آشنایی با محل کار آموزی :

شرکت سایپا واقع در ابهر – بلوار خرمشهر – جنب پمپ بنزین نمایندگی سایپا ابهر با مساحت 2200 متر مربع و با تعداد کارکنان 28 نفر در قسمت فروش و ارائه خدمات پس از فروش به محصولات سایپا در این شرکت مشغول به فعالیت می باشند . فعالیتهای این شرکت شامل تعمیر و فروش لوازم و قطعات کلیه انواع ماشین های تخت پوشش این شرکت می باشد .

آشنایی با اجزا و عمکرد سیستم انژکتوری در مدل زانتیا 2000

اساس کار در سیستم گرفتن اطلاعات از سنسورها و پردازش آن و ارسال یک سری فرمان به عملگرها جهت محاسبه دقیق سوخت است .

عملگرها (خروجی) ECU (پردازش) اطلاعات سنسورها (ورودی)

سنسورها

1- سنسور دماسنج آب موتور WTS : این سنسور یک حس گر است که داخل مدار خنک کننده موتور قرار گرفته و با تغییر مقاومت NTC ولتاژهای متغیری به ECU ارسال می کند . وقتی دمای آب موتور پایین است تبخیر سوخت ضعیف شده موتور نیاز به سوخت غنی تری دارد . در این حالت به علت زیادتر بودن مقاومت NTC سنسور آب ولتاژ در مدار ECU و WTS زیاد است . ولتاژ زیاد در ECU از مدار سنسور آب ارسال سوخت زیاد است . وقتی دمای آب موتور افزایش می یابد مقاومت NTC کاهش یافته و به علت ارسال جریان ولتاژ در مدار کمتر می شود در این هنگام ECU با افزایش جریان سوخت ارسالی را کاهش می دهد . 2- سنسور دمای هوا ATS سنسور هوا روی درپوش هواکش نصب شده است و وظیفه دارد دمای هوای ورودی به موتور را به ECU ارسال کند . با ارسال دمای هوا زمان باز بودن انژکتورها در حالت استارت زدن و دور آرام اصلاح شده و نیز روی تایمینگ جرقه و یا گرم شدن هوا مقاومت کاهش یافته و ولتاژهای متفاوتی به ECU ارسال می کند . با گزارش این سنوسر مقدار سوخت و تایمینگ جرقه زنی نیز تغییر می کند و لذا سنسور هوا یکی از سنسورهای مهم سوخت رسانی است .

3- سنسور وضعیت دریچه گاز TPS سنسور تعیین وضعیت دریچه گاز TPS روی دریچه گاز سوار شده و نسبت به درصد باز بودن دریچه گاز ولتاژهای متغیر به ECU ارسال می دارد . در نتیجه طول زمان باز بودن سوپاپ انژکتور تعیین می شود .

4- سنسور اکسیژن : این سنسور تشکیل شده از یک بدنه لوله ای سرامیکی پوشیده شده از لایه اکسید سیلیکونیوم (Zr) که مانند دو الکترود یک باتری کوچک عمل می کند . روی لایه سیلیکونیوم را با فلز پلاتین به ضخامت 10 میکرون پوشانیده اند . تا خاصیت کاتالیزوری اکسیداسیون داشته باشد . لایه خارجی در معرض لوله اگزوز و لایه داخلی در معرض هوای جو قرار دارد . برای محافظت از لایه خارجی آن را با سرامیک متخلخل 100 میکرونی پوشانیده اند و لایه داخلی فقط پوشش فلزی دارد . در دمای 300 درجه تا 900 درجه سانتیگراد وقتی خروجی با سوخت غنی به لایه خارجی می رسد . در دمای زیاد مقدار اکسیژن با سرعت با CO ترکیب و CO2 می دهد . بنابراین تجمع اکسیژن در لایه خارجی سنسور حداقل می شود . بر عکس در لایه داخلی اکسیژن هوا به صورت فراوان وجود دارد . اتم های اکسیژن در کنار لایه داخلی یونیزه شده و شارژ مثبت زیادتری را ایجاد می کند . و بر عکس در لایه خارجی شارژ منفی تولید می شود این اختلاف شارژ ولتاژی بین (8/0 تا 1 ولت ) در سنسور بوجود می آید در حالت سوخت ضعیف به علت فراوانی اکسیژن در دود شارژ لایه خارجی با لایه داخلی برابر شده لذا عمل الکتروموتیو به صفر می رسد و ارسال ولتاژ قطع می گردد . این سنسور دارای گرمکن است که در ابتدای کار گرمکن سنسور را به سرعت به دمای لازم برای اندازه گیری می رساند و عمل اندازه گیری انجام می شود . سنسور اکسیژن در سیستم انژکتوری مدل 1800 دارای گرمکن نبوده و فقط در مدل 2000 زانتیا دارای گرمکن بوده است .

5- سنسور دور سنج و زاویه سنج SKP و سنسور تعیین پیستور اول CMP : سنسور دور سنج موتور وظیفه دارد دور میل لنگ را در دقیقه به اطلاع سیستم مدیریتی EMS و در عین حال زاویه گردش میل لنگ را به اطلاع ECM می رساند . سنسور تعیین سیلندر اول موقعیت پیستون اول در زمان کار را گزارش می دهد . در زانتیا این کار توسط دو دیود نوری به کار رفته مشخص می شود . دیود اول مربوط به تعیین پیستون اول و دیگری مربوط به وضعیت میل لنگ است .

روش کار : یک صفحه مشبک روی میلدرکو قرار دارد که از میان پایه دیودهای نوری عبور می کند . تعداد شیارهای زاویه و دور سنج 20 عدد برای هر سیلندر است و سوراخ هم برای تعیین موقعیت سیلندر اول وجود دارد . وقتی صفحه مشبک دلکو می چرخد نور دیود LED از سوراخ مشبک دوار عبور می کند و به آنود دیود فتوسل که درست پایین جصفحه مشبک نصب شده می رسد و آن را فعال می کند . فعال شدن دیود فتو سل باعث می شود 5 ولت ارسالی از ECU که در مدار بوده به ترمینال های پشت مقایسه کننده می رسد و باعث می شود 6 ولت به ترانزیستور ECU ارسال داشته و آن را روشن کند در هر دور صفحه مشبک 4 سری سیگنال برای دور سنج و زاویه سنج میل لنگ و یک سیگنال برای تعیین سیلندر اول به ECU ارسال می شود . 6 – سنوسر فشار سنج هوای مانیفولد MAP : این سنسور با اندازه گیری فشار مطلق مانیفولد هوا به صورت غیر مستقیم دبی هوا را تعیین می کند . سنسور MAP نوعی اندازه گیری مقاومت متغیر است که تغییرات فشار مانیفولد هوا به صورت تغییرات ولتاژ به ECU گزارش می دهد . همچنین فشار هوا در حالت های شتاب گیری بار متوسط و غیر متوسط را اندازه گیری می کند . ECU براساس ولتاژهای دریافتی یک سری پردازش انجام می دهد . این پردازش ها قبلاً به صورت فرمان در حافظه ECU وارد شده و ECU با گرفتن هر ولتاژ متناسب با فرمان ضبط شده در حافظه اش در عملگر ها فرمان لازم را می دهد .

سیستم سوخت رسانی انژکتوری زانتیا مدل 2000 این مدار شامل : 1- باک 2- فیلتر فشار ضعیف یا قوی جبران کننده 3- پمپ بنزین 4- لوله های انتقال 5- فیلتر فشار قوی 6- لوله توزیع سوخت 7- انژکتورها 8- رگلاتور کنترل فشار سوخت و لوله برگشت سوخت به باک است . سوخت با فشار 5 اتمسفر توسط پمپ بنزین از لوله به فیلتر فشار قوی ارسال شده سپس به لوله توزیع سوخت رسیده و توسط رگلاتور فشار حدود 3 اتمسفر کنترل شده و با این فشار به انژکتورها ارسال می گردد .

عملگرها

1- انژکتور ING انژکتورها از نوع الکتریکی هستند که با فرمان ECU در زمان مناسب یعنی در حدود 180 درجه قبل از باز شدن سوپاپ هوا به مدت چند میلی ثانیه باز بوده و سوخت با فشار 3 اتمسفر را به موتور تزریق می کند . زمان باز بودن انژکتورها 3 الی 6 میلی ثانیه است و سوخت را به صورت پودر به ترتیب احتراق درآورده 1و3 و 4 و 2 در سر سوپاپ تزریق می کند .

2- سوپاپ کنترل دور آرام ISC در خودروی بنزینی کاربراتوری زانتیا با روشن شدن چراغ بزرگ ، کولر ، فن رادیاتور و موارد دیگر موتور شروع به لرزش می کند . برای رفع این نقیصه در سیستم انژکتوری سوپاپی به نام کنترل دور آرام طراحی و تعبیر شده است . در موقع وارد شدن بار اضافی به موتور در دور آرام سوخت توسط انژکتورها هم اضافه می شود در این موقع برای احتراق کامل ECU زمان باز بودن سوپاپ هوای دور آرام را افزایش می دهد . اگر بخواهیم وضایف این سوپاپ را خلاصه کنیم می توانیم بگوییم :1- تأمین هوای لازم برای حالت سرد کار کردن موتور 2- ثابت نگه داشتن دور آرام موتور3- تأمین هوای مورد نیاز موتور در حالت آرام نسبت به اعمال بار روی موتور

3- سوپاپ برقی کنیستر : این سوپاپ وظیفه دارد بخارات باک را جهت جلوگیری از پخش شدن آن در فضای باز گرفته و در زمانی که ECU فرمان می دهد آنها را به مانیفولد هوا راهنمایی کند .

4- کوئل دوبل : کوئل در سیستم انژکتوری از نوع هوا خنک بوده و دارای یک خروجی ولتاژ قوی و یک ورودی مثبت و یک خروجی منفی است .

5- رله اصلی Minrail وظیفه این رله تغذیه برق ورودی سنسورها و عملگرهاست وقتی سوئیچ موتور در حالت خاموش در می آید رله اصلی برای 8 ثانیه روشن می ماند و با برق سنسورها و عملگرها را قطع می کند تا آخرین اطلاعات موتور در حافظه ECU ثبت شود . رله اصلی دارای 5 فیش است . فیش شماره 86 به برق سوئیچ متصل است که این مدار رله اصلی را از طریق اتصال به بدنه که از فیش شماره 48 به آن داده می شود . فعال می گردد . با باز کردن سوئیچ رله فعال شده و پلاتین های آن وصل می شود در این موقع از فیش شماره 30 برق از جعبه فیوز برق دریافت کرده و عمل کننده های کنیستر شیر خلعی EGR ، سوپاپ هوایی دور آرام و انژکتورها تغذیه می شود . منفی عملگرهای فوق توسط ECU تأمین می گردد .

6- رله فن (فن رل) : رل فن از ECU فرمان گرفته و در دمای 93 درجه سانتیگراد برق موتور فن رادیاتور را روشن و در دمای 87 درجه سانتیگراد برق فن را قطع می کند .

7- پمپ بنزین Feulpomp : پمپ بنزین از نوع توربینی است و در داخل باک قرار دارد وقتی پمپ بنزین از طریق ECU فعال شود پره های پمپ سوخت را به مدار ارسال می کند . سوخت از دور بدنه آرمیچر عبور کرده و از سوپاپ یک طرفه گذشته و به مدار فیلتر می رود . پمپ دارای یک سوپاپ اطمینان است که در فشار بین 5/4 تا 6 اتمسفر باز شده و سوخت را به باک بر می گرداند . سوپاپ یک طرفه وظیفه دارد سوخت را در مدار سوخت رسانی با پیش فشار لازم در هنگام خاموش شدن موتور نگهداری کند . 8- سوپاپ برقی EGR : وقتی دمای موتور افزایش می یابد تولید اکسیدهای ازت و NOX زیاد می شود برای کاهش تأثیرات زیان آور NOX سعی به خنک نگه داشتن موتور می کند . در دمای 50 تا 60 درجه آب موتور ECU سوپاپ برقی EGR را فعال می کند که با فعال شدن این سوپاپ دیافراگم EGR حرکت نموده و سوپاپ دیافراگم مقداری از دودهای مانیفولد دود را به مانیفولد گاز ارتباط می دهد و موتور به جای تنفس هوای تازه و بنزین از پسماندهای بدون انرژی دود استفاده کرده و گرمای آن را کاهش می دهد . مدار هوا رسانی : مدار هوا رسانی از قسمت فیلتر شروع شده و هوا پس از صاف شدن از لوله خرطومی به داخل ورودی مخزن آرامش جریان می یابد . در این قسمت دو حالت وجود دارد : یا در حالت دور آرام بوده و یا در حالت دور تند . اگر موتور در حالت دور آرام باشد قسمت سمت چپ مدار بسته بوده بنابراین هوا از لوله فرعی سمت راست بوسیله موتور کنترل دور آرام IFC داخل مانیفولد هوا می شود در این قسمت یک مخزن هوای دور آرام برای مواقعی که به طور ناگهانی از دور زیاد به دور آرام وارد موتور می شود این قسمت نیز دارای یک مخزن هوای دور زیاد است که در مواقعی که به طور ناگهانی دور موتور زیاد می شود طراحی گردد . لازم به ذکر است سنسور هوا در ابتدای این مدار نصب شده است .

• سیستم تزریق سوخت الکترونیکی EFI چیست؟

اتومبیل ها یکی از دو سیستم کاربراتوری یا انژکتوری را برای تحویل مخلوط سوخت و هوا با نسبت صحیح به سیلندرها در تمام دامنه های سرعت دورانی موتور مورد استفاده قرار می دهند . هر یک از این دو سیستم حجم هوای مکش را اندازه گیری می کند . حجم هوای مکش بر اساس زاویه دریچه گاز و سرعت موتور تغییر می کند و هر دو سیستم نسبت سوخت و هوای صحیح را برای تمام سیلندرها بر اساس حجم هوای مکش تامین می کنند .
به دلیل اینکه ساخت کاربراتور نسبتا ساده است ونیازی به قطعات با تکنولوژی بالا ندارد در سطح وسیعی از موتورهای بنزینی مورد استفاده قرار گرفته است . در پاسخ به نیاز های فعلی برای کاهش آلودگی دود خروجی از اگزوز ‏، مصرف سوخت اقتصادی ، سوخت رسانی بهینه و سایر موارد دیگر ، کاربراتورهای امروزی باید به وسیله جبران سازهای مختلف مجهز گردند که باعث به وجود آمدن کاربراتور با سیستم پیچیده تر می گردد . برای اطمینان از نسبت سوخت و هوای صحیح در موتور سیستم EFI بر اساس شرایط رانندگی مختلف به جای کاربراتور مورد استفاده قرار گرفت .
سیستم کنترل EFI در دو نوع آنالوگ و دیجیتال برای سوخت رسانی به کار می رود . در سیستم کنترل از نوع آنالوگ حجم سوخت تزریق شده بر اساس زمان مورد نیاز برای شارژ و دشارژ کردن خازن کنترل می شود و لیکن در سیستم کامپیوتری حجم سوخت تزریق شده بر اساس داده های ذخیره شده در حافظه مشخص می گردد علاوه بر کنترل زمان مقدار سوخت تزریق شده آوانس جرقه کنترل سرعت هرزگرد موتور کارکرد نادرست موتور و سایر موارد نیز می تواند بوسیله ی سیستم کامپیوتری کنترل گردد .

تفاوت عمده سیستم های انژکتوری در موتورهای بنزینی و گازوئیلی :
در سیستم های انژکتوری موتورهای گازوئیل سوز از سیستم جرقه زنی و شمع خبری نیست و در حقیقت احتراق درون محفظه ی سیلندر به روش احتراق خود به خودی یا Self Ignition انجام می شود بدین صورت که ابتدا هوا در مرحله تنفس وارد محفظه ی سیلندر شده و در مرحله تراکم تا میزان حتی 1 به 25 متراکم می شود در این حالت دمای هوا تا حدود 700 درجه سانتی گراد افزایش می یابد . سپس در بالاترین نقطه و در زمان مناسب گازوئیل توسط انژکتورها به درون سیلندر پاشش می شود که در حضور هوای داغ باعث انفجار می گردد و منجر به حرکت در آوردن پیستون و در نهایت حرکت موتور می شود .

اما در موتورهای بنزین سوز در مرحله تنفس مخلوط سوخت و هوا وارد سیلندر می شود و همچنان انفجار سوخت در محفظه ی احتراق به کمک جرقه حاصل از فرمان رسیده به شمع ها صورت می گیرد و این نسبت تراکم تا حداکثر حدود 1 به 11 امکان پذیر می باشد و در صورت انفجار بی موقع سوخت درون سیلندر پدیده Knocking یا Detonation روی داده و باعث وارد آمدن آسیب جدی به موتور خودرو می شود . که این امر توسط ECU کنترل می گردد .