اُراکل (oracle)

مقدمه

اُراکل (Or – a – cle): 1- شخصی (همچون یکی از کشیش‌های یونان باستان) که یکی از خدایان از طریق وی سخن می‌گفته است. 2- عبارت یا پاسخ مقتدرانه یا معقول. 3- شکل در هم ریخته Carole.

تعریف مذکور بیانگر همه چیز است، این طور نیست؟ صحبت از اُراکل i8 است. این همان بانک اطلاعاتی است که تمام بانک‌های اطلاعاتی دیگر را مغلوب می‌کند. اُراکل یعنی عصاره تمام محصولات، بارزترین مدرک، بهترین بهترین‌ها، چیزی که تمام حکمتها و پاسخها از آن جریان می‌یابد. و اگر کشیش یونانی خود را برای مشاوره داشتید، در آن صورت هیچ مشکلی برای پیدا کردن چگونگی استفاده از این مورد مشکل‌ساز نداشتید.

اُراکل i8 نه تنها یکی از بهترین نرم‌افزارهای بانک اطلاعاتی رابطه‌ای است، بلکه یکی از پیچیده‌ترین آنها نیز می‌باشد. اُراکل i8 کارهای بسیار جالبی انجام می‌دهد، اما کارهای آسان‌ نیز گاهی اوقات مشکل‌ساز هستند.

شاید اُراکل i8 را از طریق اینترنت خریده باشید. شاید از اُراکل i8 در کارهایتان استفاده می‌کنید. صرفنظر از اینکه چه عاملی باعث روی آوردن‌تان به اُراکل i8 شده است، می‌خواهم یک مطلب را در همین مرحله به طور واضح مطرح کنم. موتور بانک اطلاعاتی در اختیار دارید که حقیقتا پیچیده است و قابلیتهای بسیار زیادی دارد، اما اُراکل i8‌ فاقد زیباییهایی است که خریداران نرم‌افزار در عصر تکنولوژی “Plug and Play" خواهانند.

اُراکل i8 به تنهایی همچون اکسس میکروسافت یا پارادکس نیست، یعنی برنامه‌هایی که همه چیز را آماده و سهل‌الاستفاده به طور یکجا دارند. اُراکل i8 از نظر شمای ظاهری بسیار ساده است و ویژگیهای بسیار کمی برای گزارش‌گیری و آماده‌سازی فرم‌ها دارد.

کشف اُراکل i8: برنامه‌ای که همه چیز را یکجا دارد

در دهه 70 میلادی شخصی به نام لری الیسون[1] نرم‌افزار بسیار بزرگی نوشت. برنامه اُراکل در یک کامپیوتر بزرگ[2] اجرا می‌شد و اندازه آن به قدری بزرگ بود که تنها کامپیوترهای بسیار بزرگ، فضا برای آن داشتند.

روزی یکی از دوستان وی این برنامه را دید و از وی خواست که یک نسخه از آن را در اختیار او بگذارد، و لیکن به وی اطلاع داد که کامپیوترش قادر به اجرای آن برنامه بزرگ نیست. بنابراین به وی پیشنهاد نمود که چنانچه حجم برنامه‌اش را کاهش دهد، وجه قابل توجه‌ای به او پرداخت خواهد نمود.

لری الیسون پیشنهاد او را پذیرفت و در کمتر از یک سال نسخه کم‌حجم‌تری از برنامه را برای کامپیوتر کوچک وی آماده نمود. وقتی نسخه جدید برنامه به آن شخص تحویل داده شد، وی آن را «اعجاب‌انگیز» خواند.

انجام این کار لری را بر این فکر واداشت که مالکین کامپیوترهای کوچک دیگر نیز ممکن است برنامه اُراکل را بخواهند. بنابراین وی گروهی از بهترین مهندسین سرتاسر جهان را در کالیفرنیا گردهم آورد تا اُراکل را برای انواع کامپیوترها تولید کنند.

نسخه امروزی موتور اُراکل همان چیزی است که وی رویایش را در سر می‌پروراند. استفاده از اُراکل i8 یعنی به کارگیری یک بانک اطلاعاتی بسیار قدرتمند.

هسته مرکزی اُراکل i8

شکل 11 موتور بانک اطلاعاتی اُراکل i8 و برنامه‌های خدماتی[3] مرکزی آن را نشان می‌دهد. این برنامه‌های خدماتی صرفنظر از سیستم عامل یا سخت‌افزاری که به کار می‌برید، تجهیزات استاندارد همراه اُراکل i8 هستند. این برنامه‌های خدماتی و خود بانک اطلاعاتی در تمام محیط‌ها به یک شکل عمل می کنند. تنها تفاوت موجود به امکانات درونی سیستم‌هایی که به کار می‌برید مربوط است و اُراکل i8 از ویژگیهای منحصر به فرد هر کامپیوتر برای ذخیره‌سازی، خواندن، نوشتن و غیره بهره‌مند می شود.

برنامه‌های خدماتی مرکزی عبارتند از:

WebDB – صبر کنید تا به موقع ببینید که این برنامه خدماتی قادر به انجام چه کارهایی است! با استفاده از آن می‌توانید صفحه‌های وبی پیاده‌سازی کنید که به صورت برنامه در بانک اطلاعاتی ذخیره می شوند و داده‌ها را بر حسب تقاضا به اینترنت یا یک اینترانت تحویل می‌دهند.

Enterprise Manager – استفاده از این ویژگی که در اُراکل 7 به عنوان یک برنامه خدماتی افزودنی [4] معرفی شد، در اُراکل i8 نیز ادامه دارد. این ابزار از طریق منوها و پنجره‌هایی که برای انجام بسیاری از کارهای مدیریتی بانک اطلاعاتی دارد (مثلا ایجاد جداول و تعریف کاربران جدید)، سبب صرفه‌جویی بسیار زیاد در برنامه‌نویسی می‌شود.

SQL*Plus – این ابزار امکان ایجاد و اجرای پرس‌و‌جوها، افزودن سطرهای جدید، تغییر داده‌ها و نوشتن گزارشها را فراهم می‌سازد. برای استفاده از آن باید با زبان برنامه‌نویسی SQL آشنا باشید. زبان SQL را می‌توانید در تقریبا تمام بانکهای اطلاعاتی به کار برید.

EXP و IMP - داده‌ها را می‌توانید از بانک‌های اطلاعاتی اُراکل i8‌صادر (EXP) و یا به آن وارد (IMP) کنید.

Precompilers – مجموعه‌ای از «پیش‌کامپایلرها»[5] در دسترس هستند؛ در واقع، یک مورد برای هر یک از زبانهای برنامه‌سازیی چون کوبول، Ada، C، C++، پاسکال و فرترن وجود دارد.

Assistants – ویزاردهایی در اُراکل معرفی شده‌اند که شما را در انجام کارهایی چون انتقال از اُراکل 7 به 8، انتقال یک بانک اطلاعاتی اکسس به اُراکل، و تبدیل ساختارهای بانک‌های اطلاعاتی رابطه‌ای به شی‌ءها، گام به گام یاری می‌کنند.

راه‌اندازی اُراکل i8

می‌دانم که بسیاری از شما اُراکل i8 را در یک کامپیوتر بزرگ یا در یک شبکه به کار می‌برید. اُراکل i8 می‌بایست به عنوان بخشی از روتین راه‌اندازی اولیه کامپیوتر آماده و اجرا شود. در غیر این صورت قادر به استفاده از Enterprise Manager نخواهید شد. همان گونه که در قسمت «راه‌اندازی اُراکل i8 با استفاده از Server Manager» همین فصل شرح داده شده است، یک روش دیگر برای انجام این کار، استفاده از ابزار Server Manager در خط فرمان است.

راه‌اندازی بانک اطلاعاتی با Instance Manager

برای راه‌اندازی بانک اطلاعاتی اُراکل i8 خود به شکل ذیل عمل کنید:

1- Instance Manager را اجرا کنید.

اگر از ویندوز 95، 98 یا NT استفاده می‌کنید، گزینه‌های زیر را از منو انتخاب کنید

Start Programs Oracle HOME2 DBA Management pack Instance Manager

دقت کنید که ممکن است نام Oracle HOME2 در کامپیوترتان Oracle HOME1 باشد. نام دقیق این فرمان توسط شخصی که نرم‌افزار را بر روی کامپیوتر نصب می‌کند مشخص می‌شود.

اگر از یونیکس استفاده می‌کنید، فرمان ذیل را در مقابل خط فرمان سیستم عامل تایپ کنید:

Oemapp instance

صفحه آغازین Oracle Instance Manager را مشاهده خواهید کرد. سپس پنجره برقراری ارتباط[6] همچون شکل 2-1 ظاهر می‌شود.

2- با استفاده از نام کاربری INTERNAL ارتباط برقرار کنید.

دگمه رادیویی “Connect directly to a database" را انتخاب کنید. INTERNAL را به عنوان نام کاربری وارد و از ORACLE (یا کلمه عبور جاری) به عنوان کلمه عبور استفاده کنید. کادر Service را خالی گذاشته و یا نام گره شبکه اُراکل را تایپ کنید.

نماد تصویری [7] Database نزدیک بالای ساختار درختی است که در پنجرة سمت چپ نشان داده شده است. وقتی این نماد تصویری را به وسیله ماوس برمی‌گزینید، در وضعیت متمایز[8] قرار می‌گیرد. سپس تصویر چراغ راهنمایی در پنجرة سمت راست ظاهر می‌شود. سبز بودن چراغ آن نشانگر باز بودن و اجرای بانک اطلاعاتی است. چنانچه چراغ آن قرمز رنگ باشد، بانک اطلاعاتی بسته است و نیاز به اجرا دارد. چراغ زرد رنگ نیز نمایانگر آن است که بانک اطلاعاتی اجرا یا نصب شده و لیکن برای کار باز نشده است.

3- در صورت نیاز، بانک اطلاعاتی را اجرا کنید.

اگر چراغ راهنمایی قرمز است، بانک اطلاعاتی را اجرا کنید. برای این کار، دگمه رادیویی Database Open را در پنجرة سمت راست به وسیله ماوس برگزینید. سپس، Apply را به وسیله ماوس برگزینید. از شما سؤال خواهد شد که از کدام پارامترهای مقداردهی اولیه استفاده شود. OK را به وسیله ماوس برگزینید تا از مجموعه پارامترهای پیش‌فرض استفاده شود. سپس پیامی مبنی بر اجرای اُراکل i8 نمایش داده می شود. OK را یک مرتبه دیگر به وسیله ماوس برگزینید تا چراغ راهنمایی سبز رنگ را مشاهده کنید.

4- کادر (*) گوشه بالایی سمت راست را به وسیله ماوس برگزینید تا از Instance Manager خارج شوید. اینک می‌توانید قسمتهای مختلف بانک اطلاعاتی را بررسی کنید.

قطع اجرای اُراکل i 8

قسمتهای ذیل شیوه قطع اجرای بانک اطلاعاتی را نشان می‌دهند.

به هنگام قطع اجرای بانک اطلاعاتی خود دقت کنید، به ویژه اگر بانک اطلاعاتی را در شبکه به اشتراک گذاشته‌اید. کاربران دیگر نیز ممکن است در حال استفاده از آن باشند. اجرای اُراکل i8 را تنها پس از کسب اجازه از DBA خود قطع کنید. پس از حصول اطمینان از اینکه همه کاربران، کار خود را با بانک اطلاعاتی به پایان رسانده‌اند، اجرای آن را قطع کنید.

قطع اجرای اُراکل i8 در Desktop

اُراکل i8 راه‌حل ساده‌ای برای قطع اجرای بانک اطلاعاتی فراهم کرده است. Instance Manager می‌تواند این کار را مدیریت کند. با انجام کارهای ذیل می‌توانید اجرای اُراکل i8 را با استفاده از ابزار مذکور قطع کنید.

1- Instance Manager را اجرا کنید.

اگر از ویندوز 95، 98 یا NT استفاده می‌کنید، فرمان زیر را به وسیله ماوس برگزینید.

Start Programs Oracle HOME2 DBA Management pack Instance Manager

اگر از یونیکس استفاده می‌کنید، فرمان ذیل را تایپ کنید:

Oemapp instance

پنجره برقراری ارتباط ظاهر ‌شده و اطلاعات لازم را درخواست می‌کند.

2- با استفاده از نام کاربری INTERNAL ارتباط برقرار کنید.

کادرهای پنجرة برقراری ارتباط را پر کنید؛ INTERNAL را به عنوان ID کاربری وارد کنید و کلمه عبور متناظر با آن را نیز وارد کنید. کلمه عبور پیش‌فرض آن ORACLE است.

3- کارهای این مرحله را تنها در صورتی که پارامترهای خود را تغییر داده و یا هیچگاه پیش از این اجرای اُراکل i8 به وسیله Instance Manager قطع نکرده‌اید، انجام دهید. برای اینکه پارامترها را ذخیره کنید، Initialization Parameters را در بخش سمت چپ به وسیله ماوس برگزینید. پارامترهای بانک اطلاعاتی خود را مشاهده خواهید کرد. دگمه Save را در بخش سمت راست به وسیله ماوس برگزینید.

4- دگمه رادیویی Shutdown را انتخاب و Apply را به وسیله ماوس برگزینید.

همان گونه که در شکل 20-1 نشان داده شده است، فهرستی از گزینه‌ها ظاهر می‌شود. این گزینه‌ها نشان دهندة روشهای مختلف قطع اجرای بانک اطلاعاتی هستند.

5- Immediate (گزینه پیش‌فرض) را انتخاب و OK را به وسیله ماوس برگزینید.

شرح گزینه‌های دیگر در ذیل آورده شده است.

Normal – قطع اجرای اُراکل i8 با استفاده از این گزینه بیشتر طول می‌کشد، اما روند کار به گونه‌ای است که به تمام کاربران فرصت داده می‌شود تا کارهای خود را پیش از قطع اجرای بانک اطلاعاتی کامل کنند. از این گزینه در مواقعی استفاده کنید که به کاربران هشدار داده‌اید که ارتباط خود را قطع کنند و می‌خواهید قطع اجرای بانک اطلاعاتی تا کامل شدن کار آنها به تعویق بیفتد.

Abort – این گزینه برای مواقعی است که اجرای بانک اطلاعاتی با استفاده از گزینه‌های Normal یا Immediate قطع نمی‌شود. از این گزینه در مواقعی استفاده کنید که بانک اطلاعاتی به فرامین پاسخ نمی‌دهد، و یا اقدام به قطع اجرای آن ناقص مانده است.

اُراکل i8 پیامی را ارسال می‌کند و به آگاهیتان می‌رساند که پیش از قطع اجرا، آنقدر در انتظار می‌ماند تا همه کاربران کار خود را به پایان برسانند. OK را به وسیله ماوس برگزینید. صبر کنید تا اُراکل i8 کارش را انجام دهد. اُراکل i8 شما را به Instance Manager باز می‌گرداند. خواهید دید که چراغ راهنمایی قرمز رنگ است.

6- Instance Manager را ببندید.

کادر (*) را در گوشه بالایی سمت راست پنجره به وسیله ماوس برگزینید.

اینک بانک اطلاعاتی بسته شده و در صورت تمایل می‌توانید کامپیوتر خود را خاموش کنید.

قطع اجرای اُراکل i8 در یک کامپیوتر بزرگ یا شبکه

اجرای اُراکل i8 را بدون کسب اجازه از DBA خود قطع نکنید. در کامپیوترهای بزرگ، پردازشهایی که نیاز به بانک اطلاعاتی دارند ممکن است در حال اجرا باشند – پردازشهایی که ممکن است از وجودشان آگاه نباشید. برخی از پردازشها به گونه‌ای زمانبندی می‌شوند تا پس از ساعات اداری اجرا شوند تا تأثیری بر عملیات معمول نداشته باشند.

اگر فردی به عنوان DBA تعیین شده است، به وی اطلاع دهید. در غیر این صورت، برای آشنایی با فرمان خاصی که برای قطع اجرای اُراکل i8 است، به دفترچه راهنمای اُراکل i8 رجوع کنید. همان گونه که در قسمت پیش شرح داده شد، متداولترین روش برای قطع اجرای اُراکل i8، استفاده از Instance Manager است.

انواع کارهایی که می‌توانید با اُراکل i8 انجام دهید

در این قسمت سه سناریو مطرح شده‌اند که شما را در درک بهتر کارهایی که بانک‌های اطلاعاتی می‌توانند در دنیای واقعی انجام دهند یاری می‌کنند. امیدوارم از مطالعه آنها لذت ببرید. از قوه تخیل خود به خوبی استفاده کنید و ببینید که چه کارهایی می‌توانید با استفاده از بانک اطلاعاتی خود انجام دهید.

حفظ و نگهداری اطلاعات ماهیها (مثال آسان)

چرا ماهیهای یک آکواریم در مواقعی که دنیای آبی‌شان ساکت می‌شود، و در «گهوارة» حبابها و امواج آرام قرار دارند این قدر مضطرب می‌شوند. گمان می‌کنم اگر من هم چشمانم دائما از پشت آن شیشه‌ها به چشمهای گرد و بزرگ می افتاد، مضطرب می‌شدم.

به مثال آکواریم باز می گردیم. مواردی که باید بر روی آنها کار کنید در ذیل فهرست شده‌اند:

- حجم آب آکواریم یک گالن است.

- روزی یک مرتبه به Wesley غذا می‌دهیم.

- آب آکواریم را هر 14 روز یک بار عوض می‌کنیم.

- سه عدد از ماهیها مرده‌اند. نوشته سنگ قبر آنها به شرح ذیل است:

Fish Two – تاریخ تولد 1/1/96، تاریخ مرگ 15/3/96.

Fish Three - تاریخ تولد 1/1/96، تاریخ مرگ 8/4/96.

Fish Four - تاریخ تولد 1/3/96، تاریخ مرگ نامعلوم.

حفظ و نگهداری اطلاعات فروشگاه حیوانات خانگی (مثال نسبتا دشوار)

من غذای ماهیهای خود را از فروشگاهی که در نزدیکی خانه‌ام است خریداری می‌کنم. این فروشگاه محل فروش قفس پرندگان، قلاده سگ، پودر شیرین و چند صد مورد دیگر است، از جمله پرندگان، خرگوش و حتی میمون. برخی از فعالیتهای گوناگون مالک فروشگاه در ارتباط با بانک اطلاعاتی این کار عبارتند از:

- حفظ و نگهداری اطلاعات تمام اقلام فروشگاه، قیمت خرید، قیمت فروش و موجودی انبار

- محاسبه مالیات فروش

- محاسبه مجدد موجودی انبار به هنگام فروش

- تهیه ترازهای مالی ماهیانه

- تهیه گزارشهای مالیاتی سالیانه

- حفظ و نگهداری نام و نشانی مشتریان

- چاپ نامه‌های شخصی برای تبلیغ

- چاپ برچسبهای پستی

محاسبه و حفظ و نگهداری خودکار موجودی انبار – انجام این کار مستلزم برنامه‌سازی و نوشتن Trigger برای بانک اطلاعاتی است که از حوصله این کتاب خارج است.

محاسبه مالیات به هنگام فروش – برای محاسبه مالیات به هنگام فروش به یک Trigger در بانک اطلاعاتی و یا یک ابزار اضافی (مثلا (Oracle Forms نیاز خواهید داشت.

1- Larry Ellison

2- Mainframe

3- Utility

4- Add - On

5- Precompiler

6 - Login

7- Icon

8- Highighted