گزارش کاراموزی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان گلستان در 104 صفحه ورد قابل ویرایش

مقدمه:

کارآموزی دو واحد دانشگاهی برای دانشجویان رشته کشاورزی می باشد. که دراین درس هر دانشجو باید در یکی از ادارات وابسته به اداره کشاورزی به مدت 45 روز فعالیت داشته باشد.

از این رو اینجانب به مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان گلستان معرفی شده وسپس از آنجا به ایستگاه تحقیقات گرگان معرفی شدم .

ایستگاه تحقیقات گرگان درسال 1337 در کیلومتر 5 جاده گرگان ـ آق قلا در زمینی به مساحت 37 هکتار افتتاح شد .

بارندگی سالیانه دراین ایتگاه 450-400 میلیمتر است.

ارتفاع آن از سطح دریا 5.5 متر می باشد.

باطول جغرافیائی 54 درجه و 25 دقیقه شرقی وعرض جغرافیائی 36 درجه و45 دقیقه شرقی.

در این ایستگاه پروژه های مختلف تحقیقاتی وجود دارد که شامل : پروژه ذرت وگیاهان علوفه ای ، غلات ، حبوبات ودانه های روغنی میباشد.

درهر یک از این پروژه ها دو بخش به نام بهزراعی و بهنژادی وجود دارد. که دربخش بهزراعی درمورد زراعت گیاهان تحقیق وپژوهش انجام شده ودر بخش بهنژادی در مورد اصلاح گیاهان تحقیق وپژوهش انجام می شود.

همچنین در این ایستگاه بخش آفات وبیماریها نیز وجود دارد . که در کنار تحقیقات خود ، به دیگر پروژه ها یاری میرسانند.



مقدمه:

یکی از مهمترین گیاهان زراعی دنیا می باشد که به صورت مستقیم وغیر مستقیم درتغذیه انسان مورد استفاده قرار می گیرد. از دانه آن در بعضی نقاط هندوستان وامریکای جنوبی نوعی نان تهیه شده بعلاوه از دانه ذرت در صنایع نشاسته سازی استفاده می شود . 15% کل تولید دانه ذرت صرف تولید نشاسته میشود . گلوکز، گلوتن و روغن مایع از مواد جنبی کارخانجات نشاسته سازی است . بعلاوه از دانه ذرت در صنایع تخمیری و در تولید ا لکل اتیلیک، استالدهیدواستوننیز استفاده می شود. بعلاوه از علوفه تازه ذرت بصورت ذرت علوفه ای و همچنین به عنوان ذرت سیلویی برای تغذیه دام استفاده می شود . بعلاوه از برخی تولیدات جانبی ذرت در تولید ورنی وبرخی محصولات آرایشی استفاده می شود .از شاخ وبرگ خشک شده ذرت در تولید کاغذ استفده می شود . مبدا اولیه ذرت آمریکای جنوبی، بخصوص کشورهای پرو و بولیوی می باشد . بعلاوه ذرت را می توان در مناطق وسیع امریکای جنوبی تا قسمتهایی از مکزیک مشاهده نمود . بنظر میرسد اولین بار حدود 3500 سال قبل از میلاد ،ذرت در این مناطق اهلی شده باشد . نوعی ذرت به نامAndern که بسیاری از خصوصیات ذرت وحشی را دارا است ، دراین مناطق کشت می شده است .

اولین بار درسال 1492 ذرت توسط کریستوفکلومپ از امریکا وارد پرتقال شد وسپس تدریجا به سایر نقاط اروپا ، چین ، امریکا وآسیا گسترش پیدا کرد .

به ذرت در اوایل ، Marisi ، نام قبیله سرخپوستی گفته می شد. بعد ها در قرن 18 میلادی که لینه اسم علمی ذرت رابه Zea mays تغییر داد. بزرگترین کشورهای تولید کننده ذرت دردنیا ایالات متحده است . که بیش از 40% ذرت دنیا را درناحیه ای به نام کمربند ذرت تولید می کند. چین ،آرژانتین ، برزیل وکشورهای مشترک المنافع از بزرگترین تولید کننده ها هستند. کل سطح زیر کشت آن 130 میلیون هکتار است که از آن سالانه حدود 480 میلیون تن دانه بدست می آید . میانگین تولید دانه ذرت در دنیا 3600 کیلو گرم در هکتار است؛میانگین تولید علوفه ذرت در دنیا 36000 کیلوگرم درهکتار می باشد .

به نظر میرسد اولین بار ذرت توسط پرتقالیها درزمان صفویه از سواحل جنوبی کشور وارد ایران شده باشد . برخ دیکر معتقدند ذرت اولین بار توسط حجاج از طریق عربستان وارد کشور شده .

کل سطح زیر کشت ذرت در ایران حدود 290000 هکتار است و میانگین تولید دانه ذرت درایران حدود 5 تن در هکتار است . بزرگترین تولید کننده ذرت کشور استان فارس وبعد خوزستان است . در استان گلستان ذرت را هم بصورت بهاره و هم تابستانه یعنی پس از برداشت گندم نیز می توان کشت نمود .

تهیه زمین :

عملیات تهیه زمین در زراعت ذرت اگر بخوبی صورت پذیرد باعث نرم شدن خاک در عمق مورد نیاز ذخیره آب ، وایجاد رژیم آب وهوایی مطلوب رشد ریشه ها ، فعالیت میکروارگانیسم ها ، دفع علف های هرز و زیر خاک فرو رفتن باقی مانده های گیاهان پیش کشت می گردد . خرد شدن لایه های سطحی خاک شرایط مطلوبی را برای جوانه زدن وسبز کردن ذرت فراهم می آورد. در نواحی معتدله عملیات تهیه زمین بسته به زمان برداشت گیاهان پیش کشت در پاییز یا تابستان سال قبل انجام می گیرد . فقط در اراضی سبک بطور استثنائی می توان عملیات تهیه زمین را دربهار انجام داد . شخم پاییزه بسته به بافت خاک به عمق 30- 20 سلنتیمتر انجام میگیرد .

زمان انجام عملیات تهیه زمین بسیار مهم ونقش ویژه ای در نگهداری کیفیت های فیزیکی و شیمیایی خاک و صرفه جویی سوخت دارد . زمانی که رطوبت خاک در حد مطلوب باشد اجرای عملیات تهیه زمین باعث کاهش کوبیدگی ایجاد شده از چرخهای تراکتور خواهد گردید .



کود مورد نیاز :

برای مصرف بهتر کود بهتر است نسبت به تجزیه خاک مزرعه اقدام نمود . در صورت عدم دسترسی دریک توصیه کلی 300 کیلوگرم کود فسفات آمونیوم و200 - 100 کیلوگرم پتاس قبل از کاشت و 400 کیلوگرم اوره (200 کیلوگرم قبل از کاشت + 200 کیلوگرم در دو مرحله آبیاری بصورت سرک ) داده شود . البته میزان کود مصرفی به میزان حاصلخیزی خاک و محصول قبلی بستگی دارد.



میزان بذر :

میزان بذر درهکتار برای ذرت دانه ای 18- 15 کیلوگرم ، ذرت سیلویی 30- 25 کیلوگرم وبرای علوفه ای 70- 50 کیلوگرم درهکتار می باشد .



فاصله ردیفها :

در ایران فاصله ردیف در زراعت ذرت 75 سانتیمتر می باشد . چنانچه فاصله میان ردیف ها افزایش یابد ، معایبی به همراه خواهد داشت . مناسب ترین فاصله روی ردیف درذرت دانه ای برای ارقام زودرس 16.5- 15.5 سانتیمتر ( 8.5-7 بوته درمتر مربع ) ، برای ارقام میان رس 19- 16.5 سانتیمتر ( 8-7 بوته درمتر مربع ) و برای ارقام دیررس 20-19 سانتیمتر ( 7-6 بوته در متر مربع ) می باشد .



عمق کاشت :

عمق کاشت درزمین های با بافت متوسط که زود خشک می گردنند ، 8-6 سانتیمتر و درنواحی مرطوب با بافت سنگین 6-5 سانتیمتر می باشد .



آبیاری :

بعد از کاشت در صورت فراهم بودن رطوبت مناسب وحرارت حدود 20-15 درجه ، بذور بعداز حدود 7- 5 روز سبز می شوند . با توجه به وضعیت آب وهوایی در صورت کمبود رطوبت از 15 روز بعد از سبز اقدام به اولین آبیاری نمایید.

قبل از آبیاری دوم ، حدودا در مرحله 6- 5 برگی که ارتفاع گیاه حدود20-15 سانتیمتر می باشد ، برای کنترل مکانیکی علف هرز و هوا دهی پای بوته از فاروئر جهت ایجاد فارو وسله شکن استفاده نمایید .

آبیاری بعدی تا مرحله شیری شدن با توجه به نیاز مزرعه حدودا هر 15 روز یکبار ادامه خواهد داشت . تامین آب مورد نیاز درمرحله گرده افشانی از اهمیت زیادی برخوردار است .



آفات :

اگر کشت بهاره داشته باشیم احتیاج به کنترل شیمیایی آفات کم احساس می شود ولی در کشت های تابستانه برای کنترل ساقه خوارها ( سزامیا و پیرائوستا ) وهمچنین کرم قوزه پنبه ، دو بار به فاصله 15 روز یکبار حدودا از اواخر تیر ماه با سم نواکرون به میزان 1.5-1 لیتر درهکتار به همراه یک کیلوگرم لاروین اقدام به سمپاشی نمائید .همچنین در صورت مشاهده اگروتیس بیست روز بعد از سبز شدن ذرت با سوین به میزان سه کیلوگرم درهکتار اقدام به سمپاشی می شود .



بیماری :

بیماری شایع در استان سیاهک معمولی ذرت است . این بیماری به اندام گل ، میوه ، ساقه وبرگ ذرت حمله می کند .گیاه جوان ممکن است آلوده شود و روی ساقه وبرگ های آن گال تشکیل گردد. گالها درابتدا با غشاء سفید نقره ای وسبز رنگی پوشیده شده اند که در زیر آنها میسلیوم قارچ قراردارد.

برای مبارزه با آن بهترین راه استفاده از واریته های هیبرید و جمع آوری بقایای گیاه آلوده و گالها قبل از باز شدن است . تناوب زراعی نیز تا حدودی مفید است .



برداشت :

زمان برداشت ذرت دانه ای زمانی است که لایه قرمز متمایل به سیاه اطراف نوک دانه ها ظاهر شود. این لایه نشان دهنده رسیدن فیزیولوژیک در ذرت است.

زمان برداشت ذرت سیلوئی ابتدای مرحله خمیری دانه است ؛ که مزرعه بوسیله کمباین مخصوص ویا چاپر ، برداشت و محصول به سیلوها منتقل می گردد . البته ذرت علوفه ای قابلیت مصرف مستقیم را نیز دارد .

در صورت مدیریت صحیح 70- 60 تن علوفه تر درکاشت بهاره و 50- 40 تن در کاشت تابستانه و12- 10 تن دانه در کشت بهاره و8- 6 تن دانه در کشت تابستانه در هکتار می توان برداشت کرد .











روش های اصلاح ذرت :

به لحاظ اینکه ذرت یک گیاه دگرگشن است ، بنابراین روشهای اصلاحی دراین گیاه همانند سایر گیاهان دگر گشن است اما با پاره ای تفاوت های جزئی . بطور کلی روشهای اصلاحی درذرت دو دسته اند :

1- روشهای اصلاحی که جهت تولید ومعرفی یک رقم اصلاحی استفاده می شوند .

2- روشهایی که صرفا جهت افزایش فراوانی ژنهای مطلوب درذرت بکار می رود . که شامل سلکسیون تودهای ، سلکسیون توده ای شبکه ای ، روش بوته به ردیف ، گزینش دوره ای و تولید ارقام مصنوعی درذرت است.



روش بوته به ردیف :

این روش درذرت را بلال به ردیف می گویند. به این صورت که درسال اول جامعه را ارزیابی کرده ، بوته مطلوب راانتخاب می کنند . بذر مربوط به بوته برتر را به دو قسمت تقسیم می کنند. بطوریکه نیمی از آن را درسال دوم برروی ردیف های جداگانه می کارندو مابقی درسردخانه ذخیره می شود. درسال دوم ردیف ها موردارزیابی قرارمیگیرد وردیف یا ردیف های برتر انتخاب می شود. درسال سوم بذر مربوط به ردیف های برتر از سردخانه برداشته شده وبصورت یکجا کشت می شود. که با استفاده ازاین روش درصد روغن وپروتئین در روغن را تا حدی زیاد کردند . حسن این روش این است که بر خلاف گزینش توده ای ، آزمون نتاج وجود دارد. ولی عیب آن این است که مثل گزینش توده ای ، گرده افشانی انجام نمی شود . بنابراین تمام نتاج تلاقی های تصادفی را با هم انجام می دهند .



گزینش دوره ای :

یکی از بهترین روشهایی که برای افزایش فراوانی ژن های مطلوب در جامعه محسوب می شود ، برحسب شاخص های مختلف انواع گزینش های دوره ای درذرت بیان می شود و تنها تفاوت در نوع تستر مورد مطالعه است . بطوریکه در سیستم گزینش دوره ای متقابل دو جامعه ، بطور یک در میان تستر یکدیگر خواهند شد . در سیستم های گزینش دوره ای یرای غالبیت ترکیب پذیری عمومی وخصوص ، عموما از لاین های اینبرد و ارقام OP یا گرده افشان آزاد استفاده می شود . اما بطور کلی سیستم های گزینش دورهای تا زمانی ادامه پیدا می کند که تنوع در جامعه وجود نداشته باشد .



تولید ارقام مصنوعی درذرت :

تقریبا 95% از ارقام مورد استفاده درذرت راارقام هیبرید تشکیل می دهند و مابقی را سایر ارقام وجوامع بومی و ارقام حاصل از روش های گزینش دورهای تشکیل می دهند اما برای تولید یک رقم هیبرید درذرت مراحل زیر به ترتیب انجام می گیرد :

1- انتخاب والدین

2- اینبریدینگ

3- تعیین قابلیت ترکیب پذیری

4- تلاقی بین اینبرد لاین های انتخابی

سورگم هیبرید :

چون در این گیاه ، هتروزیس برای بسیاری از خواص آن دیده شده است ، از اینرو سورگم هیبرید اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است . آنچه در این مورد مهم خواهد بود وجود راه مقرون به صرفه ای برای تولید بذر هیبرید است . با استفاده از واریته هایی که خاصیت نر عقیمی دارند ، می توان به سهولت هیبرید ها را بدست آورد. در سورگم از نر عقیمی سیتو پلاسمی – ژنتیکی برای بدست آوردن هیبرید ها استفاده می شود . برای این کار احتیاج به سه نژاد ذرت خوشه ای است؛ نخست ، نژاد A که عامل عقیمی سیتو پلاسمی –ژنتیکی را دارد (Srr) ؛ دوم نژاد B که شبیه نژاد A ولی فاقد عامل عقیمی سیتوپلاسمی است اما عامل عقیمی ژنتیکی رادارد (Frr ) ؛ سوم نژاد R که از لحاظ سیتوپلاسمی ممکن است سالم یا عقیم بوده ولی باید قطعا فاقد ژن های عقیم کننده باشد . این نژاد را میتوان بصورت SRR یا FRR نشان داد . در اینجا فرض شده است که R وr عوامل ژنتیکی اند بطوریکه r در حالت هموزیگوت عقیمی را موجب می شود . S وF عوامل سیتو پلاسمی هستند . S عامل عقیمی سیتوپلاسمی و F عامل سلامت سیتوپلاسم است . یک گیاه درصورتی از لحاظ تولید گرده عقیم خواهد بود که هم عامل S را داشته باشدو هم از حیث ژنتیکی rr باشد . برای بدست آوردن بذر هیبرید با استفاده از نرعقیمی بصورت زیر عمل می شود :

الف ) جهت ازدیاد ونگهداری نژاد عقیم باید آن رابا نژاد B که عقیم نیست آمیزش داد . که نتاج حاصل Srr بوده وعقیم است.

ب ) نژاد عقیم A رادر قطعه زمین دیگری کاشته و به عنوان پایه مادری با نژاد R آمیزش می شود . که نتاج حاصل SRr بوده وسالم است وبه کشاورز فروخته می شود

برای بدست آوردن هیبرید مزبور ، معمولا به ازای هر شش ردیف از نژاد عقیم، دو ردیف از نژاد R کشت می شود. برای اجرای این روش در زمین با استفاده از ردیف کار چهار سطله در زمین یک سطل آخر را خالی می گذاریم .