فهرست

عنوان صفحه

تاریخچه تاسیس شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان 1

فرایند عمل در سیستم حسابداری شرکت برق استان زنجان 2

پارامترهای مهم در طراحی پست ها و انتخاب تجهیزات 4

هماهنگی عایقی 6

شین و شینه بندی 7

فواصل زمین کردن نقطه نوترال و سیستم زمین 9

هدف از ایجاد یک سیستم زمین 10

بررسی ولتاژهای مجازی برای ایمنی در پست 11

برقگیر 13

ترانسفورماتور 15

ترانسفورماتور ولتاژ 18

رله های جهت دار برای خطاهای زمین 22

سیستم حفاظتی خطای عملکرد کلید 25

حفاظت ترانسفورماتور 27

اعتبار 34

تهیه وتصویب بودجه 35

اجرای بودجه 37

حسابداری انبار 38

نوع محاسبه قیمت کالاها 43

پیش بینی موجودی 44

دفتر داری 49

حسابداری تاسیسات 50

حساب تاسیسات برق مشغول به کار101 53

برکناری تاسیسات 54

تاریخچه تاسیسشرکت توزیع نیرویبرق استان زنجان :

شرکت توزیع نیروی برق استان زنجان در تاریخ 1/1/1372 با101 مگاوات پیک بار و136259 مشترک عملا از شرکت برق منطقه ای زنجان منفک گردیده و در حال حاضر دارای 16شهر ، 16 بخش و46 دهستان می باشد که در سال85 با3/376 مگاوات پیک بار 253342 مشترک وتعداد 4844 پست هوایی وزمینی با قدرتی حدود 872 مگا ولت امپر وبا 6591 کیلومتر طول شبکه 20 کیلو ولت هوایی و زمینی وبا 4444 کیلومتر طول شبکه فشار ضعیف هوایی وزمینی و904روستای برقدار خود ادامه می دهد

وضعیت تامین برق شهرستان زنجان :

اولین نیروگاه زنجان درسال1320 توسط بخش خصوصی شرکت سهامی برق خمسه با یک دستگاه دیزل ژنراتور 115 اسب بخار اغاز بکار نمودو به تدریج 4 دستگاه دیگر با قدرتهای 90 ، 575 ، 630 ، 1200 اسب بخار به نیروگاه اضافه ومورد بهره برداری قرار گرفت وبالاخره در سال 1348 تاسیسات فوق تحویل برق تهران شده وبه شبکه سراسری وصل گردید . در حال حاضرشهرستان زنجان دارای 1718 پست هوایی وزمینی با قدرت حدود 374 مگاولت امپروحدود1722 کیلومتر طول شبکه KV20 هوایی وزمینی و1704 کیلومتر طول شبکه ضعیف هوایی وزمینی ، شهرستان ماهنشان دارای 404 پست هوایی وزمینی با قدرتی حدود 37 مگا ولت امپر وحدود 796 کیلومتر طول شبکه KV20 هوایی و زمینی و404 کیلومتر طول شبکه ضعیف هوایی و زمینی ، شهرستان طارم دارای 386 پست هوایی وزمینی با قدرتی حدود 37 مگاولت امپر و حدود 464کیلومتر طول شبکه KV20 هوایی وزمینی و261 کیلومتر طول شبکه ضعیف هوایی وزمینی وشهرستان ایجرود دارای 201 پست هوایی وزمینی با قدرتی حدود 24 مگا ولت امپر وحدود 458 کیلومتر طول شبکه KV20 هوایی وزمینی و225 کیلومتر طول شبکه ضعیف هوایی وزمینی می باشد .

فرایند عمل در سیستم حسابداری شرکت برق استان زنجان :

بودجه شرکت برنامه مالی شرکت است که برای یک سال مالی تهیه وحاوی پیش بینی اقلام درامد وسایرمنابع تامین اعتبار وبراورد هزینه ها برای انجامفعالیت ها ، اجرای طرح ها وعملیاتی است که منجر به حصول هدفهای شرکت می شود .

سال مالی از اول فروردین ماه هر سال شروع ودراخراسفند ماه همان سال پایان می یابد به استثنای سال اول که از تاریخ تشکیل شرکت شروع ودراخراسفندهمان سال خاتمه می یابد .

درامد شرکتها وسایر منابع تامین اعتبار شرکت عبارت است از کلیه وجوه دریافتی مشروحه زیرکه دربودجه شرکت تحت عنوان درامدهاوسایرمنابع منظورمی گردد :

الف) وجوه دریافتی بابت توزیع یا فروش برق

ب) وجوه دریافتی بابت نگهداری شبکه روشنائی معابر یا ابونمان برای نگهداری

تاسیسات برق ( از مشترکین )

ج) وجوه دریافتی از مشترکین بابت حق انشعاب برق وهزینه های نیرورسانی وهزینه مشارکت ( نسبت به سهم بخش توزیع )

د) وجوه دریافتی از سایر منابع

ه) وجوه حاصله از سرمایه گذاری یا مشارکت در سایر شرکتها

و) وجوه حاصله از انجام خدمات فنی برق ( عیب یابی - تعمیرات و...)

4- هزینه های شرکت عبارت است از پرداختهایی که به صورت قطعی به ذینفع درقبال کار ، خرید وتعهد ویا به عنوان کمک وهر عنوان دیگری که دربودجه شرکت منظور شده است صورت می گیرد وبه طور کلی هزینه ها را می توان به 2دسته تقسیم کرد:

الف ) هزینه های جاری

ب) هزینه های سرمایه ای

شاید بتوان مساله تشخیص وتفکیک هزینه های سرمایه ای و جاری را از مهمترین مسائل حسابداری شناخت زیرادراین زمینه قاعده وضابطه روشنی نیست.

در شرکتهای توزیع نیروی برق طبق ایین نامه مالی داخلی خود هزینه ها را به 5

بخش تقسیم نموده اند :

الف) هزینه های خرید

ب) هزینه های توزیع وفروش انرژی

ج ) هزینه های عمومی واداری

چ)هزینه های سرمایه گذاری وتوسعه

ح) هزینه هایی که در اداره نیروگاه های دیزل وگازی محلی یا شبکه های توزیع

بر حسب قرارداد های منعقده انجام می شود .

عبارت است از تعیین وانتخاب کالا وخدمات وسایر پرداختها که تحصیل یا انجام انها برای نیل به هدف های شرکت ضروری است.

پارامترهای مهم در طراحی پست ها و انتخاب تجهیزات:

در طراحی پستها باید پارامترهای مختلفی را در نظر گرفت.چند پارامتر مهم در زیر آمده است.

الف:شرایط محیط:این عوامل نقش مهمی در طراحی ها دارند و عمدتاً عبارتند از:

1.درجه حرارت حداکثر محیط:بطور کلی تحت تأثیر دو درجه حرارت می باشد:

الف:محیط

ب:گرمای حاصل از تحت ولتاژ قرار گرفتن و این دو مقدار باید ثابت باشند.

2.درجه حرارت حداقل:دستگاه باید بتواند در کمترین درجه حرارت محیط کار کند.

3.ارتفاع از سطح دریا:با افزایش ارتفاع چگالی هوا کم شده و مقدار ولتاژ شکست هوا برای یک فاصله مشخص کمتر می شود.

4.مقدار یخ:دستگاهها باید مقاومت مکانیکی در مقابل یخ های زمستان را داشته باشند.

5.سرعت باد:سرعت باد در محل یک پست باید در طراحی تجهیزات و اتصالات مورد توجه قرار گیرد.

6.زلزله:وسایل باید با توجه به اطلاعات در مورد زلزله طراحی شوند و تهیه گردند.

7.مقدار آلودگی هوا:شامل گرد و غبار و املاح موجود در هواست،که برای تعیین سطح ایزولاسیون مورد توجه قرار می گیرد.

8.تعداد صاعقه

ب:اطلاعات الکتریکی مبنا:

1.ولتاژ الکتریکی مبنا: (ولتاژ نامی) و ولتاژ حداکثر کار:

ولتاژ نامی یکی از مشخصه های فنی یک دستگاه و اصلی ترین مشخصه یک پست بوده و ولتاژ نامی عبارتست از ولتاژ دائمی کار یک پست می باشد و به عوامل فنی مختلفی بستگی دارد.

ولتاژ حداکثر کار عبارتست از : حداکثر ولتاژ نامی که امکان بوجود آمدن آن در شرایط عادی وجود داشته باشد.

2.جریان نامی:

عبارتست از جریانی که از یک دستگاه در حالت کار عادی آن عبور می کند.

3.جریان اتصال کوتاه:تعیین جریان اتصال کوتاه در یک پست جهت طراحی آن و انتخاب تجهیزات بسیار مهم است.باید توجه داشت که سطح اتصال کوتاه در یک پست با توجه به تغییرات و با توسعه شبکه تغییر می نماید.و دارای دو اثر حرارتی و اثرات نیروی حاصل ناشی از عبور جریان اتصال کوتاه می باشد.

4.فرکانس:مقدار استاندارد فرکانس 50 و 60 هرتز می باشد که در ایران 50 هرتز است.

5.سیستم اتصال فازها:تولید و انتقال انرژی در شبکه بصورت سه فاز انجام می گیرد و پست های فشار قوی نیز بصورت سه فاز ساخته می شوند جهت سهولت تشخیص فازها از یکدیگر آنها کد گذاری می شوند.

6.سطح ایزولاسیون یا سطح عایقی تجهیزات:

مقدار قدرت تحمل اضافه ولتاژهای دائم و موقتی و زودگذر توسط تجهیزات را سطح عایقی یا سطح ایزولاسیون می گویند.

هماهنگی عایقی:

شامل انتخاب قدرت عایقی برای تجهیزات سیستم است که بتواند در مقابل اضافه ولتاژهای شبکه مقاومت کند، که مقدار تحمل را سطح عایقی یا Bil گیوند و هرچه از نظر سطح عایقی پایین تر باشد مقرون به صرفه تر هستند.اصولاً دو روش برای تعیین سطح عایقی بکار برده می شوند.

1.روش قراردادی 2.روش آماری

که هر کدام دارای روشهای فنی خاص خود می باشند.

دو نوع سطح عایقی موجود می باشد:1.خارجی 2.داخلی

اضافه ولتاژهای بوجود آمده در شبکه معمولاً به سه دسته تقسیم می شوند:

1.بر اثر فرکانس:که سه حالت دارد:

1.اثر فرانتی 2.پدیدة رزونانس 3.اتصالی فاز به زمین

2.ناشی از کلید زنی:در تمام حالات عملکرد کلید بوجود می آید و 2 تا 4 برار ولتاژ نامی می باشد.

3.ناشی از رعد و برق

در هماهنگی عایقی اضافه ولتاژهای فوق اصولاً به علت اینکه آنها تعیین کنندة رنج برقگیرها و همچنین سطوح وسایل حفاظتی هستند در نظر گرفته می شوند.

جهت تأمین سطوح عایقی و انتخاب برقگیر برای هر رنج و هر اندازة ولتاژ خاص استانداردهایی وجود دارد که از آنها جهت طراحی استفاده می گردد که این استانداردها به عوامل مختلفی بستگی دارد.البته ارتفاع نیز سهم مهمی در تعیین سطح عایقی دارد.

شین و شینه بندی:

شینه بندی عبارتست از چگونگی ارتباط الکتریکی فیلدهای مختلف که دارای یک سطح ولتاژند.مثلاً تمام ترانسفورماتورها و هادی های موجود در پست تبدیل که دارای ولتاژ مساوی هستند توسط یک هادی بهم وصل می شوند که این هادی را شین گویند.در روی این شین انرژی مولدها و یا مبدلها و یا هر دو بهم می پیوندند و از روی آن بطور مستقیم و یا پس از تبدیل به مصرف کننده ها و یا نقاط دیگر هدایت می شوند در واقع شین عبارتست از وسیلة جمع و پخش انرژی در واحد زمان.

لزوم شینه بندی:

هر شینه بندی ممکن است دارای چندین فیدر ورودی و خروجی متصل به آن باشد فیدرها خود دارای وسایل الکتریکی مثل C.B,PT,CT و غیره می باشند.ارتباط این فیدرها بدون وجود یک سیستم گسترده نمی تواند انجام شود.با توجه به شرایط،خواسته ها و پارامترها شینه بندی های مختلفی می تواند وجود داشته باشد.

انواع شینه بندی:

1.ساده:ساده ترین و ارزانترین نوع شینه بندی می باشد ولی تعمیرات،توسعه و گسترش در آن مشکلاتی بوجود می آورد.جهت سهولت می توان آن را بصورت V شکل نیز طراحی کرد.

2.شینه بندی ساده با باسبار انتقالی

3.شبنه بندی دوبا سبار

4.شینه بندی با سبار دوبل با باسبار کمکی

5.شینه بندی چند باسبار

6.شینه بندی چند باسبار شین کمکی

7.شینه بندی H شکل یا حلقوی

8.شینه بندی کلیدی

9.شینه بندی دو کلیدی

که هر کدام دارای معایب و مزایایی می باشند که بهترین نوع آنها 8 و 9 می باشد.

فواصل زمین کردن نقطه نوترال و سیستم زمین

فواصل اساسی در پستها:

چگونگی قرار گرفتن تجهیزات و هادی ها در پست و فواصل موجود و مناسب بین آنها و بین زمین و تجهیزات موضوع بحث فواصل اساسی است که به 5 نوع تقسیم می شوند:

1.Earth Clearance (E.C) که فاصله بین قسمت های برقدار با اسکلت زمین و یا خود زمین است.

2.Phase Clearance (P.C) فاصله بین قسمت های برقدار با یکدیگر

3.Isclating Distance (ID) فاصله بین کنتاگتهای یک سکسیونر و یا کلید قدرت در زمان باز بودن.

4.Safety Clearance(S.C) فاصله بین قسمت های برقدار و محیط کار.

5.Grand Clearance(G.C) فاصله بین پایین ترین نقطه فلزی هر ایزولاتور و سطح زمین.

که تعیین این فواصل با توجه به مشخصات پست و شرایط و استانداردها امکان پذیر است.

زمین کردن نقطه نوترال به دلایل زیر قابل توجه است:

1.برای حفاظت فاز به زمین

2.شدت جریان اتصال کوتاه فاز به زمین

3.ولتاژ فازهای سالم در زمان اتصال به زمین

انواع زمین کردن نقطه نوترال:

1.سیستم با نوترال ایزوله

2.با استفاده از سلف پرسون

3.از طریق مقاومت

4.زمین کردن مستقیم

5.از طریق راکتانس

6.از طریق ترانسفورماتور زمین.

طراحی سیستم زمین

هدف از ایجاد یک سیستم زمین:

1.در حالت نرمال تمام قسمت های غیر باردار دستگاهها از طریق هادیهایی متصل به سیستم زمین در ولتاژ مطلق زمین که صفر یا نزدیک صفر می باشد قرار گیرند.

2.کارگران در تمام مواقع در شرایط پتانسیل مطلق زمین قرار گیرند.

برای حصول شرایط فوق می بایستی سطح پتانسیل الکتریکی در سطح زیر و اطراف یک پست حتی المقدور یکنواخت و نزدیک به پتانسیل صفر و یا ولتاژ مطلق زمین باشد.

عمل زمین به دو طریق صورت می گیرد:

1.زمین کردن نوترال دستگاهها

2.زمین کردن بدنة اجزاء هادی غیر باردار.

بررسی ولتاژهای مجازی برای ایمنی در پست

1.ولتاژ گام یا قدم: Step Voltage

ولتاژهای خطرناک بصورت زیر هستند:

که از عبور جریان در مسیر بسته دو پای شخص و زمین ناشی می شود.

2.ولتاژ تماس:Toueh Voltage

ولتاژ تماس معمولاً در اثر تماس دست یا ناحیه فوقانی بدن به قسمت فلزی تجهیزات که در هنگام اتصالی و یا خرابی ایزولاسیون باردار می باشند.

3.ولتاژ انتقالی:Transfer Voltage

این ولتاژ حالت خاصی از حد ولتاژ تماسی مجاز می باشد و در حالتی تعریف می شود که دستگاه اتصالی شود در این حالت ممکن است ولتاژ تماس حاصل تا حد ولتاژ کل ناشی از اتصال کوتاه برسد.

6.ولتاژ خانه Mesh Voltage:

به ولتاژ بین مرکز یک خانه با نقطه اتصال زمین نزدیکترین دستگاه اطلاق می گردد.

مراحل طراحی:

1.مطالعة مشخصات خاک و تعیین مقدار P:

خاک خشک دارای قابلیت هدایت الکتریکی خیلی کم است اما با افزایش رطوبت و املاح هدایت آن فزونی می یابد.

2.تعیین زمان تشخیص و رفع خطا و مساحت تحت پوشش پست.

3.ماکزیمم جریان اتصال

این کمیت تعیین کننده مقطع هادی های شبکه،افزایش پتانسیل شبکه و غیره می باشد.

6.گزینش هادی های زمین و تعیین سطح مقطع آن

با توجه به شرایط زیر تعیین می گردد.

1.تحمل تنش حرارتی بطوری که هادی ذوب نشود.

2.داشتن مقاومت مکانیکی کافی در برابر تنش مکانیکی ناشی از جریان اتصال زمین.

3.سطح مقطع کافی برای داشتن مقاومت لازم در مدت طولانی در برابر خوردگی در مناطقی که مشخصات خوردگی دارند.

4.داشتن هدایت کافی بطوری که پتانسیل زمین در همه نقاط از حد مجاز تجاوز نکند.

برقگیر:

یکی از روشهای حفاظت شبکه های قدرت،ترانسفورماتورها و سایر تجهیزات الکتریکی،در مقابل اضافه ولتاژهای ناشی از سویچینگ و رعد و برق و… استفاده از وسایل حفاظتی می باشد.

وظیفه این وسایل محدود کردن و کنترل اضافه ولتاژهای فوق و هدایت و انحراف آن به زمین است بنابراین در این صورت می توان سطح عایقی تجهیزات را تا حد مناسبی پایین آورد که از نظر اقتصادی و بهره برداری خیلی مهم است.

یک وسیلة حفاظتی باید مشخصه های زیر را داشته باشد:

1.در ولتاژ نامی شبکه هیچ عکس العملی از خود نشان ندهد.

2.در اضافه ولتاژهای بوجود آمده سریعاً از خود عکس العمل نشان داده و آن را به زمین هدایت کند.

3.ظرفیت عبور موج جریان با دامنه زیاد و با مدت زمان معینی را داشته باشد.

4.بعد از هر تخلیه الکتریکی،عبور قدرت در فرکانس معمولی ادامه نداشته باشد.

5.از نظر اقتصادی و هزینه های تعمیر و نگهداری و نصب مقرون به صرفه باشد.

برقگیر:

وسایل حفاظتی کاملی که در شبکه های قدرت جهت کنترل اضافه ولتاژها مورد استفاده قرار می گیرد برقگیرها می باشند.یک برقگیر تشکیل شده از: پوشینگ پرسلین که در داخل آن یک سری فاصلة هوایی بطور سری با دیسکهایی از جنس Silicon قرار گرفته اند.برقگیرهای فوق بنام Value Type موسومند و بدین گونه عمل می کنند که در ولتاژ نامی شبکه هیچ گونه شکست الکتریکی در فواصل هوایی بوجود نیامده و همچنین مقاومت المانهای غیر خطی خیلی بالاست.لذا برقگیر هیچ عکس العملی از خود نشان نمی دهد.ولی در زمان بوقوع پیوستن اضافه ولتاژهای معین در شبکه فواصل هوایی موجود در برقگیر اتصالی شده و همچنین مقاومت المانهای غیر خطی شدیداً کاهش می یابد و موج جریان به زمین تخلیه می شود تا زمانی که اضافه ولتاژ کنترل شود.برقگیر فوق دارای معایب و محدودیت هایی می باشند مثلاً وجود فواصل هوایی در طول برقگیر باعث عدم توزیع یکنواخت ولتاژ می شود.می توان برای رفع عیب آن مقاومت های غیر خطی را بطور موازی با فواصل هوایی بکار برد.ظرفیت جذب انرژی این نوع برقگیرها محدود می باشد.