آیین‌نامه ایمنی معادن

فصل اول - تعاریف:

1 – مسئول معدن یا سرپرست معدن:

شخصی است که توسط دارنده پروانه عملیات به این سمت منصوب می‌شود و مسئولیت کلیه عملیات معدن را به عهده دارد.

2 – مسئول فنی:

طبق ماده 66 آیین نامه اجرایی قانون معادن مسئول فنی عملیات کسی است که اداره کلیه امور فنی معدن به عهده اوست و توسط دارنده پروانه عملیات از میان افراد واجد شرایط انتخاب و به وزارت صنایع و معادن معرفی می‌شود و طبق ماده 65 آیین نامه اجرایی ضوابط و حدود صلاحیت مسئولین فنی معادن تا تصویب و ابلاغ قانون نظام مهندسی معدن توسط وزارت معادن و فلزات تعیین می‌شود.

3 – مسئول ایمنی:

مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به عهده داشته توسط مسئول یا سرپرست معدن به این سمت منصوب می‌شود. طبق ماده 65 آیین نامه اجرایی قانون معادن ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی از طریق وزارت کار و امور اجتماعی با هماهنگی‎وزارت صنایع‎ومعادن تعیین‎می‌شود.جانشین‎مسئول ایمنی نیز تابع همین‎شرایط است.

4 – مهندس ناظر:

شخصی است که طبق ماده 69 آیین نامه اجرایی قانون معادن تعیین می‌شود و از طرف وزارت صنایع و معادن مامور نظارت و کنترل عملیات معدنی است.

5 – پروانه اکتشاف – پروانه بهره برداری:

طبق مواد مندرج در قانون معادن و آیین نامه اجرایی آن تعریف می‌شود.

6 – تونل:

حفاری زیرزمینی افقی یا تقریباً افقی است.

7 – تونل شیب دار:

تونل‌هایی که تا حدود 18 درجه شیب داشته باشند.

8 – چاه مایل:

حفاری مایلی که به سطح زمین راه داشته و دارای شیب بین 18 درجه تا 90 درجه باشد و برای باربری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

9 – چاه یا چاه قائم:

حفاری قائم یا با شیب 90 درجه است که به سطح زمین راه داشته باشد و معمولاً برای باربری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

10 – دویل:

حفاری زیرزمینی شیب دار و با سطح مقطع نسبتاً کوچک که معمولاً به طرف بالا حفاری می‌شود و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

11 – پذیرگاه:

محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن‌ها و انجام وظایف مختلف زیرزمینی که معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیرزمین احداث می‌شود.

12 – گالری – راهرو:

انواع حفاری‌های زیرزمینی و معمولاً با طول زیاد است.

13 – راه مورب:

به انواع راهروهای شیب دار راه مورب گفته می‌شود.

14 – بونکر:

محلی برای تخلیه و انباشت سنگ می‌باشد.

15 – چال:

سوراخی که در سنگ برای قراردادن ماده منفجره حفر می‌شود.

16 – خرجگذاری:

قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.

17 – فشنگ:

به هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع دینامیت) گفته می‌شود.

18 – آتشباری:

به عملیات خرجگذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ آتشباری گفته می‌شود.

19 – آتشبار:

شخصی که مسئولیت عملیات آتشباری را به عهد دارد.

20 – مواد ناریه – مواد منفجره:

موادی که قابلیت انفجار داشته و در معدن برای تخریب سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

21 – گاز ذغال:

گازی که درکانسارهای ذغالسنگ همراه با سایر هیدروکربورها وجوددارد و عمدتاً از متان تشکیل شده‎است. این‎گاز چنانچه به‎نسبت معینی با هوا مخلوط‎شود قابلیت‎انفجار‎پیدا می‌کند.

22 – کلیه تجهیزات، دستگاه‌ها و ماشین آلات معدنی که در این آیین نامه از آنها نام برده شده:

مانند شاول یا بیل مکانیکی، لودر، بلدوزر، پرفراتور، گریدر، واگن، لوکوموتیو، دستگاه گمانه‎زنی، دستگاه سیم برش، بالا بر چاه، وینچ و غیره و کلیه قسمت‌ها و قطعات آنها مطابق تعاریفی است که در متون و کتاب‌های معدنی آورده شده است.

فصل دوم – کلیات

ماده‌ 1: منظور از عملیات در این آیین نامه کلیه عملیات معدنی (اعم از اکتشاف یا بهره‌برداری و استخراج معدن) است که در قانون معادن و آیین نامه اجرایی قانون معادن پیش‌بینی شده است.

ماده‌ 2: درکلیه معادن که دارای حداقل 25 نفر کارگر می‌باشند، می‌بایست یک نفر ذیصلاح به عنوان مسئول ایمنی و یک نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه‌ای به استناد آیین‌نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تعیین گردد. بدیهی است در معادن کمتر از 25 نفر کارگر وجود یک نفر مسئول ایمنی ضروری است، اما این مسئولیت را می‌توان به مسئول فنی واگذار کرد که تعیین صلاحیت وی به استناد آیین نامه فوق الذکر خواهد بود.

ماده‌ 3: مسئول ایمنی هر معدن به عنوان ناظر و کنترل کننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین نامه و دیگر آیین نامه‌های مصوب شورایعالی حفاظت فنی تعیین می‌گردد، که با حضور و بارزسی از معدن توصیه‌ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشیگیری و رفع خطر تذکر داده و در صورت حساسیت موضوع آن را کتباً به مسئولین معدن گزارش می‌نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.

ماده‌ 4: کلیه کارگاه‌های معدنی اعم از سطحی یا زیرزمینی لازم است در هر شیفت کاری حداقل یک بار توسط مسئول ایمنی یا جانشین وی مورد بازدید قرار گیرد.

ماده‌5: قبل ازشروع به‎کار در هرشیفت‎کاری مسئول ایمنی معدن و یا جانشین او باید از کارگاه مربوطه بازدیدنماید و پس‎از اطمینان ازایمن بودن آن‎به‎کارگران‎مجوز‎ ورودداده شود.

ماده‌ 6: وزارت صنایع و معادن می‌بایست رونوشت پروانه‌های اکتشاف و بهره برداری را به وزارت کار و امور اجتماعی ارسال نماید و دارنده پروانه اکتشاف یا بهره برداری مکلف است تاریخ شروع عملیات خود را به وزارتخانه‌های معادن و فلزات، کار و امور اجتماعی (ادارات کل کار و امور اجتماعی) اطلاع دهد.

ماده‌ 7: اکتشاف کننده یا بهره بردار باید مدارک مشروحه زیر را در سر معدن نگهداری کرده و برای ارایه به مهندسین ناظر وزارت صنایع و معادن و بازرسان کار وزارت کار و امور اجتماعی آماده داشته باشد.

الف – پروانه اکتشاف یا پروانه بهره برداری یا کپی آنها.

ب – نقشه محدوده به مقیاس حداقل و نقشه بهره برداری به مقیاس حداقل و برای معادنی که عملیات زیرزمینی دارند، نقشه به مقیاس حداقل از قسمت درون معدن و همچنین یک نقشه از کارگاه‌ها و تاسیسات خارج معدن به مقیاس حداقل.

ج – دفتر حاوی مشخصات کارکنان معدن و استخراج روزانه طبق نمونه‌ای که وزارت صنایع و معادن تعیین خواهد کرد.

د – دفتر مخصوصی جهت ثبت نظرات و تذکرات و دستوراتی که در اجرای آیین نامه‌های مربوط نسبت به طرز کار و رعایت اصول فنی و حفاظت و بهداشت کار و سایر مواردی که از طرف مهندسین ناظر وزارت صنایع و معادن و بازرسان کار وزارت کار و امور اجتماعی داده می‌شود.

هـ – دفتر مخصوص ثبت حوادث و گزارش اقدامات معموله طبق نمونه‌ای که از طرف وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود.

و – دفاتری مخصوص جهت ثبت کلیه اقدامات ایمنی و بهداشت کار که به ترتیب توسط مسئول ایمنی و مسئول بهداشت حرفه‌ای که در اجرای آیین نامه‌ها و مقررات مربوطه تکمیل می‌گردد.

ز – آیین نامه ایمنی معادن و کلیه آیین نامه‌های حفاظتی فنی و بهداشت کار مصوب شورای عالی حفاظت فنی.

ماده‌ 8: رعایت مفاد کلیه مقررات و آیین نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی درخصوص نکات ایمنی مرتبط با لوازم، کالاها و تجهیزات معدنی لازم الاجرا است.

تبصره – کلیه سفارشات و نکات احتیاطی و ایمنی که از طرف سازندگان و تولیدکنندگان لوازم، کالاها و تجهیزات معدنی توصیه می‌شود لازم الاجرا است.

ماده‌ 9: تمام شاغلین در معادن زیرزمینی و کارگرانی که با تغییر شغل از قسمتی به قسمت دیگر معدن منتقل می‌شوند باید با راه‌های خروجی و اضطراری معدن آشنا شده و آگاهی کامل پیدا کنند.

ماده‌ 10: ورود کلیه افراد غیرشاغل در معدن منوط به کسب اجازه از سرپرست معدن یا جانشین وی می‌باشد.

ماده‌ 11: ورود و کار در کارگاه‌ها و معادن زیرزمینی متروکه منوط به کسب مجوز از سرپرست معدن یا مسئول ذیربط بوده و باید با رعایت مقررات ایمنی و پس از حصول اطمینان از برقراری تهویه مناسب و سالم بودن وسایل نگهداری و عدم ریزش حفریات انجام گیرد.

ماده‌ 12: با تمهیداتی که از طرف سرپرست معدن انجام می‌گیرد، بایستی همواره تعداد و اسامی کارکنانی که در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زیرزمین بوده مشخص باشد و تا زمانی که کارگران در زیرزمین مشغول کار هستند حداقل یک نفر از مسئولین می‌بایست در دفتر سرمعدن حضور داشته باشد.

ماده‌ 13: محل یا محل‌های حادثه ساز در معدن باید بوسیله سیم خاردار یا وسایل محصور‌کننده مناسب و علائم اخباری و هشدار دهنده از محل‌های مجاور مجزا باشد به طوری که مانع عبور اشخاص متفرقه و حیوانات گردد.

ماده‌ 14: معادن زیرزمینی (به استثنای جبهه کارهای در حال حفاری) باید به وسیله حداقل

دو راه با شرایط زیر به خارج ارتباط داشته باشد.