره گیری می کند.
- تعریف مورد توافق همگان (تعریف جیمز براون و همکاران)
طراحی، اجراء و ارزشیابی سیستمیک تمامی فرآیند یادگیری و آموزش براساس هدف های مشخص و نتایج تحقیقات در زمینه های یادگیری انسانی و ارتباط و همچنین به کار گرفتن مجموعه ای از منابع انسانی و غیرانسانی به منظور ایجاد آموزشی موثرتر.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژی آموزشی (5 مرحله)
مرحله اول- مرحله ابزار و وسایل:
از سال 1900 کارخانه های سازنده ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند که این ابزارها قادر بودند تصاویری را بر روی پرده نمایش دهند و گاه همزمان صدا را نیز با تصویر تولید کنند.
- بیشتر هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نیاز مدارس تولید نمی شد (جنبه تجارتی داشت).
- عدم توفیق (تحقیق در مورد کارایی آن صورت نگرفته بود- با اهداف هم خوانی نداشت. فرد متخصص جهت کار با آن وجود نداشت.
مرحله دوم- مواد آموزشی
در این مرحله صاحبان صنایع با توجه به دست یافتن به بازار فروش خوبی که پیدا کرده بودند شروع به تولید نرم افزار نموده و کلاسها پرجنب و جوش تر شدند، فیلمبرداری ها، عکاس ها، وارد میدان شده و شروع به تولید مواد کردند.
- در این دوره پژوهش هایی درباره ی تأثیر رنگ بر آموزش، اندازه و تصویر و همچنین تأثیر مشخصات تصویربرداری مورد توجه بیشتر بود.
- عدم توفیق- عناصر دیگری مثل معلم و شاگرد نیز در آموزش دخالت دارند که مد نظر قرار نگرفته بود.
مرحله سوم- مرحله نظامها درسی
- در این مرحله به این نتیجه رسیدن برای موفقیت در آموزش باید بین کلیه عناصری که به نحوی در آموزش دخالت دارند هماهنگی صورت گیرد. (این مرحله از سال 1950 به بعد در غرب مطرح شد).
ویژگی های این دوره:
• توجه دقیق به نیازهای یادگیرندگان
• متخصصین به کل یادگیری و آموزش مدرسه ای به عنوان یک نطام نگریستند.
• از نظریه عمومی سیستم ها استفاده شد.
• طراحی منظم آموشی (تدریس)- تکنولوژی آموزشی مد نظر قرار گرفت.
• انواع خودآموزها و آموزشهای برنامه ای به کار گرفته شد.
مرحله چهارم- نظام های آموزشی
در این دوره متخصصین دریافتند که متغیرهای دیگری بر آموزش موثرند که الزاماً جزء سیستم آموزشی نیستند.
- در این دوره به نیاز خاص فرد و نیاز جامعه توجه شد.
- از نظر جامعه شناسان- اقتصاددانان و روان شناسان و تحلیل کنندگان نظام به عنوان افراد متخص استفاده شد.
مرحله پنجم- نظامهای اجتماعی
در کشور ما در حد مقالات پراکنده می باشد.
مراحل تکامل مفهوم تکنولوژی در ایران
1- مرحله اول- از سال 1306 با ایجاد آزمایشگاه های فیزیک و شیمی و علوم زیستی آغاز شد و به دلایل زیر ناکام ماند:
- نداشتن کادر متخصص
- کمبود ابزار و وسایل
- عدم اعتماد به کاربرد وسایل
2- مرحله دوم- از سال 1341 با تأسیس اداره ی آموزشی فعالیت های سمعی و بصری در وزارت فرهنگ آغاز شد.
توجه به فیلم- خرید فیلمها و جشنواره های بین المللی و...
3- مرحله سوم- از سال 1353 آغاز- و با برگزاری دوره ی فوق لیسانس تکنولوژی به اوج رسید. ادامه ی آموزش های برنامه ای و تولید مواد بر اساس آن در همین سال توسط تلویزیون آموزشی شروع شد.
4- مرحله چهارم- ایجاد دانشگاه آزاد و پیام نور از شاخص های این دوره بود.
بر اساس نیازهای فردی و تربیت افراد متخصص مورد نیاز جامعه