پروژه کارآفرینی پرورش ماهی و آبزیان دریایی در 51 صفحه ورد قابل ویرایش

شرح فرآیند

تاریخچه

بهره برداری از سواحل جنوبی دریای خرز به صورت اجاره ای - سالانه از سال 1219 شمسی ( زمان سلطنت محمد شاه قاجار) آغاز شد. این نظام حقوقی در بهره برداری به مدت 80 سال تا 1299 شمسی ادامه داشته است. تا زمان محمد شاه, حاکمان هر منطقه به میل خود رودخانه ها و دریا را به اتباع روسیه اجاره می دادند. اما از سال 1215 هجری شمسی این اختیار با فرمان محمد شاه لغو شد.

2 - در سال 1306 هجری شمسی بین دولت های ایران و شوروی سابق پیمانی جهت تاسیس شرکت مختلط برای صید ماهی در سواحل جنوب دریای مازندران منعقد شد و سایر رودخانه های داخلی در اختیار وزارت دارائی قرار گرفت که به طور سالانه از طریق مزایده اجاره داده می شد.

3 - در سال 1332 هجری شمسی شرکت شیلات توسط دکتر محمدمصدق ، نخست‌وزیر وقت ، ملی اعلام گردید و به عنوان شیلات ایران نامگذاری شد. این تشکیلات اولین ساختار سازمانی رسمی ماهیگیری کشور بود و به همین دلیل شیلات ایران نامیده شد.

4 - تا سال 1332{اعلام ملی شدن شیلات} فعالیتهای شیلات براساس قراردادهای ایران و روسیه انجام و رودخانه های شمال نیز تحت اختیار وزارت دارایی بوده و از طریق مزایده واگذار می شدند.

5 - با تشکیل وزارت منابع طبیعی در دی ماه 1346 شیلات ایران به این وزارتخانه وابسته شد و بعد از انحلال وزارتخانه مذکور امور شیلات به وظایف وزارت کشاورزی افزوده گردید.

6 - نخستین آئین نامه صید در دریای خزر در سال 1332 پس از ملی شدن شرکت شیلات ایران تدوین و اجرا گردید که عمدتاً مشتمل بر تعیین فصول مجاز و ممنوعه صید و تعیین مناطق مجاز صیادی بود.

7 - اولین فعالیت دولتی در زمینه آبزیان با همکاری پروفسور بلگواد دانمارکی در سال 1316 هجری شمسی بر روی ماهیان جنوب انجام شد. درسال 1328 این کار توسط دکتر پطرسن دانمارکی ادامه یافت.

8 - طی سالهای 1334 تا 1335 هجری شمسی یک شرکت ژاپنی مطالعاتی را در خصوص توسعه ماهیگیری جنوب در خصوص انواع آبزیان خلیج فارس به ویژه ماهی و میگو انجام داد و در نتیجه مشخص شد بهره برداری از منابع آبزی خلیج فارس در تمام مدت سال امکان پذیر است. در سال 1335 سازمان برنامه و بودجه شرکت ماهیگیری خلیج فارس را با مشارکت ژاپنی ها تحت عنوان " ماهیگیری خلیج فارس " تاسیس گردید که ژاپن سهامدار آن بود سپس در سال 1336 تمامی سهام این شرکت به سازمان برنامه انتقال یافت.

9 - در شهریور 1340 در اجرای قانون شیلات ایران و تقاضای وزارت دارایی و موافقت سازمان برنامه و تصویب هئیت دولت, این شرکت به شیلات منتقل و در نهایت منجر به تشکیل شرکت سهامی شیلات جنوب به سهامداری وزارت دارایی, وزارت جنگ, شیر خورشید سرخ و بانک تعاون کشاورزی در سال 1342 گردید..

شرکت سهامی شیلات جنوب با مشارکت تعدادی از وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی تاسیس و با ایجاد ناوگان صیادی و چندین اسکله و مجتمع عمل آوری شیلاتی در جهت گسترش فعالیتهای صیادی اقدام نمود.

10 - در سال 1343 نخستین آئین نامه صید در رابطه با فعالیتهای صیادی در جنوب کشور ( خلیج فارس و دریای عمان و رودخانه های تابعه) مشتمل بر محدودیت های فصلی, مکانی و ابزاری تدوین یافت.

10 - اولین بار در سال 1301 تولید و رها سازی 3 میلیون قطعه بچه ماهی جهت رها سازی در دریای مازندران انجام شد.

11 - طی سالهای 1347 تا 1350 جهت حفظ ذخایر با ارزش ماهیان خاویاری و تکثیر و پرورش کپور ماهیان, کارگاه تکثیر و پرورش ماهیان سد سنگسر و ایستگاه تکثیر و پرورش پل آستانه تاسیس شد.

12 - پس از انقلاب اسلامی با ادغام شرکت های شمال و جنوب و تشکیل شرکت سهامی شیلات ایران تحت پوشش وزارت کشاورزی حوزه نظارت و فعالیت دولت به تمامی جنبه های شیلاتی کشور از جمله آبهای داخلی و تکثیر و پرورش آ‎بزیان گسترش یافت.

13 - در سال 1361 بر اساس مصوبه شورای انقلاب شرکتهای شیلات شمال و جنوب ادغام شده در معاونت امور شیلات و آبزیان وزارت کشاورزی , با نام شرکت سهامی شیلات ایران شکیل گردید.

14 - در شهریور ماه سال 1367 به پیشنهاد سران سه قوه و موافقت رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ( ره ) شرکت سهامی شیلات ایران از وزارت کشاورزی منتزع و به وزارت جهاد سازندگی الحاق گردید.

15 - سازمان تحقیقات شیلات ایران در سال1369 تشکیل شد.

16 - قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 14 / 6 / 1374 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 22 / 6 / 1374 به تایید شورای نگهبان رسید.

17 - آئین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران نیز در تاریخ 25 / 2 / 1378 هیات وزیران به تصویب رسید.

18 - در تاریخ 24 اردیبهشت ماه 1372 موسسه تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان توسط آقای هاشمی رفسنجانی افتتاح شد.

19 - در سال 1374 نام سازمان تحقیقات و آموزش شیلات ایران به موسسه تحقیقات شیلات ایران تغییر یافت.

20 - تشکیل وزارت جهاد کشاورزی از ادغام دو وزارتخانه کشاورزی و جهاد سازندگی در سال 1379 و قرار گرفتن شیلات ایران در وزارتخانه جدید

21 - انتزاع موسسه تحقیقات شیلات در سال 1381 از شرکت سهامی شیلات ایران منتزع و به سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی الحاق شد.

22 - اساسنامه موسسه تحقیقات شیلات ایران توسط شورای گسترس آموزش عالی در تاریخ 1 / 12 / 1381 به تصویب رسید.

23 - و بالاخره تصویب قانونی مشتمل بر ماده واحده و ده تبصره در تاریخ 30 / 2 / 1383 توسط نمایندگان دوره ششم مجلس شورای اسلامی و تائید شورای نگهبان مورخ 9 / 3 / 1383 شرکت سهامی شیلات ایران به " سازمان شیلات ایران" تغییر یافت. بر اساس این قانون, شیلات که همچنان از مجموعه های وزارت جهاد کشاورزی محسوب خواهد شد از تاریخ 1 / 1 / 1384 به صورت سازمان اداره می شود. رئیس سازمان توسط وزیر جهاد کشاورزی منصوب و به عنوان معاون وزیر خواهد بود.

نحوه قرار دادن بچه ماهی در استخر

در ابتدا ما احتیاج به تعدادی نوزاد ماهی داریم که می توان آنرا از شیلات یا کارگاه تکثیرماهی فراهم کرد. نوع کپور ماهی مقرون به صرفه است و برای هر هکتار (000/10 متر مربع) حدود 6-5 هزار بچه ماهی با ترکیبات مختلف نیاز می باشد. برای هر 2 متر مربع حدود یک قطعه بچه ماهی لازم است. قراردادن بچه ماهی بیش از ظرفیت در استخر باعث عدم رشد آنها خواهد شد. قبل از قراردادن بچه ماهی بایستی مطمئن بود که درجه حرارت ظرف ماهیها با آب استخر یکسان می باشد. چنانچه اختلاف درجه حرارت در آب زیاد بود، باید به تدریج و آهسته مقداری از آب استخر را در ظرف بچه ماهیها اضافه نمود، تا به درجه حرارت یکسان برسند. اگر اختلاف درجه حرارت بین ظرف ماهی و استخر زیاد باشد باعث تلف شدن بچه ماهی می شود. بچه ماهی نباید از ارتفاع بالا در آب ریخت، بلکه می بایست ظرف ماهی را به نحوی در آب قرار داد تا خود ماهیها به صورت شنا وارد آب استخر شوند.



نکات لازم برای مراقبت از استخر

کافی بودن آب استخر توریهای مجاری ورودی و خروجی در جای خود قرار داشته باشد جلوگیری از نفوذ آب از جداره های استخر، که در صورت نفوذ بایستی سریعا نقاط نفوذی مسدود شود. جلوگیری از شکار و دستبرد مرغان ماهیخوار، لاک پشت، مار، موش و قورباغه. در ضمن کشیدن سیم فلزی بصورت موازی می تواند از ورود مرغان ماهیخواد ممانعت نماید. هر چند مدت آب استخر باید تعویض شود که در طول یک سال 4 الی 5 بار می رسد.



نحوه صید

در پنج ماه اول نباید از استخر ماهی صید شود و پس از این مدت می توان هفته ای 4 یا 5 ماهی بزرگ صید نمود. برداشت محصول ماهی پس از وارد نمودن به استخر حداکثر به مدت یکسال می باشد موقع مناسب برای صید ماهیان، صبح زود هنگام خنکی هوا است. می توان با تخلیه آب استخر به صید نهایی دست یافت. تعدادی ظرف آب برای نگهداری بچه ماهیان و توری برای جلوگیری از فرار ماهیها لازم است. برای جدا ساختن بچه ماهیها از ماهیان بزرگ باید یک چاله با عمق مناسب و به مساحت 2 متر مربع ایجاد کرد و نوزاد ماهی را در درون آن قرار داد و در آخر باید بچه ماهیها به درون استخر برگردانده شود. در هر هکتار که 5 تن ماهی وارد شود حدود 200/3 تن احتمال برداشت محصول است. بر طبق اطلاعات بدست آمده تغذیه نوزاد کپور ماهی با استفاده از شیره سویا باعث می شود که از 5/1 هکتار زمین استخر پرورش ماهی 10 تن ماهی بدست آید.

مجوز های پرورش ماهی :

1. موافقت اصولی : چنانچه امکانات معرفی شده از جانب متقاضی دارای ضوابط و شرایط پرورش ماهی باشد پس از تصویب کمیسیون صدور پروانه موافقت اصولی صادر میشود که رونوشت آن به ادارات محیط زیست ، امور آب و امور اراضی استان ارسال می شود.

2. پروانه تاسیس : چنانچه جواب تمام استعلامات مثبت باشد پس از صلاح دید کمیسیون صدور پروانه پروانه تاسیس صادر میشود که بر اساس آن شخص اجازه ساخت و ساز پیدا کرده و جهت دریافت تسهیلات به بانک معرفی می شود.

3. پروانه بهره برداری : پس از اتمام کار ساخت و ساز و بازدید کارشناسی چنانچه مورد دارای شرایط ماهیدار کردن باشد از جانب کمیسیون صدور پروانه ، پروانه بهره برداری صادر می شود.

* لازم به تذکر است در هر مورد از مجوزهای فوق چنانچه تا زمان اعتبار پروانه صادره ، کار اتمام نیافته باشد مجوز باید تمدید گردد.

مزارع زینتی : استعلام از ارگانهای مذکور لازم نیست و شخص بایستی فیش آب یا مجوز چاه خود را ارائه نماید .

مزارع خرد: چنانچه مدارک چاه و زمین تکمیل باشد به یکباره مجوز بهره برداری از منبع آب کشاورزی صادر می شود.



مراحل لاروی :

معمولاً تخم ماهیان آب شیرین از جمله کپور پس از گذشت 100 "درجه روز" (یعنی 4 روز در دمای 25 درجه سانتیگراد) سرباز می­کند. لاروها به طول 5 میلیمتر هستند و تنها یک کیسه غذایی کوچک با خود همراه دارند. هنگام آماده سازی استخر تخم­ریزی یا نزدیک به این زمان ، استخرهای نوزاد پروری بزرگتر از استخرهای تخم­ریزی هستند و باید حدود 2/1 متر عمق داشته باشند. این استخرها اختصاصاً برای تولید لارو بکار می­روند و باید تنها حاوی مواد غذایی در چنان اندازه و کیفیتی باشند کـه مـناسب تـغذیه لاروهـا بـاشند. بـرای پرورش پلانکتون­های حیوانی غذایی در استخرها کود آلی یا شیمیایی می­پاشند. انتخاب بین کودهای آلی و غیر آلی صورت می­گیرد و کودهای آلی طبیعی مورد استفاده معمولاً از کودهای حیوانی نظیر کود گاو یا اسب هستند . این مواد را میتوان به میزان 1 کیلوگرم در متر مربع بصورت جامد یا مایع ، ترجیحاً در حالت تجزیه کامل که سطح آمونیم به حداقل می­رسد بکار گرفت. ( سطح آمونیم بسته به طبیعت خاک استخر و سطح موجود مواد تغذیه­ای در استخر کاملاً متغیر است). هنگام کودپاشی دقت زیادی باید مبذول داشت تا کود بیش از حد افزوده نشود و حالت بی­اکسیژنی رخ ندهد. به جای کوددهی گسترده و یک جا، چه بهتر که این کار طی چندین نوبت هر چند هفته یک بار در طول تابستان صورت گیرد.

کودهای غیر آلی را میتوان به جای کود آلی بکار برد. کودهای آلی مواد تغذیه­ای جلبکی را در سطح قابل پیش­بینی­تری فراهم می­نمایند. در استخرهای عادی که دارای مقدار مناسبی خاک در کف هستند ، احتمال دارد که فسفر ، مواد مغذی را محدود کند که برای جلوگیری از این وضع ، از سوپر فسفات­ها استفاده می­گردد. شکل رایج­تر کودپاشی ، استفاده از ترکیب نیتروژن، فسفر و پتاسیم به نسبت 10÷10 ÷ 10 به میزان 10 کیلوگرم در هکتار ، کمی دیرتر در سال میتوان بکار گرفت. پس از آنکه کود آلی یا شیمیایی افزوده شد و پلانکتون کافی در استخر بوجود آمد لاروهای تازه سر از تخم درآورده به آن وارد می­شوند. رشد در این زمان سریع است و لاروها را باید به منظور جلوگیری از کاهش میزان رشد که در اثر ازدحام بی­رویه ایجاد می­شود ، پراکنده و کم جمعیت کرد. بطور معمول لاروها را برای بقیه فصل در استخر نگاه میدارند. همچنین ممکن است در صورت کند بودن میزان رشد ( که از طریق نمونه برداری با تور کنترل میشود) ، از تغذیه کمکی استفاده گردد. در صورتیکه درجه حرارت مناسب باشد، ممکن است ماهیان کلیه غذاهایی را که بطور طبیعی تولید شده مصرف کنند. غذاهای گندله­ای شکل که توسط کارخانجات تجارتی تولید میشوند معمول ترین غذای ماهیان آب شیرین از جمله کپور هستند. این مواد از لحاظ غذایی متناسب با نیازهای ماهی ساخته شده­اند و میتوان آن را با دست به آنها داد، یا به کمک ابزار اتوماتیک یا تغذیه کننده­ها مورد استفاده قرار داد. در صورتیکه هوا به اندازه کافی گرم باشد میتوان بطور واقع­بینانه انتظار داشت که تا پایان تابستان وزن ماهیان 50 تا 100 گرم باشد. در اینجا باید بر اهمیت بالا بودن دمای محیط تأکید کرد، زیرا پایین بودن درجه حرارت سبب میشود که آهنگ رشد کند یا نابود گردد. حداقل دما برای رشد مناسب ، 18 درجه سانتیگراد است، در حالی که دمای 25-23 درجه سانتیگراد ایده­آلی را برای تبدیلات غذایی و رشد بوجود می­آورد. اهمیت درجه حرارت به قدری است که استفاده از صفحات خورشیدی ، تونلهای پلی تینی گلکاری شده یا ایجاد پوشش بر روی استخر ، به منظور افزایش درجه حرارت برای بالا بردن آهنگ رشد ، باز هم اقتصادی و بصرفه است.