فهرست مطالب

عناوین صفحه

چکیده .............................. 1

فصل اول : مقدمه

پیشگفتار ........................... 3

مقدمه .............................. 5

بیان مساله.......................... 10

پرسش پژوهش ......................... 10

فرضیه پژوهش ........................ 10

اهداف پژوهش......................... 11

اهمیت و ضرورت پژوهش................. 11

متغیر ها ........................... 13

متغیر مستقل......................... 13

متغییر وابسته ...................... 14

متغیر تعدیل کننده .................. 14

متغیر کنترل کننده .................. 14

تعاریف واژه ها ..................... 15

الف: مفهومی ........................ 15

ب: عملیاتی.......................... 15

فصل دوم: پیشینه پژوهش

اضطراب ............................. 17

Anxienty ............................ 17

اجزای اضطراب........................ 19

الف) جنبه فیزیولوژیکی .............. 19

ب) جنبه شناختی ..................... 19

خصیصه های اضطراب.................... 20

واکنش های اضطراب.................... 21

اضطراب عمیق به چه شکل صورت می گیرد.. 21

هنگامی که اضطراب افزایش می یابد..... 22

تظاهرات بدنی اضطراب................. 22

تظاهرات روانی اضطراب................ 23

الف) اضطراب امواج آزاد.............. 23

ب) بی تابی ......................... 24

ج) تنش ............................. 24

د) هراس ............................ 24

عکس العمل به اضطراب ................ 25

انواع اضطراب ....................... 25

1- اضطراب عینی...................... 25

2- اضطراب روان نژندی................ 26

3- اضطراب اخلاقی..................... 27

راههای کاهش اضطراب.................. 27

1- دارو............................. 28

2- ریلکسیشن ........................ 30

3- رفتار درمانی .................... 30

مکانیسمهای دفاعی اضطراب ............ 31

سرکوبی.............................. 31

فرافکنی ............................ 32

درون فکنی........................... 33

همانند سازی ........................ 34

انکار............................... 35

جا به جایی ......................... 35

خیالبافی............................ 36

والایش .............................. 37

دلیل تراشی.......................... 38

فخر فروشی........................... 38

بازگشت ............................. 39

عکس العمل سازی...................... 39

واکنش وارونه ....................... 40

انزوا............................... 40

نظریه ها و اضطراب................... 41

نظریه روان تحلیل گری روانکاوی....... 41

نظریه رفتاری ....................... 43

نظریه اصالت وجود ................... 44

نظریه زیست شناختی................... 44

نظریه سرشتی ........................ 45

نظریه فردی.......................... 45

نظریه انسان گرایانه ................ 46

اضطراب (تحقیقات جدید ، 1384)........ 47

هنجاریابی آزمون اضطراب اشپیل برگر در شهر مشهد 47

کار ................................ 50

معیارهای شرایط کار ................. 52

معیارهای فیزیولوژیک ................ 52

معیارهای روانی...................... 53

معیارهای تولید ..................... 54

مکتبهای فکری در روان شناسی کار...... 54

الگوی دیوان سالاری................... 54

عناصر اصلی این الگو................. 54

الگوی تایلوریسم (تفکر علمی)......... 55

الگوی اداری......................... 55

الگوی معاصر روان شناسی کار.......... 56

عوامل اضطراب زا و کار............... 56

اضطراب در دوران اشتغال (تحقیقات جدید 1384) 60

عوامل اضطراب زا .................... 60

1- منابع تنش زای عمومی در زندگی روزمره افراد 60

2- منابع تنشی زای عمده مرتبط با مشاغل افراد 61

آثار و عوارض اضطراب در دوران اشتغال. 63

عوارض و آثار فردی/ جسمانی........... 63

عوارض و آثار رفتاری................. 63

آثار رفتاری در محیط کار............. 64

روان شناسی زنان..................... 66

فرضیه روانکاوی...................... 67

دیدگاه هلن دویچ (1982-1884) ........ 68

اعتماد به نفس زنان.................. 69

زنان و کار.......................... 70

زنان و کار (خانه)................... 71

زنان خانه دار....................... 71

(ارزش کار خانگی زنان) (تحقیقات جدید) 73

بررسی میزان آگاهی زنان خانه دار ساکن تهران از علل بیخوابی و

مسائل بهداشتی، روانی مربوط به آن... 74

(پایان نامه کارشناسی ارشد) ایران داودی به راهنمایی نصرت روشن

روان............................... 75

زنان و کار (خارج از خانه) .......... 75

پنهان کاری.......................... 77

حاکمیت – محکومیت ................... 78

نابرابری موقتی ..................... 78

نابرابری دائمی ..................... 78

پیامدهای استرس...................... 79

محیط فیزیکی خطرناک ................. 80

بازارهای کار و ساختارهای صنعتی در زندگی شغلی بانوان 81

نخست ............................... 82

دوم................................. 82

سوم................................. 82

(تحقیقات روزنامه ای در مورد مشاغل و کارکردن زنان در بیرون

از خانه)........................... 84

مشاغل دارای مالکیت زنان 3/1 تا 4/1 کسب و کارهای اقتصاد

رسمی جهان را شامل می شود............ 84

نگاه جنسیتی نسبت به زنان در قانون کار غیر کارشناسی است 85

یک در صد افزایش در جمعیت زنان بیکار برابر 19 در صد کاهش

نرخ مشارکت ......................... 87

افزایش شهری شدن از نرخ مشارکت زنان می کاهد 87

آیا گریه کردن یک خصیصه زنانه است؟ (تحقیقات جدید) 88

توصیه مهم .......................... 90

بررسی شدت برخی عوامل استرس زای شغلی در پرستاران 90

نتابج .............................. 91

شیوه های مقابله با اضطراب در دوران اشتغال 92

شیوه و راهکارهای فردی............... 92

دستور العمل (یک).................... 97

مرکز اطلاعات و آمار زنان............. 98

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

جامعه آماری......................... 100

نمونه ی پژوهش....................... 100

روش نمونه گیری...................... 100

ابزار پژوهش......................... 101

تست اضطراب کتل...................... 101

روش اجرای تست ...................... 106

روش نمره گزاری ..................... 107

روش های تحلیل آماری................. 108

فصل چهارم: ارائه داده های پژوهش

الف) توصیف داده ها ................. 109

نتیجه گیری.......................... 112

فصل پنجم: بررسی و تحلیل نتایج

بحث و نتیجه گیری و بررسی در مورد داده ها 114

پیشنهادها........................... 116

فهرست منابع......................... 117

ضمائم

پرسشنامه............................ 121

چکیده

موضوع این پژوهش بررسی میزان اضطراب در میان زنان شاغل و خانه دار می باشد و هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است و کار زنان چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟ فرضیه این پژوهش این است که بین اضطراب زنان شاغل و زنان خانه دار تفاوت وجود دارد نمونه ‌آماری در این تحقیق 100 نفر از زنان تهرانی می باشند که در سال 85-84 به صورت تصادفی انتخاب شده اند و با استفاده از تست اضطراب کتل از 50 زن شاغل و 50 زن خانه دار بین 25 سال تا 45 سال گرفته شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل آماری می توان گفت که به احتمال 99 در صد و P > %1 بین اضطراب زنان خانه دار و شاغل تفاوت معنی داری وجود دارد.

پس در این تحقیق به این نتیجه می رسیم که کار باعث کاهش اضطراب زنان می شود و مشغله های خانه داری و تربیت فرزندان و به عبارتی خانه دار بودن زنان در بالا بردن اضطرابشان نقش موثری دارد.

پیشگفتار

در عصر حاضر زن در جامعه نقش قابل توجهی دارد و اغراق نگفته ایم اگر به گوئیم بخشهایی از جامعه در دست زنان شاغل است وجامعه بروی آنها حساب می کند زن در عصر حاضر در خانواده و هم در جامعه نقش مهمی را ایفا می کند ، از جمله تربیت فرزندان ‌آگاه و عالم، فراهم کردن محیط آرام و ایجاد آرامش در خانواده و فعالیت در امور اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی موجب شده است که باری از جامعه را بدوش بکشند و پا به پای مردان در پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی داشته باشند حتی زنان در بخشهایی مشغول فعالیتهایی هستند که مردان نمی توانند جایگزین آنها شوند در عین حال شرایط اجتماعی فرهنگی جامعه در خیلی از موارد پویایی متناسب با آنرا نداشته است. اشتغال زنان از سوئی با مسائل جاد و برخی از موارد مواجه گردیده و از سوی دیگر اختلاف عقیده را در میان گروه های مختلف مردم موجب شده است. (ساروخانی، باقر، 1370ص 167)

هر چه نقش زنان در فعالیت های اجتماعی بیشتر می شود، و هرچه از تفاوتهای زنان و مردان در به عهده گرفتن مقامها و مسئولیتهای گوناگون کاسته می شود، زنان بیشتری به مناصب مدیریتی در سازمانها و نهادهای مختلف دست می یابند و همراه با آن با دشواریها و مسائل پیچیده مدیریت مواجه می شوند که متاسفانه هنوز این گونه دشواریها برای مدیران زن به قوت دو چندان خود نمایی می‌کند . (مریلین . نینگ 1376)

جامعه امروز، اجتماع تبادل اطلاعات است و آنچه رشد همه جانبه را در جامعه تسریع می کند، سرعت بخشیدن به این تبادل است .

زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع از این قاعده مستثنی نیستند، و بی تردید آنچه می تواند این قشر از جا معه را به رشد مورد انتظار و به شرایط مطلوب برساند، انتقال و تبادل اطلاعات در مقولات مختلف مورد نیاز و مربوط به آنهاست.

آسیب شناسی این موضوع می تواند گویای بخش بزرگی از موانع رشد زنان درجامعه ما باشد انتقال اطلاعات مورد نیاز بانوان و حتی آ‌نچه درباره آنها و مختص آنهاست. در جامعه ما بسیار ضعیف است . این ضعف از یک سو ریشه در ضعف ابزار اطلاع رسانی زنان دارد که به طور خاص نشریات تخصصی زنان را شامل می شود، این ضعف بیشتر در بعد کمی خود نمایی می کند؛ چنان که با وجود رشد بسیار در خور توجه تعداد عناوین نشریات در سالهای گذشته، تعداد نشریات تخصصی زنان همچنان محدود و معدود است و مهمتر آنکه هیچ تلاشی از سوی دست اندرکاران برای جبران این کمبود شدید صورت نمی گیرد. (سروش بانوان، 1384، سونیا پور یامین) .

مقدمه

زندگی و مشکلات مربوط به آن امری است که همواره مورد بحث بوده و خواهد بود. مشکلاتی که نه تنها رو به افزون هستند بلکه با تنوع و تغییر شکل زندگی مدرن هر چه بیشتر حاد تر و بدون راه حل تر جلوه می کند، همه افراد بشر در طول زندگی خود با موانع و مسائلی رو به رو می شوند که حل آن برایشان دشوار و یا حتی نشدنی جلوه می‌کند، ولی همین انسان خودش نیز در بیشتر کردن مشکلات و مصائب سهیم است و ناخواسته و یا نادانسته بر مسائلی که در زندگی و روح و روان و جسم او اثر مخرب دارند دامن زده و حتی گاهی در صدد رفع آن نیز بر نمی آید و شاید از اینکه خود او باعث ایجاد مشکلات می باشد ناآگاه است. هر فردی می‌تواند با آگاهی و شناخت اطراف خود با مسائل محیطی به مبارزه برخاسته، خود را از فشارهای عصبی، روانی، و یا جسمی موجود به هر نحو که ممکن باشد، دورنگه دارد. پرهیز از شرایط بیمارزا، امری ضروری است که باید مورد توجه همگان باشد. (چارتهم 1373، ص 3)

اضطراب یک نوع مشکل بیماری زاست ، در تشریح حالات روانی فرد، اضطراب رایج ترین اصطلاحی است که بکار برده می شود. رویکردهای گوناگون برای مطالعه اضطراب وجود دارد که اغلب با هم متفاوت و ما حصل عملکرد آنان برخی مواقع نادرست و تاثیرات آن غیر قابل دستیابی است؛ به طور حتم فردی که از اضطراب در رنج است به مجموعه ای از شیوه ها به محرک پاسخ می دهد که برخی از این واکنشها در سطح (خود‌آگاهی) او نمی باشد.

بین تمام سندرم های بالینی اختلالات مطرح و مورد مطالعه در روان شناسی بالینی اختلالات اضطرابی شایع تر از همه هستند. طبق انجمن «انستیتو ملی بهداشت ملی» (ایالات متحده) قریب پانزده میلیون آمریکایی از نوع اختلال اضطرابی در رنج هستند و عصر حاضر را عصر اضطراب خوانده اند.پیچیده گی های جاری تمدن، سرعت تغییرات و بی توجهی نسبی به مذهب و ارزشهای خانوادگی برای افراد و اجتماعی، تعارض ها و اضطراب های تازه ای به وجود آورده است . (پور افرکاری، 1369، ص361)

اضطراب یکی از شایعترین مسائلی است که در کار طبابت به آ‌ن برخورد می شود، که عده ای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب مزمن نسبت به پزشکان چهل برابر است و 30% کسانی که به پزشک عمومی مراجعه می نمایند، از این ناراحتی در عذابند، حتی در بیماران مبتلا به آسیب عضوی نیز اضطراب به علت احساس بی کفایتی، ناتوانی یا درماندگی خصوصیت بارزی از اختلال است .

اضطراب به طور معمول به حالتی انفعالی مبهم و ناخوشایند اطلاق می شود که با مشخصه هایی چون احساس خطر قریب الوقوع ، بیم، درماندگی و ناآرامی همراه است و غالبا از ترس بدین صورت متمایز می شود، که حالت اضطراب عموما بی علت است در صورتی که ترس وانمودی از یک موضوع مشخص ترسناک از شخص یا رویدادی است . (وبر 1985 ، ص 43)

احتمالا اضطراب شدید و عمیق ، شایع ترین نشانه در همه اختلالات عصبی است. برای برقراری فاصله ای بین اضطراب عادی و اضطرابی که مربوط به تشخیص بیماری می شود با مشکلاتی رو به رو می شویم، همه ما گاهگاهی مضطرب هستیم ولی این نوع مثبت اضطراب است و این امکان را به ما می دهد که با سودمندی به طور اساسی در زندگی پیشرفت کنیم. اضطراب مربوط به بیماری انسان را مجبور به گریز از واقعیت کرده و او را به سوی امراض حتی (پریشانیهای روانی، وازدگی، آسم و ...) که بر ضد شخص وقت تاثیر اضطراب حمایت می شوند هدایت می کند (چارتهم ، 1373، ص 38)

از واژه اضطراب مانند غالب واژه های روان شناختی سوء استفاده گشته است و بیشتر بیانگر توجیه حالتی کلیشه ای است که برخی افراد در واکنش به بعضی موقعیتها از خود نشان می دهند. آ‌نچه که سبب جلب توجه می شود. استواری و عدم تزلزل افراد است. ما اغلب خود را با قالب مشخص انسانی نیرومند می سنجیم با این شگفتی که افراد نیرومند چگونه بی اعتنا به آسیبهای زندگی ادامه می دهند تا جایی که استحکام آنان تحسین ما را بر می انگیزد. (الیور، 1383)

اضطراب در واقع همه انسانها تجربه می کنند. اضطراب یک احساس منتشر بسیار ناخوشایند، مبهم ، دلواپسی است که با یک یا چند تا از احساسهای جسمی همراه می گردد، مثل احساس خالی شدن سردل، تنگی قفسه سینه، طپش قلب، تعویق ، سر درد یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار، بی قراری و میل برای حرکت نیز از علائم شایع است (کاپلان و سادوک 1927) .

در طی سه قرنیکه ، شخصیتهای ممتاز زن مورد کاوش و بررسی قرار گرفتند. 38% این زنان نامدار نویسنده بوده و بقیه شامل زنان ملکه – رهبر، سیاستمدار و معشوقه های رجال نامدار بودند (کامل ، 1913)

بررسیها نشان می دهند که حتی امروز نیز 80% زنان به مشاغل سنتی جنسیتی چون مددکاران اجتماعی، تکنیکهای بهداشتی، پرستار، اپراتور تلفن، منشی و غیره اشتغال دارند. (رسکین ، 1986)

عجیب این است که دستاوردهای بزرگ زنان نیز بازتابی دریافت نمی کند و در حالت خاص این دستاوردها به سرقت می رود و به حساب مردان منظور می شود. فرضا مولکول ژنتیکی (DNA) را در نظر بگیرید. این کشف بزرگ به دانشمندانی چون واتسون (WATSON) نسبت داده شده است : لیکن هیچ نامی از همکارش یعنی روزالیند فرانکلین برده نشده است . (سایر، 1978)

از نظر ژنتیکی یک فرق اساسی بین زن و مرد وجود دارد، زن جفت بیست و سومش XX است ولی مرد XY است .

از نظر غدد داخلی بدن زنان فرق اساسی در دو غده با مردان دارند: 1- تخمدانها 2- جفت

تخمدانها : 1- هورمونهای استروژن 2- پروژسترون

1- در ایجاد میل جنسی زنانگی دخالت دارد و صفات ثانویه جنسی زنانگی را سبب میشود، کمبود آن سبب عقب افتادگی تظاهرات جنسی و صفات جنسی می شود.

2- رحم را برای حاملگی آماده می سازد کمبود آن سبب سقط جنین می شود.

جفت: 1- پلاسنتاگوتادوترفین 2- استروژن

1- سب توقف قاعدگی و خروج اوول از تخمدان می گردد.

2- در ایجاد شیر در پستان مادر سهم دارد.(یوسف کریمی، 1382،ص 19)

در اجتماع امروزی کار بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. وقتی یکدیگر را ملاقات می کنیم، پس از سلام و احوالپرسی، اولین سوالی که معمولا مطرح می شود این است: چه کار می کنی؟ کار نه تنها منابع مالی و سطح زندگی افراد را بهبود می بخشد، بلکه بر سلامت جسمی و روانی آنها نیز اثر مثبت می گذارد.

از سالها پیش، سازمانها و کارخانه های صنعتی به این فکر افتاده اند که کمیت تولیدات خود را بالا ببرند، بر کیفیت آنها بیفزایند و بدین وسیله بقای خود را، در دنیای رقابت تضمین کنند، در واقع، رقابت صنعتی، لزوم سازگاری با شرایط کار و اثر آشکار عوامل انسانی و محیط فیزیکی بر تولید، صاحبان کارخانه ها و روان شناسان را و اداره کرده است که کار را به طور عمیق و با دید علمی مطالعه کنند. (دکتر حمزه گنجی، 1381)

بیان مساله

در این تحقیق به بررسی میزان اضطراب بین زنان شاغل و زنان خانه دار پرداخته می شود و مساله اصلی این است که آیا اشتغال در اضطراب زنان موثر است؟ در این رابطه محقق بر آن شد تا مروری بر نظریات روان شناسان داشته و دیدگاه آنان را با مسئله اضطراب و میزان آن در زنان شاغل و خانه دار بررسی نماید.

پرسش پژوهش

1- آیا بین اضطراب زنان شاغل با زنان خانه دار غیر شاغل تفاوت معنی داری وجود دارد؟

فرضیه پژوهش

1- بین اضطراب زنان شاغل و زنان خانه دار تفاوت وجود دارد؟

اهداف پژوهش

اهتمام نسبت به گسترش فرهنگ، منطقی ترین راه برای حصول به آ‌رمان ها و اهدافی است که می بایست بر پایه و اساس متسحکمی استوار باشد. با تکیه بر فرهنگ اصیل و درست میتوان تعادل و توازن را در زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های پیشرفت زنان را در اداره امور خود فراهم آورد. با وجود تحولات عظیمی که در جامعه ایران به وجود آ‌مده، مسلما زنان که نیمی ازمنابع انسانی بیشمار می روند تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته و امروزه در صد زیادی از زنان به بازار اشتغال راه یافته اند. بنابراین می خواهیم بدانیم رابطه اضطراب در بین زنان شاغل که عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند و زنان غیر شاغل به چه میزان است. آیا زنان شاغل می توانند در محیط خانواده هم به همان نسبت زنان خانه دار موثر واقع شوند؟ در واقع هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است کار زنان چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟

اهمیت و ضرورت پژوهش

در طول تاریخ آنجایی که ایسمهای مادی و یا فرهنگ های غلط به اشتباه اسلامی ریشه کرد زنان همواره مورد سوء استفاده قرار گرفته اند، باید اذعان داشت که زنان در مقام پایین مرحله انتخاب قرار گرفتند و همیشه مجبور بوده اند که انتخابشان موکول و موخربه انتخاب شدنشان باشد و به مرور زمان این فرهنگهای غلط حکم بر جوامع باعث تنش های رفتاری و اخلاقی در زنان چه آنها در محیط خانواده بودند و چه آنها که هم در محیط کار و هم در خانواده نقش هایی را بر عهده داشته اند شد. از آنجا که الگو ها دارای خصیصه خط شکنی و محبوبیت هستند، معرفی هر چه افزون تر آنان و خوب معرفی کردن آنان نقش فرهنگی بسیار قابل تاملی دارد.

آگاهی به زمان امروز وقوف به زمان ، ایجاب می کند که در معرفی الگوها از شیوه های مدرن و حساب شده ای استفاده می شود که برای عامه مردم دارای جذابیت باشد. شناسایی و معرفی الگوهای برتر به همان اندا زه که انگاره های عاجزانه را در زنان از بین می برد و آنان را برای رویارویی با موانع ومعضلات مهیا می کند، در مردان نیز پنداره های غلطی را که حکایت از ناتوانی زنان دارد سست می کند و یا از بین می برد . (روزنامه همبستگی).

در کلام نهایی باید گفت هر چه میزان حاشیه ای بودن زنان در جامعه کاسته می گردد به همان نسبت بحران هویت فردی و اجتماعی اضطراب وبی اعتمادی و احساس ناتوانی و ... در این قشر عظیم کاسته خواهد شد. (آلن، بیرون، ترجمه: باقر ساروخانی)

«متغیر ها»

متغییر مستقل

یعنی متغییری که منجر به تغییر سایر متغییر ها می شود و پژوهشگر تاثیر آن را بر متغییر دیگر مورد بررسی قرار می دهد، در پژوهش حاضر «اضطراب» متغیر مستقل است چرا که محقق می خواهد تاثیر آن را بر زنان بررسی کند.

متغییر وابسته

متغییری است که تحت تاثیر متغییر مستقل قرار میگیرد و بر اثر تغییرات آن متغییر می کند. در حقیقت متغییر وابسته متغییری است که مورد پیش بینی است. در پژوهش حاضر «شغل زنان» متغییر وابسته است . زیرا شغل زنان بسته به متغییر مستقل (اضطراب) است.

متغییر تعدیل کننده

متغییر تعدیل کننده، متغییری است که رابطه بین متغییر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد. در پژوهش حاضر «شاغل و غیر شاغل بودن» متغییر تعدیل کننده است.

متغییر کنترل کننده

به متغییرهایی که پژوهشگر با روش هایی خاص، اثر آنها را خنثی می کند، متغیر کنترل کننده است. سطح فرهنگی، تحصیلات ، سن ، موقعیت خانوادگی ، جنس

خانواده نظامی اجتماعی و طبیعی است که ویژگی های خاص خود را دارد پس از ازدواج هر یک از همسران انتظار دارند خانواده جدید همان شکلی را پیدا کند که برای او مطلوب و آشناست هر کدام می کوشند واحد زن و شوهری را در راستای مطلوب و پذیرفته خود سازمان دهد و دیگری را برای هم سازی با خود تحت فشار گذارد (مینوچین،[1] 1380).

سازگاری زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر مواقع احساس ناشی از خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند (سین ها و ماکرجک،[2]1990).

معمولا رفتارهای فردی موجب شکل گیری قواعد مراودات در بین زوجین می شود بنابراین پذیرش سلیقه ها و رفتار همسر و یا به عبارتی دیگر ، بروز رفتارهای مقبول از سوی همسر می تواند روابط دوتایی را شکل دهد و زمینه را برای برقراری تفاهم در بین زوجین ایجاد کند و در واقع می توان گفت رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارائه می دهد (احمدی، 1382).

پدید آمدن اختلاف و تعارض بین زن و شوهر طبیعی است و به دلیل ماهیت کنش ورزی همسران گاه پیش می آید که اختلاف دیدگاه روی دهد یا نیاز ها بر آورده نشود و در نتیجه همسران نسبت به یکدیگر احساس خشم ناامیدی و ناخشنودی می کنند.

بعضی از موضوع های شناخته شده ای که می تواند پدید آورنده اختلاف های زناشویی باشد چنین است پول، روابط جنسی، روابط خویشاوندی، دوستان، فرزندان، خیانت جنسی، مشکلات عاطفی، مشکلات مالی، مشکلات ارتباطی(گفت و شنود)، درگیری های کاری و مانند این ها (ثنایی و ذاکر، 1378)
اختلافات زناشویی می توانند نتایج زیان باری را به همراه داشته باشند و همانطور که مازلو در سلسله مراتب نیاز ها بیان می کند که ارضای نیازهای بالاتر مستلزم ارضا نمودن نیازهای پایین تر است، زوجین نیز با وجود تعارضات و به دلیل برآورده نشدن نیاز آنها به عشق و محبت و احترام ممکن است نتوانند به خود شکوفایی دست یابند و علاوه بر آن فرزندان را نیز در این اثرات زیان بار سهیم می کنند و باعث می شود که حتی نیازهای سطح پایین آنها از جمله نیاز به محبت و امنیت تامین نشود و این امر موجب عدم دستیابی کودکان به نیازهای سطح بالاتر و رسیدن به خود شکوفایی و تکامل می شود.

علاوه بر این ها یکی دیگر از عواملی که برای سازش زناشویی مهم است سازگاری نقش جنسی میباشد. سازش های نقش جنسی در دوران بزرگسالی اولیه شدیدا دشوارند. اکثر دختران نوجوان می خواهند وقتی به بزرگسالی می رسند نقش همسران و مادران را ایفا کنند ولی در عین حال مایل نیستند که همسران و مادران سنتی باشند یعنی نسبت به شوهرانشان در مقام پایین تری قرار بگیرند و قسمت عمده وقت خود را به خانه و فرزندان اختصاص دهند و بیرون از خانه مشغله ای نداشته باشند . بدیهی است این دیدگاه عمدتا از فرهنگ حاکم بر جامعه متاثر می شود که اغلب خانه داری را کار ارزشمندی تلقی نمی کنند(شعاری نژاد،1373).

در کشور ما روز به روز به تعداد زنان شاغل افزوده می شود و با توجه به مطالعات انجام شده در کشورهای غربی که حکایت از برتری نسبی وضعیت سلامت و رضایت از زندگی زنان شاغل در مقایسه با زنان خانه دار دارد در این پژوهش ، پژوهشگر در پی پاسخ گویی به این سوالات است که عبارتند از :

1- آیا بین رضایت زناشویی زنان شاغل و خانه دار تفاوت معناداری وجود دارد؟

آیا بین رضایت زناشویی مردانی که زنان شاغل دارند و مردانی که زنان خانه دار دارند تفاوتی وجود دارد؟

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مساله

ضرورت و اهمیت پژوهش

هدف پژوهش

فرضیه های تحقیق

متغیرهای تحقیق

تعاریف عملیاتی اصطلاحات

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه

بخش اول: خانواده

P کار کرد مطلوب خانواده

P معنی و مفهوم خانواده متعادل

P خانواده مدرن

P زیر منظومه زن و شوهری

بخش دوم: تفاوت های زنان و مردان

P نقش کروموزوم y در ایجاد تفاوت ها

P تفاوت در رشد

P تفاوت در علایق و رغبت ها

P پرخاشگری

اضطراب

بخش سوم: رضایت زناشویی[1] و عوامل موثر بر آن

P رضایت زناشویی

P ایجاد رضایت زناشویی

P زوج خوشبخت و کامل

P علل مشکلات و تعارضات در میان زوجین

P اثرات طلاق

P نقش عشق در ازدواج و تداوم زندگی

P مدل مثلث عشق استرنبرگ

P اثرات نزدیکی و فاصله در تداوم زندگی

P نقش فشارهای فرهنگی در رضایت زن و شوهر

P پیشرفت فردی در زوجین

P روابط جنسی

P اختلافات مالی

P روابط والدین و کودک

P عوامل شخصی

P حسادت

P خشونت زناشویی

P رضایت زناشویی و عقاید مذهبی

P توصیه های تربیتی برای بحران زدایی

P هفت اصل زندگی زناشویی کارآمد

بخش چهارم: اشتغال زنان

P زنان شاغل

P زنان خانه دار

تعارض بین نقش های شغلی و نقش های زوج ها در خانه

راه حل های پیشنهادی برای کاهش تعارض

P نکات مثبت و منفی کار کردن زن

بخش پنجم: مروری بر پژوهش ها

P تحقیقات انجام شده داخلی

P تحقیقات انجام شده خارجی

فصل سوم: فرایند روش شناختی

مقدمه

P طرح تحقیق

متغیرهای تحقیق

P جامعه آماری

P روش نمونه گیری و حجم نمونه

P ابزار گرد آوری اطلاعات

P روش جمع آوری اطلاعات

P روش های آماری تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

فصل چهارم: نتایج و یافته های تحقیق

P یافته های پژوهش

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه

P بحث و نتیجه گیری

P محدودیت های پژوهش

P پیشنهادات کاربردی

P پیشنهادات پژوهشی

منابع

ضمائم

جدول مورگان برای تعیین حجم نمونه در جامعه های محدود

پرسشنامه رضایت زناشویی ENRICH

چکیده
امروزه شاهد افزایش روز افزون شاغل بودن زنان نسبت به گذشته می باشیم که این تغییر نقش ها می تواند رضایت زناشویی زوجین و همچنین جنبه های مختلف زندگی و فرزندان را تحت تاثیر قرار دهد و از آن می توان به عنوان عنصری موثر در تعارضات زناشویی یاد کرد بر این اساس در این پژوهش به مقایسه رضایت زناشویی زنان شاغل اداره هواشناسی استان آذربایجان شرقی و خانه دار و مردان دارای همسر شاغل و یا خانه دار در شهر تبریز پرداخته شد. جهت دستیابی به هدف کلی دو فرضیه تدوین گردید.

کلید واژگان : رضایت زناشویی، شاغل، خانه دار.

فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه 2
بیان مساله 4
ضرورت و اهمیت پژوهش 6
هدف تحقیق 7
فرضیه های تحقیق 8
متغیرهای تحقیق 8
تعاریف عملیاتی اصطلاحات 8
فصل دوم: ادبیات تحقیق
مقدمه 11
بخش اول: خانواده
کار کرد مطلوب خانواده 12
معنی و مفهوم خانواده متعادل 14
خانواده مدرن 15
زیر منظومه زن و شوهری 17
بخش دوم: تفاوت های زنان و مردان
نقش کروموزوم y در ایجاد تفاوت ها 19
تفاوت در رشد 19
تفاوت در علایق و رغبت ها 22
پرخاشگری 23
اضطراب 24
بخش سوم: رضایت زناشویی و عوامل موثر بر آن
رضایت زناشویی 25
ایجاد رضایت زناشویی 26
زوج خوشبخت و کامل 28
علل مشکلات و تعارضات در میان زوجین 29
اثرات طلاق 30
نقش عشق در ازدواج و تداوم زندگی 32
مدل مثلث عشق استرنبرگ 33
اثرات نزدیکی و فاصله در تداوم زندگی 36
نقش فشارهای فرهنگی در رضایت زن و شوهر 37
پیشرفت فردی در زوجین 39
روابط جنسی 41
اختلافات مالی 42
روابط والدین و کودک 44
عوامل شخصی 45
حسادت 46
خشونت زناشویی 47
رضایت زناشویی و عقاید مذهبی 49
توصیه های تربیتی برای بحران زدایی 50
هفت اصل زندگی زناشویی کارآمد 52
بخش چهارم: اشتغال زنان
زنان شاغل 57
زنان خانه دار 60
تعارض بین نقش های شغلی و نقش های زوج ها در خانه 62
راه حل های پیشنهادی برای کاهش تعارض 62
نکات مثبت و منفی کار کردن زن 63
بخش پنجم: مروری بر پژوهش ها
تحقیقات انجام شده داخلی 65
تحقیقات انجام شده خارجی 66
فصل سوم: فرایندهای روش شناختی
مقدمه 69
طرح تحقیق 69
جامعه آماری 70
روش نمونه گیری و حجم نمونه 70
ابزار گرد آوری اطلاعات 70
روش جمع آوری اطلاعات 75
روش های آماری تجزیه و تحلیل داده های تحقیق 75