توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

مهارت­های زندگی

تاریخچه­ی آموزش مهارت­های زندگی درجهان

نخستین کشوری که به آموزش مهارت­های زندگی اقوام محلی در سطح اجتماع و مدرسه اقدام کرد، ایالات متحده و پس از آن کشور انگلستان بود. کریمی درمنی؛(1385) برنامه مهارت­های زندگی یکی از راهبردهای متمرکز بر فرد است و تلاش می‏کند از طریق افزایش توانایی مقابله‏ای افراد، ظرفیت آنان را در جهت مقابله با چالش‏ها، کشمکش‏ها و تمایلات زندگی روزمره ارتقاء ‏دهد.به عبارت دیگر افراد را در برابر مشکلات ایمن نماید. برنامه آموزش مهارت­های زندگی برای اولین با توسط دکتر گیلبرتجی بوتوین^[1] پروفسور روان‏شناس عضو دپارتمان بهداشت عمومی و روان‏پزشکی دانشگاه کرنل در سال 1979 مطرح شد. سازمان بهداشت جهانی به منظور ارتقای سطح بهداشت روانی و پیشگیری از آسیب‏های روانی اجتماعی در سال 1993، پیشنهاد آموزش مهارت­های زندگی را در کشورهای جهان سوم به یونیسف داد.صفرزاده؛(1382).

3-2- تاریخچه­ی آموزش مهارت­های زندگی در ایران

در ایران کارگاه‏های مهارت­های زندگی طی سال‏های گذشته با اقبال روزافزونی در جمعیت مخاطب گوناگون دست یافته‏اند. بخشی از این اقبال ناشی از کارآمدی، کارآیی و کاربردی بودن این کارگاه‏ها است و بخشی دیگر ناشی از عطش مخاطبان برای آموختن آن چیزی هرگز در مجموعه­ی سنتی درس‏های مدرسه بدان پرداخته نمی‏شود، درحالی که نیاز مبرم به آنها در هرگونه تعاملات بین فردی و خلوت‏های درون فردی احساس می‏گردد.

درایران یونیسف درسال1376 اقدام به تهیه­ی راهنمای آموزش مهارت­های زندگی برای نوجوانان، زنان و جوانان نمود و با برگزاری کارگاه‏های آموزشی برای سازمان‏های دولتی و غیر دولتی، به معرفی این برنامه پرداخت. معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی با همکاری وزارت آموزش و پرورش به تهیه اجرای آزمایشی این برنامه در چند منطقه تهران اقدام نمود و در حال حاضر به عنوان واحد اختیاری در رشته­ی کار و دانش و سال اول متوسطه در شاخه­ی نظری آموزش داده می‏شود. قاسم زاده؛(1384).

طرح آموزش مهارت­های زندگی که از سال 79 به صورت آزمایشی در برخی استانها شروع شده، درحال حاضر در، سی استان کشور اجرا می‏شود که طی آن مهارت­های زندگی توسط کارشناسان اموراجتماعی و روان‏شناسان مبانی مورد نیاز در زندگی به افراد، آموزش داده می‏شود. توانا علمی؛(1384).

همچنین به منظور مقابله، مشکلات فوق، دفتر امور زنان و حوزه­ی امور فرهنگی و رفاهی، دانشجویان وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی برآن شدند که دریک طرح مشترک، اقدام به برگزاری کارگاهی با شرکت گروهی از مشاوران ادارات مشاوره دانشجویی دانشگاه‏ها تحت پوشش آن وزارتخانه، به منظورآموزش مهارت به برگزاری کارگاه‏های آموزشی مهارت­های زندگی برای جمعیت مخاطب دانشجو بنمایند. اجرای این طرح را معاونت دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران به عهده گرفت. این کارگاه آموزشی در آذرماه 1383 به مدت 48 ساعت و به میزبانی مرکز بهداشت و درمان، مرکز مشاوره و راهنمایی دانشگاه علوم پزشکی تهران در هتل شیان تهران برگزار شد. با این حال با کمال تأسف هرگونه توازنی میان عرضه­ی این کارگاه‏ها و تقاضای عمومی برقرار نبوده و این موضوع به برگزاری غیرحرفه‏ای این کارگاه‏ها منجرگردیده است. بسیاری از موانع کارگاه به صورت کلاس درس یا جلسه­ی سخنرانی برگزار می‏شود، در نتیجه روح کارگاهی از برنامه­ی مهارت­های زندگی رخت برمی‏بندد. فتی و همکاران؛(1385).

4-2- تعریف سازمان بهداشت جهانی از مهارت­های زندگی

سازمان بهداشت جهانی^[2]مهارت­های زندگی را این گونه تعریف می کند: توانایی انجام رفتار سازگارانه و مطلوب، به گونه­ای که فرد بتواند با مشکلات و چالشهای زندگی مقابله کند. آقابخشی؛(1388)

سازمان بهداشت جهانی؛(2000)، مهارت­های زندگی را در قالب تصمیم گیری، حل مسئله^[3]، تفکر خلاق، تفکر نقادانه(تحلیل آثار فرهنگی، اجتماعی، نگرشها و رفتارهای زیر سئوال بردن نابرابریها، بی‏عدالتی‏ها، نگرشهای کلیشه‏ای و تعمق در امور و ارزیابی نقشهای اجتماعی و مسئولیتها) ارتباطات مؤثر^[4]، مهارت­های روابط درونی^[5]، خودآگاهی^[6]، مقابله با هیجان^[7]، مقابله با استرس^[8]، ایجاد هدف^[9]، ابراز وجود^[10](جرات ورزی) و چشم پوشی^[11] تعریف کرد.

5-2- طبقه­بندی بین المللی مهارت­های زندگی

طبقه­بندی‏های مختلفی از مهارت­های زندگی وجود داردکه طیف وسیعی از مهارت­های زندگی را طبقه­بندی و مرتب می‏کند. بری هاپسون^[12]مایک اسکالی^[13]، از واحد مشاوره و رشد شغلی دانشگاه لیدرز^[14]، یک رویکرد تحلیلی را برای طبقه­بندی مهارت­های زندگی استفاده کرده‏اند. آنها مدل مهارت­های زندگی را که ابتدا در سال1980 به وجود آمده بود را اصلاح کردند در این مدل اصلاح شده (هاپسون و اسکالی^[15]، 1986) چهار طبقه مهارت­های زندگی را شناسایی کرده‏اند که عبارتند از: یادگیری ارتباط برقرارکردن، کارکردن و بازی کردن، رشد خود و دیگران، دیوید بروکس^[16] پروفسور مشاوره و راهنمایی در دانشگاه سیراکوس^[17] یک رویکرد تجربی برای طبقه بندی مهارت­های زندگی استفاده می‏کند. بروکس با استفاده از نتایج یک مطالعه­ی ملی و پیوند با نظریه پردازان رشد از قبیل اریکسون^[18]، 1963، هاوینگهورث^[19]، 1972، کلبرگ^[20]، 1973 مهارت­های زندگی را در چهارطبقه کلی طبقه­بندی کرد. هر یک از این طبقه­بندی‏ها لیست جامعی از توصیف‏گرها برای هر مرحله­ی زندگی (دوران کودکی، نوجوانی و بزرگسالی)دارد. مهارت­های زندگی در زمینه­ی خانواده، مدرسه، محل کار و جامعه رشد می‏کند و به کار می‏رود. این طبقه­بندی جامع از مهارت­های زندگی اولین طبقه­بندی مهارت­های زندگی بر پایه­ی یک دلیل منطقی مربوط به رشد است.جمالی؛(1390)

با توجه به تقسیم بندی‏های انجام شده، مهارت­های زندگی را می‏توان به دو دسته­ی کلی تقسیم کرد:

5-2-1- مهارت عمومی، اصلی یا مشترک:این گونه مهارت­ها پایه و اساس مهارت­های زندگی افراد محسوب می‏شوند. به این مهارت­ها، مهارت­های اصلی یا مادر می‏گویند. مانند مهارت­های گفتن، گوش دادن، نوشتن، خواندن، فکرکردن، تصمیم گیری، حل مسئله و....که گستره­ی این نوع مهارت‏ها، در برگیرنده­ی اکثر انسانها در همه جای کشور است.این نوع مهارت­ها، مهارت­هایی هستند که می‏توانند به صورت مستقل و در بستر درس‏ها مسائل روزمره آموزش داده شوند و در همه درس‏ها صرف نظر از محتوای آنها مشترک می‏باشد. این نوع مهارت­ها عبارتنداز: حل مسئله، تصمیم گیری، مهارت­های ارتباطی، روابط بین فردی، تفکر انتقادی، خلاقیت،(تفکرخلاق)، مشارکت و همکاری.

5-2-2- مهارت­های خاص یا غیرمشترک:این مهارت­ها از مهارت­های عام به دست می‏آیند و در واقع تحلیل شده ی آنهاهستند. به عبارت دیگر این مهارت­ها، مهارت­های ویژه هستند مانند مهارت شغل گزینی، گردشگری، گفتمان و تحمل نظردیگران و...(صفرزاده؛(1382). مهارت­های زندگی«غیر مشترک یا خاص»آن نوع مهارت­هایی هستندکه می‏توانند به صورت مستقل و تحت عنوان «درس مهارت­های زندگی» آموزش داده شوند، امکان ارائه­ی آنهادر یک یا چند درس مشخص نیز وجود دارد، این مهارت­ها، موضوعات یا مسائل خاص زندگی روزمره هستند و دارای موضوعات منحصر به فردی می‏باشند.

مهارتهای مربوط به قابلیت‏های حرفه‏ای، مهارت­های اداره­ی زندگی، توجه و رعایت نکات ایمنی، سالم زیستن (بهداشت و سلا مت جسم و روان)، مهارت­های خودآگاهی و داشتن هدف در زندگی، شهروند مسئول بودن، شهروندجهانی بودن، مهارت­های پدر و مادر بودن، مهارت­های مربوط به استفاده از تکنولوژی و اطلاعات. همه­ی مهارتهای زندگی اهداف و محتوای خود را از زندگی روزمره می‏گیرند. با توجه به تقسیم بندی‏های گوناگون از مهارت­های زندگی، می‏توان گفت این مهارت­ها از متن زندگی افرد برخاسته و ویژگی بارز آن ارتباط تنگاتنگ با مسائل روزمره و افراد است. مهارت­های زندگی لازمه­ی زندگی موفق در هر جامعه است و افراد از این مهارت­ها به کرات در زندگی خود استفاده می‏کنند. منتهی کیفیت اجرای آن بستگی به میزان اطلاعات افراد و میزان تمرین آنها دارد. لذا می‏توان گفت درس مهارت­های زندگی، درس چگونه زیستن است. ادیب؛(1382).

پژوهشهای بسیاری نشان داده است که بسیاری از مشکلات بهداشتی و اختلالات روانی عاطفی، ریشه‏های اجتماعی دارد.علاوه بر این ناتوانی در بیان احساسات و فقدان مهارت­های همدلی و مشکلات فردی مانند سوءمصرف مواد، بزهکاری، بی بند و باری جنسی، رفتارهای ضداجتماعی و خشونت می‏دانند. لذا سازمان بهداشت جهانی^[21] به منظور ارتقای سطح بهداشت روانی و پیشگیری از آسیبهای روانی اجتماعی، برنامه‏ای را به عنوان آموزش مهارت­های زندگی تدارک دید. از آنجا که مدرسه نهادی قوی­تراز خانواده محسوب می‏شود و می‏تواند اثرات عمیقی بر کودکان در خانواده‏ها و حتی اجتماع داشته باشد محیط‏هایی که باید در آن موفق گردند افزایش می‏یابد. برای مثال یک کودک فقط به پیروزی و موفقیت در محیط خانوادگی نیازمند است درحالی که نوجوان باید بتواند در محیط خانوادگی، مدرسه و همسایگی موفق شود محیط‏ها از فردی به فرد دیگر تغییر می‏کند. بنابراین تعاریف معانی موفقیت و کامیابی در افراد مختلف متفاوت خواهد بود. این نکته به تنوع محیط برمی‏گردد. افراد در یک محیط یکسان از هم متفاوتند و این مسئله از مهارت­ها، منابع و فرصتها ناشی می‏شود .بابادی؛(1381) بنابراین نیاز به مهارت­های زندگی همه ی افراد در سنین و گروه‏های مختلف قومی، نژادی، وضعیت اقتصادی- اجتماعی متفاوت است. مهارت­های زندگی را نمی‏توان به صورت مفصل آموزش داد. این مهارت­ها از طریق آموزش مهارت­های عملی و اثبات تجربی و تمرین نظارتی یاد گرفته می‏شود.

[1] Cilbert. J. Botvin

[2] World Health Organization

[3] Problem-solving

[4] Effective Communication

[5] Interpersonal relationship skills

[6] Self-awareness

[7] Coping with emotion

[8] Coping with stress

[9] Negotiation

[10] Assertioneness

[11]Negotion

[12] Barrie Hopson

[13] Maike Scally

[14] Conceling and Career Development Unit, Leeds University

[15] Hapsson&Skali

1 Daivid Brooks

[17] Daivid Brooks (Profossorand Conseling and Guidenceat Syracus University

[18] Erikson

[19] Havighurst

[20] Kohl berg

[21] Word Health Organization