مقاله بررسی بورس اوراق بهادار در 74 صفحه ورد قابل ویرایش

دیباچه

بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط و قوانین و مقررات ویژه‌ای انجام می‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، حمایت قانون از صاحبان پس‌اندازها و سرمایه‌های راکد و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است (دوانی، غلامحسین، سال 1384، ص 32). اندیشه برخورداری از بازار اوراق بهادار و سرعت بخشیدن به فرآیند صنعتی شدن در ایران به دهه 1310 بازمی‌گردد با این حال، آغاز جنگ دوم جهانی و رخدادهای سیاسی و اقتصادی دنبال آن، راه‌اندازی بورس را تا سال 1346 به تأخیر انداخت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در پی جنگ عراق با ایران، بورس اوراق بهادار تهران وارد دوره رکود فعالیت خود شد. ولی در سال 1368 و پس از پایان جنگ تحمیلی براساس اهداف نخستین برنامه پنج ساله کشور و سیاست دولت مبنی بر تجهیز و مشارکت بخش خصوصی در فعالیت‌های تولیدی، دوران رکود بورس پایان یافت و حجم معاملات در آن افزایش چشمگیری پیدا کرد.

در حال حاضر و با گذشت 17 سال از دوره تجدید حیات بورس، بررسی این بازار و تشخیص به هنگام خرید یا فروش یک سهم همواره به عنوان مشکلی بزرگ برای کسانی که در آن مشغول فعالیت هستند، مطرح بوده است. با این وجود سرمایه‌گذاران تلاش دارند که تا حد ممکن پس اندازهای خود را در جایی سرمایه‌گذاری کنند که بیشترین بازده را داشته باشد.

بازده سهام در دوره های متفاوت، متغیر است و روند ثابت و یکنواختی را به همراه ندارد. بنابراین نوسان و تغییرپذیری، جزء جدایی‌ناپذیر بازدهی سهام در طی زمان است. با توجه به تغییرپذیری و نوسان، بازده دوره های آینده نیز قابل اطمینان نیستند. عدم اطمینان نسبت به بازده های آتی سهام، سرمایه‌گذاری را با ریسک همراه می نماید. و سرمایه‌گذار همیشه به دنبال کاهش ریسک و افزایش اطمینان بازدهی است. (راعی، رضا و تلنگی، احمد، سال 1383، ص 118)

بنابراین سرمایه گذاران در صورتی تحمل ریسک را می پذیرند که در قبال آن، ما به ازای عایدشان شود و این ما به ازاء چیزی نخواهد بود جز بازده بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها. بر این اساس، سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار، ریسک و بازده سرمایه گذاری را همزمان مورد توجه قرار می دهند. به همین دلیل شناخت پیوند بین ریسک و بازده در فرآیند تصمیم‌گیری سرمایه گذاران اهمیت ویژه‌ای دارد.

نخستین نظریه در مورد ریسک و بازده سرمایه‌گذاری‌ها در دهه 1950 توسط مارکوویتز[1] ارائه گردید. اساس و مبنای این نظریه میزان ریسک و بازدهی است که دارندة مجموعه اوراق بهادار از آن بهره‌مند می‌شود (ریموندپی نوو، سال 1384، ص 10). لیکن فرمولهای ارائه شده در این الگو به ویژه برای محاسبة ریسک سبد اوراق بهادار، در عمل بسیار پیچیده و وقت‌گیر بود. بطوریکه برای یک سرمایه‌گذار عادی امکان استفاده از آن غیر عملی بود. چندی بعد ویلیام شارپ[2] (1964) و جان لینت نر[3] (1965) الگوی دیگری را تحت عنوان الگوی قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای[4] (CAPM) پایه‌گذاری کردند که بسیار ساده و کاربردی بود و منجر به کسب جایزة نوبل توسط شارپ (1990) گردید.

پژوهش حاضر با استفاده از الگوی اخیر به بررسی پیوند بین ریسک سیستماتیک و بازده سهام عادی در صنعت دارویی بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. برای این امر ابتدا بازده سهام عادی محاسبه شده و سپس بازده بدره بازار بدست آورده می‌شود. در مرحلة بعدی کوواریانس (درجه همسویی) بین این دو مقدار به دست آمده، محاسبه و حاصل برواریانس بازده بدرة بازار تقسیم خواهد گردید تا ضریب بتا بدست آید. و در نهایت از راه استفاده از آماره های ضریب تعیین و ضریب همبستگی پیرسون به آزمون معناداری همبستگی بین متغیر ریسک سیستماتیک (ضریب ) و متغیر بازده سهام عادی پرداخته خواهد شد. با این امید که دستاوردهای این پژوهش بتواند برای تصمیم گیرندگان و سرمایه‌گذاران و نیز در جهت پژوهش‌های آتی مثمر ثمر واقع گردد.


فصل اول

کلیات پژوهش

1-1بیان مسأله و علل برگزیدن موضوع پژوهش

2-1 اهداف پژوهش

3-1 اهمیت پژوهش

4-1 فرضیه های پژوهش

5-1 روش پژوهش

6-1 جمع آوری اطلاعات

7-1 قلمرو پژوهش

1-7-1 قلمرو موضوع

2-7-1 قلمرو زمانی

3-7-1 قلمرو مکانی

8-1 متغیرهای پژوهش

9-1 محدودیت های پژوهش

10-1 واژگان کلیدی

11-1 ساختار پژوهش


فصل اول

کلیات پژوهش

1-1بیان مسأله و علل برگزیدن موضوع پژوهش

در سرمایه گذاری ریسک و بازده نقش کلیدی دارند. بطور کلی سرمایه گذاران ریسک گریزند و بنابراین اگر شرکتها گامهایی بردارند. که ریسک آنها را بالا ببرد، در صورت ثبات سایر عوامل ارزش آن شرکتها پائین می آید . برای جبران این مسأله نرخ بازده مورد انتظار شرکتی که در دارائیهای خطرناک سرمایه گذاری می کند باید بیش از شرکتی باشد که دراین دارائیها سرمایه گذاری نمی کند. بنابراین تعریف ریسک بایستی در برگیرنده ضریب تغییرات بازده پروژه سرمایه گذاری باشد.(فردوستون و یوجین بریگام، سال 1375، ص 437). در نتیجه ریسک عبارت است از احتمال متفاوت بودن نرخ واقعی بازده با نرخ مورد انتظار سرمایه گذار. (ریموند پی نوو، سال 1384، ص 6)

ریسک سهام متشکل از دو بخش است:‌ریسک کاهش پذیر (‌قابل اجتناب) و ریسک کاهش ناپـذیر (غـیر قـابل اجـتناب). آن بـخش از ریسک سهام را کـه بـتوان کاهش داد ریـسک غیر سیستماتیک یا ریسک کاهش پذیر می نامند. و بخشی را که از راه افزایش تعداد سهام نتوان کاهش داد ریسک سیستماتیک یا ریسک کاهش ناپذیر می گویند.

علت استفاده از واژة ریسک سیستماتیک آن است که این ریسک نشان دهندة آن بخش از کل ریسک سهام است که به دلیل وجود عواملی که قیمت کل سهام موجود در بازار را تحت تأثیر قرار می دهند،‌به وجود آمده است . از عوامل مهم ریسک سیستماتیک دگرگونی سیاسی و اقتصادی ، چرخه های تجاری ،‌تورم و بیکاری است.

ریسک غیر سیستماتیک آن بخش از کل ریسک سهام را که ویژه یک شرکت یا صنعت معین است،‌نشان می دهد . این ریسک را می توان با برگزیدن شرکت مناسب ، کاهش داد یا حذف کرد.

برخی عوامل که باعث پدید آمدن ریسک غیر سیستماتیک می شوند. از این قرارند:‌کالاها و خدمات تولیدی شرکت یا صنعت، فعالیت های رقبا، نوع مدیریت و ساختار هزینه های شرکت. (ریموند پی نور، سال 1384، ص 349- 350)

ازآن جائیکه ریسک غیر سیستماتیک را می توان با گزینش صحیح دارایی یا سرمایه گذاری حذف کرد یا کاهش داد، بنابراین چیزی که از نظر سرمایه گذار به عنوان ریسک اصلی غیر قابل اجتناب باقی می ماند همان ریسک سیستماتیک است. نظریه های سرمایه گذاری ، پیوند میان ریسک سیستماتیک و بازده سهام را تأیید کرده و آن را خطی می دانند. که از جملة آنها نظریه ارائه شده توسط شارپ ولینت نر (الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه ای) می باشد. بنابراین مسأله این پژوهش برگرفته شده از نظریه بالا به صورت پرسش زیر بیان می شود:

«آیا در بازار بورس اوراق بهادار تهران (صنعت دارویی) بین ریسک سیستماتیک و بازده سهام عادی رابطه معنی داری وجود دارد یا خیر؟‌»

2-1 اهداف پژوهش

نظریه های مالی‌،رابطه مثبت بین ریسک و بازده را نشـان داده اند. از جملة آنها ،‌الگوی قیمت گذاری دارایی سرمایه ای می باشد که نشان داده است رابطه مثبت و خطی بین ریسک سیستماتیک و بازده سرمایه گذاری وجود دارد. الگوی یادشده با سادگی و ظرافت این اندیشة بنیادین را بیان می کند که سرمایه گذاران انتظار دارند در برابر پذیرش خطر کاهش پذیر از راه گوناگونی ، پاداشی دریافت کنند.
(ریچارد بریلی، سال 1377،ص 161). این الگو در کشورهای مختلف و از جمله در کشور ما مورد آزمون قرار گرفته است. بنابراین پژوهش حاضر پس از تبیین برخی پژوهش های انجام گرفته در این مورد ، به بررسی الگوی یادشده در مورد شرکتهای صنایع دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خواهد پرداخت.

از این رو هدف و انگیزه اصلی نگارنده از برگزیدن موضوع بالا ، کاوش وپژوهش در مورد پیوند بین ریسک سیستماتیک و بازده سهام عادی در بورس اوراق بهادار تهران است. هدف دیگری که این پژوهش دنبال می کند مقایسه دستاوردهای حاصل با دستاوردهای پژوهشی است که تحت عنوان مشابه و در یک دوره زمانی متفاوت توسط آقای تیمور جعفری نسب به عنوان پایان نامة کارشناسی ارشد رشتة حسابداری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات برای سالهای 1373 تا 1377 انجام گرفته است. تا از این رهگذر به میزان پیشرفت بورس اوراق بهادار تهران به سمت کارآیی ، پی ببرد. و اطلاعات فراهم شده از این پژوهش چه ازجنبه نظری و چه از جنبه کاربردی راه گشایی برای دانش پژوهان باشد و دستاوردهای حاصله به وسیلة شرکتها و مخصوصاً‌ توسط سرمایه گذاران مورد استفاده قرار گیرد تا گامی هرچند کوچک در جهت پیشرفت بازار سرمایه در ایران برداشته شود.

3-1 اهمیت پژوهش

درکشور ما شرایط اقتصادی و ویژگیهای سنتی رفتار سرمایه گذاران و مدیران واحدهای تجاری هنوز زمینه های لازم برای پرداختن به پژوهش های جدی و یکپارچه را فراهم نیاورده است و شواهد حکایت از آن دارد که سرمایه گذاران برای تعیین ارزش سهام از روشهای کمِی استفاده نمی کنند و داوریها مبتنی بر تصورات ذهنی بر تصورات ذهنی و اطلاعات غیر علمی می باشد. (نویدی عباسپور، ابراهیم، سال 1383، ص 5).

در همین راستا سازمان بورس اوراق بهادار تهران که بزرگترین بازار سرمایه در کـشور ما می باشد و پس اندازهای مردم را به سمت سرمایه گذاری های بلندمدت سوق می دهد در مقایسه با سایر کشورها به ویژه کشورهای صنعتی بازاری کوچک و توسعه نیافته است . بنابراین لزوم انجام پژوهش ها و مطالعات بیشتر برای کارآ نمودن این بازار و منطقی کردن سرمایه گذاری ها، ضروری به نظر می رسد و نظریه اهمیت فراوان اطلاعات مربوط به ریسک و بازده شرکتهای حاضر در بورس برای اخذ تصمیمات بهینه سرمایه گذاری، این پژوهش به بررسی پیوند بین ریسک و بازده در صنعت دارویی خواهد پرداخت.

میزان ریسک به نوع سرمایه گذاری مربوط می شود. سرمایه گذاران انتظار دارند که در مقابل تحمل ریسک سیستماتیک بیشتر، بازده بیشتری دریافت کنند. در واقع نرخ های بازده مورد انتظار سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار را می توان به عنوان تابعی از عوامل بتای اوراق بهادار موجود در بورس بیان کرد. (شباهنگ، رضا، سال،1374 ، ص 204). ضریب بتای یک سهم چیزی جز شاخص ریسک سیستماتیک تلقی نمی گردد. هدف از ارائه ضریب بتا محاسبه ریسک سیستماتیک سهام و سایر اوراق بهادار ویژه (و ریسک سیستماتیک یک مجموعه از دارایی های مالی ) است. (ریموند پی نوو، سال 1384، ص 313). با آگاهی از ریسک سیستماتیک سهام عادی شرکتهای مختلف ،‌سرمایه گذاری مالی با اطمینان بیشتری صورت می گیرد.

2-2 گفتار دوم- بازده و انواع آن

1-2-2 مفهوم بازده

بیشتر سرمایه گذاران به موضوع ریسک،‌از دیدگاه فردی نگاه می کنند و به اصطلاح قضاوت آنان کاملاً ذهنی است. برای نمونه ، می گویند که میزان ریسک سرمایه گذاری آنها نسبتاً بالا می باشد. در مورد بازده هم به همین گونه عمل می کنند. (پارسائیان، علی و جهانخانی، علی، سال 1374، ص28) یعنی می توان گفت که نرخ بازده یک سرمایه گذاری مفهومی است که از نظر سرمایه گذاران مختلف معنای متفاوتی دارد.

برخی از سرمایه گذاران در در جستجوی بازده کوتاه مدت نقدی هستند و ارزش کمتری به بازده بلند مدت می دهند. چنین افرادی ممکن است سهام شرکت هایی را که سود سهام نقدی زیادی پرداخت می کنند را خریداری نمایند. برخی دیگر از سرمایه گذاران در درجه اول به رشد و توسعه اهمیت می دهند. این قبیل سرمایه گذاران در جستجوی پروژه هایی هستد که در بلند مدت درآمد بیشتری را عاید آنها می کند. بنابراین در شرکت هایی که بازده سرمایه یا ارزش ویژه آنها بسیار بالا باشد، سرمایه گذاری می کنند. (صلاحی، عبدالله ، سال 1380، ص 39).

برخی تعاریف که در مورد بازده سرمایه گذاری بیان شده است به شرح زیر است:

بازده یک قلم دارایی مالی را، در مدت یک سال،‌می توان به این صورت تفسیر کرد: نرخ تنزیلی که اگر جریان های نقدی آینده با آن محاسبه شوند ارزش فعلی به دست آمده با قیمت خرید دارایی برابر می شود. ( ریموند پی نوو، سال 1384، ص 371) بازده یک سرمایه گذاری عبارت است از جریان نقدی قابل تحققی که توسط صاحبان آن سرمایه گذاری در طول یک دوره زمانی معین تحصیل می شود. بازده به صورت درصدی از ارزش سرمایه گذاری انجام شده در آغاز دوره بیان می شود. (افشاری، اسدالله، سال 1379، ص 874).


2-2-2 انواع بازده

منظور از بازده کل، مجموعه مزایایی است که در طول سال به سهم تعلق می گیرد. مجموعه این مزایا شامل دو بخش عمده است: (راعی، رضا وتلنگی، احمد، سال 1383، ص 113).

1- سود سرمایه : سرمایه گذاران انتظار دارند که ارزش بازار سهام عادی در طول زمان افزایش یابد. (تفاوت نرخ اول و آخر سال مالی سهم شرکت)

2- سود سهام: (منافع مالکیت سهام) سرمایه گذاران با خرید سهام عادی انتظار دریافت سود آن را دارند . بیشتر سرمایه گذاران از شرکت های معتبر و با ثبات انتظار تقسیم سود مشخصی دارند که در سررسیدهای معین اعلام و پرداخت شود.منافع حاصل از مالکیت در دوره هایی که شرکت، مجمع برگزار کرده باشد به سهامدار تعلق می گیرد و در دوره هایی که مجمع برگزار نشده باشد منافع مالکیت برابر صفر خواهدبود. (راعی، رضا وتلنگی، احمد، سال 1383، ص 114).

در ادامه توضیحاتی در مورد هر کدام از موارد بالا، ارائه می گردد.

تفاوت نرخ:

آخرین قیمت سهام در پایان سال مالی را نسبت به اولین قیمت سهام در ابتدای سال مالی در نظر گرفته و تفاوت آنها را به دست می آورند. این تفاوت اگر مثبت باشد عامل فزآینده نرخ بازده کل بوده و اگر منفی باشد،‌عامل کاهنده نرخ بازده کل است.

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که محاسبه نرخ بازده کل از دیدگاه شرکت است نه از دیدگاه سهامداران . بنابراین منظور از بازده، بازده کل سهام شرکت است نه بازده سهامدار شرکت. (جلالی، محمد علی، سال 1377، ص 57).

سود سهام (منافع مالکیت سهام)

الف) سود نقدی ناخالص هر سهم

این سود عبارت است از سود سهام پیشنهادی ناخالص تصویب شده در مجمع صاحبان سهام تقسیم بر تعداد سهام تاریخ تصویب سود سهام پیشنهادی توسط مجمع عمومی صاحبان سهام.



ب) سود سهمی یا سهام جایزه

معمولاً شرکت ها در زمان انقضای دوره پرداخت سود نقدی ، به دلیل کمبود نقدینگی یا حفظ منابع نقدی موجود، برای تأمین سود متعلق به هر سهم به جای پرداخت نقدی اقدام به دادن سهام جایزه یا سود سهمی می نمایند و از این طریق افزایش سرمایه می دهند که این همان افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده سهامداران می‌باشد. برخی از مزایای تقسیم سود سهمی یا سهام جایزه به شرح زیر می باشد.(هامپتون و ووارن،سال 1380، ص 396):

1-ذخیره کردن نقدینگی:

تقسیم سهام به شرکت اجازه می دهد که بدون صرف نقدینگی که برای ادامه کار و یا توسعه شرکت ممکن است مورد نیاز باشد، سود سهام را اعلام کند. بدین ترتیب شرکت به جای تقسیم سود سهام آن را برای توسعه شرکت به کار می گیرد و وابستگی شرکت به منابع خارجی کاهش می یابد.

2- نشان دهنده سود بیشتر در آینده :

توزیع سهام به جای تقسیم سود ، نشان از کسب سود بالاتر در آینده است. اگر سود افزایش نیابد به دلیل افزایش سهام ، عایدی هر سهم شرکت کاهش می یابد . از آنجا که کاهش عایدی هر سهم باعث کاهش ارزش بازار سهام می شود، بنابراین تصمیم گیری در مورد تقسیم سود سهام به صورت توزیع سهام فقط توسط مجمع صاحبان سهام انجام می شود و آن زمانی است که امکان افزایش عادی هر سهم وجود داشته باشد.

3- افزایش سود سهام سرمایه گذاران در آینده:

اگر پرداخت نقدی سود سهام تا پس از اعلام توزیع سهام اضافی ادامه یابد عایدی آتی هر سهم افزایش خواهد داشت.


4- داشتن تأثیر مثبت در بازار:

به عـلت تـأثیر مـثبت تقـسیم سـهام اضـافی ،‌اغـلب اعـلام این موضوع سبب تشویق سرمایه گذاران در خـرید سـهام می شود و در نتیجه باعث افزایش قیمت سهام در بازار می شود . به این ترتیب به غیر از یک افت ارزش پس از توزیع سهام اضافی ، قیمت ها افزایش می یابند.

5- حفظ کردن نسبت مالکیت سهامداران :

تقسیم سهام اضافی با صدور سهام عادی جدید تفاوت دارد. اگر سهامداران فعلی برای خرید سهام جدید وجه نقد در اختیار نداشته باشند، نسبت مالکیت آنها با خرید سهام توسط سرمایه گذاران جدید کاهش می یابد. ولی در حالت تقسیم سهام اضافی(به شکل سود سهمی یا سهام جایزه) سـهامداران فـعلی بـه نسـبت سـهام خود ، سهام جدید را دریافت می کنند . بنابراین نسبت مالکیت آنها ثابت باقی می ماند.
ج) تجزیه سهام

تجزیه سهام عبارت است از تغییر در تعداد سهام موجود نزد سهامداران که از طریق کاهش یا افزایش متناسب در ارزش اسمی سهام به وجود می آید و فقط ارزش اسمی و تعداد سهام موجود نزد سهامداران را تحت تأثیر قرار می دهد. از آنجا که ارزش حقوق صاحبان سهام تغییر نمی کند، ارزش بازار سهام برای تطبیق با تجزیه سهام، تغییر می کند.

وجوه تمایز بین سود سهمی و تجزیه سهام به شرح زیر می باشد: (مدرس، احمد و عبداله زاده، فرهاد، سال 1382، ص 180).

1- با سود سهمی، سود انباشته شرکت کاهش یافته ، سهام جدید به طور متناسب بین سهامداران توزیع می شود. تجزیه سهام ، تعداد سهام منتشره را افزایش می دهد اما سود انباشته تغییری نمی کند .

2- با اعطای سود سهمی، مبلغ اسمی سهام تغییر نمی کند اما در تجزیه سهام ، به تناسب تجزیه ، مبلغ اسمی کاهش می یابد.

وجوه تشابه بین سود سهمی و تجزیه سهام نیز به شرح زیر است:

وجوه تشابه بین سود سهمی و تجزیه سهام نیز به شرح زیر است:

1-در هر دو هیچ وجه نقدی پرداخت نمی شود.

2-در هر دو حالت، تعداد سهام منتشره افزایش می یابد.

3- در هر دو، مجموع حقوق صاحبان سهام، بدون تغییر باقی می ماند.

د) بازخرید سهام(تجمیع سهام)

روش دیگر برای توزیع سود بین سهامداران ، بازخرید سهام است. بازخرید سهام وقتی انجام می گیرد که یک شـرکت ســهام عادی موجود نزد صاحبان سهام خود را خریداری می کند. از دیـدگاه نظری،‌ بازخرید سهام یا پرداخت سود سهام برای سهامداران یکسان می باشد ،‌ زیرا منافع سرمایه ای حاصل از بازخرید سهام برابر با سود سهامی است که می توانست در صورت عدم فروش سهام خود را دریافت کند. بعد از بازخرید سهام، سود هر سهم به دلیل کاهش تعداد سهام منتشره افزایش می یابد.

بخشی از تحقیق حاضر جهت مشاهده شما عزیزان گذاشته تا حدودی از مطالب موجو آگاهی داشته باشید:
بررسی رابطه بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان در سهام بورس
سوالاتی از این قبیل که:
آیا از نظر تجربی رابطه ای بین اجزای سود حسابداری و قیمت سهام وجود دارد؟ آیا سود اعلام شده عاملی مؤثر بر قیمت سهام است و اعلام سو د، اطلاعاتی را به بازار سرمایه منتقل می کند؟ و به طور کلی آیا سود اعلام شده دارای محتوای اطلاعاتی برای قیمت سهام است؟ همواره مد نظر حسابداران بوده است
در این تحقیق برای پاسخ به سؤالات فوق به بررسی تاثیر تغییرات اقلام صورت سود و زیان بر تغییرات قیمت سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران پرداخته می شود
. به همین منظور شش مورد از اقلام صورت سود و زیان که به طور متداول گزارش می گر دند در ارتباط با قیمت سهام مورد بررسی قرار می گیرند . به این صورت که به ازای اقلام صورت سود و زیان هفت فرضیه در این تحقیق آزمون می شود که به بررسی تحلیلی ارتباط بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان و تغییرات قیمت سهام می پردازد
. به منظور آزمون فرضیات تحقیق از آزمون ضریب همبستگی بین تغی ی را تذکر شده و آزمون نسبت موفقیت در جامعه استفاده می شود.
. نمونه مورد نظرشامل20شرکت از بین صنایع مختلف پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره آزمون از ابتدای سال 1381 تا پایان سال1385 می باشد.
نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که ارقام صورت سود و زیان حاوی بار اطلاعاتی بوده و سرمایه گذاران نسبت به آن عکس العمل نشان می دهند و قیمت های سهام بسیار سریع تعدیل می شوند . یعنی تغییرات ارقام صورت سود و زیان که از ارقام حسابداری می باشند ، بر تغییرات قیمت سهام تاثیر داشته ، لذا صورت سود و زیان یک منبع اطلاعاتی به هنگام به شمار می رود که بر قیمت و حجم مبادلات سهام تاثیر بسزایی دارد.
مقدمه
در این تحقیق به بررسی رابطة بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان و تغییرات قیمت سهام پرداخته می شود، به عبارت دیگر تأثیر اقلام صورت سود و زیان برقیمت سهام مطالعه خواهد شد . در این بررسی به این نکته توجه می شود که آیاسهامداران یا سرمایه گذاران اطلاعات مور د نیاز خود را از طریق صورت سود و زیان بدست می آورند و آیا این ارقام حسابداری می تواند مبنای مناسبی برای تصمیم گیری این دسته از استفاده کنندگان گزارشهای مالی باشد؟
نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهد که تجزیه سود به اجزا ی آن اطلاعات بیشتری را فراهم می کند . فرضیات این تحقیق بیان می کند که آیا سهامداران به اجزای دیگر سود تو جه دارند و در نتیجه تغییرات قیمت سهام با تغییرات اجزا ی سودمرتبط است یا نه؟ نتایج این تحقیق نشان می دهد که تغییرات اقلام صورت سود وزیان با تغییرات قیمت سهام مرتبط بوده و این اقلام یکی از عوامل قابل توجه درتبیین قیمت سهام شرکت می باشد.
در مطالعه وارزیابی مدل تصمیم افراد ،دلایل بسیاری به ضرورت انجام مطالعات ساختاری در زمینه محتوای اطلاعاتی گزارشات مالی ونحوه کاربرد اطلاعات حسابداری توسط استفاده کنندگان احتمالی وجود دارد که در نهایت هدف آن تعریف محتوا ،افزایش کیفیت اطلاعات گزارش شده و تعیین نحوه ارایه آن به منظور بهسازی مدل تصمیم است(.خوش طینت،1377)
بعدها باتآ کید بر این موضوع که از دیدگاه سرمایه گذاران واعتباردهندگان سود و اجزای تشکیل دهنده آن شاخص بهتری برای ار زیابی عملکرد گذشته و پیش بینی موثرتری از وضع عایدات آتی در مقایسه با جریانات نقدی است، این مدل تعدیل شد و در ادامه آن مدلهایی برای ارزیابی اوراق بهادار برمبنای سود و سود سهام متداول گردید.
از آنجا که یکی ازاهداف اصلی گزارشگری مالی تأمین نیازهای اطلاعاتی سهامداران فعلی و سرمایه گذاران بالقوه واحد تجاری است بیشتر صورت سود وزیان مورد توجه و دقت نظر آنان بوده وشاید بتوان دلیل آن را اولویت سرمایه گذاران به کسب سود و انتفاع مادی در قیاس با سایر اهداف مرتبط به سرمایه گذاری مربوطه دانست. به همین سبب اندازه گیری سود یک واحد تجاری به شکل ادواری هدف نخست حسابداری تلقی می گردد . در این خصوص اغلب عقیده بر آن است که انتشار صورتهای مالی و اعلام سود حسابداری اطلاعاتی را به بازار سرمایه منتقل نموده و از طریق تأثیرگذاری اطلاعات منتشره تغییراتی در قیمت و حجم مبادلاتسهام حادث می گردد که این تغییرات بسته به سطح کارایی بازار متفاوت است (طاهری1378)
به طور کلی در موقع انتخا ب سهام، مهمترین موضوع برای فرد سرمایه گذاراین ا ست که چه مبلغی را برای هر سهم عادی پرداخت نماید . تعیین دقیق مبلغ پرداختی برای هر سهم احتیاج به تجزیه و تحلیلهای وسیعی دارد . انتخاب سهام دربازار کارا بسیار آسان است ، زیرا قیمت سهام تفاوت بسیار ناچیزی با ارزش ذاتی آن دارد. در این بازار، با توجه به روحیات سرمایه گذار نسبت به ریسک پذیری، سهام انتخاب می گردد . سرمایه گذار این اطمینان خاطر را دارد که برای سهام خریداری شده بیشتر از قیمت واقعی آن مبلغی پرداخت ننموده است . بنابراین ضرورتی برای انجام تجزیه و تحلیل های اس اسی احساس نمی شود، به قول برخی از صاحبنظران، در بازار کارابهترین شکل انتخاب سهام به صورت تصادفی است درکشورهایی که بازار کارایی سرمایه ندارند، قیمت بازار اوراق بهادار با قیمت واقعی آن تفاوت قابل ملاحظه ای دارد . بنابراین شخص سرمایه گذارباید تجزیه و تحلیل های وسیعی جهت خرید سهام مورد نظر خود انجام دهد .
سرمایه گذار پس از انتخاب صنعت یا صنایع با رشد بالا باید شرکت یا شرکتهایی رادر صنعت انتخاب نماید که نسبت به دریافت سود سهام و افزایش قیمت سهام درآینده مطمئن باشد . برآورد کمیت و کیفیت سود آینده عامل مهمی در موفقیت یا عدم موفقیت سرمایه گذاری است (جهانخانی و مرادی،(1357
سرمایه گذار باید موقعیت رقابتی شرکت را بررسی نماید ، زیرا اولین متغیری که کمیت سود آینده را تحت تأثیر قرار می دهد، موقعیت رقابتی شرکت است [1].
شرکتی باید برای سرمایه گذاری انتخاب شود که در بین شرکتهای رقیب از موقعیت بسیار خوبی برخوردار باشد . موقعیت رقابتی شرکت با معیارهایی از قبیل میزان فروش، درآمد سالانه، رشد فروش، ثبات درآمد فروش و تنوع محصولات سنجیده می شود. اما فروش باید به گونه ای باشد که پس از کسرتمامی هزینه ها سود معقولی را عاید شرکت سازد . در شرایط رقابتی، شرکتها برای افزایش سود نمی توانند قیمت فروش کالا را افزایش دهند، در این شرایط باید هزینه های شرکت کاهش یابد ، لذا لازم است هزینه های شرکت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند . بنابراین تجزیه وتحلیل دقیق صورت سود و زیان شرکت ضروری به نظر می رسد.در دهه 1960 که فرضیه بازار کارآ مطرح گردید با نظریه های حسابداری درتضاد بود، به ویژه از این جهت که در آن زمان صاحب نظران معتقد بودند که مدیران می توانند با استفاده از اعمال تغییرات در سود حسابداری، بازار را گمراه کنند . درحالی که طرفدارا ن فرضیه بازار کارآ بر این باور بودند که اگر سود حسابداری برقیمت سهام تأثیر می گذارد پس می تواند شاخص مناسبی برای ارزش سهام باشد.
• آیا تغییر رویه های حسابداری سبب گمراهی بازار سهام می شود؟
• آیا از نظر تجربی رابطه ای بین سود حسابداری و قیمت سهام در شرکتها وجود دارد؟
• آیا سود اعلام شده عاملی ؤثر بر قیمت سهام است واعلامیه های سود اطلاعاتی را به بازار منتقل می کند؟
• به بیان دیگر: آیا سود اعلام شده دارای محتوای اطلاعاتی برای قیمت سهام است؟
سؤالات فوق همواره مد نظر جامعه حسابداری بوده و به همین دلیل تا کنون تحقیقات زیادی در این ارتباط انجام شده است . نتایج برخی از تحقیقات صورت گرفته حاکی از وجود ارتباط بین سود حسابداری و قیمت سهام بوده است (پورعظیمی،1377)
فصل دوم
ادبیات تحقیق

*مقاله درباره ی راهنمای جذب سرمایه از صندوق سرمایه‌گذاری انجازات *

1. تعریف شرکت‌های سرمایه‌گذار خطر‌پذیر) (VC[1] Fund

در کشورهای پیشرفته یکی از روش‌های جذب سرمایه به صنایع در حال رشد، ایجاد نهادهای مالی با مشارکت سرمایه‌گذاران خصوصی است. گروه‌بندی این سرمایه‌گذاران خصوصی از شرکت‌های بیمه، بانک‌ها، صندوق‌های بازنشستگی تا اشخاص حقیقی ادامه دارد. تصویر زیر زمان سرمایه‌گذاری این گونه نهادها را در مراحل رشد شرکت‌ها نشان می‌دهد. عموماً VC ها در مراحل توسعه شرکت‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری می‌نمایند.

مراحل سرمایه‌گذاری در سازمان‌ها

1.1. طبقه‌بندی سرمایه‌گذاری همگام با مراحل رشد در شرکت‌ها

شرکت‌ها در مراحل مختلف رشد خود نیاز به منابع مالی دارند که عبارتند از:

• Seed Capital ، سرمایه اولیه جهت شروع فعالیت و تبدیل ایده به یک محصول می‌باشد.
• Start Up، سرمایه مورد نیاز جهت ایجاد تولید نمونه محصول و شروع فعالیت تجاری است.
• Early Stage، سرمایه‌ مورد نیاز جهت تولید انبوه و گسترش فروش شرکت است.
• Second Stage ، سرمایه مورد نیاز برای توسعه بازار و ورود به بازار بورس است.

1.2. شرایط سرمایه‌گذاری VCها

شرایط و مقاطع سرمایه‌گذاری VCها به شرح ذیل است :

- VCها در مقاطعی از رشد سازمانی سرمایه‌گذاری می‌کنند که ایده اولیه تولید، تبدیل به محصولی قابل فروش شده و شرکت سرمایه پذیر دارای ساختار سازمانی جهت تحقق اهداف فروش و توسعه بازار باشد. (درحالی‌که معمولا شرکت‌هایی به دنبال VC ها هستند، که در مراحل اولیه رشد قرار دارند.)

- VC ها در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که دارای رشد بالقوه یا پتانسیل رشدی بالاتر از متوسط صنعت باشند.

- VCها در صنایعی سرمایه‌گذاری می‌کنند که رشد آن‌ها از متوسط رشد صنایع دیگر بالاتر باشد.

- VC ها به دلیل پذیرش خطر سرمایه‌گذاری، بازدهی بالایی را از آنها انتظار دارند به گونه‌ای که دوره برگشت سرمایه‌گذاری ایشان بین 3 الی 7 سال باشد و ایشان بتوانند طی این مدت سرمایه خود را از شرکت سرمایه‌پذیر خارج نمایند.

- روش‌های پیش‌بینی برای خروج VC ها از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده عموما عرضه سهام در بورس اوراق بهادار ، ادغام یا فروش سهام به شرکت‌های دیگر است.

- سرمایه‌گذاران خطر پذیر معمولا بخشی از سهام و کنترل شرکت سرمایه‌پذیر را در اختیار خود نمی‌گیرند و از آن چشم‌پوشی می‌کنند.

- VC ها عموما 20% الی 25% بازده سالیانه برای سرمایه‌گذاری خود انتظار دارند.

- مبالغی که ایشان وارد یک شرکت می‌کنند بین 500 هزار الی 5 میلیون دلار می‌باشد.

به‌طور کلی عوامل جذب VC ها به شرکت‌ها ، عبارتند از:

- تیم مدیریت و سوابق اجرایی درخشان آنان

- بازار هدف متمرکز (Niche Market)[2] برای محصولات شرکت و حضور موفق دراین بازار به‌عنوان نفر اول

- وجود برنامه مدون توسعه همراه با تخمین نیازهای مالی، انسانی

- شناخت دقیق از بازار هدف

- شناخت دقیق از رقبا و شیوه مقابله با آنان

1.3. مراحل جذب سرمایه

مراحل جذب سرمایه شامل موارد زیر است:

- معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری

- تهیه «برنامه کسب و کار»(BP) [3]

- ارزیابی توسط شرکت سرمایه‌گذار (توانایی تیم مدیریت، برنامه بازاریابی، محصولات، برنامه مالی)

- ارزیابی ارزش سهام شرکت سرمایه‌پذیر و توافق بر شیوه حضور شرکت سرمایه‌گذار در شرکت سرمایه‌پذیر، میزان خرید سهام، مالکیت و مسائل حقوقی

مراحل جذب سرمایه و ارزیابی توسط شرکت سرمایه‌گذار

1.4. فرآیند بررسی جهت تامین مالی VC ها

فرآیند بررسی شرکت سرمایه‌پذیر توسط VC ها و یا سایر سرمایه‌گذاران شامل مراحل زیر می‌باشد:

الف) ارزیابی اولیه

در اولین گام، اقدام به تشریح ماهیت و مراحل «برنامه کسب و کار» می‌شود. در حقیقت این برنامه تصویری است که شرکت از آینده خود ترسیم کند و هدف اصلی از تهیه آن، تعیین اهداف کمی و عملیاتی قابل اندازه‌گیری، برای مدیریت و سرمایه‌گذاران بالقوه و ایجاد ابزاری برای کنترل و اندازه‌گیری میزان موفقیت شرکت در تحقق اهداف تعیین شده است. برنامه کسب و کار به طور خلاصه حاوی اطلاعات زیر می‌باشد:

- خلاصه شرکت (Company Overview): در این قسمت به طور خلاصه‌ای از دلایل تشکیل شرکت، محصولات و ویژگی‌های خاص آن، بازارها و ایده‌های خاص موجود، درج می‌شود.

- کالا و خدمات: در این بخش توضیح کاملی درباره کالاها، خدمات ارائه شده توسط شرکت و ویژگی‌هایی که آن‌ها را از محصولات مشابه، مجزا می‌سازد ارائه می‌شود و نیز ارتباط محصولات تولید شده با نیاز بازار و بازارهای هدف معرفی شده و در مورد مجوزهای صنعتی و «حق‌امتیاز شرکت» (patent) نیز توضیح داده می‌شود.

- تجزیه و تحلیل بازار (Market Analysis): در این بخش بر تحقیق بازار، تحلیل صنعت و مشتریان تاکید می‌شود. اطلاعات صنعت باید شامل رقبا، قیمت، حجم بازار، تقسیم‌بندی بازار، پیشرفت‌های تکنولوژیک، قوانین دولتی و روندهای آتی باشد. تحقیقاتی نیز باید در رابطه با تعداد مصرف کنندگان بالقوه، قدرت خرید آن‌ها و . . . انجام شود. این تحقیقات، منشاء پیش‌بینی فروش و استراتژی‌های قیمت‌گذاری که با سایر استراتژی‌های بازاریابی مرتبط هستند، خواهد بود.

- برنامه بازاریابی: در این قسمت برنامه‌های توسعه بازار شرکت به طور کامل مطرح می‌شود. سه سرفصل مهم در مورد برنامه‌های بازاریابی عبارتند از :

• سیاست قیمت‌گذاری (استراتژی‌های تعیین قیمت)
• شیوه فروش و توسعه بازار (شامل فروش مستقیم، فروش از طریق نمایندگی و . . . )
• برنامه های تبلیغاتی و پیش‌برد فروش

- رقابت: در این بخش، در مورد شیوه‌ رقابت شرکت با دیگران برای توسعه بازار، سیاست رقبا و محصولات آن‌ها به طور کامل، توضیح داده‌می‌شود. نکته بسیار مهم در این مبحث، شناخت شرکت از وضعیت رقبا در بازار است.

- مدیریت و مالکیت: یکی از مهمترین ملاک‌های شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر تیم مدیریت شرکت‌های سرمایه‌پذیر است. تیمی که مدیریت شرکت را بر عهده دارد باید توانایی‌های لازم را برای تحقق اهداف تعیین شده بر اساس برنامه زمان‌بندی داشته باشد، لذا ارائه اطلاعات ذیل ضروری است:

• معرفی تیم بازاریابی
• معرفی تیم فروش
• معرفی تیم تولید
• معرفی تیم مالی

در این بخش اعضاِی تیم مدیریت و توان اجرایی آن‌ها، به‌طور کامل تشریح می‌شود.

- عملیات: در این بخش در مورد نحوه عملکرد شرکت، محل استقرار تولید، دسترسی به بازار، نیروی کار، سرمایه و امکانات تولیدی توضیح داده‌شده و امکانات تولیدی با نیازهای بازار مورد سنجش قرارمی‌گیرد. برای مثال چنانچه 25% رشد در فروش شرکت پیش‌بینی شده باشد، آیا منابع موجود، امکان تحقق آن رشد را به ما می‌دهد یا خیر.

¹ Venture Capital

[2] شرکتی در صنعت است، که به‌عنوان هدف، قسمت‌هایی از بازار را که دیگران به‌آن توجهی نکرده‌اند، برمی‌گزیند.

3 Business Plan