*تحقیق رستم*

((رستم وزال در داستانهای ملی ما از پهلوانان سیستان و زابلند ، بعضی چنین تصور کرده اند که داستان را سکاهایی ها که در ایام تاریخی به سیستان تاخته ودر آنجا ساکن شده اند با خود از سرزمین اصلی خویش آورده اند . این تصور اگر چه دربادی امر معقول به نظر می آید اما علی الظاهر چندان به صواب نزدیک نیست زیرا شکل اصلی نام یا رستم یعنی رتستخم رئوت ستخم به تمام معنی ایرانی است و جزء ستخم و ستهم و تهم که به معنی زورمند است در نام تخم اروپ (= تهمورث) و تخم سپاد (= دارنده سپاه دلیر) نیز دیده می شود و همچنین است نام مادر او روتابک که در غرر اخبار ثعالبی روذاوذ و درشاهنامه رودابه شده و این اسم را نیز نلدکه از اسامی اصیل ایرانی دانسته است .

نام این پهلوان اصلا در اوستا نیامده است و برعکس در آثار پهلوی به ندرت به شکل روت ستخمک یا رتستخم دیده می شود. ... باید توجه داشت که داستان این پهلوان بسیار قدیم و متعلق به عهود پیش از اسلام است . داستان رستم اگرچه اصلا و واقعا از داستانهای پهلوانی ایرانیان مشرق بود اما با این حات در صدر اسلام در مغرب ایران نیز شهرتی داشت تا بدان حد که به عقیده برخی از مفسران قرآن مجید نضرحارث از مخالفان پیامبر اسلام برای آن که مهتران قریش را در مکه از شنیدن آیات قرآن باز دارد افسانه های رستم و افراسیاب را که از سرزمین پارسیان آورده بوده است برای ایشان می خوانده و از جذبه موجود در این داستان برای وصول به مقصود خود بهره می جسته است .))

پیداست که نفوذ داستانی شرقی از مشرق ایران به مغرب و عام شدن چنانکه بیگانه ای آن را از عامه مردم بشنود و فراگیرد محتاج به مدت بسیار است و چنین می رساند که داستان مذکور مدتها پیش از اوایل قرن هفتم میلادی وجود داشته است . ((عمومیت داستان رستم در قرن هفتم میلادی و آغاز عهد اسلامی میان اهالی بین النهرین چندان بود که چند تن از ساکنان آن دیار در اوایل همین رستم نام داشته اند.))

نام روت ستخم در فقره 41 از رساله درخت آسوریگ آمده ، درخت آسوریگ چنانکه دانشمند فرانسوی بنونیست ثابت کرده اصلا مانند ایاتکار زریران منظومه ای بودمتعلق به عهد اشکانی و از این طریق میتوان گفت که داستان مذکور از روزگاران کهن به یادگار مانده است و نگارنده چنین می پندارد که رستم نیز مانند چند تن از پهلوانان دیگرشاهنامه (گودرز ، گیو ، بیژن و میلاد و ... ) از امرا و سرداران ایران در عهد اشکانی بود که در سیستان قدرتی داشت و بر اثر کارهای بزرگ خود در داستانهای ملی ایرانیان مشرق راه جست ودر صورت صحت این فرض ، رستم اصلا وجودی تاریخی بود وقتی در داستانهای

ملی راه یافت به وجودی داستانی مبدل گشت و تمام خصایص پهلوانان داستانی در او گرد آمد وی از هفت خوان گذشت ودر آن با شیر و اژدها و جادو و دیو سپید جنگید وسر پیل سپید را به زیر آورد و پادشاهی کیقباد و کاووس و کیخسرو بدو باز بسته بود .

حکومت حمادی از سال 419 ه.تا 547 ادامه داشت و حدود یک قرن و نیم سال توسط مغربی های اصیل به قدرت رسیدند عرصه حکومت آمدند قبل از آن مغرب شاهد حکومت بنی رستم ایاضی بود که تامدت را پایتخت خویش قرار داده بودند و توسط فاطمیون سرنگون شدند دولت حمادی در دوران حکومت مغرب در الجزایر نقش مهمی در گسترش اسلام و زبان عربی داشتند حماد توانست در استقلال و ایجاد دولتی واحد بر بادیس بن مغر پیشی گیرد پس از آن سعی و تلاش فراوانی از خود نشان داد تا این دولت را تشکیل داده و آنرا سازماندهی و بر آن حکومت کند.

نظام حکومتی آنان استبدادی موروثی بود حاکمان خود را از تشکیل دولت و کابینه مشورتی برای اداره امور مملکتی و نظامی محروم نمی ساختند پس از حماد، پسرش قائد و پس از او محسن و… ، عهده‌دار امور حکومتی گشته تا به یحیی بن عزیز که سقوط حمادی ها در زمان او صورت گرفته رسید.

پیروی از ارعاب ، اجبار ، قساوت که پایه‌گذار آن حماد بود باعث عصیان گری بسیاری از قبایل گشته و آنان را با خانوادة حمادی درگیر کرد، آنان به زور ارتش حکومت کرده و گاهی علیه یکدیگر اقدام به کودتا و شورش می کرند.‌

در زمان حمادی ها مغرب میانی (الجزایر) به ایالتهای بزرگ تقسیم شد که هر ایالت دارای پایتختی بود و هر ایالت، حاکمی مرکزی که در شهر بجا یه مستقر بود، داشت او موظف بود که دستورات حکومت مرکزی را اجرا کند ، مغرب میانه در آن زمان به ایالت های الجزایر ، بونه ، قستنطنیه ، مسیله ، جیجل ،‌أشیر ، قلعه ، حمزه و … تقسیم شده بود که حاکمیت اکثر آنان با یکی از افراد خانواده حمادی بود که این امر باعث ایجاد اطمینان بر تحت امر بودن آن ولایات بود.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات

پیشینه پژوهش

بیان مسئله .........

پرسش های پژوهش

اهداف پژوهش

تحلیل منابع تحقیق.............

فصل دوم : اوضاع جغرافیایی مغرب اوسط به دوران فرمانروایی بین حماد

الف) شهرهای مهم بنی حماد (از دید جغرافیایی تاریخی )‌...............................

1- قلعه بنی حماد(پایتخت بنی حماد)‌............................

2- شهرأشیر..............................................

3- شهر بجایه ........................

ب) کشاورزی دولت بنی حماد.....

1- محصولات کشاورزی ...............................................

2- دامداری و پرورش طیور و غیره .....................................

ج)‌اقتصاد و صنایع بین حماد.......................................

1-بازرگانی و دادو ستد (تجارت داخلی و خارجی )‌.............

2- استخراج معدن ..............

3- صنایع دستی..........

4- راه های خشکی و دریایی و غیره…..

5- ضرب سکه

6- صادرات و واردات

فصل سوم :‌اوضاع سیاسی ـ تاریخی دوران بنی حماد

1-اصل و نسب حمادیون

2- مؤسس دولت بین حماد......

3- فرمانروایان حمادی

حماد بن بلکین (405 ـ 419 ـ ه.ق) .........

قائد بن حماد (419‏‏‏ـ 446).............

محسن بن قائد ( 446 ـ 447)........

بلکین دوم ابن محمد( 447ـ 454)...........

ناصرابن علناس (454 ـ 481).......................

منصور ابن ناصر (481ـ498)................

بادیس بن منصور (498ـ 515).................

یحیی بن عزیر (551ـ 547)........

غلبه موحدون

فصل چهارم :‌اوضاع اجتماعی حمادیان

قومیت ،‌زبان ،‌دین ، مذهب حمادیان .....

الف)طبقات مردم......

اشراف ، بزرگان (فرمانرواـ شاهزادگان ـ وزراء و ….)

تجار و بازرگانان .

صاحبان حرف و صنایع

کشاورزان و کارگران ..................

ب) اوضاع اداری دولت بنی حماد ..................

1-فرمانروایی........................

2- وزارت و کتاب

3-دادگستری.......................

4- شرطه .........

5- حسبه ......

6-دیوانهای مهم عصر‌بنی‌حماد‌(عرض ـ مظالم ـ برید ـ اشراف‌و …)‌.

7- بیت المال...............

8- خراج و مالیات

فصل پنجم :‌اوضاع فرهنگی بنی حماد

الف ) آموزش و پرورش .............

1-نهادهای آموزشی (مسجد ـ مکتب خانه ـ رباط ـ خانقاه و …).

2-علوم نقلی (قرآن ـ سنت ـ حدیث ـ تفسیرـ فقه و اصول و …)

3-علوم ادبی (نثر و نظم و ….)...

4-علما و دانشمندان عصر حمادی....

ب) آثار و ابنیه دوران حمادیان (مساجد ـ رباط ها ـ پل ها ـ کاخ ها ، … ) .

چکیده رساله به انگلیسی

کتابشناسی پایان رساله