پیشینه ومبانی نظری پژوهش سیستم های اطلاعاتی

امروزه سیستم­های اطلاعاتی به عنوان یکی از فناوری­های نوین بشری نه تنها خودش دستخوش تغییراتی شده است، بلکه به سرعت در حال تاثیرگذاری بر روی تمام سازمان­هاست. فناوری اطلاعات در واقع نوعی فناوری فراگیر است و ویژگی­ منحصر به­فرد آن، شمول و نیاز ضروری به آن است. دامنه تغییرات ناشی از این پدیده، بسیار متنوع است و از جانشینی اطلاعات به جای انرژی یا نیروی کار انسانی در بخش تولید صنعتی تا تغییر در بخش درونی خدمات، از خدمات پرسنلی گرفته تا خدمات اجتماعی و سیستم­های توزیع را در بر می­گیرد (صرافی­زاده و پناهی، 1384، ص 52).

سیستم­های اطلاعاتی به مجموعه­ای از اجزای مرتبط با هم گفته می­شود که اطلاعات را به منظور حمایت از تصمیم­گیری و کنترل در یک سازمان جمع­آوری، پردازش، ذخیره و توزیع می­کنند(جانکوفسکی، 2009). نگرش سیستمی به جهت جامعیت بالقوه، به یکپارچگی و هماهنگی اطلاعات موجود در سازمان کشیده می­شود و عالی­ترین نمود نگرش سیستمی به سازمان­ها، به استقرار سیستم­های اطلاعات مدیریت منجر می­شود. همان­طور که بیان شد، این سیستم­ها که گردآوری و سازماندهی داده­ها و تولید اطلاعات و انتقال آن را به مدیران به انجام می­رسانند، همچون ناظری مقتدر در تمامی سطوح سازمان­ها حضور یافته و حیطه معرفتی مدیر را توسعه داده و بینش وی را برای اتخاذ تصمیمات صحیح مهیا می­سازد (طالقانی، 1382، ص 2). به علت گستردگی و پیچیدگی موجود در سیستم­ها، مدیران اطلاعات و متخصصان اطلاعاتی به سیستم­های اطلاعاتی یعنی سیستم­هایی که به کمک ابزارهای رایانه­ای و فنآوری اطلاعات به گرد­آوری اطلاعات و پردازش سیستم­ها می­پردازند، روی آورده­اند. البته سیستم­های اطلاعاتی به آن نقطه نرسیده­اند که بتوانند فکر کنند، برنامه­ریزی کنند و به چگونگی تغییرات واکنش دهند. هنوز چندین اتاق برای افراد که این سیستم­ها را اداره می­کنند وجود دارد. باید توجه داشت که فقط یک اقلیت کوچکی از این افراد عملاً سیستم­های رایانه­ای یا سیستم­های فن آوری اطلاعات را طراحی می­کنند. تعداد زیادی از این افراد کاربر نهایی هستند مانند مدیران، کارکنان اداری و دیگران که از رایانه در زمینه­های شغلی خود استفاده می­کنند (فولی و همکاران، 1998، ص 23).

انبوه اطلاعاتی که در پایگاه­های داده شرکت­ها ذخیره می­شود اکثراً آنقدر زیاد هستند که برای مدیران، بی معنی (و غیر قبل استفاده) می­شوند. این آنارشی هرج و مرج در حجم انبوه اطلاعات نیاز به یک سیستم اطلاعاتی برای رده بندی و تقسیم­بندی آن برای استفاده هر چه بیشتر از آن می­باشد. سیستم­های اطلاعاتی ریشه در تصاویر غارها دارند و اعضای یک قبیله با استفاده از این سیستم­های بسیار اولیه داد و ستد های خود را انجام می­دادند. وقتی میزان دادوستدها اندک و تعداد افرادی که با یکدیگر ارتباط برقرار می­کنند انگشت شمار باشد می­توان کارها را با استفاده از این سیستم­ها انجام داد، اما چنانچه میزان معاملات افزایش پیدا کند و افراد بیشتری نیز در این فعالیت­ها در گیر شوند، سیستم­های مورد استفاده باید به مراتب پیشرفته­تر باشد ( بهان و همکاران، 1377، ص 6).

باید توجه داشت که سیستم­های اطلاعاتی با مدیریت اطلاعات تفاوت دارند، بطوریکه سیستم­های اطلاعاتی در خدمت مدیریت اطلاعات تحت عنوان سیستم­های اطلاعات مدیریت قرار گرفته و از آن استفاده می­کند (واتسون و همکاران، 2010). سیستم­های اطلاعاتی به معنی گردآوری، ذخیره، پردازش، پردازش اشاعه و استفاده از اطلاعات است این مساله به نرم افزار و یا سخت­ افزار محدود نمی­شود بلکه اهمیت انسان و هدفهایش را در استفاده از فن­آوری، ارزش­ها و معیار­هایی که در این انتخاب به کار می­رود را در نظر دارد. همچنین ارزیابی نهایی از اینکه این ابزار وسیله­ای برای رسیدن به هدف­هایش بوده­ اند یا خیر را در برمی­گیرد. در صورتی که هدف از مدیریت اطلاعات ارتقای کارآیی سازمان از طریق تقویت توانایی­های آن برای برآورد نیازهای درونی و برونی آن در یک وضعیت فعال و پویا، تثبیت شده است. امروزه مدیران ارزش رقابتی و استراتژیکی سیستم­های اطلاعاتی را به خوبی تشخیص می­دهند. این سیستم اطلاعاتی موجب خواهد شد که تماس­های بین مقامات بالا و پایین سازمان سریع­تر انجام گرفته و با کارایی بیشتری صورت گیرد. برای مثال، رئیس شرکت معروف مایکروسافت، از طریق سیستم پست الکترونیکی شرکت، به صورت منظم با کارکنان در تماس است او هر روز به تعداد زیادی از پیام ها پاسخ می دهد. در شرکت زیراکس هر ماه از 40­هزار مشتری نظر­خواهی می­شود، این داده­ها جمع­آوری و خلاصه می­شوند و نتیجه به مقامات بالای سازمان داده می­شود.

علاوه بر این صنایع کوچک و متوسط، به عنوان بخش مهم و ضروری در اقتصاد هر کشوری شناخته می­شوند. صنایع کوچک و متوسطی که مایل به بهره­برداری از گسترش بازار هستند باید زیرساخت­های لازم را بوجود آورند. در این میان نقش سیستم­های اطلاعاتی بسیار حائز اهمیت است. با بهره­گیری از سیستم­های اطلاعاتی، مدیریت ارتباط با مشتریان به نحو موثری ارتقا می­یابد، فرآیندهای عملیاتی تحقق یافته و کارایی و اثربخشی سازمان افزایش پیدا می­کند و در نتیجۀ تمام این عوامل، سازمان به مزیت رقابتی بیشتری نسبت به سایر سازمان­ها دست می­یابد (گوپتا، 2011، ص 12). بنابراین با توجه به اهمیت سیستم­های اطلاعاتی برای کسب و کارهای کوچک و متوسط، در ادامه به تعاریفی از سازه­­های آن در راستای درک بهتر سیستم های اطلاعاتی پرداخته می شود.

1- Jankowski

- Foley et al

2- Watson et al

اساس سیستم های حفاظت الکترونیکی

تمامی سیستم های امنیت و حفاظت الکترونیکی از اجزای نشان داده شده در شکل زیر تشکیل شده اند. در این سیستم ها یک یا چند واحد حسگر وجود دارد که در هنگام وقوع خطر گونه ای از سیگنال الکتریکی را تولید میکنند و سیگنال های خروجی این حسگرها نیز از طریق « خط انتقال داده » به واحد « واکنش گر خطر » که شامل ادواتی مانند آژیر خطر، دستگاههای مسدود کننده و یا بازکننده الکترو مکانیکی می باشد اعمال میگردد. باید توجه کرد که در شکل زیر هر یک از سه واحد اصلی تشکیل دهنده ی سیستم منابع تغذیه مستقلی دارند ولی در عمل امکان دارد دو یا چند واحد یک منبع تغذیه مشترک داشته باشند.
شکلهای 2 تا 5 چهار نوع مختلف سیستم حفاظتی ساده تا متوسط ( از نظر پیچیدگی ) را نشان میدهند. اولین آنها یک « زنگ درب منزل الکترونیکی » یا « زنگ هشدار دهنده‌ی ورود اشخاص به مغازه » میباشد که در مورد اول حشگر خطر یک دکمه ی فشاری است و در مورد دوم حسگر خطر یک میکرو سوئیچ می باشد. در هر دوی این موارد عملکرد مدار به گونه ای است که با بسته شدن کلید s1 یک تایمر ( زمان سنج ) به مدت 10 ثانیه یک زنگ یا بوق هشدار دهنده را روشن نگه میدارد ، این عمل با فشار s1 و با صرف نظر از مدت زمان بسته بودن آن همواره تکرار میگردد. در حالت ایده آل اگر که چنینی مداراتی در حالت غیر فعال باشند جریان مصرفی آنها می بایستی صفر باشد. نکته ای که در مورد این دو نوع مدار باید توجه کرد این است که در مدار « زنگ درب منزل » حسگر خطر ( دکمه s1 ) به طور ارادی توسط شخص ناشناس فعال میگردد و به طور عمد سعی میگردد که توجه صاحبخانه جلب گردد ولی در مدار « هشدار دهنده ورود اشخاص به مغازه » شخص که وارد مغازه یا فروشگاه میشود به طور غیر ارادی کلید s1 را فعال میکند و متعاقباً به مغازه دار هشداری مبنی بر ورود شخص به داخل فروشگاه میشود که البته ممکن است این شخص یک مشتری و یا
یک سارق باشد. شکل شماره 3 مدار یک دزدگیر خانگی ساده را نشان میدهد که در آن سیستم اصلی با بسته شدن کلید s2 فعال میگردد. در این مدار کلید s1 حسگر خطر بوده که در واقع متشکل از تعداد دلخواهی کلیدهایی است که به صورت سری به هم وصل شده اند ( اغلب این کلیدها از نوع « کلید reed و آهنربا » میباشند ) ، این کلیدها در حالت عادی در وضعیت بسته قرار دارند و هر یک برای حفاظت درب یا پنجره ی بخصوصی به کار برده می شوند و اگر هر یک از پنجره ها و یا دربهای محافظت شده باز شوند و یا به هر دلیلی مسیر الکتریکی مجموعه کلیدها قطع شود مجموعه مرکب کلید s1 باز شده و با باز شدن کلید r1 ورودی فیلتر پایین گذر که حذف کننده حالتهای گذرلا می باشد توسط مقاومت S1 در وضعیت HIGH قرار میگیرد و پس از تاخیر کوتاهی که معمولاً حدود 200 میلی ثانیه می باشد خروجی این فیلتر یک تایمر 5 دقیقه ای را فعال میکند که به طبع آن رله RLA توسط ترانزیستورQ1 روشن میشود و نهایتاً یک زنگ خطر یا یک آژیر به واسطه اتصال کنتاکت های رله RLA به کار می افتد. رله RLA و زنگ خطر 5 دقیقه پس از به کار افتادن به طور اتوماتیک خاموش میشوند ولی امکان از کار انداختن آنها توسط بازکردن کلید S2 ، فقط با فشار کلید S3 که مستقیماً موجب فعال شدن رله RLA میشود امتحان نمود.
شکل 4 به صورت مصور یک سیستم مدرن آشکار ساز حرکت مادون قرمز انفعالی یا PIR ( سرنام آن عبارت (Passive Infra Red ) را نشان میدهد. هرگاه شخصی وارد محدوده آشکارسازی این سیستم شود این سیستم به طور خودکار میتواند آژیر یا زنگ خطر را به کار انداخته و یا نورافکنها را روشن کند. مسافت اشکارسازی سیستم PIR حداکثر 1 متر میباشد و زاویه آشکارسازی عمودی آن 15 درجه بوده و زاویه آشکارسازی افقی ان نیز بین 90 تا 180 درجه میباشد. سیستم PIR میزان بسیار اندک اشعه مادن قرمز حاصل از حرارت بدن را آشکار میکند ولی آژیر یا زنگ خطر را هنگامی فعال میکند که این منبع حرارتی در محدوده آشکارسازی ان حرکت کرده یا جابه جا شود. اغلب سیستم های PIR دارای مصونیت بالایی در برابر خطا و اشتباه هستند و انواعی ا زاین سیستم ها وجود دارند که از رله ی خروجی که در حالت عادی روشن میباشد برای هشدار دادن در مورد قطع برق یا خرابی سیستم تغذیه نیز استفاده میکنند. سیستم های مذکور معمولاً به منبع تغذیه 12 ولت DC نیاز دارند و مصرف جریان آنها در حالت عادی 20 میلی آمپر میباشد. آشکارسازهای PIR به طور گسترده ای در سیستم های دزدگیر مدرن برای حفاظت اتاقها یا محوطه به کاربرده میشوند.