چکیده تحقیق:

این تحقیق که بااهداف دستیابی به اطلاعات درزمینه بررسی نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان دخترمدرسه راهنمایی حدیث شهرستان خرمدره طراحی واجراشده است.جمعیت نمونه این تحقیق عبارت است ازتعداد40نفرازدانش آموزان که درمدرسه فوق الذکر مشغول به تحصیل هستند واولیاءآنها که به روش نمونه گیری منظم انتخاب شدندابزاراین تحقیق شامل استفاده ازپرسشنامه بوده است.پرسشنامه مرکب از22سوال بسته پاسخ است که 11سوال مربوط به نگرش دانش آموزان نسبت به موادمخدردرنوجوانان و11سوال مربوط به پرسشنامه اولیاءکه اطلاعاتی درزمینه میزان تحصیلات والدین-تعدادافرادخانواده-نحوه کنترل والدین-صرف وقت والدین بافرزندان ونگرش والدین نسبت به موادمخدروگرایش نوجوان به اعتیادجمع آوری گردیده است وپس ازتجزیه وتحلیل دوپرسشنامه نتایج به شرح زیربدست آمد:

1-بین میزان تحصیلات والدین وگرایش نوجوان به اعتیاد رابطه معنی داری وجودندارد.زیراآزمون خی دوبدست آمده (82/1)ازخی دوجدول درسطح (5%)برابربا(81/7)وبادرجه آزادی(3=)کوچکتراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف رد می شود.

2-بین تعدادافرادخانواده وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.زیراآزمون خی دوبدست آمده (75/0)ازخی دوجدول درسطح(5%)برابربا (81/7)وبادرجه آزادی(3=)کوچکتراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف رد می شود.

3-بین نحوه کنترل والدین وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.باتوجه به اینکه آزمون خی دوبدست آمده(81/2)ازخی دوجدول درسطح(5%)برابربا(49/9)وبادرجه آزادی (4=)کوچکتراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف ردمی شود.

4-بین صرف وقت والدین بافرزندان وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.باتوجه به اینکه آزمون خی دوبدست امده(31/1)ازخی دوجدول درسطح (5%)برابربا(49/9)وبادرجه آزادی(3=)کوچکتر است بنابراین فرض صفرتاییدو فرض مخالف رد می شود.

5-بین نگرش والدین نسبت به موادمخدروگرهیش نوجوان به اعتیهدرابطه معنی داری وجودندارد.چون آزمون ضریب همبستگی بدست آمده (86/0)ازضریب همبستگی جدول درسطح (5%)برابربا(26/3)وبادرجه آزادی (38=)کوچکتراست بنابراین بین دو متغیرهمبستگی وجود ندارد.

بنابراین این نتایج رافقط درجامعه تحقیق شده می توان تعمیم دادوتعمیم دادن آن به سایرجوامع صحیح نیست.

فصل اول

طرح تحقیق

1- مقدمه

2- بیان مساله

3- ضرورت و اهمیت تحقیق

4- اهداف تحقیق

5- سوالات تحقیق

6- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه

مقدمه :

در جوامع انسانی جهان امروز به شدت از برخی مسائل و آسیب های اجتماعی و انسانی رنج می برندواین مسائل وآسیبهای اجتماعی کالبدفردی خانوادگی واجتماعی انسانهارامانندموریانه ازدرون می خورد.شاهدعینی یکی ازمسائل ودامنه آسیب زدایی اجتماعی ان حضورسوءمصرف موادمخدروافزایش روزافزون عرضه وتقاضای آن درسطح جهانی است.مسئله اعتیادیک مشکل اجتماعی است که علاوه برعوارض جسمی وروانی برای فرد سلامت جامعه راازنظراجتماعی سیاسی اقتصادی وفرهنگی موردتهدیدقرارمی دهد.استفاده ازموادمخدردرسراسرجهان بخصوص درسالهای اخیردرمیان جوانان ونوجوانان مشکلات بزرگی رابرای غالب کشورهابوجودآورده است.به موجب آخرین آماررسمی منتشره درانگلستان یک میلیون جوان ونوجوان این سرزمین به دام اعتیادبه موادمخدراسیرهستند((کیت هیلادل))فرمانده نیروی انتظامی مبارزه باموادمخدراشاره میکند که

ازدیدگاه بعضی ازنوجوانان مصرف موادمخدرامری تفریحی به حساب می آید وتهیه این مواددرهمه جاودرهمی سنین به طرزخطرناکی آسان شده است.(ژرفای تربیت-اسفند80)

اهمیت خطراعتیادبیشترازآن است که اکثرنسل جوان دردوره سازندگی وفعالیت عمرخودرادرمعرض خطر ابتلا قرارمی گیرند.همه افرادی که بانوجوانان وجوانان سروکار دارنداهمیت آشنایی بامسائل ومشکلاتشان باعث ایجادبحران رفتاری واجتماعی می شوندآگاه هستند.بدین جهت تلاش برای درک جایگاه جوانان ونوجوانان کمک به آنها درگذرگاه ازاین دوره حساس به گونه طبیعی وهماهنگ باارزشها وهنجارهای مورد قبول جامعه وتلاشی مهم به حساب می آید.پیشگیری ازبروزیک آسیب اجتماعی ومبارزه باآفتهایی که سلامت فردی واجتماعی رابه مخاطره می اندازد ومستلزم درک وشناخت صحیح ازمسئله موردنظراست ونظربه اینکه جوانان ونوجوانان نیروی مستعد بالقوه هستند که سرمایه های عظیم مملکت محسوب می شوند.پیشگیری ازگرایش نوجوانان به مصرف موادمخدرومبارزه بااعتیاد آنان ازجایگاه واهمیت ویژه ای برخوردارمی گردد.

اعتیاددرواقع بیماری اجتماعی به قول جامعه شناسان بلای اجتماعی است ووالدین که نقش مهمی دررشدشخصیت فرزندان دارندویکی ازعوامل مهم درکنترل فرزندان درعدم سوق دهی به سوی مصرف موادمخدر می باشندوازآنجا که یکی ازعوامل گرایش به اعتیاددرنوجوانان عامل خانوادگی می باشدوبه نگرش والدین(مثبت ومنفی)نسبت به موادمخدربستگی دارد.این تحقیق سعی داردکه تاباانجام بررسیهایی به نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان پی ببردوراهکارهای مناسب جهت ایجادذهنیت منفی نسبت به موادمخدرهم دروالدین وهم درفرزندان وشکوفایی شخصیت دانش آموزان مبادرت نماید.

بیان مسئله:

مساله اعتیاددرجهان امروزازمسائل مهم اجتماعی است که دربیشتر کشورهابصورت مشکل عمده ای برای دولتها جلوه می کندوباوجودعدم مقبولیت مختلف اجتماع بااین مساله بصورت جدی درگیر می باشندوافرادزیادی خصوصا"ازسنین نوجوانی تااواخر عمرخودموادمخدرمصرف می کندوبه آن وابسته می شوند.جامعه شناسان روانشناسان پزشکان دیگر کارشناسان ونیزسازمانهای مختلف برای پیشگیری ومبارزه بااعتیادطرحها وبرنامه های مختلفی رابه مورداجرامی گذارند تاسلامت افرادوبهداشت عمومی جامعه راحقظ کنندوازهدررفتن نیروهای انسانی جلوگیری نمائید.

موادمخدر که عده زیادی ازمردم بویژه جوانان رادام خودگرفتارکرده وازیک سوباعث خسارات جسمی وروانی گشته وازسوی دیگرمتلاشی شدن خانواده هاراموجب گردیده است کشورماایران به علت قرارگرفتن درسرراه یکی ازمسیرهای حمل ونقل ودلایل دیگری که منشاءاجتماعی وتاریخی داردودرچنددهه اخیرمسئله اجتماعی به نام سوءمصرف موادمخدرگردیده است وباتوجه به اینکه جمعیت کشور افزایش می یابد ونیروی جوان ونوجوان درصدبالایی ازجمعیت فعال کشورراتشکیل می دهدمسئله بیکاری ونداشتن شغل مناسب ازجمله عواملی هستند که باعث می شوند این گروه ازاقشاررابهسوی اعتیادکشانده شود.

بنابراین نظربه اینکه سن ابتلاءومصرف موادمخدردربسیاری ازکشورهای جهان کاهش یافته است ونوجوانان وجوانان درمعرض خطربیشتری نسبت به گذشته قراردارندواعتیادنیروهای فعال یک جامعه رابالاخص سنین 30-20سال رابه خود مشغول داشته است وباتوجه به اینکه مصرف موادمخدردرمیان بعضی ازنوجوانان هم شیوع پیداکرده ومسائل ومشکلاتی راباعث شده وچنانکه ذکرشدیکی ازعوامل گرایش نوجوانان به مصرف موادمخدر عوامل خانوادگی می باشند ووالدین نقش مهمی رادررفتاروکرداروسنبل الگوبودن برای فرزندان خوددارند وبرآن شدیم که تحقیقی درموردبررسی نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان رادرموردمطالعه وبررسی قراردهم ودرجهت رسیدن به اهداف تحقیق بطورکلی برای سوال اساسی زیر پاسخ علمی تهیه وارائه نمایم بنابراین سوال اصلی تحقیق حاضراین است:والدین چه نگرشی درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان دارند؟

اهمیت وضرورت تحقیق:

قرنهاست که مساله ای به نام اعتیاد درذهن بشررابه خودمشغول داشته است.اعتیادازبدوپیدایش تاکنون همواره درجوامعی بابافت متعادل وسالم ونابهنجاری بسیارعظیم به حساب آمده ومی آمده وقت آن رسیده که انجمادبی تفاوتی ذوب گرددوسکوت رگبارتسلیم درفضای غم گرفته شکسته شودوقت آن رسیده که ازبه یغما رفتن غنچه های مقاومت وزیبای زندگی جلوگیری به عمل آید.انجام این تحقیق ازدودیدگاه اهمیت شایان ذکردارد:

الف:دیدگاه عام وکلی:

1-ضرورت تربیتی :

ازآنجاکه نوجوانان وجوانان آینده سازان جامعه محسوب می شوندووالدین نقش بسیاری درتربیت والگوبودن فرزندان دارند به این خاطرباید درراستای جامعه ای سالم وسازنده می بایست هرگونه عاملی که منجربه انحراف نوجوانان خواهدگردید دقیقا"شناسایی وسپس تضعیف گردد.

2-ضرورت فرهنگی :

جهت مقابله باتوطئه های فرهنگی بیگانه وبرنامه ریزی درزمینه رشدواعتلای جامعه وپیشرفت جامعه اسلامی لازمست باکلیه عواملی که موجب تخریب روحیه جوانان ونوجوانان می گرددباشناخت آگاهانه مقابله کرد.

3-ضرورت سیاسی:

دردنیای استکبارواستعمارگران ازموادمخدربعنوان اهرم فشاربه منظورایجادسلطه درجوامع بشری وبعنوان یکی ازعوامل بازدارنده درجهت ایجاداستقلال وتمامیت ارضی جوامع مسلمانان وغارت هرچه بیشترذخایرملی آنان استفاده می کنند.

4-ضرورت اجتماعی:

ازآنجاکه اعتیادره آوردهای شومی درجنبه های اجتماعی داردمانندترک تحصیل وکارترک ارتباطات صحیح اجتماعی ازبین رفتن نیروهای فعال اجتماع و...لذاتوجه به این بسیارضروری ومهم است که درراستاءدوهدف اساسی رادنبال می کند.

1-دستیابی به سودکلان ناشی ازانتقال موادمخدرازشرق ایران به کشورهای مصرف کننده

2-سرازیرشدن قسمت عمده ای ازموادتولیدی دردرون کشوروگسترش اعتیادبخصوص درنسل جوان ونوجوان یکی ازحلقه های زنجیره ای((تهاجم فرهنگی))علیه انقلاب اسلامی

ب)ازنقطه نظربررسی پدیده اعتیادبه عنوان یک معضل:

1-اعتیاددامی است که همیشه درکمین مخصوصا"نوجوانان وجوانان قراردارد.

2-حدود50%ازجرایم ازجمله قتل-سرقت –فحشاء-باموادمخدرواعتیادارتباط دارند.

3-کشورعزیزمان درهمسایگی دوکشورافغانستان وپاکستان است قرارداردوسالانه بیش از3500تن انواع موادمخدردراین کشورتولیدمی شود.

4-امروزه استفاده ازموادمخدروخریدوفروش آن یک مشکل جهانی است وبعدازفروش اسلحه دومین فروش راداردکه همه کشورهابه این معضل گرفتاراست.

5-به عقیده جامعه شناسان بیماری اعتیادازمهمترین آسیبهای اجتماعی ایران می باشد که عوارض سوءبهداشتی وروانی رابه همراه دارد.

6-مهمترین مورداینکه ازسال 1357لغایت 1374درجبهه های جنگ بدون مرزشهدای زیادی ازدست رفته که به تعداد1946نفربوده است.

7-درصورتی که هزینه موادمخدرروزانه هرمعتاد3000ریال درنظرگرفته شودهزاران میلیون ریال صرف نظراززیانهای معنوی خرج دودکردن وبه هدررفتن سرمایه مادی این کشوراست.

8-اعتیادوقاچاق موادمخدریکی ازعوامل فروپاشی خانواده واجتماع که میزان شیوع آن درایران بین 500هزار تایک میلیون نفراعلام شده وبه 60درصدکل زندانیان کشور موادمخدرتشکیل می دهند.

باتوجه به دلایل ذکرشده آمارسهمیه سازمان بهزیستی ازحدوددومیلیون نفرمعتادخبر می دهدکه اکثریت آنهامتاهل وشروع تماس باموادمخدر رادرنوجوانی وجوانی آغاز کرده اندوچون نوجوانی سن بسیار حساسی است وبسیاری ازنوجوانان به این معضل

اجتماعی یاگرفتارهستند یادرحال مبتلاشدن به آن هستندبه عنوان گروهی هستند که نمی توانند شدت وجدی بودن خطرات اجتماعی رااحساس کنندزیرا از یک طرف احتمال اینکه گرفتار به این مواد بشوند رانمی دهند وازطرف دیگر توانایی خودشان رابرای کنار آمدن باخطریاآسیب نا پذیر بودن بیش از انچه که درواقع است می دانند.همچنین خانواده که نقش مهمی رادرگرایش یاعدم گرایش فرزندان به اعتیاد دارندکه بامطالعه این تحقیق اطلاعاتی رادراختیاروالدینی که دارای نوجوانان وجوانانی هستندکه درکنار آنهازندگی میکنندقرارمی گیردتابتوانندباعلم وآگاهی از عوامل بروز اعتیادوگرایش به موادمخدر که بطورعجیبی باهم وخانواده هابه آن گرفتارشده اندازانحراف نوجوانان خودجلوگیری بعمل آورند.علاوه براینها این تحقیق اطلاعات بیشتری در اختیارافرادی همچون مشاوران معلمان مربیان تربیتی اولیاءآموزش وپرورش ومدارس ودولتمردانی که درجهت گسترش وتوسعه عدالت اجتماعی گام برمی دارندوکسانی که بنحوی بامعتادان به موادمخدر (جوانان)سروکاردارندقرارمی دهندتاباتوجه به این آگاهی هابرای جلوگیری ازاشاعه این معضل اقدام نمایند.

اهداف تحقیق:

هدف اصلی ازاجرای این تحقیق نگرش سنجی اولیاءودانش آموزان نسبت به مصرف موادمخدر می باشدواینکه آیاهمبستگی آماری معنی داری بین نظر اولیاءبافرزندانشان وجودداردیانه وازطرفی دیگر سایر عوامل موثربرنوع نگرش ازقبیل تعدادافراد خانواده ومسائل فرهنگی –نحوه کنترل والدین-نحوه گذراندن اوقات فراغت بافرزندان دراین تحقیق موردبررسی قرارمی گیردکهاینتحقیق دربرگیرنده این اهداف می باشد.

سوالات تحقیق:

1-آیابین میزان تحصیلات والدین وگرایش نوجوانان به اعتیادرابطه معنی داری وجوددارد؟

2-آیابین تعدادافرادخانواده وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟

3-آیابین نحوه کنترل والدین وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟

4-آیابین صرف وقت والدین بافرزندان وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟

5-آیابین نگرش والدین نسبت به مصرف موادمخدر وگرایش نوجوان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟

تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرهای پژوهشی :

1-نوجوانی:دوره ای اززندگی فردراکه حدفاصل پایان میانسال کودکی وآغازبزرگسالی راتشکیل می دهد.مدت این دوره درجوامع وفرهنگهای مختلف درسطوح گوناگون اقتصادی واجتماعی یک جامعه متغیراست حتی طول آن دریک جامعه ودربین خانواده های مختلف برحسب شرایط اقتصادی غیرممکن است درنوسان می باشد.بنابراین ماهیت دوره نوجوانی نه تنها بیولوژیکی بلوغ دردختران وپسران است.نوجوانی دوره انتقال است انتقال ازپایان میانسال ازکودکی به آغازبزرگسالی است (نوابی نژاد-1377)

همچنین نوجوانی به معنای رشدکردن ورشدتارسیدگی است منظورازرشدورسیدگی نه تنها رشدجسمی بلکه رشدروانی واجتماعی راشامل می شودکه هدف ازرشدجسمانی رسیدن به ویژگیهای جسمانی یک فردرشدیافته همراه بارشد جنسی دردختران وپسران وهمراه وهمزمان بارشدشناختی وذهنی که فردازنظر عاطفی واجتماعی رشدیافته است.دراین تحقیق نوجوان به کسی گفته می شودکه دارای سن 11الی 12سال هستندودرپایه های اول تاسوم راهنمایی مشغول به تحصیل می باشند.

2-والدین:کسی که سرپرستی فرزندخودرابرعهده داردوالدین گفته می شود.دراین تحقیق والدین به کسی گفته می شودکه پدردانش آموزموردتحقیق باشند.این افرادبراساس تعداددانش آموزان وبه نسبت ازهرکلاس وپایه های تحصیلی بصورت نمونه گیری سیستماتیک گزینش شده اند.

3-نگرش:یعنی نوعی آمادگی یاتمایل تعیین کننده رفتارفرداست ازجمله نگرشهای اصلی می توان نگرش نسبت به قبول مسئولیت به دیگرافرادونسبت به انجام کارهای مختلف دانش آموزان (مجموعه مقالات وجدان کاروانظباط اجتماعی )که دراین تحقیق نگرش به نظرودیدگاهی گفته می شودکه والدین به مصرف موادمخدردرنوجوانان دارند.

4-موادمخدر:به آن دسته ازموادی گفته می شودکه ازطریق کشیدن-تنفس-بلعیدن-تزریق-بالاکشیدن ازراه بینی وجذب کردن واردبدن نوجوان می شودباسرعتهای گوناگون وارد گردش خون شده ودرنهایت باورودبه مغزوی نحوه احساس تفکردریافت ویارفتارمصرف کننده راتحت تاثیر قرارمی دهد(پیکارت-1939)

دراین تحقیق موادمخدر به موادی که ازقبیل هروئین-تریاک-حشیش -کوکائین وآمفتامین ها

و...راگفته می شود که به محض استفاده این موادواردبدن می شودوباعث ایجادتغییراتی درفردمصرف کننده می شود.

5-اعتیاد:درلغت خودرابه عادتی نکوهیده ووقف کردن است وبه عبارت دیگرابتلای اسارت آمیزبه ماده مخدرکه ازنظر جسمی واجتماعی زیان آورشمرده می شود(رئوفی-1378)

دراین تحقیق منظورازاعتیادمعتادشدن به یکی ازانواع موادمخدر که بطوری که اگرطبق برنامه زمانی خوداگراین موادبه بدن فرد مصرف کننده نرسدتحمل آن راندارددچاررفتار

عصبی می گردد.

6-گرایش:ازلحاظ لغوی ونظری عبارت است ازمیل-تمایل-خواهش-قصدواراده نسبت به چیزی است.دراین تحقیق منظورازگرایش ایجادکردن زمینه ای وآمادگی برای نوجوان جهت سوق دادن به سوی میل به مصرف موادمخدر.

7-میزان تحصیلات:عبارت است ازتعدادسالهاویامقاطعی که شخص موردمطالعه گذرانده است وازیکی مراکزدولتی وخصوصی مدرک گرفته است که دراین تحقیق تحصیلات عبارت است ازمیزان سودی که والدین داراهستندکه عبارت است بی سوادی-ابتدایی-پایین ترازدیپلم –دیپلم-فوق دیپلم وبالاتر

8-خانواده:درلغت عبارت است ازبه معنی خاندان واهل خانه.دراین تحقیق عبارت است ازخانواده ای موردنظراست که ازهمسروفرزندان تشکیل یافته است .تعداد افرادخانواده دراین تحقیق عبارت است ازتعدادنفرات یک خانواده که تحت سرپرستی پدرومادردرکناریکدیگرزندگی می کنند.

9-فرزندان:درلغت عبارت است1-زنده-ولد(بچه پسرودخترهردواطلاق می شود)2-چیزی که ازیکدیگرتولیدشده باشد.دراین تحقیق عبارت است ازفرزندان راشامل می شوددخترکه بین11-15سال قراردارندودرزیرسایه پدرومادرزندگی می کنند.

10-کنترل:ازلحاظ لغوی ونظری عبارت است ازنظارت کردن-تفتیش کردن-نظارت داشتن عقل شخصی براحساسات واعمال وی(فرهنگ معین ص 3085)

دراین تحقیق منظورازکنترل عبارت است ازتحت نظرقرارگرفتن فرزندان درهنگامی که بیرون ازمنزل وبادوستان به سرمی برندودررفت وآمدهای آنهابطورغیرمستقیم نظارت داشته باشند.

11-صرف کردن:درلغت به معنی بکار بردن-هزینه کردن-خرج کردن-طی کردن-سپری کردن(فرهنگ معین- ص2146)

12-وقت:درلغت به معنی هنگام-گاه-مقداری اززمان(فرهنگ معین-ص2465)

دراین تحقیق عبارت است ازاولیاءساعاتی ازاوقات فراغت ووقت خودرابه تفریح وگردش بافرزندان خوداختصاص دهندتاکمبودهای عاطفی وروانی آنهابرطرف گردد.