پژهش بررسی جامع آفات گلخانه ای در 66 صفحه ورد قابل ویرایش

چکیده:

برای داشتن محصول خوب در یک گلخانه باید علاوه بر روشهای صحیح کشت و انتخاب محصول مقاوم باید آفات شایع در محیط گلخانه را شناخت و راههای پیشگیری وروشهای صحیح مبارزه با آنهارا شناخت. بطور معمول در گلخانه به دلیل دارا بودن شرایط خاص محیطی و بسته بودن محیط تعداد وانواع آفات محدود می شود و البته مبارزه با آنهاهم راحت تر انجام می شود .به طور کلی آفت موجودی است که خسارت اقتصادی داشته باشد.در پیدایش ان سه عامل تهاجم،تغییر اکولوژیکی وتغییر اجتماعی_اقتصادی مؤثر است.راسته های Hemiptera ، Homoptera ، Thysanoptera ، Diptera ، Lepidoptera وبعضی ازخانواده های انها وگونه Ants مهمترین افات موجود در گلخانه را تشکیل میدهند.

مدیریت تلفیقی آفات یکی از بهترین روشهای مبارزه با افات در گلخانه است، هدف اساسی از این روش مبارزه ، ضمن کاهش مصرف حشره کشها به حداقل ممکن ، این است که جمعیت آفات را به یک سطح قابل قبولی کاهش دهد بدون اینکه اثرات سوئی در محیط داشته باشد.


فهرست مطالب

عنوان صفحه

آفت چیست ؟ 2

راسته ناجوربالان 5

راسته جوربالان 11

شته 14

پسیل 22

سفید بالک 23

مگس های سفید 26

شپشک 27

راسته دیزانوپترا 33

تریپس 34

راسته دیپترا 38

راسته لپیدوپترا 42

مورچه ها 46

روشهای پیشگیری ازخسارت آفات 51

ضدعفونی بسترکشت 56

مدیریت تلفیقی آفات 58




مقدمه:

در چند دهه اخیر تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگی نظیر تهران بازار مصرف بزرگی را برای محصولات کشاورزی فراهم کرده است. لذا زمین های کشاورزی، تا شعاع زیادی نسبت به این مراکز برای رفع نیازهای غذایی این جمعیت اختصاص یافته است اما با گسترش جمعیت در شهرها به تدریج نیاز به روش های جدیدی که توانایی تولید بالاتر و برداشت محصول خارج از فصل را داشته باشد، بیشتر آشکار می شد لذا به تدریج گلخانه ها این تحول عظیم را به وجود آوردند. گلخانه ها با ایجاد شرایط بسیار مناسب رشد محصولات به صورت مصنوعی برای اولین بار این امکان را به وجود آورد ند که محصولات مختلف را در تمام فصول به دست مصرف کننده برسانند .
از جمله محصولاتی که با این روش تولید شد انواع سیفیجات،گلهای زینتی وبه طور کلی انواع محصولات کشاورزی بود که برای کاشت و عرضه این محصول به بازار گلخانه های متعددی در اطراف شهرهای بزرگ از جمله تهران ساخته شدند. گلخانه ها با به وجود آوردن شرایط آب و هوایی مساعد می توانند همزمان به تکثیر آفت و بیماری های این محصول نیز کمک کنند. در این مقاله سعی می شود حشراتی که در محیط گلخانه روی محصول خسارت وارد می سازند، معرفی شوند تا گلخانه داران با شناخت بهتر این حشرات را ه های مقابله با آنها را به طریق علمی به کار گیرند، زیرا بسیار دیده شده است که یک گونه حشره توانسته به محصول گلخانه های زیادی خسارت هنگفتی وارد کند.



آفت چیست و چه عواملی باعث به وجود آمدن آفات می‌شوند؟





آفت موجودی است که خسارت اقتصادی داشته باشد. علل پیدایش آفت درسه موضوع اصلی خلاصه می شود: 1) وارد شدن موجودات به مناطق جدید (Invasion) تهاجم
2)تغییرات اکولوژیکی
3)تغییرات اجتماعی_اقتصادی
تهاجم یکی از موضوعات بسیار مهمی است که مخصوصاً در طی قرن اخیر بدلیل سهل‌الوصول شدن مسافرت‌ها، بسیار گسترش پیدا کرده است. در واقع تعداد بسیار زیادی از آفات مهم و کلیدی در نقاط مختلف دنیا آفاتی هستند که از یک نقطه یا منطقه پَراکنش بومی به مناطق جدید وارد شده‌اند و بدلیل اینکه این آفات بدون دشمنان طبیعی خود به مناطق جدید وارد می‌شوند عموماً تبدیل به آفت می‌شوند. مثال‌های بسیار زیادی در این زمینه در کشورهای اروپایی و در ایران وجود دارد.

به عنوان مثال در راسته (Hemiptera) تعداد زیادی از شپشک‌ها مثل (Quadraspidiotus pernisiosus) یا شپشک های سان ژوزه مثل (Chrysomphalus dictyospermi) یا شپشک سپردار قهوه‌ای، سپردار قرمز یا (Aonidiella aurantii)، و(Aonidiellacitri)، یا شپشک استرالیایی مثل (Icery apurchasi) وجود دارند. کرم ساقه خوار برنج
(Chilo suppresalis) از راسته (Lepidoptera). مگس مدیترانه‌ای میوه‌ای (Ceratitis capitata) از راسته (Diptera) از زیر رده (Acari) گونه‌هایی مثل (Panonychusulmi) و (Panonychus citri) از گونه‌های بسیار مهم هستند که از طریق گیاهان زراعی و گیاهان زینتی و احتمالاً مرکبات از نقاط مختلف دنیا وارد کشور ما شده‌اند .
نقش قرنطینه :
در ایران قرنطینه نقش مهم جلوگیری از ورود آفات جدید به کشور را به عهده دارد. برای مثال پس از بررسی‌های لازم توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماری‌ها روی نوعی چمن وارداتی از کشور هلند (برای تعویض چمن استادیوم آزادی) از ورود آن به کشور جلوگیری بعمل آمد .
دومین عامل که باعث تبدیل موجودات به آفت می‌شود تغییرات اکولوژیکی است. تغییرات اکولوژیکی با تاریخچه کشاورزی قرین است. هر عملی که انسان در طبیعت انجام می‌دهد نوعی تغییر اکولوژیکی به همراه دارد. تغییرات اکولوژیکی در طی سده اخیر بسیار زیاد بوده است. تک کِشتی‌های وسیع، استفاده از واریته‌های پر محصول، و عملیات اَگرو تکنیکی مثل سمپاشی باعث شده است که تعادل در اکوسیستم و طبیعت به هم بخورد .
حتی کشت گیاهان زینتی در گلخانه نوعی تغییر اکولوژیکی است. معمولاً از طریق وارد کردن دشمنان طبیعی، آفات در گلخانه‌ها را کنترل می‌کنند. در اکوسیستم طبیعی و در شرایط طبیعی زنجیره‌های غذایی بسیار پیچیده توسط تعداد بسیار زیادی آفت و دشمنان طبیعی ایجاد شده‌اند. از آنجا که سموم در طی نیم قرن اخیر این زنجیره پیچیده را بر هم زده‌اند، برای ایجاد تعادل مجدد زنجیره‌های غذایی بین گونه‌های گیاهخوار، پارزیتوئیدها و پرداتورها حداقل به پنجاه سال تلاش مداوم نیاز داریم .
در بین عوامل بر هم زننده تعادل اکولوژیک، قطعاً سموم و ترکیبات شیمیایی از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند. بطوریکه سمپاشی زیاد بخصوص برای مدت طویل در محیط باعث تقویت ژن مقاوم در برابر این ترکیب شیمیایی شده و در طی سالیان متمادی، این جمعیت از طریق زاد و ولد افزایش پیدا می‌کند. و نهایتاً بعد از مدتی یک جمعیت مقاوم به سموم در طبیعت ظاهر می‌شود .
همچنین کاربرد سموم، باعث ایجاد آفت در مواردی نیز می‌شود. آفات ثانوی آفاتی هستند که از طریق کاربرد ترکیبات شیمیایی بوجود می‌آیند. بدین صورت که آفت خاصی در طبیعت که دارای جمعیت پایینی نیز می‌باشد بر اثر استفاده سموم از بین رفته ولی گونه‌هایی که آفت محسوب نمی‌شوند بعد از مدتی به آفات خطرناک تبدیل می‌شوند.





ناجوربالان (Hemiptera)

این راسته یکی از بزرگترین راسته‌های حشرات است. مهمترین خصوصیت مورفولوژیک این حشرات ساختمان بالِ جلو است. بال جلو در قسمت قاعده‌ای،ضخیم و چرمی شده است و از قسمت‌ها و نواحی مختلفی تشکیل می‌شود که عبارتند از:

1) Corium

2) Clavus

3) Cuneus

و بخش‌های دیگر که، در تفکیک خانواده‌های سن‌ها اهمیت زیادی دارد.البته این بخش‌ها در همه سن‌ها وجود ندارد، بخش انتهایی بال جلو کاملاً حالت غشایی دارد و دارای تعدادی رگ‌بال است. که این قسمت در تفکیک خانواده‌هامورد استفاده قرار می‌گیرند. قطعات دهانی سن‌ها از نوع زَنَنده مَکَنده است، بنابراین از شیره گیاهی و در مواردی از خون تغذیه می‌کنند. سن‌ها به دو گروه اصلی خشکی‌زی و آبزی تقسیم می‌شوند. گونه‌های خشکی‌زی تعدادی شکارگر هستند و از گیاهان و خون انسان و سایر جانوران استفاده می‌کنند. یک بخش عمده از سن‌ها نیز آبزی هستند. سن‌ها دارای تعداد زیادی زیر راسته هستند که مهمترین زیر راسته‌ها عبارتند از:



1) Nepomorpha

2) Gerromorpha

3) Pentatomorpha

4) Cimicomorpha





Nepomorpha*



راسته (Nepomorpha) شامل سن‌های آبزی هستند: سن‌های(Aquatic)

در زیر آب شنا می‌کنند و از ا نواع موجودات در داخل آب تغذیه می‌کنند،

مهمترین خانواده‌ها عبارتند از:

1) Nepidae

2) Blostomatidae

3) Corixidae

که در محیط آب از انواع حشرات مثل لارو پشه‌ها و سایر آبزی‌ها تغذیه می‌کنند.





Gerromorpha*

زیر راسته دیگر ، زیر راسته جرومورفا است که سن‌های نیمه آبزی یا

(Semi aquatic) می‌باشند. این سن‌ها شکارگر و در کنار یا سطح آب از

انواع بندپایان از جمله حشرات تغذیه می‌کنند. زیر راسته دیگر که از اهمیت
بیشتری نسبت به راسته‌های قبل برخوردارند، سن‌های راسته (Cimicomorpha) و (Pentatomorpha) هستند.



Cimicomorpha*

سن‌های زیر راسته،(Cimicomorpha)که تعدادی از آن‌ها گیاه‌خوار و تعدادی شکارگر و تعدادی دیگر از آن‌ها خون‌خوار هستند. به بعضی از آن‌ها مختصراً اشاره می‌کنیم: خانواده،(Tigidae) اولین خانواده هستند. به این سن‌ها (Lace bugs) می‌گویند. به دلیل اینکه سطح بدنشان کاملاً مشبک است و از نظر فرم بالهای جلو، مواردی که در سن‌های قبلی ذکر شد در این سن‌ها دیده نمی‌شود. تعدادی از سن‌های بسیار مخرب در این خانواده قرار دارند و بعضی از آن‌ها گیاهان زینتی منازل را مورد حمله قرار می‌دهند. اما عموماً از سطح زیری برگ‌ها تغذیه می‌کنند. تغذیه آن‌ها باعث ایجاد لکه‌های زرد رنگ و در تراکم بالا باعث قهوه‌ای شدن برگ‌ها شده و موجب ریزش برگ‌ها و خساراتی از این جمله به گیاهان زینتی وارد می‌کند.

از جمله عمومی‌ترین گونه‌های این خانواده در ایران، گونه‌ای به نام(Stephanitis pyric) که بر روی گیاهان زینتی مثل (به ژاپنی) و سایر گیاهان فعالیت می‌کند و خساراتی را وارد می‌کند.
خانواده دیگر، خانواده (Miridae) است. این خانواده از بزرگترین گونه سن‌ها از نظر تعداد بوده و به آن‌ها (Plant bugs) یا (Leaf bugs) گفته می‌شود و این سن‌ها از برگ گیاهان و شیره گیاهی تغذیه می‌کنند .

سن‌های گیاهی حشراتی به طول ۴ تا ۱۰ میلی‌متر با بدنی نرم می‌باشند. راه تشخیص این حشرات بال‌های جلوی آن‌ها می‌باشد. بال جلوی آن‌ها دارای قسمتی به نام (Cuneus) هستند که در بیشتر سن‌ها این قسمت‌ها دیده نمی‌شود .

یکی دیگر از گونه‌هایی که در محیط‌های گلخانه‌ای و در محیط پرورش گل‌های زینتی فعالیت می‌کند سنی به نام (Lygus regulipennis) است که از گل‌ها تغذیه می‌کند و باعث ریزش گل‌ها می‌شود. این سن‌ها عموماً به صورت تخم هستند که تخمشان را در داخل بافت گیاهان قرار داده و زمستان گذرانی می‌کنند و یکی از آفات مهم گیاهان زینتی در گلخانه‌ها هستند .
از زیر راسته (Cimicomorpha) چند خانواده شکارگر هستند مثل خانواده (Reduviidae)، خانواده (Anthocoridae) و تعدادی دیگر نیز خون‌خوارند مانند خانواده (Cimicidae) که در منازل از خون انسان تغذیه می‌کنند.



آیا سن‌های شکارگر در شرایط گلخانه‌ای نیز وجود دارند؟

سن‌های شکارگر که از جمله مهمترین آن‌ها خانواده (Anthocoridae) ا ست ، در مواردی بصورت تجاری و انبوه تولید می‌شوند. و در کنترل تعدادی از آفات گلخانه‌ای نقش بسزایی دارند. برای مثال: بعضی از گونه‌های سن‌های خانواده (Anthocoridae) مثل سن‌های جنس (Orius) برای کنترل کنه‌ها و تریپس‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرند.



Pentatomorpha*



سن‌های زیر راسته (Pentatomorpha) غالباً دارای بدنی بیضی شکل هستند و تقریباً اکثریت آن‌ها گیاه‌خوارند. تعداد کمی نیز از این گونه‌ها شکارچی می‌باشند. این زیر راسته شامل خانواده بسیار مهمی بنام (Lygaeidae) هستند که به آن‌ها (Seed bugs) یا سن‌های بذری نیز گفته می‌شود. که از بذر گیاهان زینتی مختلف تغذیه می‌کنند. خانواده دیگر (Scutelleridae) می‌باشد. در این گونه سن‌ها سِپَرچه‌ها رشد زیادی کرده و تقریباً تا انتهای بدن کشیده شده و بال‌ها نیز در زیر این سپرچه‌ها قرار گرفته‌اند. یک نوع از گونه‌های مهم که در ایران به گیاهان خسارت می‌زند گونه‌ای به نام (Integriceps) است که یکی از مهمترین آفت‌های گندم است و سالانه مبالغ هنگفتی صرف مبارزه با این نوع آفت می‌شود .
خانواده دیگر، خانواده (Pentatomidae) است. در این خانواده بر خلاف خانواده(Scutelleridae) سپرچه‌ها به صورت مثلثی است. این سن‌ها بسیار بَدبو هستند و به آن‌ها (Stink bugs) می‌گویند. این حشرات بوی بسیار ناخوشایندی تولید می‌کنند. اکثراً گیاه‌خوارند و از چند گونه از حشرات مضر تغذیه می‌کنند.





خانواده (Adeligidae)
این شته‌ها عموماً روی سوزنی برگ ‌ ها فعالیت می ‌ کنند ، مانند درخت کاج، این شته‌ها نیز مثل دو خانواده قبلی دارای دو میزبان هستند ولی هر دو میزبان آن‌ها از سوزنی برگ ‌ ها می باشند و ممکن است بر روی میزبان اول تولید گال نمایند .
از نظر ویژگی ‌ های شناسایی ، این شته‌ها دارای شاخک های سه بندی می ‌ باشند و به این طریق آنها مورد شناسایی قرار می‌گیرند .
خانواده دیگر، خانواده ( Phylloxeridae) است . این خانواده برای ایران جز ء آفات قرنطینه‌ ای محسوب می‌ شود. در ایران هیچ‌ گونه از این آفات شناسایی نشده است ولی در کشورهای آمریکایی و اروپایی جزء آفات بسیار مهم برخی از گیاهان می‌باشند . مخصوصاً گونه ‌ ای که روی مو فعالیت می ‌ کند و نام آن (Dactulospharia Vitifoliae) می ‌ باشد که از مهم ‌ ترین آفات گیاهی در کشورهای اروپایی و آمریکایی به شمار می ‌ روند .
مبحث شته‌ها را با تاکید بر این نکته که شته‌ها علاوه بر خسارت مستقیم، ناقلان مهم بسیاری از بیماری ‌ها مانند بیماری ‌ های ویروسی هستند خاتمه می دهیم. علاوه بر شته‌ها، زنجرک ها نیز در نقل و انتقال عوامل ویروسی فوق ا لعا ده مهم هستند.







مورچه:

مورچه حشره ای اجتماعی است . که لانه خود را در محل های مختلف در داخل یا بیرون ساختمان مانند داخل دیوار خانه ها، پی ساختمان ها، داخل چمن، یا زمین باز، داخل چوب، درختان پوسیده و زیر سنگ می سازد . انتقال مواد غذایی در مورچه ها بطریق دهان به دهان( trophallaxis ) انجام می گیرد. کلونی آنها شامل 3 فرم کارگر، ماده های تولید مثلی و نرها می باشد که هر کدام وظایف مختلفی را بر عهده دارند . مورچه ها با این که نقش مهمی را در بهبود ساختار خاک دارند و گاهی اوقات پرداتورهای خوبی به حساب می آیند ولی خسارتهای زیادی از جمله پراکنش عوامل بیماریزا، نیش های دردناک و حمایت از شته ها و خسارت به درختان، آسیب های ساختمانی و ترسی که بعضی از افراد از مورچه ها دارند نیاز ما را به کنترل آنها را ضروری می نماید.





کنتــرل: در این بخش باید دقت کنیم که به درستی به شناسایی گونه بپردازیم و از بین بردن ملکه ها و افراد درون لانه اغلب کلید اساسی برای کنترل مورچه هاست به طور کلی روش کنترل مستقیم بر روی کارگرهای نان آور کلنی موثرنخواهد بود. مهمترین روش های کنترل جمعیت مورچه ها بر اساس تقسیم بندی ذیل می باشد :

1- پیشگیـری و بهداشت :در این روش ما می توانیم با گرفتن درز اطراف پنجره، رنگ کردن ساختمان های چوبی، شستشوی ظروف کثیف و... فضاهای مناسب برای فعالیت مورچه راحذف کنیم و ا ز ورود آن به ساختمان جلوگیری کنیم.

2- کنترل مکانیکی: کاربرد موانع همچون کاربرد چسب ها در مسیر حرکت مورچه ها یکی از روش های کنترل است. مثلاً کاربرد چسب Elmers در درزها و شکافها.

3- کنترل فیزیکی: در این مورد می توان از موادی مانند آب جوش، پودر تالک و نیز غرق آب کردن لانه مورچه برای کنترل استفاده کرد.

4- کنترل بیولوژیک: در این روش از عواملی همچون پارازیتوئید ها، شکارچی ها و عوامل میکروبی از جمله قارچ Beauveria basiana و ترکیب B.Tاستفاده می شود .

5- کنترل بیوتکنیکال : در این روش از یک ماده دور کننده، جلب کننده یا تنظیم کننده رشد برای کنترل مورچه ها استفاده می شود.

ضد عفونی بستر کشت:

ضد عفونی بستر کاشت ، ذخیره آفات بویژه کنــه های تار عنکبوتی و تریپسها را کاهش خواهد داد . روشهای مختلف ضد عفونی بستر کشت عبارتند از:

الف - ضد عفونی خاک با استفاده از بخار
برای گرفتن نتیجه بهتر از این روش یهتر است خاک تا عمق 15 تا 20 سانتی متر به خوبی زیرورو شده و رطوبت آن در حد مناسبی باشد. از دماسنجهای خاک برای اطمینان از گرم شدن خاک در حدود 80 درجه سانتیگراد و به مدت 30 دقیقه اطمینان حاصل کنید اگر درجه حرارت یا مدت زمان آن افزایش یابد ممکن است مشکلاتی از قبیل افزایش املاح یا از بین رفتن آمونیاک خاک پیش بیاید .

ب - ضد عفونی خاک با استفاده از گازهای شیمیایی

گاز متیل بروماید به عنوان مرسوم ترین مــاده شیمیایی جهت ضد عفونی خاک بکـــار می رود . گاز دهی می بایست در خاکی که حداقل تا عمق 15 سانتیمتر به خوبی زیرورو شده است و حرارت آن حداقل 15 درجه سانتیگراد بوده و از رطوبت مناسبی برخوردار است انجام شود . پس از گازدهی خاک می بایست به خوبی به مدت3تا7 روز هوادهی شود چرا که این گاز برای گیاهان و پستانداران بسیار سمی است .متیل بروماید نباید قبل از کشت محصولاتی که برگهای آن مورد استفاده قرار می گیرد( مانند کلم ) استفاده شود. زیرا بروماید بیشتر در برگها و ساقه های گیاه تجمع پیدا می کند. برای ضد عفونی خاک بخار دادن مزیت بیشتری نسبت به گاز دهی دارد زیرا علاوه بر نابودی اکثر آفــات با این روش هیچ گونه اثر سمی پس از مصرف از خود بجای نمی گذارد . علاوه بر این کشت محصول می تواند بلافاصله پس از سرد شدن خاک و آبیاری انجام شود.







ج- ضد عفونی خاک با استفاده از انرژی خورشیدی:

با استفاده از انرژی خورشیدی بعنوان یک منبع انرژی ارزان میتوان تا حد بسیار زیادی آفات و عوامل بیماریزای خاکزی و همچنین بذر علفهای هرز را نابود کرد. بهترین زمان برای اینکار ماههای گرم تابستان است . مانند دو روش قبل بهتر است زمین قبل از اجرای روش بخوبی زیرورو شده و رطوبت آن در حد مناسبی باشد سپس سطح خاک توسط یک لایه بدون درز و روزنه از جنس پلاستیک شفاف که از آن نور عبور کند پوشانده میشود. برای بررسی بهتر تغییرات درجه حرارت در عمق های مختلف می توان از دما سنج های خاک استفاده کرد.توصیه می شود قبل از کشیدن پلاستیک روی خاک مقداری کود دامی تازه با خاک مخلوط شود تا اثر آفت کشی این روش افزایش یابد.