*مقاله درمورد گاز خردل و عوارض آن*

گازخردل

تنگی نفس چگونه به وجود می آید؟

همان طور که می دانید، مهمترین کار ریه، رساندن اکسیژن به بدن و دفع دی اکسید کربن است.

در ریه ها حدود سیصد میلیون کیسه ی هوایی با دیوار بسیار نازک وجود دارد که از راه این دیوارهای نازک تبادل گازی صورت می گیرد. در جدار این کیسه های هوایی مویرگ های ریزی قرار دارند که خون را برای تبادل گازها به سطح این کیسه های هوایی می آورند.

وقتی بیماری های مزمن انسدادی ریه ایجاد می شود، دیواره های مجاری هوایی کوچک ونیز کیسه های هوایی خاصیت ارتجاعی خود را از دست میدهند، بنابراین به خوبی منقبض نمی شوند. دیواره های مجاری هوایی ضخیم میشود، در مجاری هوایی کوچک این ضخیم شدن باعث انسداد مجرا و در مجاری بزرگتر باعث کاهش قطر مجرای عبور هوا میشود.

از طرف دیگر مجاری عبور هوا با خلط مسدود می شود که این اخلاط غلیظ بوده و بعضی وقت ها باعث انسداد کامل مجرا می شوند.

هنگام عمل دم، ریه ها منقبض می شوند و هوا وارد آن ها می شود. در هنگام بازدم به خاطر افزایش فشار داخل قفسه ی سینه، مجاری هوایی که حالا تنگ تر هم شده اند، بسته می شود. در نتیجه هوای وارد شده به کیسه های هوایی نمی تواند خارج شود.

این پدیده باعث ایجاد دو مشکل جدی می شود که این دو مشکل تبادل گازها را مختل می کند. اولین مشکل این است که میزان هوایی که وارد کیسه هوایی می شود، با میزان خونی که به آن وارد می¬شود تناسبی ندارد.

در برخی از کیسه های هوایی خون به میزان کافی وارد می شود، ولی هوای وارد شده کم است. در حالی که در برخی دیگر از کیسه های هوایی، اکسیژن به میزان کافی وارد می شود، ولی جریان خون کافی برقرار نمی شود. در این حالت هوای تازه نمی تواند به مناطقی که جریان خون کافی دارند، برسد. هر دو حالت منجر به این می شود که اکسیژن به میزان کافی وارد جریان خون نشود.

مشکل دوم این است که عبور هوا از راه مجاری باریک و در برخی مواقع، نیمه مسدود شده، به سختی صورت می گیرد و هر روز این کار سخت تر و سخت تر می¬شود. این مسأله باعث خسته شدن عضلات تنفسی شده، با گذشت زمان به تدریج آنها را در امر رساندن هوای کافی به کیسه های هوایی ناتوان می سازد.

وجود جریان کافی هوا در کیسه های هوایی برای دفع دی اکسید کربن حیاتی است. اگر جریان هوا در کیسه ی هوایی کافی نباشد، میزان دی اکسید کربن در خون بالا رفته و میزان اکسیژن کاهش می یابد.

توجه داشته باشید، استنشاق اکسیژن از راه ماسک یا کپسول اکسیژن فقط می تواند تا حدی کمبود اکسیژن را جبران نماید، ولی در دفع دی اکسید کربن اضافی خون اثری ندارد.

تجمع دی اکسید کربن در خون به تدریج تبدیل به یک مشکل جدی می شود و در مراحل نهایی استفاده از دستگاه تنفس مکانیکی چاره ی نهایی کار خواهد بود.

مطالعات پزشکی نشان می دهد در افراط عادی با افزایش سن به تدریج توانایی فرد در وارد و خارج کردن هوا به ریه¬ها کم می شود. چون ریه ی افراد سالم ظرفیت بالایی دارد، این کاهش توانایی ورود و خروج هوا، مشکل زیادی ایجاد نکرده، منجر به ایجاد علایم نمی شود. در افرادی که مبتلا به بیماری های مزمن انسدادی ریه هستند، این کاهش توانایی ورود و خروج هوا سریع تر و با شدت بیش تری انجام می شود.

هر چه بیماری انسدادی ریه پیشرفت کند، میزان اکسیژن خون کاهش می یابد و این کاهش اکسیژن خون باعث انقباض مویرگ های خونی داخل ریه می شود.

به طور طبیعی مویرگ های خونی ریه در پاسخ به اکسیژن محیط اطراف شان منقبض و منبسط می شوند. هر جا اکسیژن بیش تری در کیسه های هوایی باشد، این مویرگ ها منبسط می شوند تا بتوانند خون بیش تری را به محل رسانده، اکسیژن بیش تری وارد خون شود. هر جا که اکسیژن کم تر باشد، این رگ ها منقبض می شوند.

در پاسخ به کاهش اکسیژن، بدن با مکانیسم¬های جبرانی، گلبول های قرمز بیش تری تولید می¬کند، این افزایش گلبول های قرمز تا مراحلی از بیماری برای جبران کمی اکسیژن به فرد کمک می¬کند، ولی اگر از حدی بیش تر شود، خود ایجاد مشکل می کند؛ زیرا خون غلیظ به راحتی نمی تواند از رگ ها عبور کند و باعث انسداد تعدادی از رگ ها می¬شود.

کاهش اکسیژن خون و افزایش دی اکسید کربن اثرات دیگری نیز روی قسمت¬های دیگر بدن، مثل دستگاه اعصاب مرکزی و مغز دارد و مثلاً باعث ایجاد سردرد شده و در خواب نیز اختلال ایجاد می¬کند. هم چنین توانایی های فکری را کاهش داده، تحریک پذیری فرد را زیاد می کند.

فرد آسیب دیده در اثر گاز خردل دچار حساسیت مجاری هوایی به مواد خارجی می شود که در نتیجه ی تماس با این مواد، مجاری هوایی منقبض می شوند. پس به طور خلاصه، دلیل تنگی نفس شامل موارد زیر می باشد:

- تنگی مجاری هوایی در اثر ضایعات ایجاد شده

- تخریب کیسه های هوایی

- افزایش حساسیت پذیری مجاری هوایی

- انقباض مجاری هوایی

- افزایش ترشح خلط

- غلیظ بودن اخلاط

- غلیظ شدن خون و ...