فهرســــــت

مقدمه 5

پیشینه حسابرسی 6

انواع موسسات حسابرسی 10

موسسات محلی 10

موسسات منطقه ای 10

موسسات ملی 10

هشت موسسه بزرگ 10

نقش حسابرسی در اقتصاد کشور 11

حسابرسی چیست ؟ 12

نکاتی چند در خصوص ماهیت قانونی موسسات غیر تجاری 14

روش و مراحل ثبت موسسه 15

فرم تقاضانامه ثبت موسسه 15

انتخاب نام موسسه 15

مدارک لازم جهت ثبت موسسه 15

ثبت در دفتر اندیکاتور 16

درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار 16

تغییرات در موسسه 17

نحوه اخذ مجوز ثبت موسسه 17

مدارک لازم جهت ثبت موسسات حسابرسی 17

اساسنامه موسسه حسابرسی 18

استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی 21

استانداردهای عمومی 21

استانداردهای اجرای عملیات 21

استانداردهای گزارشگری 22

آیین رفتار حرفه ای 23

نیاز به آیین رفتار حرفه ای 23

آیین رفتار حرفه ای در حسابرسی مستقل 25

اصول در رفتار حرفه ای حسابرسان 26

انواع حسابرسی 27

حسابرسی صورتهای مالی 27

حسابرسی رعایت 27

حسابرسی عملیاتی 28

گزارش حسابرسان 29

اهمیت گزارش حسابرسان 29

بند مقدمه گزارش حسابرسان 29

بند دامنه رسیدگی گزارش حسابرسان 31

بند اظهار نظر گزارش حسابرسان 31

نمونه ای از گزارش حسابرسان مستقل 33

کاربرگهای حسابرسی 34

کاربرگ حسابرسی چیست ؟ 34

مالکیت کاربرگهای حسابرسی 35

انواع کاربرگها 35

رسیدگی به مدارک عمومی 38

شرکتنامه و اساسنامه 40

قراردادهای مشارکت شرکا 41

صورتجلسات مجامع عمومی و هیات مدیره 42

قراردادهای منعقده توسط شرکت صاحبکار 43

قوانین و مقررات 44

قوانین و مقررات مربوط به حرفه و عملیات حسابرسی 44

قوانین ومقررات تجاری 46

قوانین و مقررات مالیاتی 46

قوانین و مقررات مربوط به اموال و معاملات 46

قوانین کار و تأمین اجتماعی 47

قوانین و مقررات ناظر بر موسسات دولتی 47

قوانین خاص 47

وجوه نقد و اوراق بهادار قابل داد و ستد 48

منابع و ماهیت وجوه نقد 48

نحوه برخورد حسابرسان در رسیدگی به وجوه نقد 49

چقدر زمان برای حسابرسی وجوه نقد ؟ 49

برنامه حسابرسی وجوه نقد 50

حسابهای دریافتنی ، اسناد دریافتنی و معاملات فروش 52

منشا و ماهیت حسابهای دریافتنی 52

منشا و ماهیت اسناد دریافتنی 52

هدفهای حسابرسان از رسیدگی به دریافتنی ها 53

برنامه حسابرسی دریافتنی ها و معاملات فروش 54

موجودیهای مواد و کالا و بهای تمام شده کالای فروش رفته 56

منشا و ماهیت موجودیهای مواد و کالا و بهای تمام شده کالای فروش رفته 56

چگونگی برخورد حسابرسان در رسیدگی به موجودیهای مواد و کالا 57

برنامه حسابرسی موجودیهای موادوکالاو بهای تمام شده کالای فروش رفته 58

اموال ، ماشین آلات و تجهیزات ؛ استهلاک و تهی شدن 60

چگونگی برخورد حسابرسان با حسابرسی اموال ، ماشین آلات و تجهیزات 60

برنامه حسابرسی اموال ، ماشین آلات و تجهیزات 61

استهلاک 62

برنامه حسابرسی ـ هزینه استهلاک و استهلاک انباشته 64

حسابهای پرداختنی و سایر بدهیها 66

منشا و ماهیت حسابهای پرداختنی 66

چگونگی برخورد حسابرسان با رسیدگی به حسابهای پرداختنی 67

برنامه حسابرسی 68

بدهی های بلند مدت و حقوق صاحبان سرمایه ؛ زیانهای احتمالی 70

بدهی های بهره برداری 70

چگونگی برخورد حسابرسان با رسیدگی به بدهی های بهره دار 71

برنامه حسابرسی بدهی های بهره دار 72

منابع و ماهیت حقوق صاحبان سرمایه 73

برخورد حسابرسان با حسابرسی حقوق صاحبان سرمایه 73

برنامه حسابرسی ـ سهام سرمایه 74

رسیدگی بیشتر به درآمدها و هزینه های تکمیل حسابرسی 76

نوع و ماهیت درآمد و هزینه ها 76

چگونگی برخورد حسابرسان با رسیدگی به درآمدها و هزینه ها 76

اسناد و مدارک 77

منابع و مآخذ

مقدمه

اقتصاد دانان تصدیق کرده اند که یک فرد باید منابع (زمین ، کار ، سرمایه ) تولید را جهت ایجاد تولید به حرکت درآورند و پدیده توسعه اقتصادی را از نقطه نظر سرمایه داری تحلیل کرده وکارفرما به عنوان مالک ، سرمایه گذار یا موسس عوامل تولید فرض شده است و تصمیمهای او بر اساس سود بیشتر و بازگشت سرمایه گرفته می شود .

در انقلاب صنعتی قرن نوزدهم ، اقتصاد دانانی مانند آدام اسمیت و دیوید ریکاردو و کارل مارکس عوامل موثر در رشد اقتصادی را شناسایی کردند . این عوامل برای مثال اندوختن سرمایه ( شامل پیشرفت تکنولوژی ) ، تغییرات جمعیت ، تقسیم کار و کارآفرینی می باشد اینها پایه بسیاری از تئوریهای رشد اقتصادی هستند .

کارآفرینی یکی از عوامل ایجاد توسعه است زیرا کارآفرینی عاملی است که دیگر عوامل را در کنار هم می گذارد تا موسساتی بهره ور و خلاق ایجاد شوند که موجب توسعه جامعه باشند .

زمانی که کارآفرینی به عنوان شغل توسط بسیاری از اعضای یک جامعه پذیرفته شود ، آن جامعه بسیار بسیار سریع توسعه می یابد .

نیاز به کالا یا خدمات یک موقعیت اقتصادی است زمانی که مردم به چیزی احتیاج دارند ، خواهان و مایل به پرداخت پول برای تأمین نیازشان هستند . به طور کلی توانایی اشخاص برای ارائه نوع کالا و خدماتی که دیگران نیاز دارند ، در زمان مناسب و مکان مناسب و به افراد مناسب و با قیمت مناسب را کارآفرینی می گویند .

کارآفرینی تأثیر مستقیمی روی توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم دارد . هر چه یک جامعه بیشتر در فعالیتهای کارآفرینی شرکت کند ، سریع تر به توسعه اقتصادی و اجتماعی دست می یابد .

ما همچنین متوجه شدیم که کشور ما در مقایسه با کشورهای توسعه یافته مسیر طولانی پیش رو دارد و به این دلیل به طور جدی در حال تشویق توسعه کارآفرینی در سطح جامعه می باشیم .

پیشینه حسابرسی:

تداوم انقلاب صنعتی در اروپای قرن نوزدهم ، ایجاد کارخانه های بزرگ و بزرگتر و اجرای طرحهای عظیمی چون احداث شبکه های سراسری راه آهن را می طلبیدکه نیازمند به سرمایه های کلان بود . تأمین چنین سرمایه هایی از امکانات مالی یک یا چند سرمایه گذار فراتر بود و از سویی، یک یا چندسرمایه دار نیز آمادگی پذیرفتن خطر تجارتی چنین فعالیتهای بزرگی را نداشتند. از این رو، بهره گیریاز دو دست آورد بزرگ و مفید انقلاب صنعتی،یعنی سازماندهی و همکاری ، شرکتهایی شکل گرفت که مسئولیت صاحبان سرمایه آنها محدودد به مبلغ سرمایه گذاریشان بود و در قالب چنین شرکتهایی ، سرمایه های کوچک تجهیز و راه حل مناسبی برای تأمین سرمایه های کلان و توزیع مخابرات تجارتی فراهم آمد. سرمایه های چنین شرکتهایی به سهام تقسیم وسهام آنهاقابل نقل و انتقال بود . رواج معاملات سهام باعث رونق بازار سرمایه و مشارکت صاحبان سرمایه های کوچک در این بازار شد . تنظیم نحوه اداره شرکتهای سهامی و روابط بین صاحبان سهام از طریق وضع قوانین و مقررات توسط دولتها ، نظم یافتن بخشی از معاملات اوراق بهادار ، ایجاد بورسهای اوراق بهادار از جمله عوامل دیگری بود که به نضج شرکتهای سهامی و فزونی شمار طبقه ای از سرمایه گذاران انجامید که نه مستقیمأدر اداره شرکتها مشارکت داشتند و نه دارای چنین تمایلی بودند . شرکتهای سهامی توسط هیأتهای مدیره ای اداره می شدومی شود که معمولاً از سهامداران بزرگ تشکیل و یا منتخب آنها هستند. ادامه فرآیند تحول در مناسبات مالکیت و اداره سرمایه در کشورهای توسعه یافته صنعتی به پیدایش گروه تازه ای از مدیران کارآزموده و حرفه ای انجامید که در عین اقتدار کامل در اداره واحد های اقتصادی گاه در سرمایه آنها سهمی نا چیز داشتند و اندیشه جدایی مالکیت از مدیریت را مصداق عملی بخشید.

سازمان جدید سرمایه ، زمینه وظایف حسابداری را گسترده ترکرد و تهیه و ارائه گزارشهایی لازم شدکه بتواند سهامداران را از چگونگی اداره سرمایه هایشان ، ارزیابی عملکرد و سنجش کارآیی مدیران و گردانندگان مؤسسه و بالاخره آینده سرمایه گذاریهایشان مطلع کنند . از طرفی در تداوم این تحول ،بازار معاملات پولی و اعتباری گسترش یافت و بانکها و مؤسسات اعتباری که بخش بزرگی ازاعتبارات لازم را برای عملیات جاری و سرمایه ای واحدهای اقتصادی فراهم می آورد متوجه صورتهای مالی شرکتها وسایر واحدهای اقتصادی شدندو در این مسیر ، دامنه عملیات حسابداری و گزارشگری مالی گسترش بیشتری یافت.

افزایش موارد استفاده و شمار استفاده کنندگان از اطلاعات مالی واحدهای اقتصادی به دنبال و درتداوم افزایش شمار شرکتهای سهامی و توسعه و رونق بازارهای سرمایه و پول ، هدف حسابداری را از رفع نیازهای محدود صاحب سرمایه به پاسخ گویی به نیازهای اطلاعاتی گروه های متعدد ذیحق ، ذینفع وذیعلاقه ارتقاء دادو به کار حسابداری نقشی اجتماعی بخشید .

نقش اجتماعی حسابداری را حسابداران شاغل در مؤسسات نمی توانستند به تنهایی ایفاء کنند . زیرا وجود رابطه استخدامی مستقیم ، آنان را به پذیرش نظرات مدیران شرکتهای سهامی و سایر واحدهای اقتصادی ملزم می کرد و از طرفی اشتغال آنان در مؤسسات ، نوعی جانبداری طبیعی از مؤسسه را در پی داشت . در نتیجه ، صورتهای مالی که توسط این گروه از حسابداران با نظر و مسئولیت مدیران تهی می شد نمی توانست بابی طرفی و اعتماد قابل قبول ، نیازهای گروههای مختلف استفاده کننده از اطلاعات مالی را که حقوق ، منافع و علایق گوناگون و گاه متعارض داشتند ، برطرف نماید . چاره این مشکل ، انتحاب حسابداران خبره ای توسط مجامع عمومی صاحبان سهام بود که با رسیدگی به مدارک ، اسناد و حسابهای یک واحد اقتصادی هر گونه تقلب و سوء استفاده ای را کشف و نسبت به صورتهای مالی تهیه شده توسط مؤسسه بی طرفانه اظهار نظر نمایند .

تجمع حسابداران متخصص ، باسابقه و ورزیده که چنین وظایفی را به عهده می گرفتند در اجمنهایی که التزام به رعایت آیین رفتار حرفه ای مدونی لازمه عضویت درآنها بود و بالاخره پذیرش اجتماعی حسابداران مستقل با نمایش راستگویی ، درستکاری و تخصص، درعمل ، نخستین نظام حرفه ای حسابداری را در اواخر قرن نوزدهم در انگلستان پدید آورد که

مقارن همان سالها و در نیمه اول قرن بیستم در کشورهای دیگر نیز نظامهای حرفه ای حسابداری ایجاد و در بعضی از کشورها علاوه بر پذیرش اجتماعی ، ضمانت اجرایی قانونی نیز یافت.

توضیح مختصر بالا نشان میدهد که حسابرسی به عنوان یک حرفه ، یک تخصص و یک رشته ، عمرنسبتاً کوتاهی دارد که به زحمت به بیش از یکصد سال می رسد . اما همزمان و همراه با تحولات شتاب آمیز یکصد سال گذشته ، حرفه حسابرسی به سرعت خود را با شرایط و اوضاع و احوال زمان تطبیق داده ، به عنوان یک دانش تخصصی مطرح و علاوه بر نشریات مراجع و جوامع حرفه ای ، مؤلفان و پژوهشگران متعددی رسالات ، مقالات و کتابهای گوناگونی را

تهیه کرده اند که به بیان اصول ، روشها و عملکرد این رشته از فعالیت می پردازد . در عین حال فرآیند تکاملی حسابرسی با بکار گیری علوم و فنون دیگر ، مانند آمار و ریاضیات ، مدیریت و سیستمهای اطلاعاتی در حسابداری و حسابرسی همراه بود و تغییرات وسیع در تکنولوژی اطلاعات که به گسترش فزاینده سیستمهای کامپیوتری پردازش اطلاعات مالی انجامید

حسابداری را متحول و تغییرات و تحولات سریع حسابرسی را الزامی کرده است.

اندیشه حسابرسی واحدهای اقتصادی در ایران زاده تغییرات و تحولات اقتصادی کشور نبود ، به

عبارت دیگر،پیدایش وگسترش شرکتهای سهامی یا با مسئولیت محدود و با توسعه بازار سرمایه ، نیاز به حسابرسی را پدید نیاورد بلکه دراقتباسی ساده انگار و الگو برداری بدون مضمون از روابط اقتصادی – اجتماعی غرب ، در قانون تجارت 1310 که اقتباس از قانون تجارت بلژیک تهیه و تصویب شددر مبحث راجع به شرکتهای سهامی مقرر گردید که مجمع عمومی هر شرکت سهامی یک یا چند بازرس ( مفتش ) را از بین صاحبان سهام یا از خارج انتخاب کند تا با رسیدگی به حسابها و اسناد و مدارک شرکت درباره اوضاع عمومی شرکت و صورتهای مالی که توسط مدیریت تهیه می شود گزارشی به مجمع عمومی صاحبان سهام در سال بعد بدهد . اگرچه مجامع عمومی شرکتهایی که پس از این قانون ظاهراً به شکل سهامی تشکیل گردیدند بنابر الزام مزبور

بازرس یا بازرسانی را انتخاب می کردند واین بازرسان گاه به حسابهای شرکت نیز رسیدگی می کردند اما انجام حسابرسی درمعنای متعارف آن توسط بازرسان در کار نبود و هنوز هم نیست .

در سال 1362 موضوع ادغام موسسات حسابرسی بخش عمومی مطرح و قانون تشکیل سازمان حسابرسی به تصویب رسید .