مقاله بررسی رویکردهای قوی و امنیت جمهوری اسلامی ایران در 36 صفحه ورد قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده.......................................................................................................................................................

مقدمه........................................................................................................................................................

سوال اصلی..............................................................................................................................................

سوال فرعی..............................................................................................................................................

فرضیات.....................................................................................................................................................

روش تحقیق............................................................................................................................................

مفاهیم و اصطلاحات.............................................................................................................................

علل انتخاب موضوع...............................................................................................................................

چهارچوب تئوریک.................................................................................................................................

تعریف قوم و ملت..................................................................................................................................

تفاوت ملت و قوم...................................................................................................................................

قومتها و دولتها........................................................................................................................................

شکافهای اجتماعی و قومیت...............................................................................................................

عوامل تشدید کننده شکافهای قومی................................................................................................

نظریات مربوط به بسیج قوی..............................................................................................................

نظریات مربوط به همگرایی و وحدت سیاسی...............................................................................

قومت ها در ایران...................................................................................................................................

قوم ترک یا آذری...................................................................................................................................

قوم کرد.....................................................................................................................................................

قوم بلوچ....................................................................................................................................................

قوم عرب...................................................................................................................................................

قوم ترکمن...............................................................................................................................................

قوم لر........................................................................................................................................................

قومیت ها و تهدید امنیت ایران.........................................................................................................

فرآیند شکل گیری تهدید....................................................................................................................

رابطه امنیت و تهدید............................................................................................................................

امنیت و امنیت ملی..............................................................................................................................

قومیت ها و تهدید امنیت ملی ایران................................................................................................

افزایش هزینه ها در مناطق قومی نشین........................................................................................

شیوه های حل و فصل منازعات قومی.............................................................................................

راهکارهای پیشنهادی مدیریت قومی................................................................................................

نتیجه گیری و پیشنهادات...................................................................................................................

منابع و ماخذ...........................................................................................................................................


چکیده

قوم یا قومیت در انگلیسی از واژه Ethnie مشتق شده و در زبان یونانی Ethnos به مردمانی اطلاق می شود که بیش از پیدایش دولتهای تک شهری بصورت عشیره ای یا قبیله ای زندگی می کردند. ویژگیهای قوم و ملت تقریباً یکسان هستند که پیوندهای خویشی در اقوام قویتر از ملت است و علاوه بر این ملت به دنبال حاکمیت سیاسی است تفاوت اساسی بین ملت و قومیت بوجود آمدن دولت ملی می باشد. یکی از عوامل تشدید کننده شکافهای قومی زبان می باشد که این تمیز قومی و به تعبیر جان اقوام است. مذهب یکی دیگر از عوامل تشدید کننده گرایشات قومی است نخبگان سیاسی تاثیر زیادی در ناسیونالیسم منفی و کاذب قومی دارند. بی اعتیادی به نارضایتی اقتصادی و سیاسی زمینه اعتراض وشورش را به همراه خواهد داشت و نظریات مختلف نیز در این زمینه قابل توجه است.

رابطه جودری میان امنیت و تهویه مورد توجه قرار گرفته است و نیز به این امر که چه شیوه هایی برای حل و فصل نازمات قومی بکار گرفته می شد. و چندین راپیشنهادی برای مدیریت قومی در نظر گرفته شده است که مفصل در مورد آن اشاره می گردد.


مقدمه:

امروزه امنیت بعنوان اصلی ترین شاخص و عنصر رشد تعالی یک جامعه تلقی می‌گردد امنیت نیز بدون وجود انسجام و وحدت سیاسی تامین نمی گردد، به علاوه چگونگی دست یابی به انجام و وحدت سیاسی نیز وابستگی شدیدی به مدیریت سیاسی جامعه دارد، قومیت در دنیای امروز بعنوان متغیری تقریباً مفار با انجام و وحدت و بدین دلیل تهدید کننده امنیت مطرح می گردد. جمهوری اسلامی ایران بعنوان کشوری که در جرگه کشورهای کثیر القوم قرار گرفته است شاید حادترین شرایط و معضلات امنیتی نهفته قومی را در میان این کشورها دارا باشد. آنچه ایران را از سایر کشورهای کثیر القوم متمایز می نماید استقرار اقوام در حاشیه و نوار مرزی کشور و نیز همسایگی هر یک از آنها با اکثریت قومی آن سوی مرز است.

در چنین شرایطی بسترسازی لازم برای ایجاد و انسجام یکپارچگی و وحدت بین اقوام مستلزم تلاش پیگیر و برنامه ریزی ویژه ای می باشد که مدیریت سیاسی کشور می‌بایستی برای دست یابی به آن اهتمام جدی ورزد تبیین چگونگی تهدید امنیت ملی از ناحیه قومیتها، معرفی اقوام ایرانی و در نهایت راه کارهای حل منازعات قومی عمده‌‌ترین مسایلی هستندکه در این نوشتار بدانها پرداخته خواهد شد.

نگارنده با افزار به بضاعت ناچیز علمی خود، آنچه را در توان داشته در تهیه مطالب و تدوین این رساله به کار گرفته و بالمال از وجود ایران و اشکال نیز مصون نخواهد بود اگر هم موقعیتی در این راه حاصل گشته باشد، مرهون حوصله، دقت و ارشادات ارزنده استاد گرانقدر جناب آقای دکتر امیر محمدحاجی یوسفی می باشد که در طی مدت انجام این پژوهش دلسوزانه حقیر را یاری و از اندوخته علمی خویش بهره مند نموده اند. در اینجا لازم می دانم از قبول زحمتی که فرموده اند نهایت سپاسگزاری و قدردانی را به عمل آورم، همچنین از راهنماییهای استاد مشاور جناب آقای حق پناه و همه عزیزانی که بنده را مورد تشویق و لطف خویش قرار دادند، تشکر و سپاسگزاری می نمایم.


سوال اصلی:

پرسش اصلی این پژوهش عبارتست از این که چه تهدیداتی از ناحیه قومیتها متوجه امنیت ملی ایران است و مدیریت دولت برای این که از قومیتها در جهت تقویت امنیت ملی بهره برداری نماید چگونه باید باشد.
سوال فرعی:

برای پاسخگویی به پرسش اصلی فوق، مجموعه پرسشهای فرعی زیر مد نظر قرار خواهند گرفت:

1- قومیت یعنی چه؟

2- چگونه می توان حساسیت قومیتها را نسبت به سیاستگذاری نظام حکومتی تقدیل نمود؟

3- چگونه می توان زمینه مشارکت سیاسی فعال قومیتها را بیش از پیش فراهم کرد؟

4- چگونه باید اهمیت قومیتها را در دیدگاه سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان حکومتی تبیین نمود؟

5- چگونه می توان از توان بالقوه و بالفعل قومیتها برای مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی بهره برد؟

6- چگونه می توان احساس جدایی طلبی قومیتها را تضعیف کرد؟


فرضیه:

فصول مختلف این گزارش و رساله تلاشی در جهت آزمون و اثبات فرضیه ذیل می‌باشد:

در مدیریت قومی کارآمد (جلب مشارکت اقوام، تقویت حس ملی، جذب نخبگان قومی و افشای توطئه و منافع بیگانگان) موجب تضعیف منابع تهدید امنیت ملی از سوی قومیتها در ایران خواهد شد. برای تسهیل آزمون و اثبات فرضیه کلی فوق می‌توان آنرا به فرضیه های جزئی تر به شرح ذیل تقسیم نمود:

- در برنامه ریزی های اساسی کشور قومیتها جایگاه واقعی پیدا ننموده اند.

- عدم توجه به اصول قانون اساسی در رابطه با قومیتها باعث دلسردی و عدم مشارکت سیاسی آنان شده است.

قومیت ها جایگاه مهم و اساسی در ذهنیت و دیدگاه نخبگان طراز اول حکومتی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران نداشته اند.

- در رفع معضل بیگاری و مشارکت اقتصادی مناطق قومی اقدامات شایسته بعمل نیامده است.

- عدم وجود برابری در حقوق و فرصتهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی برای قومیتها بسیار بحث انگیز است.


روش تحقیق:

برای تکمیل این گزارش و رساله بیشتر از روش کتابخانه ای بهره برده شده است. طبق گفته فراهم نبودن شرایط انجام چنین تحقیقی در نظام آموزشی و اداری کشور، مشکلات عدیده ای برای نگارنده جهت دسترسی به منابع و یا مصاحبه وجود داشته است.
منابع:

برای تدوین این رساله بیش از 60 مورد کتاب، فصلنامه، رساله، روزنامه و بولتن مورد استفاده قرار گرفته که اهم عناوین آنها در فهرست منابع آورده شده است.

فصل چهارم

قومیت ها و تهدید امنیت ایران
فرآیند شکل گیری تهدید:

تهدید اصولاً آنگاه شکل می گیرد که بین حداقل دو بازیگر در محیط مورد نظر بر سر تصاحب، یا احقاق حق یا نفع اختلاف، تضاد و نهایتاً تعارض صورت پذیرد. تهدید اصولاً زمانی به فعلیت می رسد که یک طرف تضاد و یا اختلاف احتمال به دست آوردن و یا تصاحب قدرت را بدون از دست دادن حق و یا نفعی مساوی یا بزرگتر برای خود قطعی و یا نزدیک به قطعی بداند و قادر به تحمل ضررهای ناشی از برخورد باشد و امکان اداره محیط تعارض را به نفع خود ممکن بداند.
امنیت و امنیت ملی:

مفهوم امنیت ملی نیزاز اساسی ترین مفاهیمی است که بر حیات سیاسی یک کشور- ملت تاثیر می گذارد به نظر اندیشمندان سیاسی، فلسفه وجودی دولت در حفظ امنیت عنوان شده است. در دایره المعارف علوم اجتماعی امنیت ملی، توان یک ملت در حفظ ارزشهای داخلی از تهدید خارجی تعریف شده است همچنین فرهنگ روابط بین‌المللی بیان می دارد که امنیت ملی حالتی است که ملتی فارغ از تهدید، از دادن تمام و یا بخشی از جمعیت، دارایی و یا خاک خود به سر می برد.

گرایشات قومی و یا ناسیونالیسم قومی و نژادی و مذهبی در درون یک کشور و یا مشترک میان دو یا چند کشور که با حرکتهای استقلال طلبانه همراه است از عوامل و منابع تهدید کننده امنیت ملی برون مرزی و درون مرزی هر کشوری می تواند باشد، ایران نیز، بدین دلیل که هم گروه قومی درون کشوری دارد و هم مشترک بین چند کشور، در زمره هر دو گروه از این کشورها می باشد.
قومیت ها و تهدید امنیت ملی ایران:

جمهوری اسلامی ایران مرزهایی به طول 8731 کیلومتر با کشورهای همسایه دارد که 2700 کیلومتر آن آبی است، اگر محل استقرار قومیتها در مرزهای ایران مرز سیاسی و امنیتی به شمار روند حدود 5/3 مرزهای ایران سیاسی هستند و نقطه آسیب پذیر امنیتی محسوب می گردند.

شمال غربی ایران که قوم ترک در آن استقرار دارد و با قوم و کشورهای همزبان خود، یعنی آذربایجان و ترکیه همسایه است، از نظر ژئوپولتیکی آذربایجان پل ارتباطی آسیا و اروپاست و شاهرگ حمل و نقل زمینی ایران و کشورهای آسیای مرکزی می‌باشد. در دنباله شمال غرب به سمت جنوب کشور، قوم کرد استقرار دارد که در آن سوی مرز با قوم همزبان و هم مذهب خود، یعنی کردستان عراق همسایه است. قوم کرد در کشورهای ترکیه و سوریه نیز استقرار دارد. در ادامه نوار مرزی ایران در جنوب غربی، قوم عرب استقرار دارد که با کشور عراق هم مرز و هم زبان است.

بنابراین طبیعی به نظر می رسد که کشورهای مخالف انقلاب از هر شیوه ای برای نفوذ جمع آوری اطلاعات و حتی المقدور ضربه زدن به آن استفاده کنند یکی از این اهرم ها و ابزارهای مناسب، بهره گیری از گروههای قومی است.
افزایش هزینه ها در مناطق قومی نشین:

حضور نیروهای دولتی و نظامی در مناطق قومی نشین، هزینه های سنگین سیاسی و اقتصادی را به همراه دارد انسداد و کنترل مرزها مستلزم حضور نیروهای غیر بومی در منطقه قومی نشین که با واکنش منفی اقوام مواجه می گردد بعلاوه هزینه های سیاسی کنترل این گونه حرکتهای بحران ساز، سیاست خارجی کشور را با سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی تحت تاثیر قرار خواهد داد. جمهوری اسلامی ایران از سوی جنبشهای شبه وهابی و برخی کشورها متهم به افراطی گری شیعی و سرکوب اهل سنت لقب گرفته است.
شیوه های حل و فصل منازعات قومی:

از دیدگاه تاریخی دست کم دو مجموعه از ترتیبات متمایز جهت مرتبط نمودن خرده فرهنگهای متفاوت در زیر چتر یک نظام سیاسی واحد وجود داشته است. الف) شیوه های حذف و یکسان سازی ب) شیوه های مدیریتی تمایزات فرهنگی و قومی.

اتخاذ هر کدام از شیوه های فوق از عوامل متعددی، از قبیل تعداد نفرات (کم و یا زیادی) گروههای قومی، توزیع جغرافیایی این گروهها در قلمرو یک کشور، میزان حمایت خارجی از قومیت ها، پیچیدگی و استحکام فرهنگهای اقلیت، میزان سیاسی شدن گروههای اقلیت تبعیت می کند. بعبارت بهتر نوع فرهنگ سیاسی از یک سو به سوابق تاریخی و داعیه های حکومتی و سرزمین اقلیت های قومی، میزان خود آگاهی، قومی و قدرت و کیفیت نمادها و نهادهای فرهنگی و قهرمانان تاریخی آنها و میزان تواناییها و ظرفیت تطبیق و یا قدرت سرکوب سیستم سیاسی با توجه به ساختارهای داخلی و بین‌المللی آن از سوی دیگر، بستگی دارد.

گیرتز با یک ؟؟؟ مطالعاتی که اغلب بر روی ساختارهای چند قومیتی خاورمیانه صورت گرفته است به پنج گونه و الگوی شکاف فرهنگی (قومی) اشاره می نماید.

1) یک گروه مسلط و یکه تاز و برخی اقلیتهای پر دردسر (مثل اردن)

2) یک گروه مرکزی و چندین گروه دور از مرکز (مثل مراکش و ایران)

3) دو و یا چند گروه تقریباً متوازن و حریف (نظیر شبعیان و نیسها در عراق، مسیحیان و مسلمانان در لبنان)

4- سلسله مراتب نسبی گروهها (این الگو در خاورمیانه مصداقی ندارد)

5) ائتلاف چندین گروه ذره ای (که این الگو هم در خاورمیانه مصداقی ندراد)

غنای فرهنگی و دموکراسی آینده کشورهای چند قومیتی از جمله ایران ایجاب می‌کند که «برادروار» هستی فرهنگی زبانی، دینی و تباری اقوام مختلف از سوی دولتهای متمرکز مورد پذیرش قرار گیرد. پذیرش اصل آزادی فردی نمی تواند جدای از پذیرش اصل آزادی جمعی در مستوره قومی باشد. شیوه های تولیدی متنوع و رنگارنگ قومی فرهنگی ملی را غنی تر و آراسته تر می کند و باغ ملت را به انواع گلها و عطرها می آراید، وحدت بوستان در کثرت گلهاست وگرنه با یک گل بوستان نمی‌شود.

فصل پنجم

راهکارهای پیشنهادی مدیریت قومی

در ابتدا اصل مساله یعنی چند قومی بودن کشور است که بصورت تهدیدی بالقوه برای امنیت ملی کشور قلمداد می گردد مساله حساس دیگر استقرار و سکونت اقوام در نوار مرزی کشور است بویژه آن که هر یک از اقوام با اکثریت قومی آن سوی مرز نیز در همسایگی به سر می برند و شاید مهمترین تهدید امنیتی از ناحیه قومیتها همین مساله باشد زیرا همنوایی اقوام با اکثریت قومی آن سوی مرز در دراز مدت حس جدایی طلبی را در میان ایشان تقویت خواهد نمود مساله بعدی استقرار اقوام ایرانی در نقاط حساس اقتصادی و حمل و نقل بازرگانی کشور است بعلاوه این که همین مناطق با بحرانهای اقتصادی نیز دست و پنجه نرم می کنند.

خطر ناشی از این نکته زمانی بیشتر می گردد که با بیکاری حجمی عظیم از نیروهای جوان نیز همراه باشد. در هر حال امروزه مهمترین اصل برای موفقیت مدیریت سیاسی و قومی شناخت ایران بعنوان کشوری چند قومی، برنامه ریزی و سازماندهی بر مبنای آن است.

درباره آزادی های اجتماعی نظرات مختلفی وجود دارد. یک نگاه بدبینانه و منفی نسبت به اعطای این آزادی ها به قومیت هاست و یک نگاه مثبت و ایجابی وجود دارد. از یک دیدگاه ناسیونالیستی تنگ نظرانه برخورد دارند و فکر می کنند تنها در ایران یک فرهنگ واحد وجود دراد و می بایست همه فرهنگهای دیگر را در این فرهنگ ذوب کرد و از هیچ فرهنگ، گوش و لهجه دیگری که در این کشور وجود دارد، طرفداری نکرد.

دیدگاه دوم آن است که تنوع و تکثر زبانها و فرهنگ در ایران، نه تنها زیانی به یکپارچگی ملی و استقلال و وحدت کشور نمی رساند، بلکه اهتمام به آزادی های قومی و احترام به فرهنگ آنها موجب می شود که غنای بیشتری به اصالت و فرهنگ ملی بخشیده شود، مساله قومیتها به دلیل گره زدن آن به امنیت ملی و نیز وجود بعضی موانع و سوابق تاریخی، از روی تعمد، احتیاط و یا غفلت مورد بی توجهی قرار گرفته و به حوزه «نیندیشیدها» رانده شده است.

امروزه عدم آشنایی اقوام به حقوق خود و هم چنین فرهنگ و آداب و رسوم یکدیگر باعث گردیده است که فاصله جدی بین آنان بوجود آید و تعارضات بسیار شدیدی بین لایه های قومی از دیدگاه فرهنگی درگیرد. برای جلوگیری از وقوع این گونه مسائل، باید زمینه مشارکت عمومی در داخل جامعه فارغ از نوع قومیت مذهب زبان، نژاد و فرهنگ فراهم شود. در شرایط حساس کنونی، ایران شاهد تلاقی تقاضاها و مطالبات قومی است این مرحله یکی از حساسترین و پیچیده ترین گذرگاههای تاریخی است که جز با فکر و اندیشه، مدیریت و تعدیل ابهامات و القانات موجود قومی و مشارکت مردمی نمی توان از آن بخوبی گذشت و امنیتی مستدام را برای ایران تضمین نمود. با توجه به چنین نتایجی می توان پیشنهاداتی را البته با قابلیت تعدیل در موارد مختلف جهت سیاستگذاری مناسب و مدیریت قومی متکثر ارائه نمود:

1- تقویت حس وفاداری ملی در فرهنگ سیاسی جامعه

2- ایجاد اعتماد و برابری در میان خرده فرهنگهای موجود جهت رشد و تعالی آنها

3- اهتمام جدی به توسعه و گسترش رفاه اقتصادی مناطق قومی نشین

4- جایگزینی شیوه های مدیریت علمی به جای شیوه های مدیریت سنتی

5- ترویج اصل احترام به حقوق قومیت ها در نهادهای مختلف

6- اجرای طرحهای اشتغال زا در مناطق قومی.